Statistische methoden en technieken tentamen Course information C OURSE BKB0019T AC ADEMIC YEAR 2017-2018 EC 3 LANGUAGES Nederlands PROGRAMME bachelor 2 / Bedrijfskunde (Business Administration) pre-master / Pre-master Business Administration (Nederlandstalig) C ONT AC T Commencement Period Course schedule TRIM5 T est schedule HERT5 TRIM5 Lecturer(s) LEC T URER CLP Pennings C OORDINAT OR
C ONT AC T Purpose Na afloop van dit vak kan de student: De betekenis uiteenzetten van veelgebruikte statistische begrippen, zoals variabele en observatie, kans en kansverdeling, steekproef en populatie, onderzoeksontwerp en gegevensanalyse, steekproefgrootheid, steekproefvariatie en trekkingsverdeling, schatten en toetsen, betrouwbaarheid en significantie, nul- en alternatieve hypothesen, parametrische en verdelingsvrije toets grootheden; De betekenis toelichten van methodologische begrippen, zoals causaal relatieschema, interveniërende (mediërende) en interacterende (modererende) effecten, directe en indirecte effecten, gezamenlijke oorzaken (common causes), simultane effecten, afhankelijke versus onafhankelijke onderzoeksontwerpen; Causale relatieschema s opstellen ter illustratie van causale redeneringen in gestructureerde opgaven. In open vraagstukken (onderzoeksopdracht) zelfstandig causale redeneringen opzetten ter verklaring van verschijnselen, onderzoekshypothesen formuleren en in onderlinge samenhang illustreren met een causaal relatieschema; Een causaal relatieschema toepassen als leidraad bij het selecteren van geëigende statistische methoden, het analyseren van statistische gegevens en het terugkoppelen van resultaten naar de onderzoeksvraag; Elementaire begrippen van de meettheorie (betrouwbaarheid en validiteit) en de achtergrond van Likert-schalen onder woorden brengen. Cronbach s α uitrekenen en schaalanalyses uitvoeren op de waargenomen items van een Likertschaal. Waargenomen Likert-items gebruiken voor de constructie van indicatoren; Het belang van meetniveaus van variabelen uiteenzetten. Beschikbare variabelen classificeren op basis van meetniveaus. Inzicht in de meetniveaus van variabelen toepassen bij de keuze van de geëigende statistische methode; Verschillende steekproefontwerpen beschrijven (aselect, gestratificeerd, cluster en systematisch steekproefontwerp). De consequentie van een gekozen steekproefontwerp voor de verwerking van gegevens onder woorden brengen; Steekproefontwerpen in voorbeelden van onderzoek identificeren; Voorstellen doen voor de opzet van een geschikt steekproefontwerp voor een gegeven onderzoeksvraag; Het verschil beschrijven tussen niet-systematische en systematische steekproeffouten; Steekproefontwerpen beoordelen op het voorkomen van verschillende typen systematische meetfouten (selectie bias, respons bias, en non-respons bias); De statistisch-theoretische achtergrond beschrijven van de behandelde steekproefgrootheden voor univariate analyse (gemiddelde, variantie, proportie, multinomiale verdeling), bivariate analyse (Pearson 2-grootheid, verschil gemiddelden, verhouding varianties, anova F-grootheid,
correlatiecoëfficiënt) en multivariate analyse (diverse T- en F-grootheden bij regressieanalyse); Beoordelen of statistische toepassingen voldoen aan de veronderstellingen waarop de toetsgrootheden gebaseerd zijn, gebruikmakend van diagnostische instrumenten zoals spreidingsdiagrammen, histogrammen, en onderzoek multicollineariteit of residuen bij regressieanalyse; Formele uitdrukkingen voor betrouwbaarheidsintervallen en toetsgrootheden op basis van de statistisch-theoretische eigenschappen van steekproefgrootheden afleiden; Uitgangspunten en implicaties van de centrale limietstelling onder woorden brengen; Betrouwbaarheidsintervallen opstellen voor populatieparameters, zoals gemiddelde, proportie, variantie, verschillen tussen gemiddelden en effecten in een regressiemodel; Statistisch toetsbare hypothesen formuleren op basis van zowel gestructureerde vragen als open vraagstukken (onderzoeksopdracht); Hypothesen toetsen volgens de benaderingen van zowel Neyman-Pearson (7-stappenschema) als Fisher (p-waarde); De benodigde minimale omvang van steekproeven bepalen op basis van eisen ten aanzien van de nauwkeurigheid van betrouwbaarheidsintervallen of de macht van een toets; Alle behandelde toetsgrootheden met hun statistische eigenschappen in structuur weergeven op basis van meetniveau betrokken variabelen (nominaal, ordinaal, interval, ratio) en complexiteit van de analyse (univariaat, bivariaat, multivariaat); Een geëigende toetsgrootheid selecteren afhankelijk van het doel van het onderzoek en de kenmerken van de onderzoekssituatie (meetniveau variabelen, complexiteit analyse, verdeling populatie, (on-)afhankelijkheid steekproefontwerp); Een overzicht geven van corresponderende parametrische en verdelingsvrije toetsgrootheden voor onderzoek naar samenhangen tussen twee variabelen, voor zowel een onafhankelijk als afhankelijk steekproefontwerp. Uitleggen welk type toetsgrootheid in welke onderzoekssituatie de voorkeur heeft. Beide typen toetsgrootheden toepassen voor het verkrijgen van inzicht in de statistische samenhang tussen betrokken variabelen; Procedures uitvoeren voor het opschonen (controleren) van statistische samenhang voor de verstorende invloed van derde variabelen via partiële correlatie, anova met covariaat, analyse deelpopulaties. Redeneringen opstellen ter verklaring van eventuele verstorende effecten in termen van achterliggende causale relaties; De toegepaste toetsprocedures in computeruitvoer of geselecteerde delen van wetenschappelijke artikelen identificeren. Relevante statistische informatie of verwachte relaties aflezen uit tabellen, figuren, of (wetenschappelijke) teksten voor het uitvoeren van statistische analyses; Alle behandelde statistische methoden en technieken uitvoeren met het programma R. Interpreteren van resulterende uitkomsten. Gebruiken resultaten als onderdeel van een betoog in een onderzoeksverslag ter beantwoording van een onderzoeksvraag; Rapporteren in een goed leesbaar verslag over vraagstukken, verwachtingen, gekozen onderzoeksmethoden, onderzoeksresultaten, reflectie, conclusies en aanbevelingen. Content
Het vak bestaat uit twee examenonderdelen van elk 3 ECTS: een onderzoeksopdracht (BKB0019C) en een schriftelijke toets (BKB0019T). Beide examenonderdelen moeten met voldoende resultaat worden afgelegd. De afzonderlijke behaalde onderdelen blijven echter wel zes jaar geldig. Er is slechts eenmaal per jaar de gelegenheid de onderzoeksopdracht te maken. Theoretische gedeelte, BKB0019T. In het algemene gedeelte van de colleges wordt ingegaan op: steekproeven en populaties, representativiteit en aselectheid, systematische en niet-systematische steekproeffouten, verschillende steekproefontwerpen, kansvariabelen en kansverdelingen, steekproeffuncties en trekkingsverdelingen. Ook wordt aandacht besteed aan meettheoretische begrippen, zoals betrouwbaarheid en validiteit, aan het klassieke meetmodel en in het bijzonder aan de veelgebruikte Likert-schaal voor het meten van diffuse begrippen. Bij de behandeling van univariate methoden wordt ingegaan op: het interpreteren en beschrijven van waarnemingen van afzonderlijke variabelen, het opsporen van uitbijters, het schatten van populatieparameters, en het toetsen van hypothesen over kenmerken van afzonderlijke variabelen. Bij het bivariate gedeelte wordt ingegaan op: het onderscheid tussen causaliteit en statistische samenhang, het beschrijven en grafisch weergeven van samenhangen, en het opsporen van uitbijters. Verder worden verschillende technieken behandeld voor het analyseren van paarsgewijze samenhangen, zoals kruistabellen, t-toetsen, correlatiecoëfficiënten en variatieanalyse. In het multivariate gedeelte wordt uitgebreid ingegaan op regressieanalyse. Groepsopdracht, BKB0019C. Een aanzet tot het ontwikkelen van vaardigheden in het gebruik van statistische methoden en technieken wordt gegeven in de vorm van een onderzoeksopdracht. Deze opdracht bestaat kortweg uit het analyseren van een bestaande dataset uitgaande van een bedrijfskundige probleemstelling. Bij het uitwerken van de onderzoeksopdracht wordt gebruik gemaakt van het programma R. Education and testing INST RUC T IONAL MET HOD Hoorcollege Responsiecollege T EST Schriftelijke toets(100%) Literature MANDAT ORY Voor actuele informatie: zie de course manual op Blackboard