Aanvraag projectbijdrage (versie geldig per 1 augustus 2010) Algemene projectgegevens 1. Datum: 20-1-2012 2. Projecttitel (maximaal 40 tekens): Glas Werkt! 3a. Aanvrager: Naam aanvrager Stichting Innovatie Glastuinbouw Nederland (SIGN) Contactpersoon Dewi Hartkamp Adres Postbus 51, 2665 ZH Bleiswijk Tel.nr. 06-53 13 19 44 E-mailadres dhartkamp@ltonoordglaskracht.nl 3b. Ontvanger van de bijdrage (indien deze een andere is dan de aanvrager): Naam ontvanger Stichting Innovatie Glastuinbouw Nederland (SIGN) Contactpersoon Dick Hylkema Adres Postbus 51, 2665 ZH Bleiswijk Tel.nr. 06-22 99 57 75 E-mailadres dhylkema@ltonoordglaskracht.nl 3c. Uitvoerder(s) Naam hoofduitvoerder Consortium Glas Werkt beoogde deelnemers (onder voorbehoud onderzoeksresultaat en -financiering): SIGN 10-12 glastuinbouwondernemers Ilionx BV (ICT architectuur) TNO Contactpersoon/ Dewi Hartkamp projectleider Adres Postbus 51, 2665 ZH Bleiswijk Tel.nr. 06-53 13 19 44 E-mailadres dhartkamp@ltonoordglaskracht.nl 4. Beoogde begeleidingscommissie: Frequentie overleg: maandelijks Samenstelling: medewerkers SIGN, directieleden participerende ondernemingen, werknemersorganisaties, PT 5. Looptijd inclusief tussenrapportages en eindrapportage Fase Begindatum Einddatum Datums rapportage 1 015-03-2012 15-05-2012 20-5-2012 2 01-06-2012 30-08-2012 15-9-2012 3 01-09-2012 31-10-2012 15-11-2012 4 01-11-2012 31-12-2012 15-2-2013 Inhoudelijke projectgegevens 6. Gewassen: Formulier Aanvraag projectbijdrage versie 100801, Pagina 1 van 6
De te ontwikkelen systematiek is voor alle teelten onder glas van groot belang. In de toekomst kunnen ook onbedekte teelten aansluiten, maar dit onderzoek richt zich allereerst op gamification van work flow management in de glastuinbouw. 7. Probleemstelling: Het arbeidsproces en de attractiviteit van de tuinbouwsector zijn niet optimaal, zowel vanuit intra- als intersectoraal perspectief bezien. In afgelopen decennia is vooral geïnvesteerd in productontwikkeling en technologie, maar (te) weinig in de productiefactor arbeid. Hierdoor zijn de arbeidsmotivatie, betrokkenheid en binding niet voldoende ontwikkeld met als gevolg dat de sector problemen ondervindt bij het aantrekken, motiveren en binden van personeel. Daarnaast zal een hogere arbeidssatisfactie bijdragen aan een hoger rendement op arbeid. De sector geeft zelf aan dat een rendementsverbetering van 15% realistisch en haalbaar is. 8. Doelstelling(en) en afbakening: Glas Werkt ondersteunt goed werkgeverschap en goed werknemerschap, het verhogen van de attractiviteit van de sector op de arbeidsmarkt en het verbeteren van het rendement op arbeid, in eerste instantie binnen de (glas)tuinbouw, in potentie later uit te breiden naar andere branches en sectoren. Anders dan de arbeidsmarktcampagne It s alive en de onderwijs campagne richt Glas werkt zich op de medewerkers en de werkplek zelf. Glas werkt sluit aan bij de sector initiatieven opleidingshuis en mobiliteitscentrum. De focus ligt hierbij op de integratie van de besturing van het primaire productieproces met cruciale HRM elementen. Dit betekent dat arbeidsplanning, -motivatie en prestatiemeting binnen het bedrijfsproces geautomatiseerd worden en vervolgens gecombineerd worden met opleiding, training en management- en beloningsmechanismen. Incentives voor performance worden toegekend op basis van vastgestelde normen op een wijze die doet denken aan online gaming. Onderzoeks- en adviesbureau Gartner noemt dit gamification, het introduceren van spelelementen en mechanismen in functionele processen. Gartner voorspelt een grote toename van op gamification gebaseerde methoden en technieken binnen tal van bedrijfsprocessen. De resultaten zijn tweeledig: het vergroten van de attractiviteit van de tuinbouw op de arbeidsmarkt (boeien en binden) en efficiency verbetering op arbeid van 10% (dus tweederde van het potentieel van 15%). Dit laatste maakt dat het project (na onderzoek en ontwikkeling) voor de tuinders zich op den duur kan terugverdienen. De doelstelling van het onderzoek in deze aanvraag is gericht op het vaststellen hoe deze mechanismen exact ingezet dienen te worden om de beoogde resultaten te kunnen bereiken. Hiertoe zal onderzoek gedaan moeten worden naar de processtructuren en de digitalisering/automatisering van de besturing van deze structuren. Dit zal uitmonden in een Bèta-versie van een procesbesturingsapplicatie voorzien van op gamification gebaseerde aansturing en beloning. 9. Verwachte rendementscategorie: Categorie Omschrijving 1 Project beoogt strategisch inzicht, basis- en/of achtergrondkennis om in toekomstige (onderzoeks-)projecten gericht verder te kunnen werken aan oplossingen voor knelpunten van ondernemers en/of sectoren; kennis voor de langere termijn, er wordt na afloop dus (nog) geen praktijktoepassing voorzien (Reeds uitgevoerd) 2 Project beoogt praktisch bruikbare kennis en inzichten; onderzoek naar of demonstratie van effecten op de bedrijfsvoering en/of op sectorniveau die in de praktijk kunnen worden toegepast 3 Project beoogt een tastbaar door ondernemers en/of sector toe te passen product zoals een machine of robot, een bemestingsadvies, een certificeringsysteem, nieuw uitgangsmateriaal, e.d. Formulier Aanvraag projectbijdrage versie 100801, Pagina 2 van 6
10. Bestaande kennis, zowel binnen als buiten de eigen organisatie: Sinds 2007 heeft SIGN gewerkt aan een nieuwe visie op arbeid (Work is gaming) en een eerste pilot bij Rijnplant georganiseerd. Daarbij is veel kennis over arbeid en organisatie opgebouwd. Daarnaast zijn er zowel binnen de sector als daarbuiten onderzoeken uitgevoerd naar de ontwikkeling van de arbeidspopulatie, de ICT technologie en sociaalpsychologische mechanismen ten aanzien van motivatiefactoren en ontwikkelingsbehoeften. Een overzicht van relevante aangewende kennis: SIGN onderzoek door WUR en TUE naar lange termijn ontwikkelingen van de arbeidsmarkt binnen de (glas)tuinbouw (Work-Life Balance 2030) Effecten van motivatiemechanismen binnen de productiefactor arbeid (diverse psychologische en bedrijfskundig onderzoeken). Inzicht in haalbare rendementsverbetering op arbeid (efficiency verbetering). Kennis van en inzicht in padregistratie tools. 11. Plan van aanpak gespecificeerd per fase: Fase 1 In deze fase voeren we een functionele analyse uit naar de procesbesturing en sturende motivatie elementen in de (glas)tuinbouw. De meest voorkomende bedrijfsprocessen brengen we in kaart analyseren we op basis van input, output en handelingen. Deze analyse wordt vertaald in een functiematrix voor de matching van bestaande systemen (pad-registratie en/of workflow-management) of ontwerpen van (toekomstige) nieuwe systemen. De matrix wordt ook vertaald naar relevante en meetbare prestatie-indicatoren op basis waarvan actie genomen kan worden door mensen of systemen. Deze vormen de input voor de gaming-elementen en mechanismen. Het eindresultaat van deze fase is een functioneel ontwerp voor een geautomatiseerde procesbesturingsmethodiek. Op grond hiervan wordt de beslissing genomen om een Bèta-systeem te ontwerpen. Fase 2 Gedurende deze periode wordt het functioneel ontwerp omgezet naar een technisch ontwerp en zal software development een betaversie van het procesmanagement/hrm-systeem bouwen. Development vindt plaats binnen het iteratieve proces van Agile/Scrum. Hiermee wordt in korte iteraties gewerkt, waardoor de ontwikkeling nauw aansluit bij het innovatieve karakter van de oplossing en makkelijk en kort cyclisch gestuurd kan worden. Het eindresultaat van deze fase is een eerste opzet van de testsoftware, waarmee vervolgens empirisch onderzoek kan worden opgezet. Fase 3 Het eerdere onderzoek kan nu in de praktijk getoetst worden. Dit deel van het onderzoek richt zich op het inzichtelijk maken van het daadwerkelijke functioneren van het model in de praktijk. Waar loopt men tegen aan? Welke resultaten kunnen (nu al) bereikt worden? Sluit de theorie aan op de praktijk? Welke aanpassingen moeten uitgevoerd worden? Welke issues zou een eventuele uitrol binnen de sector van een dergelijke methodiek met zich meebrengen? Fase 4 Deze slotfase vat de ervaringen samen van de onderzoeksresultaten en praktijkbevindingen. Deze fase levert een rapport op over de inzet en de resultaten van de visie en methodiek op, inclusief aanbevelingen voor de inzetbaarheid binnen de sector en een implementatiemodel daarvoor. 12. Risico s: De potentiële risico s zijn met name gelegen in de medewerking van ondernemers/bedrijven in de analyse en onderzoeksfasen. Zonder de inzet van de betrokken ondernemers, die hun bedrijf als pilotomgeving openstellen, is er geen empirisch onderzoek mogelijk. SIGN heeft via haar achterban een aantal zeer betrokken bedrijven gevonden. Formulier Aanvraag projectbijdrage versie 100801, Pagina 3 van 6
Daarnaast bestaat er de theoretische kans dat het arbeidsproces onvoldoende functioneel te analyseren blijkt. Dit risico wordt ondervangen door intersectorale deskundigheid en intra-sectorale proces- en ICT ervaring in te zetten. 13. Beoordelingscriteria go/no-go beslismoment (begrensd door fasen): Go/no-go beslissingen worden per fase genomen en zijn gebaseerd op de output (resultaten) van de afgeronde fase, de toetsing aan de plannen en verwachtingen en de beschikbaarheid van partijen en middelen in de volgende fase. 14. Te bereiken resultaten: De resultaten bestaan uit: 1. Sector-breed rapport over de potentie en de kosten/baten analyse van modern en innovatief HR en proces management in de komende decennia. 2. Basismodel voor systeem en procesontwikkeling gebaseerd op gamification methoden en technieken. 3. Bij gebleken haalbaarheid: implementatievoorstel voor snelle marktintroductie binnen de tuinbouw. Doelstelling, en dus beoogd resultaat, is dat iedere tuinbouwer in Nederland gebruik kan gaan maken van deze methodiek waarmee een rendementsverbetering op arbeid bereikt wordt. Hierdoor verbetert de internationale concurrentiepositie van de sector. Door deze innovatieve visie op arbeid daadwerkelijk vorm te geven krijgt de Nederlandse tuinbouw nationaal en internationaal meer allure, aanzien en attractiviteit. 15. Kennisoverdracht SIGN stelt alle onderzoeksresultaten beschikbaar aan de sector. Bij gebleken haalbaarheid zal SIGN het initiatief nemen tot marktlancering in de vorm van een consortium van marktpartijen die deze oplossing breed aan gaan bieden. 16. Projectevaluatie: Gedurende het project wordt de kwaliteit en de voortgang in een iteratief proces geëvalueerd. Zo wordt al tijdens het project voordeel gehaald uit de leer-curve. Dit zal gebeuren op basis van de PDCA (Plan do check act)-methodiek van Deming. De eindevaluatie vindt plaats in de laatste fase. Naast de feitelijke resultaten, de aanbevelingen en de te nemen vervolgstappen zal ook de aanpak geëvalueerd worden zodat SIGN (en anderen) kunnen profiteren van de lessons learned uit dit project. De evaluatie geschiedt conform de eisen van het Productschap Tuinbouw. Formulier Aanvraag projectbijdrage versie 100801, Pagina 4 van 6
Financiering 17. Projectkosten: Projectkosten excl. BTW 230.000 Niet verrekenbare BTW Totaal 230.000 Een gespecificeerde begroting is bijgesloten (bijlage A) 18. Financiering: A T 2012 2013* 2014* Totaal Gevraagde PT-bijdrage A 85.000 0 0 85.000 Tom Kuipers A 5.000 0 0 0 Joris van der Hoorn A 5.000 0 0 0 3 e ondernemer (beoogd is A 5.000 0 0 0 komkommerteler) Bijdrage Ilionx T 25.000 0 0 25.000 Colland T 40.000 0 0 40.000 InnovatieNetwerk min. EL&I T 65.000 0 0 65.000 Totaal 230.000 0 0 215.000 * de duur van het onderzoek is maximaal 1 jaar InnovatieNetwerk heeft een bijdrage in cash toegezegd. De ICT ontwikkelingsorganisatie brengt eveneens een bijdrage in en de tuinders leveren een bijdrage in natura: een investering in tijd en het beschikbaar stellen van hun bedrijf voor het onderzoek. De bouw van de testomgeving vindt tegen lage kosten plaats in het buitenland (19 Euro per uur). Bij een positieve uitslag van het onderzoek zal verdere ontwikkeling, investering, realisatie en exploitatie door een samenwerkingsverband ter hand worden genomen. Dit samenwerkingsverband zal in ieder geval bestaan uit primaire ondernemingen uit de (glas)tuinbouw, een of meerdere investeerders, een ICT ontwikkelbureau en SIGN. De mogelijkheden en kansen zullen toegankelijk worden gemaakt voor de gehele sector. Motivatie projectbijdrage 19. Sectoraal belang: De resultaten komen ten goede aan de totale sector, met name aan de arbeidsfactor binnen productieprocessen en logistieke processen. Het doel is een rendementsverbetering van 15% op arbeid te bereiken binnen het primaire proces. Ieder bedrijf binnen de sector kan hiervan profiteren. Bovendien neemt de concurrentiekracht van de sector als geheel toe. Daarnaast wordt de attractiviteit van de sector op de arbeidsmarkt fors en langdurig verbeterd. In cijfers hebben we het in ieder geval een structurele besparingspotentie van vele tientallen miljoenen, oplopend tot zo n 100 miljoen Euro binnen de glastuinbouw. 20. Thema s Productschap Tuinbouw Marktmonitoring Standaardisatie informatielogistiek Gezondheid en Welbevinden Plantgezondheid en Fytosanitaire zaken Duurzame ketens Water, bodem en bemesting Werken in de tuinbouw Promotie Formulier Aanvraag projectbijdrage versie 100801, Pagina 5 van 6
21. Betekenis voor arbeid: Arbeid vormt de kern van dit project. Procesoptimalisatie, modernisering van arbeidsrelatie en verbeteren van rendement op arbeid zijn de doelgebieden. Werken wordt leuker, presteren wordt makkelijker en leren wordt geintegreerd in het arbeidsproces. De werkgever krijgt de beschikking over uitstekende en moderne management tooling en krijgt een nieuw visitekaartje voor zijn bedrijf. 22. Draagvlak: SIGN werkt namens de gezamenlijke glastuinbouw en beschikt over talloze relaties binnen de sector. Ten behoeve van dit project is aanvullend marktonderzoek gedaan, bij ondernemers, branche organisaties en financiële instellingen. 23. Reden publieke financiering: De innovatieve stappen die gezet moeten worden om de tuinbouwsector op gebied van arbeid een inhaalslag te laten maken en zelfs op voorsprong te zetten vergt visie en durf. Op termijn zal dit initiatief door marktpartijen gedragen worden, echter in deze onderzoeksfase zal een stevige steun in de rug noodzakelijk zijn om het proces in gang te zetten en voldoende momentum te geven. De sector is traditioneel behoudend op gebied van arbeid. SIGN is door de sector opgezet om grensverleggende concepten te ontwikkelen en in de markt te laten zetten. Het is uitstekend te verdedigen dat juist dit innovatie traject uit collectieve middelen betaald wordt. 24. Verklaring Aanvrager en ontvanger verklaart bekend te zijn met de Beleidsregels PT projectbijdrage en exploitatiesubsidies en met de Algemene Voorschriften Productschap Tuinbouw (of een daarmee overeenkomstige en schriftelijke overeenkomst). Ondertekening voor aanvrager: Naam: Peter Oei Functie: Programma-directeur SIGN Dagtekening: 31-1-2012 Ondertekening: Formulier Aanvraag projectbijdrage versie 100801, Pagina 6 van 6