B&W-nr.: 05.0544 d.d. 26 april 2005 Onderwerp Antwoord op de schriftelijke vragen aan het College van Burgemeester en Wethouders van de raadsleden M. VAN DEN BERG en C. BROEYER (PvdA) inzake wegwerpluiers (ingekomen 2 februari 2005) BESLUITEN Behoudens advies van de commissie. de beantwoording van de schriftelijke vragen van raadsleden M. VAN DEN BERG en C. BROEYER (PvdA) inzake wegwerpluiers (ingekomen 2 februari 2005) vast te stellen; 2. dit besluit te zenden aan de vragenstellers en de overige leden van de gemeenteraad. Samenvatting In opdracht van de Gevulei is in 2004 onderzocht of er binnen de Gevulei-regio al initiatieven in het kader van luier-recycling zijn ontplooid en of en op welke manier de Gevulei-gemeenten deze initiatieven eventueel zouden kunnen ondersteunen. Door de gemeente Leiden is uiteindelijk besloten om in ieder geval vooralsnog geen apart inzamelsysteem op te zetten voor luiers en incontinentie materiaal. De belangrijkste reden hiervoor is dat er nog veel winst te behalen valt op de gescheiden inzameling van andere afvalstromen waarvan de inzamelstructuur reeds opgezet is en waarvoor door het ministerie van VROM landelijke doelstellingen zijn geformuleerd (bv. voor glas, papier, textiel). Leiden streeft er in eerste instantie naar om deze doelstellingen te realiseren. Een andere prioriteit is het streven naar een schone stad. Met een beperkte capaciteit moeten er keuzes gemaakt worden en besloten is luierrecycling vooralsnog minder prioriteit te geven. Aangezien de gescheiden inzameling van luiers geen kostenvoordeel oplevert is het ook belangrijk dat de milieuwinst in ieder geval bewezen is. Op het moment dat er een gedegen onderzoek ligt waaruit blijkt dat die milieuwinst er wel degelijk is zal gescheiden luierinzameling een hogere prioriteit krijgen. Wel is het mogelijk om alle zorginstellingen en kinderdagverblijven in Leiden in ieder geval dit jaar aan te schrijven en te informeren over de mogelijkheden van gescheiden luierinzameling en -recycling.
26. Schriftelijke vragen aan het College van Burgemeester en Wethouders van de raadsleden M. VAN DEN BERG en C. BROEYER (PvdA) inzake wegwerpluiers (ingekomen 22 februari 2005). De PvdA-fractie verzoekt u de volgende vragen op grond van artikel 43 van het Reglement van Orde schriftelijk te beantwoorden. In Leiden zorgen 5445 kinderen voor ongeveer 8,9 miljoen luiers in het huisvuil. Een bijdrage aan de afvalberg van.778.000 kilo per jaar. Dit materiaal recyclen levert een besparing op van 20.629.440 liter water, 343.824 kuub aardgas en 948.480 kilo hout. En dan is er ook nog het incontinentiemateriaal. In oktober 2003 heeft de PvdA-fractie in de toen nog Commissie Ruimte en Groen het College gecomplimenteerd, omdat onze fractie na navraag was gebleken dat een ambtenaar van de gemeente onderzoek deed naar de mogelijkheid van recycling van wegwerpluiers in Leiden. Gezien bovenstaande cijfers best de moeite van het onderzoeken waard. Wij vernamen vorige week dat de gemeente Zoeterwoude inmiddels met een dergelijk recyclesysteem is begonnen, maar dat daar bij de andere gemeenten die participeren in de Milieudienst in deze regio, waaronder dus Leiden, geen animo voor was. Vandaar de volgende vragen aan het College: Antwoord van Burgemeester en Wethouders (ingezonden 26 april 2005).. Wat zijn de afwegingen geweest waarom Leiden niet (mee)doet aan luierrecycling? Sinds enige jaren bestaan er, naast integrale verbranding met het restafval, andere manieren om wegwerpluierafval te verwerken. Knowaste is een bedrijf in Arnhem dat zich bezig houdt met het recyclen van luier- en incontinentiemateriaal. Knowaste heeft een procédé ontwikkeld om luiers en incontinentiemateriaal volledig te recyclen in vier stromen. Verder loopt er een proef in Almere waarbij tot juli 2005 luiers tegelijk met het gft-afval worden ingezameld. Luiers worden hier samen met gft vergist en dit levert biogas en compost op en bespaart water. In opdracht van de Gevulei is in 2004 onderzocht of er binnen de Gevulei-regio al initiatieven in het kader van luier-recycling zijn ontplooid en of en op welke manier de Gevulei-gemeenten deze initiatieven eventueel zouden kunnen ondersteunen. Door de gemeente Leiden is uiteindelijk om verschillende redenen besloten voorlopig geen initiatieven te nemen op het gebied van luierrecycling. De redenen hiervoor zijn gelegen in de volgende feiten:
Nederlandse gemeenten moeten voldoen aan landelijke doelstellingen wat betreft gescheiden inzameling van afvalstromen zoals die zijn vastgesteld door het ministerie van VROM*. De doelstelling voor bronscheiding kan worden gehaald door gescheiden inzameling van gft-afval, papier en karton, glas, textiel, kca en grof huishoudelijk afval. Hiervoor zijn richtlijnen opgesteld uitgedrukt in kilogram per inwoner. Om de doelstellingen te realiseren worden subsidies verleend aan gemeenten die zich inspannen de gescheiden inzameling van deze hoofdstromen te stimuleren. Leiden ontvangt in dit verband een subsidie voor een leerwijk- project in het Morskwartier*2. Aangezien Leiden ernaar streeft om de landelijke doelstellingen te realiseren richt de gemeente zich momenteel in eerste instantie op de gescheiden inzameling van deze stromen. Er wordt regelmatig onderzocht in hoeverre Leiden erin slaagt om de doelstellingen te behalen, of het nodig is om bij te sturen en bij welke afvalstromen de meeste winst te behalen is. Hiertoe worden sorteeranalyses uitgevoerd. De uitkomsten hiervan geven een beeld van wat er nog in het restafval zit qua papier, glas etc. en op basis hiervan wordt het beleid aangepast of aangescherpt. Bovendien doet de gemeente Leiden sinds 998 mee aan het jaarlijkse benchmark- onderzoek van de NVRD, de branchevereniging van inzamelbedrijven. Hierin wordt o.a. onderzocht in hoeverre Leiden erin slaagt om de hoofdstromen gescheiden in te zamelen. De huidige beschikbare beleidscapaciteit wordt ingezet bij projecten die erop gericht zijn om de afvalscheiding (van met name de hoofdstromen) verder te stimuleren, zoals het leerwijk- project, de ontwikkeling, introductie en monitoring van de Green Bag*3, en de communicatiecampagne Afval scheiden moet!. Verder wordt veel aandacht besteed aan het verbeteren van het beheer van de openbare ruimte ( Grip op kwaliteit ) en aan het terugdringen van zwerfafval en het stimuleren van een schone stad (o.a. uitbreiding Haarlemmerstraat project, drijfvuilproject). In de Leefbaarheidsmonitor Leiden, waar burgers jaarlijks gevraagd wordt welke buurtproblemen volgens hen met voorrang aangepakt zouden moeten worden, staat de overlast door vervuiling namelijk al sinds 2000 op de 2e plaats. Dit wordt dus binnen de gemeente aangemerkt als een prioriteit. Kort gezegd zijn er bepaalde beleidskeuzes gemaakt die resulteren in de inzet van de beschikbare beleidscapaciteit in bovengenoemde werkzaamheden. Er is naar aanleiding van het Gevulei onderzoek naar luierrecycling binnen de dienst Milieu en beheer uitgebreid gesproken over de mogelijkheid om verder iets te initiëren op dit gebied. Vanwege de beperkte beschikbare capaciteit en de prioriteitstelling m.b.t. afvalscheidingprojecten is ervoor gekozen om dit onderwerp vooralsnog minder prioriteit te geven. De keuze hiervoor werd bovendien ingegeven door het feit dat nog niet bewezen is op basis van diepgaand onderzoek of Life Cycle Analysis dat het milieurendement van gescheiden inzameling en recycling van luiers daadwerkelijk hoger is dan dat van
integrale inzameling en verbranding met energieterugwinning. Het is een feit dat gescheiden inzameling van luiers de hoeveelheid restafval terugdringt. Bij de verwerking van de apart ingezamelde luiers wordt energie teruggewonnen. Een deel van het materiaal dat wordt teruggewonnen kan nuttig worden toegepast. Er zit echter een groot aantal aspecten aan de gescheiden inzameling van luiers en incontinentiemateriaal dat meegenomen moet worden in de afweging van wat het meest milieuvriendelijke alternatief is. Voor luiers die apart ingezameld worden moet bijvoorbeeld ook een aparte auto rijden. Dit is meer belastend voor het milieu dan integrale inzameling door één auto. Dit soort zaken worden tot dusver nog niet voldoende in onderzoek meegenomen. Wanneer geen gescheiden inzameling plaatsvindt komen de wegwerpluiers bij het restafval en worden ze verbrand. Bij het verbranden van afval komt energie vrij dat deels weer gebruikt kan worden wat natuurlijk milieuwinst betekent. Papieren luierfabrikanten zijn continue bezig met verbetering van de luiers op het gebied van consumenten- en milieuvriendelijkheid. Wegwerpluiers bevatten steeds minder pulp en de houtindustrie wordt schoner en energiezuiniger. Er is dus steeds minder hout nodig en er ontstaat minder watervervuiling. Omdat de luiers steeds dunner worden ontstaat er minder afval. Deze aspecten spelen dus ook een rol. Naast het feit dat er momenteel gewoonweg niet voldoende capaciteit is om luierrecycling groots op te pakken is de gemeente Leiden ook van mening dat beter gewacht kan worden op de uitkomsten van verder onderzoek dat de milieuwinst van luierrecycling al dan niet onomstotelijk bewijst, voordat er een aparte inzamelstructuur voor luier- en incontinentiemateriaal opgezet wordt. Wel is het mogelijk om alle zorginstellingen en kinderdagverblijven in Leiden in ieder geval dit jaar aan te schrijven en te informeren over de mogelijkheden van luierrecycling en daarbij ook de naam van Knowaste te noemen met een oproep om bij dit bedrijf een offerte aan te vragen.
Een eerder soortgelijk initiatief van de provincie Zuid-Holland en het Milieu Platvorm Zorgsector uit 2000 heeft er een aandeel in gehad dat er al een inzamelstructuur voor incontinentie- en luiermateriaal van zorginstellingen en kinderdagverblijven in de regio is (zie tabel ). Door deze twee partijen is toen ook het initiatief genomen om Zuid-Hollandse zorginstellingen te stimuleren om bij Knowaste een raamofferte aan te vragen. Mede dank zij initiatieven als deze heeft Knowaste binnen de verschillende Gevulei-gemeenten een klantenkring op kunnen bouwen. Tabel : Overzicht totaal aantal kinderdagverblijven/zorginstellingen per gemeente en welk aantal reeds aangesloten is bij de recycling van Knowaste. Gemeente Totaal aantal Kinderdagverblij ven/ zorginstellingen Alkemade 3 0 Leiden 52 4 Leiderdorp 6 Oegstgeest 8 Sassenheim 8 Voorschoten Warmond Wassenaar Zoeterwoude 0 4 5 3 2 0 3 Aantal kinderdagverblijven/ Zorginstellingen die hun luierafval aanbieden bij Knowaste 2. Onder welke voorwaarden is dat wel mogelijk? Er zijn 2 belangrijke redenen waarom Leiden er op dit moment vanaf ziet om een aparte inzamelstructuur voor luier- en incontinentiemateriaal op te zetten: gebrek aan capaciteit (er moeten keuzes gemaakt worden waarbij op andere afvalstromen meer scheidingswinst te halen is) en het feit dat de milieuwinst van gescheiden luierinzameling nog niet onomstotelijk is bewezen. Aangezien de gescheiden inzameling van luiers geen kostenvoordeel oplevert is het belangrijk dat de milieuwinst in ieder geval bewezen is. Natuurlijk verandert de situatie op het moment dat er een gedegen onderzoek ligt waaruit blijkt dat die milieuwinst er wel degelijk is. Derhalve zal Leiden via de haar ter beschikking staande kanalen (Afval Overleg Orgaan; Gevulei etc.) bevorderen dat er diepgaander onderzoek naar het milieurendement van gescheiden inzameling en recycling van luiers wordt gedaan (de zgn. Life Cycle Analysis ). Op basis van zulk onderzoek kan beter een zuivere en rationele beleidskeus worden gemaakt dan op basis van de huidige stand van
informatie, welke minder omvattend is, alsook (deels) afkomstig van de aanbiedende bedrijven. * Van alle Nederlandse gemeenten samen wordt gevraagd om te komen tot een landelijk niveau van 55% scheiding aan de bron van al het huishoudelijk afval, dus inclusief grof huishoudelijk afval. Ervan uitgaande dat in 2006 ook nog 5% van het (grof) huishoudelijk afval wordt nagescheiden, komt het totaalpercentage nuttige toepassing uit op 60%. Deze 60% is de landelijke doelstelling die in het LAP is opgenomen voor het jaar 2006. Op grond van het criteria haalbaarheid hoeven de grootste gemeenten (klasse ) slechts 43% bronscheiding te realiseren en de kleinste gemeenten (klasse 5) 60%. *2 Het doel van dit project is om de gescheiden inzameling van huishoudelijk afval te stimuleren. Voor dit project is een zogenaamde leerwijk aangewezen alwaar het project in samenwerking met Wijkbeheer, bewonersverenigingen, scholen en woningbouwverenigingen wordt uitgevoerd. De ervaringen die in deze Leerwijk worden opgedaan worden vertaald naar de gehele gemeente waardoor het niveau van de gescheiden inzameling in eerste instantie in de leerwijk, maar naar verwachting op termijn in heel Leiden, kan worden verbeterd. Dit project wordt begin 2005 afgesloten en zal daarna geëvalueerd worden. *3 De big bag voor snoeiafval waardoor tonnen snoeiafval die voorheen bij het restafval terechtkwamen nu gescheiden worden ingezameld