Herbestemming klooster Mariadal Informatie over het complex en gebruiksmogelijkheden Provincie Noord-Brabant September 2013
2
Herbestemming klooster Mariadal KLOOSTER Mariadal heeft een belangrijke rol gespeeld in de geschiedenis van Roosendaal. Het is een van de erfgoedcomplexen die de provincie Noord-Brabant wil behouden door herbestemming. Om het gebouw in perfecte staat te houden, is het belangrijk dat het klooster in gebruik blijft. In 2013 is de provincie eigenaar van het complex. De provincie is met de gemeente Roosendaal op zoek naar een nieuwe bestemming. Daarvoor gaat de provincie in gesprek met marktpartijen. Nieuwe eigenaar Uiterlijk 2018 wil de provincie een nieuwe bestemming hebben gerealiseerd en de ontwikkelrechten doorverkopen aan een nieuwe eigenaar die garant staat voor een duurzame exploitatie. De erfgoedfabriek In 2020 hebben zo n twintig Brabantse monumentencomplexen een nieuwe functie en toekomst. Hiervoor is een groot herbestemmingsprogramma bedacht: de Erfgoedfabriek. Aan de lat staan innovatieve ondernemers, creatieve geesten, ontwikkelaars en de provincie Noord-Brabant. Wat hen bindt, is emotie: van zinvol naar zielvol herbestemmen. Het gaat om de iconen van Brabant: kloosters, kastelen, landgoederen, fabrieken, forten en kazernes. Ze vertellen samen de geschiedenis van Brabant en praten die voort. Meer informatie over dit programma is te vinden via www.brabant.nl/erfgoedfabriek. 3
Klooster Mariadal Naam Klooster Mariadal Bouwjaar 1934 Geschiedenis Mariadal en tuin zijn in 1934 door Joseph Cuypers en Bernard Sturm ontworpen voor de congregatie van de zusters Franciscanessen Penitenten Recollectinen. Deze orde richtte zich op onderwijs en zorg. Mariadal was een opleidingsinstituut, waar ruimte was voor een communiteit van ongeveer 70 zusters. De zusters hebben in Brabant en daarbuiten op scholen les gegeven en zijn belangrijk geweest voor de ontwikkeling van Brabant en Brabanders. Beschrijving complex Het erfgoedcomplex (totaal 7.700 m 2 ) bestaat uit een hoofdgebouw (6.700 m 2 ), een kapel (1.000 m 2 ), een rectorswoning (ca 300m 2 ). De resterende ruimten bestaan uit refters, kantoorruimten, slaapcellen, ziekenkamers en was- en droogruimten. Het terrein meet in totaal 4,2 hectare. De nauwelijks gewijzigde kloostertuin heeft een opzet met drie functies: religie in het oostelijke deel, recreatie in het midden en economie in het westelijke deel. Ligging en omgeving Klooster Mariadal ligt aan de Vincentiusstraat 3-7, tussen het centrum van Roosendaal en het station. In de buurt liggen scholen en woningen. De Vincentiusstraat en Ludwigstraat bestaan uit woningen uit de jaren 30 met elementen uit de Amsterdamse School. De Burgemeester Prinsensingel is na de oorlog aangelegd, waarbij het originele kloostercomplex werd doorsneden. 4
Ontsluiting en parkeren De afstand tussen snelweg A58/A17 en complex bedraagt 5 kilometer. Station Roosendaal is vijf minuten lopen. Parkeren is deels mogelijk op het terrein van het complex (op dit moment 20 parkeerplaatsen). Architectuur Het kloostergebouw is in authentieke staat met een unieke kapel in art deco stijl. Vooral de plattegrond van het kloostergebouw (zeer functioneel, goed doordachte opzet), het materiaalgebruik en de aanwezige ornamenten zijn typerend. Cuypers heeft in dit complex traditie en vernieuwing bijzonder weten te combineren: traditionele bakstenen, uitgevoerd in kleur en gecombineerd met glas-in-lood. Oppervlakte / maten Het hoofdgebouw heeft een kelder, begane grond, eerste en twee verdieping en zolder. Er zijn meer dan 200 aparte ruimten, variërend van 6 m2 tot 90 m 2, van kleine cellen tot hoge open ruimten. Bijvoorbeeld: Circa 25 kamers van ongeveer 20 m 2. Circa 7 ruimten van ongeveer 50 m 2. Circa 27 cellen (1e verdieping) van ongeveer 12 m 2. In de kapel een grote open ruimte (het zogenoemde ziekenkoor). Er zijn scheidingswanden aangebracht in enkele ruimtes; deze kamers kunnen weer worden samengevoegd. De buitenruimte meet in totaal 42.424 m 2. Staat van het gebouw Zowel het kloostergebouw als de bijbehorende kloostermuur zijn rijksmonument sinds 2001. Op een enkele modernisering na zijn er geen grote bouwkundige wijzigingen aangebracht in het complex. Het klooster is dankzij de goede zorg van de zusters in uitstekende staat. Punten van aandacht uit het taxatierapport: Aanwezigheid van asbest is mogelijk gezien de leeftijd van het complex (nog niet onderzocht). Mogelijk een lokale olieverontreiniging i.v.m. voormalige ondergrondse tank (geen direct risico). In de kelder is sprake van (lokaal) vochtoverlast. 5
Huidig gebruik De zusters van Franciscanessen hebben Mariadal eind 2011 verlaten en zijn verhuisd naar het zorgcentrum St. Elisabeth in Roosendaal. Momenteel maken plaatselijke verenigingen (non-profit-organisaties) gebruik van het klooster. Ook vindt er tijdelijke bewoning plaats op drie plekken in het klooster. De gehele begane grond is op dit moment in gebruik; op de eerste verdieping geldt dit voor iets meer dan de helft van de ruimten. De provincie sluit gebruiksovereenkomsten met een looptijd van een jaar. een nieuwe bestemming hebben gerealiseerd en de ontwikkelrechten doorverkopen aan een nieuwe eigenaar die garant staat voor een duurzame exploitatie. De provincie streeft naar een herbestemming van het hele complex op basis van een totaalconcept. Daarin kunnen meerdere functies worden ondergebracht die binnen dat concept passen. Daarmee wil de provincie het complex behouden als één van de identiteitsdragers van het Brabants cultureel erfgoed. Ontwikkelmogelijkheden Het proces voor herontwikkeling, herbestemming en overdracht van het complex staat nog niet vast. Vanaf 2013 is de provincie in gesprek met marktpartijen (open marktconsultatie) om te onderzoeken welke samenwerkingsvormen kansrijk zijn voor een succesvolle herbestemming. Gebruiksconcept Er is op dit moment nog geen vast gebruiksconcept vastgelegd. Het gebouw leent zich niet voor alle gebruiksfuncties. De provincie wil samen met gemeente en marktpartijen op zoek naar gebruiksmogelijkheden. In 2018 wil de provincie 6
Begane grond 8
1 e verdieping 9
10 2 e verdieping
Plattegrond Productietuin Recreatie/Sport Recreatie/Sport Productietuin Bezinningstuin Dwarsvleugel zuid Noviciaatvleugel Kapel Dwarsvleugel noord Voorbouw Rectoraatswoning
Overige ambities en wensen Vanuit de gemeente, provincie en het rijk geldt nog een aantal andere wensen waarmee geinteresseerden rekening kunnen houden. Bijvoorbeeld: De provincie Noord-Brabant wil meer met Mariadal dan alleen behouden. Ontwikkeling en herbestemming van monumenten zoals Mariadal moet op de een of andere manier bijdragen aan het bijzondere leef- en vestigingsklimaat van Brabant, de kenniseconomie in Brabant en aansluiten op de onderscheidende kwaliteiten van de provincie. De overheden verlangen naar een nieuwe, toekomstbestendige functie (duurzame exploitatie) waarbij het gebouw én het verhaal centraal staan. De wens is dus ook om het complex meer toegankelijk voor het publiek te maken. Beeldbepalende elementen van het cultuurhistorische complex (zoals de kloostermuur en de gevel Vincentiusstraat) moeten behouden blijven. Bij de omvorming van klooster- naar stadstuin is het idee om de tuin gedeeltelijk open te stellen voor gebruik door bijvoorbeeld omwonenden, met respect voor het besloten groene karakter. Een goede kwalitatieve herbestemming kan aan de ambities van de gemeente Roosendaal een belangrijke bijdrage leveren. De gemeente Roosendaal gaat de komende jaren actief aan de slag met de binnenstad met in het kort de volgende doelen voor ogen: geef Roosendaal weer regionale betekenis, verklein het areaal van de binnenstad, ga mee met het nieuwe winkelen, pas verkeer en parkeren aan, verhoog de verblijfskwaliteit en maak nog meer werk van evenementen. Deze ontwikkelingen bieden ook mogelijkheden voor de locatie Mariadal, gelegen tussen het hart van Roosendaal en het station. Sowieso wenst de gemeente dat de ontwikkeling van Mariadal de ruimtelijke en functionele structuur van de binnenstad van Roosendaal versterkt. De gemeente is bereid mee te werken aan bestemmings- en functiewijziging. 12
Techniek en duurzaamheid Verwarmingssysteem: gedateerd, maar goed onderhouden. Isolatie: enkel glas. Spouwmuur niet geisoleerd. Kap is met hout onderlaten, niet geisoleerd. Sanitair: beperkt en toe aan modernisering. De vleugel heeft op twee punten toiletten en één doucheruimte. Er zijn veel wateraftappunten. Elektriciteit: er ligt een goed functionerende elektriciteitsvoorziening. Moet in het proces van herbestemming en ontwikkeling wel opnieuw worden aangelegd. Lift: het complex is voorzien van twee liften. Plafonds: verlaagd in grotere open ruimtes. Kadasternummers Kadastrale gemeente Roosendaal en Nispen, sectie A nr. 4720, 4551,4721 en 3764 sectie L, nr. 3695 en 4555, 3764, 4721. 14
15
Contactgegevens Ontwikkeling en herbestemming Ben Selten bselten@brabant.nl 06-277 451 96 Tijdelijk gebruik en beheer Ruud van Dongen rvdongen@brabant.nl 06-183 032 86 Deze brochure is met zorg samengesteld. Er kunnen echter geen rechten worden ontleend aan de inhoud van de brochure.