De therapeut en de cliënt: een liefdesrelatie? Peter Rober
Abstract Onderzoek toont aan dat de therapeutische relatie wellicht de belangrijkste factor is die verantwoordelijk is voor therapeutische verandering. Maar wat is die relatie precies? Is de therapeutische relatie te vergelijken met een gehechtheidsrelatie, zoals tussen moeder en kind? Of is het te vergelijken met een liefdesrelatie, zoals tussen twee geliefden? Of is het helemaal iets anders? In deze workshop wordt stilgestaan bij de vraag of liefde een plaats heeft in de therapeutische relatie, en zo ja, welke soort van liefde dan wel.
Uitgangspunt: Wat is de therapeutische relatie precies? Speelt liefde in die relatie een rol? de eigenheid van de therapeutische relatie in de relatie- en gezinstherapie
Wat is liefde? En wat is de therapeutische relatie? Hoe zou je liefde omschrijven? En, hoe zou je de therapeutische relatie omschrijven?
Outcome onderzoek
De therapeutische relatie in outcome onderzoek In onderzoek (Lambert & Barley 2002) maakt men in therapeutische relatiefactoren onderscheid tussen: -Therapeutkenmerken -Facilitatieve condities (empathy, unconditional positive regard, ) -Client-therapeut relatie (alliantie, werkrelatie, ) Vooral de Rogeriaanse relatiekenmerken blijken belangrijk (empathie, echtheid, aanvaarding)
De therapeutische relatie in RGT Cfr. Sprenkle: Het specifieke van de therapeutische relatie in RGT: Therapeutische alliantie met alle betrokkenen, niet enkel met de geïdentificeerde patiënt. Er wordt daarbij vooral geïnvesteerd in het versterken van de band tussen de gezinsleden (en niet in het versterken van de band therapeut-patiënt)
Gezinstherapeuten over de therapeutische relatie In vergelijking met de Rogeriaanse aanbevelingen (empathie, echtheid, aanvaarding) die het belang van nabijheid benadrukken Gezinstherapeuten zijn behoedzaam Ze benadrukken het belang van afstand (directiviteit, neutraliteit, niet weten, ) Is er gevaar verbonden aan te veel nabijheid in therapie?
Risico s van liefde in de therapeutische relatie Niet enkel in RGT Bv. Sherby (in Contemporary Psychoanalysis): Risico s zijn intense moederlijk liefde en intense erotische liefde in de tegenoverdracht. Maar zeker ook in RGT: -versmelten met het systeem, -opgeslokt worden door het systeem, - Het gaat blijkbaar om het vinden van een evenwicht tussen nabijheid en afstand
Hechting in therapie De hechtingsrelatie is ook een relatie van evenwicht tussen nabijheid en afstand In de wereld van de RGT wordt hechting vaak niet in verband gebracht met de hechtingsrelatie tussen therapeut en cliënt, maar wel de hechtingsrelatie tussen de partners (vb. Sue Johnson, EFT) Byng Hall kijkt wel naar de therapeutische relatie als hechtingsrelatie
Veiligheid bieden en exploratie stimuleren Byng Hall kijkt wel naar de therapeutische relatie als hechtingsrelatie: veilige basis van waaruit men risico s kan nemen, en waar men naar kan terugkeren als de angst te groot wordt Dus twee rollen die elkaar in evenwicht houden Deze rollen zijn symbolisch aan te duiden als moeder en vaderrol
Andolfi: Provocation and holding De moeder en vaderrollen van de therapeut zijn ook terug te vinden bij Andolfi: Hij spreekt over holding (moeder) en provocation (vader)
Whitaker: liefde als dialectiek Psychotherapeutische relatie als een overdrachtsrelatie met ouder-kind kenmerken Co-therapeuten als ouderfiguren, met de twee rollen (moe-va) Liefde als dialectiek (liefde-haat): If you are free to hate, you will love more Liefde van de therapeut Learn how to be crazy, but also learn how to be smart
Postmoderne omschrijving van therapeutische relatie Not knowing Een niet-zo-nuttig concept -Nadruk ligt op wat het niet is (negatieve omschrijving), maar wat is het dan wel.. -Nadruk ligt op epistemologie (kennen), niet op het lichamelijk aanwezig zijn bij het gezin (o.a. emoties, spanning, waarneming, lichaam, ademhaling, )
Gastvrijheid in de therapeutische relatie Cfr. Derrida Ethische imperatief: Gastvrijheid als openheid voor de andere Gastvrijheid is onmogelijk. Er is altijd agressie in gastvrijheid: -agressie van de gastheer tov de gast -agressie van de gast tov de gastheer -Hoe kunnen we gastvrijheid in de praktijk zoveel mogelijk waarmaken (wetende dat we zullen mislukken)
Naar een conclusie 1: Liefde? Liefde als existentieel gegeven (verbinding met dood en haat) (cfr. Derrida, Andolfi, Whitaker) Belang van het onderscheid voorwaardelijkheidonvoorwaardelijkheid (cfr. Derrida)
Naar een conclusie 2: Liefde in de therapeutische relatie? Ik weet het niet Geloof in de liefde die aanwezig is in het gezin (cfr. Whitaker, Andolfi, ) Ongeloof in RGT als vervanging van moeder/vaderliefde (therapie als correctieve emotionele ervaring voor hechtingstekorten) (cfr. Whitaker, Andolfi, )
Naar een conclusie 3: Liefde in de therapeutische relatie? Therapeutische relatie als tijdelijke, voorwaardelijke hechtingsrelatie Afstandsregulatie: enerzijds grote intimiteit, maar anderzijds ook steeds voldoende afstand + separatie (cfr Byng Hall, Andolfi, Whitaker) Moeilijkste voor therapeut als persoon: liefde (erotiek) en agressie (irritatie) voelen (cfr. Whitaker, Andolfi, )