Inhoud. Inleiding Inleiding in de sociotherapie Het werkterrein van de sociotherapeut Sociotherapie in Nederland 61

Transcriptie

1 Inhoud Inleiding 13 1 Inleiding in de sociotherapie Inleiding Geschiedenis van de omgang met mensen met abnormaal gedrag Oudheid Middeleeuwen, Renaissance en Verlichting, De Romantiek, Vanaf Professionalisering van de psychiatrische zorg De opkomst van sociotherapie Definitie en beroepsprofiel Benodigde competenties Studieopdrachten en oefeningen 38 2 Het werkterrein van de sociotherapeut Inleiding Een therapeutisch milieu, een therapeutische omgeving Therapeutisch milieu versus vermaatschappelijking Milieutherapeutische uitgangspunten Interventiestrategieën De sociotherapeut in het therapeutisch milieu eerstegraadsstrategie De sociotherapeut in de groep: tweedegraadsstrategie De sociotherapeut en de individuele cliënt: derdegraadsstrategie Studieopdrachten en oefeningen 59 3 Sociotherapie in Nederland Inleiding Inzet van sociotherapie in Nederland Sociotherapie en de multidisciplinaire richtlijn Sociotherapie bij diverse psychiatrische stoornissen en behandelsettings Persoonlijkheidsstoornissen Angst- en dwangstoornissen Stemmingsstoornissen Eetstoornissen Forensische psychiatrie Jeugdpsychiatrie Verslavingsproblematiek Autismespectrumstoornissen 74

2 3.5 Sociotherapie en multiculturele hulpverlening Studieopdrachten en oefeningen 79 4 De beroepshouding van de sociotherapeut Inleiding De sociotherapeut als behandel- en begeleidingsinstrument Overdracht en tegenoverdracht De noodzaak van zelfreflectie Gebruikmaken van jezelf als instrument Competenties Luisteren Observeren Interpreteren Confronteren Interveniëren Empathie Leiderschap Processen bewaken Conflicten hanteren Crises hanteren Factoren die de behandeling of begeleiding kunnen bemoeilijken Conflicterende normen en waarden Ethische en morele dilemma s Tot slot Studieopdrachten en oefeningen Werken in een multidisciplinair team Inleiding Samenwerken in een team Rollen in het team Teamsamenstelling en samenwerking, hiërarchie en leiderschapsstijl Communicatie De sociotherapeut in het multidisciplinaire team: het cement tussen de stenen (Destructieve) Teamprocessen Parallelprocessen Overdracht en tegenoverdracht in het team Splitting Vaardigheden, kennis en andere benodigdheden voor een optimale samenwerking De sociotherapeutische bijdrage aan het behandelplan Studieopdrachten en oefeningen 141

3 6 Sociotherapie en cognitieve gedragstherapie Inleiding Korte beschrijving cognitieve gedragstherapie Wetenschappelijk onderzoek Welke doelgroepen profiteren van cognitieve gedragstherapie? Beschrijving van het behandelprogramma Vormgeving therapiemilieu Behandelprogramma Behandelstrategieën en -technieken (Socio)therapeutische attitude binnen cognitieve gedragstherapie Randvoorwaarden Studieopdrachten en oefeningen Sociotherapie en schematherapie Inleiding Korte beschrijving schematherapie Welke doelgroepen profiteren van schematherapie? Beschrijving van het behandelprogramma Vormgeving therapiemilieu Behandelprogramma Behandelstrategieën en -technieken Specifieke taakomschrijving van de sociotherapeut Sociotherapeutische attitude binnen klinische schematherapie Studieopdrachten en oefeningen Sociotherapie en dialectische gedragstherapie Inleiding Korte beschrijving dialectische gedragstherapie Wetenschappelijk onderzoek Welke doelgroepen profiteren van dialectische gedragstherapie? Beschrijvingen van het DGT-behandelprogramma Vormgeving therapiemilieu Behandelprogramma Behandelstrategieën en -technieken Sociotherapeutische attitude binnen dialectische gedragstherapie Randvoorwaarden Studieopdrachten en oefeningen Sociotherapie en het sociaal competentiemodel Inleiding Korte beschrijving sociaal competentiemodel Wetenschappelijk onderzoek 218

4 9.3 Welke doelgroepen profiteren van het sociaal competentiemodel? Beschrijving van het behandelprogramma Vormgeving therapiemilieu Behandelprogramma Behandelstrategieën en -technieken Sociotherapeutische attitude binnen het sociaal competentiemodel Randvoorwaarden Studieopdrachten en oefeningen Sociotherapie en mentalization-based treatment Inleiding Theoretische achtergrond van MBT Mentaliseren Spiegelen en mentaliseren Ontwikkeling van het mentaliserend vermogen Spanning en het vermogen om te mentaliseren Beschrijving van het behandelprogramma Uitgangspunten en achtergrond van MBT Vormgeving therapiemilieu Behandelstrategieën en -technieken Behandelprogramma Specifieke taakomschrijving van de sociotherapeut De rol van de sociotherapeut in de uitvoering van het behandelplan Sociotherapeutische attitude binnen MBT Studieopdrachten en oefeningen Keerzijde van het beroep Inleiding Agressie Pesten Omgaan met agressief gedrag Suïcide en suïcidaal gedrag Automutilatie Redderssyndroom Onmacht Secundaire traumatisering Burn-out In therapie Studieopdrachten 288

5 12 De sociotherapeut bekeken door andermans ogen Inleiding Cliënten aan het woord Waardevolle bijdragen van sociotherapeuten Moeilijk of onprettig Wat beter achterwege laten? Taakomschrijving volgens cliënten Tips Collega-zorgprofessionals aan het woord De samenwerking met sociotherapeuten Welke aspecten maken iemand tot een goede sociotherapeut? Taakomschrijving volgens zorgprofessionals Wat is moeizaam in de samenwerking? Een oudgediende aan het woord Samenvatting en conclusie Studieopdrachten en oefeningen 322 Epiloog 325 Dankwoord 329 Bij dit handboek betrokken ggz-instellingen 331 Begrippenlijst 333