1 Inleiding en situering De prille interactie 15. Inhoud. inhoud. Het ontstaan van de gehechtheidsrelatie

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "1 Inleiding en situering De prille interactie 15. Inhoud. inhoud. Het ontstaan van de gehechtheidsrelatie"

Transcriptie

1 Inhoud 1 Inleiding en situering 11 Erik De Belie & Filip Morisse 2 De prille interactie 15 Het ontstaan van de gehechtheidsrelatie Nicole Vliegen Situering en samenvatting Inleiding De gehechtheidstheorie Basisidee De gehechtheidsrelatie Activatie van het gehechtheidssysteem Veilig gehecht Veilig versus onveilig gehecht De gehechtheidsfiguur: krachten, kwetsbaarheden en transgenerationele overdracht De prille interactie: waar gehechtheid zijn oorsprong vindt Van nul tot tweeënhalve maand Van tweeënhalve tot vijfenhalve maand Van vijfenhalve tot acht maanden Van acht tot twaalf maanden Gehechtheid en verstandelijke beperking: enkele bedenkingen tot slot Ontwikkelende gehechtheid bij verstandelijke beperking: gehechtheid onder druk (zie ook 3.2) 35

2 2.4.2 Gehechtheid en verdere ontwikkeling Gehechtheid en hulpverlening bij verstandelijke beperking 36 3 Personen met een verstandelijke beperking en gedragsproblemen 39 Gehechtheid onder druk Erik De Belie Situering en samenvatting Enkele voorbeelden uit de praktijk Ontwikkeling en ouderschap onder druk Inleiding: de sociale moederschoot onder druk Overleven en groeien onder druk Wederzijds sociaal emotioneel engagement onder druk Ondersteunende rol van hulpverleners? Emotionele beschikbaarheid als basishouding Emotionele beschikbaarheid als basishouding Ondersteunen van ouders en begeleiders Jasper: Zie je me graag zoals ik ben? Een traumatische voorgeschiedenis leidt tot gedragsproblemen Samen op zoek naar betekenis en houvast Een moeilijk scheidingsmoment: van thuis naar de leefgroep Ann: Hou me (niet) vast Van ik ben hier graag tot ik wil hier nu weg Teamsupervisie: ondersteunen van de begeleiders Ankerpunten voor begeleiding Dirk: Geen angst (No FEAR)! Een lange weg: van opname naar therapie Ik ben bang 68 Nawoord 70

3 4 Ik ben een seut met een grote mond 75 Mia Coppens Situering en samenvatting Het verhaal van Annelies tijdens een teamvergadering Aanmelding en verwachtingen De voorgeschiedenis Psychodiagnostisch onderzoek Observaties uit de leefgroep Reflectie na de exploratiefase Begeleidingsdoelen ten aanzien van Annelies en moeder Aanbod, methoden en middelen Ten slotte: en wat met het team? 90 5 Van hieruit kan je gaan, met vallen en opstaan 93 Filip Morisse en Danny Mortier Leen Blontrock Erik De Belie Annick De Smet en Kelly De Keyzer Situering en samenvatting Situering en beschrijving van de hulpvraag van David Over weglopen en vastlopen Afzondering: een extreme vorm van vast houden Opbouw van de eerste beeldvorming Consulentenwerking La Movida Belangrijke accenten in het beeldvormend proces Verdieping van de beeldvorming in het kader van teamsupervisie Supervisie: samen be-grijpen Probleemanalyse als inspiratie voor het afstemmen van begeleiding Enkele grote begeleidingslijnen Allemaal mooi gezegd, maar hoe doe je dat in de praktijk? 114

4 5.4.1 Belangrijke accenten in de leefgroepbegeleiding Familiebegeleiding Concrete situatie 2 jaar later 117 Slot 119 Synthese casus David Begeleid me dan als je kan 121 Marinka Coulier en Boelina Sikma Situering en samenvatting Inleiding Gehechtheid? Ontwikkeling onder druk Volwassen cliënten met een verstandelijke beperking en gehechtheidsproblemen: het verhaal van Jurgen Be-grijpen? Ondersteunen? 130 Tot slot Hoeveel hechtingen ook, sommige wonden kan je niet dichten 143 Eddy Weyts Situering en samenvatting 143 Inleiding Een evolutie van een problematische gehechtheid tot een persoonlijkheidsstoornis op volwassen leeftijd De opname De diagnose Psychoanalytische achtergronden van waaruit we gewerkt hebben Gekoppeld aan de psychiatrische diagnose Gekoppeld aan het ontwikkelingsperspectief 154

5 7.4.3 Gekoppeld aan het instituut als mogelijkheidsvoorwaarde De praktijk op de afdeling Hoe omgaan met het haltloze in de eerste levenssfeer? De functie van de derde Het verdere verloop 162 Tot slot Groepsleiding: tussen Sint en Piet? 167 Omgaan met rolverwarring, -verwachting, -verstarring, -vervulling,... Luk Steemans Samenvatting en situering Theoretische situering van het thema Overdrachts- en tegenoverdrachtsprocessen Afstand in de relatie Behoeftebevrediging in de relatie Therapeutische antwoorden in de relatie 177 Besluit Moeilijke cliënten, lastige hulpverleners en onmogelijke teams 181 Myriam Van Gael Situering en samenvatting Inleiding en opzet Situering van de op mentalisering gebaseerde benadering in de gehechtheidstheorie Implicaties voor de behandeling Vereisten voor de hulpverleners Noodzaak van een intensieve en ondersteunende samenwerking in het team 188

6 9.6 Groepsdynamieken in het team De impact van verschillen in de interpersoonlijke stijl van teamleden Twee subgroepen in het team Implicaties 196 Tot slot Duurzame Zorg 205 Over management van continuïteit W.H.E. Buntinx 10 Situering en samenvatting Inleiding Continuïteit en stabiliteit van begeleiding in de literatuur Omvang van teamwisselingen: een onderzoek Teamwisselingen en teameffectiviteit Teamwisselingen en ervaren kwaliteit van begeleiding Teamwisselingen en organisatiekenmerken Teamwisselingen in samenhang Conclusies en aanbevelingen 216 Literatuurlijst 221 Personalia 227

Inhoud. Woord vooraf (Geert Van Hove) 11. Inleiding (Erik De Belie) 13

Inhoud. Woord vooraf (Geert Van Hove) 11. Inleiding (Erik De Belie) 13 Inhoud Woord vooraf (Geert Van Hove) 11 Inleiding (Erik De Belie) 13 1. Lot versus keuze: de geschiedenis van mensen met een verstandelijke beperking, hun context en begeleiders (Erik De Belie) 19 1.1.

Nadere informatie

Inzoom op Outreaching

Inzoom op Outreaching Outreaching K-diensten reiken handen uit Saartje Ieven klinisch psycholoog, outreacher K-dienst Medisch Centrum St. Jozef 1 Inzoom op Outreaching 1. Inleiding 2. Doelgroep 3. Outreaching in Limburg - overzicht

Nadere informatie

Soep van overdrachten

Soep van overdrachten Soep van overdrachten Hoe installeer je als verpleegkundige je eigen veiligheid binnen het interpersoonlijk werken met patiënten? Lode Soenens & Fre Denduyver Oostende 16/03/2016 PTC Rustenburg Kleinschalig

Nadere informatie

Graag traag. Langzaam zo snel als we kunnen

Graag traag. Langzaam zo snel als we kunnen Graag traag Langzaam zo snel als we kunnen De tijd nemen want niet alles dat tikt ontploft Inge Schoevaerts, medewerker kinderrechtencommissariaat Lieve Van Aerschot, psychologe Ave Regina Associaties

Nadere informatie

ARTIKEL 2. PERSONEN MET EEN VERSTANDELIJKE BEPERKING EN GEDRAGSPROBLEMEN: GEHECHTHEID ONDER DRUK

ARTIKEL 2. PERSONEN MET EEN VERSTANDELIJKE BEPERKING EN GEDRAGSPROBLEMEN: GEHECHTHEID ONDER DRUK Verschueren, R. (1994). Agressie, grens en geheim. Ik steun bij diagnostiek en therapie van kinderen met een geschiedenis van seksueel misbruik. In G. Cluckers e.a. (red.), Andere therapeuten, andere wegen.

Nadere informatie

De hermeneutische cirkel

De hermeneutische cirkel De hermeneutische cirkel Over beeldvorming en het formuleren van passende ondersteuningsvragen. Esther Keller, kennisdag D-SH/ CMB 1 december 2016 Beeldvorming 2 2 Beeldvorming is niet alleen de ontwikkelingsgebieden

Nadere informatie

Inhoud. Voorwoord 11. Deel 1 Basisbegrippen 19

Inhoud. Voorwoord 11. Deel 1 Basisbegrippen 19 Inhoud Voorwoord 11 Inleiding 13 1 Waar dit boek over gaat 13 2 Waar dit boek niet over gaat 14 3 Doelgroep 15 4 Opzet van het boek 15 Noten 16 Literatuur 17 Deel 1 Basisbegrippen 19 Hoofdstuk 1 Patiëntgericht

Nadere informatie

JEUGDTRAUMA PROFESSIONAL

JEUGDTRAUMA PROFESSIONAL Module JEUGDTRAUMA PROFESSIONAL Erkende vervolgopleiding tot Jeugdtrauma Therapeut De opleiding JEUGDTRAUMA PROFESSIONAL is er voor Therapeuten die al een opleiding hebben afgerond en hun kennis en vaardigheden

Nadere informatie

Ambulante hulpverlening bij personen met een dubbel diagnose Het outreachproject Vlaams- Brabant: stand van zaken drie jaar na de opstart

Ambulante hulpverlening bij personen met een dubbel diagnose Het outreachproject Vlaams- Brabant: stand van zaken drie jaar na de opstart Ambulante hulpverlening bij personen met een dubbel diagnose Het outreachproject Vlaams- Brabant: stand van zaken drie jaar na de opstart Isabel Piot Sean Vandevoort Eddy Weyts Overzicht presentatie Een

Nadere informatie

Inhoud. Deel I Ervaringen uit de praktijk

Inhoud. Deel I Ervaringen uit de praktijk Inhoud Deel I Ervaringen uit de praktijk Hoofdstuk 1 Inleiding: wat werkt? 15 Deel I Ervaringen uit de praktijk 18 Deel II Reflecties op de praktijk 19 Deel III Het leefklimaat op de groep 20 Vragen voor

Nadere informatie

Introductie. Katrien Zabeau. 9 oktober Symposium Opvoeden anno 2015

Introductie. Katrien Zabeau. 9 oktober Symposium Opvoeden anno 2015 Katrien Zabeau Symposium Opvoeden anno 2015 9 oktober 2015 Psychoanalytische pedagogiek: opvoedingsondersteuning en psychotherapie aan kinderen en jongeren (Een andere visie op de psychoanalytische pedagogiek:

Nadere informatie

(Ont)hechting: over de balans tussen afstand en nabijheid.

(Ont)hechting: over de balans tussen afstand en nabijheid. (Ont)hechting: over de balans tussen afstand en nabijheid. Congres het Hietveld 08.11.2012 Filip Morisse, outreach De Steiger-De Meander P.C. Dr. Guislain, Gent (B) 1 Hechting aldus de wetenschap aldus

Nadere informatie

18-04- 2010. Wat moeten adop1eouders meer hebben dan goed genoeg ouderschap? Een aantal belangrijke factoren voor goed verlopende adoptie

18-04- 2010. Wat moeten adop1eouders meer hebben dan goed genoeg ouderschap? Een aantal belangrijke factoren voor goed verlopende adoptie Wat moeten adop1eouders meer hebben dan goed genoeg ouderschap? Gera ter Meulen adoc@fsw.leidenuniv.nl Een aantal belangrijke factoren voor goed verlopende adoptie Een goede voorbereiding van adoptieouders

Nadere informatie

Inhoud VII. 2 Integrale hulpverlening door gezinspolikliniek en gezinspsychiatrie... 7 2.1 Gezinspolikliniek... 8 2.2 Het vak gezinspsychiatrie...

Inhoud VII. 2 Integrale hulpverlening door gezinspolikliniek en gezinspsychiatrie... 7 2.1 Gezinspolikliniek... 8 2.2 Het vak gezinspsychiatrie... VII 1 KOPP/KVO-kinderen............................................................ 1 1.1 Indrukwekkende cijfers over KOPP/KVO-kinderen in Nederland..................... 2 1.2 Waarom KOPP/KVO-kinderen

Nadere informatie

Gehechtheid onder druk: wat heb ik nodig om me af te stemmen?

Gehechtheid onder druk: wat heb ik nodig om me af te stemmen? Gehechtheid onder druk: wat heb ik nodig om me af te stemmen? Erik De Belie Psychotherapeut/Orthopedagoog M.F.C. De Hagewinde Hogeschool Gent (met dank a. Nicole Vliegen) KULeuven 1 Het schip hoeft maar

Nadere informatie

MBT-F in gezinnen waarbij uithuisplaatsing dreigt of heeft plaatsgevonden. Nicole Muller 8 juni 2012

MBT-F in gezinnen waarbij uithuisplaatsing dreigt of heeft plaatsgevonden. Nicole Muller 8 juni 2012 MBT-F in gezinnen waarbij uithuisplaatsing dreigt of heeft plaatsgevonden Nicole Muller 8 juni 2012 Savanna Psychotische moeder Happy family? Dilemma van uithuisplaatsen Kinderen in jeugdtehuizen 'schokkend

Nadere informatie

Inhoud 20-10-2011. Gehechtheidstheorie: Cees Janssen Gevaar van chronische stress Bewijs: onderzoek Sterkenburg

Inhoud 20-10-2011. Gehechtheidstheorie: Cees Janssen Gevaar van chronische stress Bewijs: onderzoek Sterkenburg 1 Inhoud Gehechtheidstheorie: Cees Janssen Gevaar van chronische stress Bewijs: onderzoek Sterkenburg Praktijk: Tineke Pilon Consequenties voor praktijk: alles is liefde 2 Definitie Gehechtheidsband Met

Nadere informatie

ECTS-fiche. Graduaat Orthopedagogie Module Categoriaal Werken 5

ECTS-fiche. Graduaat Orthopedagogie Module Categoriaal Werken 5 ECTS-fiche Opzet van de ECTS-fiche is om een uitgebreid overzicht te krijgen van de invulling en opbouw van de module. Er bestaat slechts één ECTS-fiche voor elke module. 1. Identificatie Opleiding Graduaat

Nadere informatie

Verslag dialoogmoment verontrusting en maatschappelijke noodzaak: 15/03/2016 in VOT in Ieper

Verslag dialoogmoment verontrusting en maatschappelijke noodzaak: 15/03/2016 in VOT in Ieper Verslag dialoogmoment verontrusting en maatschappelijke noodzaak: 15/03/2016 in VOT in Ieper Dit verslag is een synthese van de drie de groepen tijdens het dialoogmoment in Ieper. Casus 1 Er is verwaarlozing

Nadere informatie

DE CONSULENTENWERKING IN VLAANDEREN & BRUSSEL

DE CONSULENTENWERKING IN VLAANDEREN & BRUSSEL DE CONSULENTENWERKING IN VLAANDEREN & BRUSSEL Rosien Mesdag, Consulentenwerking Onada, Gouverneur Kinsbergencentrum Stéphanie Danckaert, Consulententeam Vlaams-Brabant & Brussel, UPC St.- Kamillus Inhoudstafel

Nadere informatie

Autisme, zonder verstandelijke beperking Dr. Martine F. Delfos Cursus voor ouders (en hun begeleiders)

Autisme, zonder verstandelijke beperking Dr. Martine F. Delfos Cursus voor ouders (en hun begeleiders) Autisme, zonder verstandelijke beperking Dr. Martine F. Delfos Cursus voor ouders (en hun begeleiders) Cursus op 13 en 27 maart en 10 april en 8 mei 2009 Autisme zonder verstandelijke handicap Cursus voor

Nadere informatie

Hou me vast, maar raak me niet aan

Hou me vast, maar raak me niet aan Hou me vast, maar raak me niet aan verstandelijke beperking, hechtingsproblematiek en probleemgedrag 19 september 2013 Mirjam Wouda, orthopedagoog & gz-psycholoog Ons Tweede Thuis m.wouda@onstweedethuis.nl

Nadere informatie

Inhoud. Woord vooraf 11

Inhoud. Woord vooraf 11 Inhoud Woord vooraf 11 Inleiding 15 Deel 1 21 Hoofdstuk 1 Personen met een verstandelijke beperking en geestelijke gezondheidsproblemen 23 1. Inleiding 23 2. Definiëring 24 3. Prevalentie 26 4. Typering

Nadere informatie

Aan de slag met de context: tips en tricks

Aan de slag met de context: tips en tricks Aan de slag met de context: tips en tricks Werkvelddag Keep Calm and Get Inspired 5 juni 2014 De huidige situatie binnen MFC s Kind ouders Gezins begeleider Context begeleider Doel van de lezing Focus

Nadere informatie

MET ggz biedt als eerste ggz-organisatie Voor wie? in Nederland AMBIT aan. Deze innovatieve behandel- en begeleidingsmethode is

MET ggz biedt als eerste ggz-organisatie Voor wie? in Nederland AMBIT aan. Deze innovatieve behandel- en begeleidingsmethode is AMBIT MET ggz biedt als eerste ggz-organisatie in Nederland AMBIT aan. Deze innovatieve behandel- en begeleidingsmethode is bedoeld om jongeren met ernstige meervoudige (psychische) problemen weer op weg

Nadere informatie

Weet wat je kan Samenvatting op kaarten

Weet wat je kan Samenvatting op kaarten Samenvatting op kaarten 16 kaarten met samenvattingen van de inhoud van de module, psychoeducatie over een Lichte verstandelijke Beperking (LVB) voor cliënten en hun naasten. De kaarten 1 14 volgen de

Nadere informatie

visie op hulpverlening

visie op hulpverlening visie op hulpverlening Wij geloven dat hulpverlening een proces is dat staat of valt met de samenwerking o.b.v. wederzijds respect tussen de cliënt en de hulpverlener. Een goede samenwerkingsrelatie tussen

Nadere informatie

Samenvatting Dit proefschrift beschrijft een aantal onderzoeken op het gebied van gehechtheid en psychosociaal functioneren in de volwassenheid. In hoofdstuk 1 wordt een overzicht gegeven van de gehechtheidstheorie.

Nadere informatie

Werken met Begeleiders in de GGz met Ervaringsdeskundigheid (BGE)

Werken met Begeleiders in de GGz met Ervaringsdeskundigheid (BGE) Werken met Begeleiders in de GGz met Ervaringsdeskundigheid (BGE) Nicole van Erp (Ti) Annemieke Hendriksen-Favier (Ti) Marco Hoeve (Ti) Marjo Boer (ROC Zadkine) 18 december 2008 Congres Sociale relaties

Nadere informatie

Gentle Teaching. in de ondersteuning van mensen met EMB Simone Schipper, orthopedagoog/gz-psycholoog 1

Gentle Teaching. in de ondersteuning van mensen met EMB Simone Schipper, orthopedagoog/gz-psycholoog 1 Gentle Teaching in de ondersteuning van mensen met EMB Simone Schipper, orthopedagoog/gz-psycholoog 1 Opbouw van de presentatie! Even voorstellen Wat is Gentle Teaching? Waarom Gentle Teaching bij mensen

Nadere informatie

onze modules onze afdelingen onze hulpverleningsvisie gezondheidszorg hechting

onze modules onze afdelingen onze hulpverleningsvisie gezondheidszorg hechting onze modules onze afdelingen onze doelgroep onze hulpverleningsvisie gezondheidszorg hechting zorg en begeleiding voor jong kwetsbaar ouderschap zorg en begeleiding voor jong kwetsbaar ouderschap ouderschap

Nadere informatie

Infant Mental Health

Infant Mental Health Infant Mental Health WAIMH Vlaanderen wants you! WAIMH Vlaanderen VZW Draagvlak uitbouwen voor IMH professionals 16 november 2017 20u Antwerpen www.waimh-vlaanderen.be Ik zie u graag Motherhood constellation

Nadere informatie

PersonaCura. Uw specialist in persoonlijkheid & gedrag bij senioren

PersonaCura. Uw specialist in persoonlijkheid & gedrag bij senioren PersonaCura Uw specialist in persoonlijkheid & gedrag bij senioren Inleiding We willen allemaal oud worden, maar het liever niet zijn. Ouder worden betekent immers omgaan met verlies van gezondheid, van

Nadere informatie

Epilepsiezorg Waarden vanuit patiëntperspectief

Epilepsiezorg Waarden vanuit patiëntperspectief Epilepsiezorg Waarden vanuit patiëntperspectief Een onderzoek naar waarden binnen ondersteuning aan mensen met epilepsie samenvatting januari 2017 Epilepsiezorg Waarden vanuit patiëntperspectief Een onderzoek

Nadere informatie

VAN A TOT Z DE JUISTE WEG NAAR ZELFREDZAAMHEID

VAN A TOT Z DE JUISTE WEG NAAR ZELFREDZAAMHEID Unalzorg begeleidt en behandelt kwetsbare kinderen en volwassenen met complexe hulpvragen. Wij leren hen vaardigheden die hen weerbaarder en zelfstandiger maken. Wij bieden onze ondersteuning bij hen thuis

Nadere informatie

Trainingsgids 2017 Kraamzorg aan kwetsbare zwangeren

Trainingsgids 2017 Kraamzorg aan kwetsbare zwangeren Trainingsgids 2017 Kraamzorg aan kwetsbare zwangeren Pagina 1 van 6 Het advies van de Stuurgroep over terugdringen vermijdbare kindersterfte is een belangrijk uitgangspunt om na te denken over de vraag:

Nadere informatie

Euthanasie bij psychiatrische problematiek, kan dat? Gerty Casteelen, psychiater levenseindekliniek

Euthanasie bij psychiatrische problematiek, kan dat? Gerty Casteelen, psychiater levenseindekliniek Euthanasie bij psychiatrische problematiek, kan dat? Gerty Casteelen, psychiater levenseindekliniek Een moreel dilemma Beschermwaardigheid van het leven Autonomie patiënt Barmhartigheid Waardigheid Werkwijze

Nadere informatie

Leen Poppe & Clara De Ruysscher 4 december 2015

Leen Poppe & Clara De Ruysscher 4 december 2015 Leen Poppe & Clara De Ruysscher 4 december 2015 Onderzoek naar de inbedding van emotionele ontwikkeling in de ondersteuning van personen met een verstandelijke beperking en de impact hiervan op de geestelijke

Nadere informatie

Doelgroepanalyse Centrum voor Trauma en Gezin

Doelgroepanalyse Centrum voor Trauma en Gezin Doelgroepanalyse Centrum voor en Gezin Efua Campbell & Inez Berends December 2013 PI Research is gevraagd om voor het Centrum voor en Gezin van de Bascule een doelgroepanalyse uit te voeren. Aan de hand

Nadere informatie

Traumasensitief opvoederschap

Traumasensitief opvoederschap Traumasensitief opvoederschap Onderzoek naar vergroten van sensitiviteit van pedagogisch medewerkers, pleeg- en opvoedouder voor traumaervaringen van de kinderen die zij opvoeden en begeleiden Spirit,

Nadere informatie

Help, mijn man heeft een dwangstoornis

Help, mijn man heeft een dwangstoornis Help, mijn man heeft een dwangstoornis Partnerrelatietherapie om hem van zijn probleem af te helpen. Hij is veranderd, reageert anders sinds geboorte zoontje. Het is een ziekte, hij heeft psychiatrische

Nadere informatie

Deel I Ervaringen uit de praktijk 13

Deel I Ervaringen uit de praktijk 13 Inhoud Deel I Ervaringen uit de praktijk 13 Hoofdstuk 1 Inleiding: wat werkt? 15 Deel I Ervaringen uit de praktijk 18 Deel II Reflecties op de praktijk 19 Deel III Het leefklimaat op de groep 20 Vragen

Nadere informatie

Manifest. voor de intensieve vrijwilligerszorg

Manifest. voor de intensieve vrijwilligerszorg Manifest voor de intensieve vrijwilligerszorg Manifest voor de intensieve vrijwilligerszorg Meer dan 15.000 mensen zijn vrijwilliger bij een Waarom dit manifest? organisatie voor Vrijwillige Thuishulp,

Nadere informatie

De ouderrol van mensen met (ernstige) psychische aandoeningen. Lectoraat Rehabilitatie Groningen

De ouderrol van mensen met (ernstige) psychische aandoeningen. Lectoraat Rehabilitatie Groningen De ouderrol van mensen met (ernstige) psychische aandoeningen Peter van der Ende Senior-onderzoeker Lectoraat Rehabilitatie Hanzehogeschool Groningen p.c.van.der.ende@pl.hanze.nl Website: www.ouderschap-psychiatrie.nl

Nadere informatie

Supervisiereglement van de Nederlandse Wetenschappelijke Vereniging voor Seksuologie

Supervisiereglement van de Nederlandse Wetenschappelijke Vereniging voor Seksuologie Supervisiereglement van de Nederlandse Wetenschappelijke Vereniging voor Seksuologie Als vastgesteld op de ledenvergadering van 27 maart 2015 Inleiding In dit reglement is de procedure geregeld van het

Nadere informatie

SITUERING EN SAMENVATTING SITUERING EN BESCHRIJVING VAN DE HULPVRAAG VAN DAVID

SITUERING EN SAMENVATTING SITUERING EN BESCHRIJVING VAN DE HULPVRAAG VAN DAVID ARTIKEL 4. VAN HIERUIT KAN JE GAAN, MET VALLEN EN OPSTAAN Het verhaal van een jongeman met een matige verstandelijke beperking die werd opgenomen op een psychiatrische opnamedienst omwille van wegloopgedrag.

Nadere informatie

INLEIDING EN SITUERING

INLEIDING EN SITUERING INLEIDING EN SITUERING Erik De Belie & Filip Morisse Imagination is more important than knowledge A. Einstein Het herkennen van een gehechtheidsproblematiek bij personen met een verstandelijke beperking

Nadere informatie

Lastige samenwerking 9 Inleiding 11 Leeswijzer 15

Lastige samenwerking 9 Inleiding 11 Leeswijzer 15 Inhoud Lastige samenwerking 9 Inleiding 11 Leeswijzer 15 Deel 1 Theorie 1 Psychiatrische stoornissen, beknopt 19 2 Algemene theoretische achtergronden 27 3 De relatie patiënt-professional 39 4 De gezondheidszorg

Nadere informatie

Summer University Psychoanalyse 2017

Summer University Psychoanalyse 2017 Summer University Psychoanalyse 2017 Sacha de Reuver 3 juli t/m 7 juli 2017 UvA Wat is psychoanalyse? Mensbeeld Verzameling theorieën over psychisch functioneren Therapeutisch proces Klassieke Psychoanalyse

Nadere informatie

Video Interactie Begeleiding (VlB) bij de omgangsregeling van verstandelijk beperkte ouders en hun kind(eren) in pleegzorg.

Video Interactie Begeleiding (VlB) bij de omgangsregeling van verstandelijk beperkte ouders en hun kind(eren) in pleegzorg. Video Interactie Begeleiding (VlB) bij de omgangsregeling van verstandelijk beperkte ouders en hun kind(eren) in pleegzorg. Inleiding: Vanaf 2006 heeft de William Schrikker Pleegzorg geëxperimenteerd met

Nadere informatie

L A N G S D E M E E T L A T V A N D E G R B

L A N G S D E M E E T L A T V A N D E G R B CASUS: MARJAN L A N G S D E M E E T L A T V A N D E G R B G I T T Y D E H A A N, G Z P S Y C H O L O O G, G G Z T E A M L O O S D U I N E N, 5 E N 1 2 O K T O B E R, D A G E N I N H O U D 2 0 1 7 EPA EN

Nadere informatie

Risicomanagement. Risico s en epilepsie. Inhoud presentatie. Epilepsie en verstandelijke beperking. Wie loopt risico. Onderzoek in Kempenhaeghe

Risicomanagement. Risico s en epilepsie. Inhoud presentatie. Epilepsie en verstandelijke beperking. Wie loopt risico. Onderzoek in Kempenhaeghe Onderzoek in Kempenhaeghe Risicomanagement Kiezen tussen een gebroken been omdat je uit de boom bent gevallen of een gebroken hart omdat je niet in die boom mag klimmen Dineke Vallenga, 25 maart 2010 Inhoud

Nadere informatie

Mensvisie als uitgangspunt

Mensvisie als uitgangspunt Emotionele veerkracht in psychotherapie Inhoud Voorwoord 11 Hoofdstuk 1: Mensvisie als uitgangspunt 17 Wat gebeurt er in therapie? 17 A. Mensvisie in pessotherapie 18 Belang van een mensvisie in therapie

Nadere informatie

Autisme in de levensfase van 16-25 jaar. Marijke Gottmer GZ-Psycholoog Altrecht 11 december 2012

Autisme in de levensfase van 16-25 jaar. Marijke Gottmer GZ-Psycholoog Altrecht 11 december 2012 Autisme in de levensfase van 16-25 jaar Marijke Gottmer GZ-Psycholoog Altrecht 11 december 2012 Programma Voorstellen Inleiding Problemen Intake/Diagnose Analyse Behandeling 16-25 jaar moeilijke leeftijd

Nadere informatie

Themasessie Organisatie en continuïteit van zorg. Woensdag 24 april 2019 Conferentie Opgroeien en Ontwikkelingstrajecten

Themasessie Organisatie en continuïteit van zorg. Woensdag 24 april 2019 Conferentie Opgroeien en Ontwikkelingstrajecten Themasessie Organisatie en continuïteit van zorg Woensdag 24 april 2019 Conferentie Opgroeien en Ontwikkelingstrajecten Inleiding Welkom Achtergrond en situering Werkwijze Aankondiging 4 deelthema s Aan

Nadere informatie

Als duwen en trekken niet helpt: impasses doorbreken met een complexe doelgroep

Als duwen en trekken niet helpt: impasses doorbreken met een complexe doelgroep Als duwen en trekken niet helpt: impasses doorbreken met een complexe doelgroep Workshop Jubileum stichting TOPGGz 8 maart 2017 Prof. dr. Chijs van Nieuwenhuizen GZ-psycholoog/psychotherapeut ch.van.nieuwenhuizen@ggze.nl,

Nadere informatie

SAMEN Vroegdetectie bij kinderen van 0 tot 6 jaar en hun gezin. Voorstelling innovatief project OOOC Ter Heide

SAMEN Vroegdetectie bij kinderen van 0 tot 6 jaar en hun gezin. Voorstelling innovatief project OOOC Ter Heide SAMEN Vroegdetectie bij kinderen van 0 tot 6 jaar en hun gezin Voorstelling innovatief project OOOC Ter Heide Ontstaan Vanuit de reguliere werking doen we volgende vaststellingen: 1. Probleemgedrag bij

Nadere informatie

Infomoment. Advies & Coaching GG ADS

Infomoment. Advies & Coaching GG ADS Infomoment Advies & Coaching GG ADS Overzicht 1. Netwerk geestelijke gezondheid Aalst Dendermonde Sint Niklaas 1.1 Vermaatschappelijking van de zorg 1.2 Netwerk GG ADS 1.3 Functies 2. Advies & Coaching

Nadere informatie

Studiedag Downsyndroom en dementie Antwerpen 20 maart 2010

Studiedag Downsyndroom en dementie Antwerpen 20 maart 2010 Studiedag Downsyndroom en dementie Antwerpen 20 maart 2010 KAREL DE CORTE Diepestraat 18 Orthopedagoog GSM 0479 91 88 47 9860 Balegem info@kareldecorte.be www.kareldecorte.be VOORAF CLICHE grappig, spontaan,

Nadere informatie

Inleiding 11. 1 Sociale psychiatrie 19 Ivonne van der Padt. 2 Elementen van een sociaal- psychiatrische methodiek 45 Ben Venneman

Inleiding 11. 1 Sociale psychiatrie 19 Ivonne van der Padt. 2 Elementen van een sociaal- psychiatrische methodiek 45 Ben Venneman Inhoud Inleiding 11 1 Sociale psychiatrie 19 Ivonne van der Padt 1.1 Inleiding 19 1.2 Stand houden ondanks golfbewegingen 19 1.3 Uitgangspunten van de sociale psychiatrie 24 1.4 Sociale psychiatrie in

Nadere informatie

Autisme, zonder verstandelijke beperking Dr. Martine F. Delfos Cursus voor professionals

Autisme, zonder verstandelijke beperking Dr. Martine F. Delfos Cursus voor professionals Autisme, zonder verstandelijke beperking Dr. Martine F. Delfos Cursus voor professionals Cursus op 6 en 20 maart en 3 en 24 april 2009 Autisme zonder verstandelijke handicap Cursus voor professionals PICOWO

Nadere informatie

Filip Morisse, De Steiger P.C. Dr. Guislain

Filip Morisse, De Steiger P.C. Dr. Guislain ARTIKEL 4. VAN HIERUIT KAN JE GAAN, MET VALLEN EN OPSTAAN Het verhaal van een jongeman met een matige verstandelijke beperking die werd opgenomen op een psychiatrische opnamedienst omwille van wegloopgedrag.

Nadere informatie

Onderlinge verbondenheid. begeleiding en zorg voor mensen met een verstandelijke en/of andere beperkingen

Onderlinge verbondenheid. begeleiding en zorg voor mensen met een verstandelijke en/of andere beperkingen Onderlinge verbondenheid begeleiding en zorg voor mensen met een verstandelijke en/of andere beperkingen Onderlinge verbondenheid Alleen in verbondenheid met de ander kan je mens zijn. Door de ander ontdek

Nadere informatie

ARTIKEL 9. DUURZAME ZORG. Over management van continuïteit.

ARTIKEL 9. DUURZAME ZORG. Over management van continuïteit. Widdershoven, G.A.M. (1999). Care, cure and interpersonal understanding. Journal of Advanced Nursing, 29 (5), 1163 1169 Widdershoven, G.A.M. (2001). Dialogue in Evaluation: A Hermeneutic Perspective. Evaluation,

Nadere informatie

Jongeren in therapie

Jongeren in therapie Jongeren in therapie Jongeren in therapie: begrenzing verruimd Voorstelling For K Voorstelling team Begrenzing verruimd Nabijheid Teamproces Beleving jongere Interactie Literatuur Voorstelling For K Start:

Nadere informatie

Zideris eigenzinnige zorg

Zideris eigenzinnige zorg 2017 Zideris eigenzinnige zorg www.zideris.nl Kleinschalige organisatie voor professionele begeleiding en ondersteuning aan mensen met een verstandelijke beperking Wonen, werk, dagbesteding, ambulante

Nadere informatie

DeDigitaleSnelweg:DoorgaandeRoutenaarInzichten LezinginHotelDeFilosoof,3april1997 Wijsheid? EenKeerpuntindeGeschiedenis? JanvanEijck twintigregelsergensachterin([4],blz.206).ditkeerpuntindegeschiedenisvanstaden

Nadere informatie

VISIE: DE EMOTIONEEL BESCHIKBARE BEGE- LEIDER ALS PEDAGOGISCHE BASISHOUDING

VISIE: DE EMOTIONEEL BESCHIKBARE BEGE- LEIDER ALS PEDAGOGISCHE BASISHOUDING VISIE: DE EMOTIONEEL BESCHIKBARE BEGE- LEIDER ALS PEDAGOGISCHE BASISHOUDING Inhoud VISIE: DE EMOTIONEEL BESCHIKBARE BEGELEIDER... 1 1. INLEIDING... 2 2. EMOTIONEEL BEGRIJPEN ÉN EMOTIONEEL AFSTEMMEN...

Nadere informatie

Doe mij maar een gewoon leven

Doe mij maar een gewoon leven Triple C model Doe mij maar een gewoon leven Het Relationeel Competentiemodel Triple C is binnen ASVZ niet meer weg te denken in de omgang met cliënten die intensieve begeleiding vragen. Daarnaast wordt

Nadere informatie

Hulp voor gezinnen met meerdere, complexe problemen. Intensieve Ambulante Gezinsbehandeling

Hulp voor gezinnen met meerdere, complexe problemen. Intensieve Ambulante Gezinsbehandeling Hulp voor gezinnen met meerdere, complexe problemen. Intensieve Ambulante Gezinsbehandeling Voorkomen dat het uit de hand loopt. Intensieve Ambulante Gezinsbehandeling Gezinnen kunnen vastlopen in de opvoeding.

Nadere informatie

Inhoud. Voorwoord 8 Ten geleide 10 Inleiding 12. Hoofdstuk 1 Persoonlijke grenzen: Wat we eronder verstaan en hoe ze worden gevormd 16

Inhoud. Voorwoord 8 Ten geleide 10 Inleiding 12. Hoofdstuk 1 Persoonlijke grenzen: Wat we eronder verstaan en hoe ze worden gevormd 16 Inhoud Voorwoord 8 Ten geleide 10 Inleiding 12 Hoofdstuk 1 Persoonlijke grenzen: Wat we eronder verstaan en hoe ze worden gevormd 16 Hoofdstuk 2 Hypnotherapie: Een reis naar binnen 30 Hoofdstuk 3 Het behandelplan:

Nadere informatie

Meer over ambulante zorg

Meer over ambulante zorg Meer over ambulante zorg Ambulante zorg U heeft contact met een medewerker van de ambulante zorg van Maashorst. Wat doet deze medewerker precies en wat kan hij voor u betekenen? Wat is ambulante zorg?

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting 134 Nederlandse samenvatting De inleiding van dit proefschrift beschrijft de noodzaak onderzoek te verrichten naar interpersoonlijk trauma en de gevolgen daarvan bij jongeren in

Nadere informatie

Vraag 4 Wat vind jij de meest geschikte houding? Vergelijk je antwoord met dat van je medestudenten. Typ het antwoord in in het antwoordformulier.

Vraag 4 Wat vind jij de meest geschikte houding? Vergelijk je antwoord met dat van je medestudenten. Typ het antwoord in in het antwoordformulier. Open vragen bij Casus Marco Vraag 1 Bekijk scène 1 nogmaals. Wat was jouw eerste reactie op het gedrag van Marco in het gesprek met de medewerker van Bureau HALT? Wat roept zijn gedrag op aan gedachten,

Nadere informatie

VIB en Gehechtheid. Dorini Janssen De Rading Corinne Verheule SAV. Workshop AIT 30 mei 2016

VIB en Gehechtheid. Dorini Janssen De Rading Corinne Verheule SAV. Workshop AIT 30 mei 2016 VIB en Gehechtheid Dorini Janssen De Rading Corinne Verheule SAV Workshop AIT 30 mei 2016 Programma Wie zijn wij? VIB en Bouwstenen van hechting Hoe zie je gehechtheid in de praktijk? Wat is een hechtingsrepresentatie?

Nadere informatie

GBJ De Markt C.A.P. JRB. Everberg via JRB. Instroom. M1 Onthaal en crisis. Kortdurende Oriëntatie / Observatie. Begeleiding (+) Begeleiding

GBJ De Markt C.A.P. JRB. Everberg via JRB. Instroom. M1 Onthaal en crisis. Kortdurende Oriëntatie / Observatie. Begeleiding (+) Begeleiding GBJ De Markt JRB C.A.P. Everberg via JRB Instroom M1 Onthaal en crisis Kortdurende Oriëntatie / Observatie Begeleiding Begeleiding (+) M3 M4 M5 Time-out jongens M9 Time-out meisjes M2 M6 M8 M7 U i t s

Nadere informatie

Aanbod Persoonlijke Vaardigheden

Aanbod Persoonlijke Vaardigheden Aanbod Persoonlijke Vaardigheden Naast de huidige in-house trainingen is er ook op individuele basis een aanbod van trainingen waaraan oio-medewerkers kunnen deelnemen. Deze trainingen zijn gericht op

Nadere informatie

Uithuisplaatsing jonge kinderen in Vlaanderen

Uithuisplaatsing jonge kinderen in Vlaanderen Uithuisplaatsing jonge kinderen in Vlaanderen Een zoektocht naar uitgangspunten, krachtlijnen en verbetermogelijkheden Vlaamse uitgangspunten, krachtlijnen en verbetermogelijkheden Beleidsnota WVG 2014-2019

Nadere informatie

EURO BOOKS ONLINE - Digitaal bladeren in juridische uitgaven. Uitgave 2013. C.I.P. Koninklijke Bibliotheek Albert I NUR 820 I.S.B.N.

EURO BOOKS ONLINE - Digitaal bladeren in juridische uitgaven. Uitgave 2013. C.I.P. Koninklijke Bibliotheek Albert I NUR 820 I.S.B.N. EURO BOOKS ONLINE - Digitaal bladeren in juridische uitgaven Uitgave 2013 C.I.P. Koninklijke Bibliotheek Albert I NUR 820 I.S.B.N. 2013 by Euro Books Uitgegeven door Euro Trans Lloyd Kaleshoek 8 8340 Damme

Nadere informatie

Verwelkoming & Voorstelling. Leen De Neve Outreach De Steiger De Meander Sabrine Roelandt O.C. Br. Ebergiste Noël De Rycke O.C. Br.

Verwelkoming & Voorstelling. Leen De Neve Outreach De Steiger De Meander Sabrine Roelandt O.C. Br. Ebergiste Noël De Rycke O.C. Br. 2012-04-20 studiedag Vraaggestuurde zorg - Workshop 4 Workshop Intersectorale samenwerking VAPH - GGZ Volwassenen 20 april 2012 Noël De Rycke Sabrine Roelandt Leen De Neve Verwelkoming & Voorstelling Leen

Nadere informatie

DDMBT. Robert Spierings & Peter Bleumer

DDMBT. Robert Spierings & Peter Bleumer DDMBT Mentaliseren en verslavingsproblematiek Gebrekkig mentaliseren als ingang van de behandeling van clienten met een borderline persoonlijkheidsstoornis en verslavingsproblematiek. Robert Spierings

Nadere informatie

Opleiding ouderbegeleiding

Opleiding ouderbegeleiding Opleiding ouderbegeleiding me nse nkennis vanuit een visie op ouderschap in ontwikkeling Als je krachtgericht werken met het netwerk rond het kind wilt invullen, dan zit hier alles in. Vanuit een betere

Nadere informatie

Persoonlijkheidsstoornissen

Persoonlijkheidsstoornissen Persoonlijkheidsstoornissen cluster Zuid-Hollandse Eilanden informatie voor verwijzers Inleiding Het cluster Zuid-Hollandse Eilanden is actief in de regio Voorne-Putten, Goeree-Overflakkee en de Hoekse

Nadere informatie

Aanmeldingsformulier. Aanmeldingsformulier. Ingevuld op : Ingevuld door (relatie tot cliënt : Naam cliënt: Voorletters: Roepnaam: Geboortedatum:

Aanmeldingsformulier. Aanmeldingsformulier. Ingevuld op : Ingevuld door (relatie tot cliënt : Naam cliënt: Voorletters: Roepnaam: Geboortedatum: Aanmeldingsformulier Aanmeldingsformulier Ingevuld op : Ingevuld door (relatie tot cliënt : Naam cliënt: Voorletters: Roepnaam: Geboortedatum: Geboorteplaats: BSN: Nationaliteit: Geslacht: Adres: Telefoonnummer:

Nadere informatie

Doe mij maar een gewoon leven

Doe mij maar een gewoon leven Triple C model Doe mij maar een gewoon leven Het Relationeel Competentiemodel Triple C is binnen ASVZ niet meer weg te denken in de omgang met cliënten die intensieve begeleiding vragen. Daarnaast wordt

Nadere informatie

Psychiatrisch ziekenhuis

Psychiatrisch ziekenhuis Psychiatrisch ziekenhuis Psychiatrisch ziekenhuis Gedegen en Gedreven het PZ Sint-Camillus doelgroep Het PZ Sint-Camillus is een acuut psychiatrisch ziekenhuis opgericht in 1936 door de Mariazusters van

Nadere informatie

Meisjes met een licht verstandelijke beperking en gedragsproblematiek

Meisjes met een licht verstandelijke beperking en gedragsproblematiek Meisjes met een licht verstandelijke beperking en gedragsproblematiek Marianne Bakkeren Orthopedagoog-generalist NVO GZ-psycholoog Tjallingahiem Dytmer Hettinga Sectormanager Specialistische Dienstverlening

Nadere informatie

Wonen in een behandelgroep

Wonen in een behandelgroep Wonen in een behandelgroep 3-MILIEUVOORZIENING: EEN VEILIGE WOON- EN LEEROMGEVING Informatie voor ouders en verzorgers van kinderen en jongeren met een licht verstandelijke beperking en zeer ernstige gedragsproblemen

Nadere informatie

Veilig opgroeien in een vervangende opvoedsituatie. Specialistisch Groepswonen

Veilig opgroeien in een vervangende opvoedsituatie. Specialistisch Groepswonen Veilig opgroeien in een vervangende opvoedsituatie. Specialistisch Groepswonen Specialistisch Groepswonen Sommige kinderen en jongeren kunnen vanwege de ernst van hun gedragsproblematiek niet thuis wonen.

Nadere informatie

NBVH Symposium 25 maart Ellen de Jong & Louis Crijns

NBVH Symposium 25 maart Ellen de Jong & Louis Crijns NBVH Symposium 25 maart 2017 Ellen de Jong & Louis Crijns In elke Volwassene zit een Kind Inner Child Therapie & Contextuele Therapie Wat is Inner Child Therapie? Inner Child Therapie biedt een therapeutische

Nadere informatie

De verpleegkundige relatie in een residentiële setting binnen Mentalisation Based Treatment

De verpleegkundige relatie in een residentiële setting binnen Mentalisation Based Treatment De verpleegkundige relatie in een residentiële setting binnen Mentalisation Based Treatment Psychotherapeutisch Centrum Rustenburg Brugge Els Dewitte en Katrien Top 20 november 2018 Inleiding Inhoud Rustenburg

Nadere informatie

Voorstelling werking Minor Ndako

Voorstelling werking Minor Ndako Trauma en veerkracht Karine Boel en Lesly Cheyns Voorstelling werking Minor Ndako 1 Basishouding Verbindend : belang van veilige hechting netwerk Krachtgericht werken -> uitgaan vanuit krachten en talenten

Nadere informatie

1.Een te hoge EE. 2.Te veel regels; machtsstrijd i.p.v. therapie. Studiedag dubbel diagnose. Geboeid door complexiteit.

1.Een te hoge EE. 2.Te veel regels; machtsstrijd i.p.v. therapie. Studiedag dubbel diagnose. Geboeid door complexiteit. Studiedag dubbel diagnose Geboeid door complexiteit 25 OKTOBER 2011 DUBBEL DIAGNOSE PATIËNTEN DE OUTLAWS VAN DE GEESTELIJKE GEZONDHEIDSZORG STEVE SERCU VALKUILEN VOOR DE HULPVERLENERS Expressed Emotion

Nadere informatie

L A N G S D E M E E T L A T V A N D E G R B

L A N G S D E M E E T L A T V A N D E G R B CASUS: MARJAN L A N G S D E M E E T L A T V A N D E G R B G I T T Y D E H A A N, G Z P S Y C H O L O O G, G G Z T E A M L O O S D U I N E N, 5 E N 1 2 O K T O B E R, D A G E N I N H O U D 2 0 1 7 EPA EN

Nadere informatie

Je vader en/of moeder verslaafd? Transgenerationele overdracht van verslaving

Je vader en/of moeder verslaafd? Transgenerationele overdracht van verslaving Je vader en/of moeder verslaafd? Transgenerationele overdracht van verslaving Drs. Margreet van der Meer Hoofd Kwaliteit Innovatie Centrum VNN Lectoraat Verslavingskunde Hanzehogeschool Je vader en/of

Nadere informatie

ThuisBest, juist voor probleemjongeren. Een effectieve manier van samenwerken

ThuisBest, juist voor probleemjongeren. Een effectieve manier van samenwerken ThuisBest, juist voor probleemjongeren Een effectieve manier van samenwerken Wat is Thuisbest? Behandelarrangement van meerdere partijen: gesloten jeugdzorg en de Viersprong/Prisma voor jongeren met ernstige

Nadere informatie

Hoe neem je jezelf en jouw eigen gehechtheid mee in de begeleiding van jongeren?" [ door Beanka Meddeler]

Hoe neem je jezelf en jouw eigen gehechtheid mee in de begeleiding van jongeren? [ door Beanka Meddeler] Hoe neem je jezelf en jouw eigen gehechtheid mee in de begeleiding van jongeren?" [ door Beanka Meddeler] 24-11-2015 Doel en programma vandaag www.ambiq.nl Stilstaan / reflecteren op gehechtheid en de

Nadere informatie

Kinderstudies ACK. Gehechtheid aan pleegouders. Amsterdams Centrum voor. vrije Universiteit amsterdam

Kinderstudies ACK. Gehechtheid aan pleegouders. Amsterdams Centrum voor. vrije Universiteit amsterdam Amsterdams Centrum voor Kinderstudies ACK interdisciplinair onderzoek naar kinderen, ouders en samenleving Gehechtheid aan pleegouders vrije Universiteit amsterdam Gehechtheid aan pleegouders De relatie

Nadere informatie

KNELPUNTEN IN DE HULPVERLENING BIJ 18+ JONGEREN MET EEN NIET WESTERSE ACHTERGROND

KNELPUNTEN IN DE HULPVERLENING BIJ 18+ JONGEREN MET EEN NIET WESTERSE ACHTERGROND KNELPUNTEN IN DE HULPVERLENING BIJ 18+ JONGEREN MET EEN NIET WESTERSE ACHTERGROND 2019 PROGRAMMA 09:55-10:05 Voorstellen 10:05 10:55 Workshop ronde 1 10:55 11:15 Pauze 11:15 12:15 Workshop ronde 2 12:15

Nadere informatie

Voor kinderen die vastlopen in hun ontwikkeling, thuis en op school.

Voor kinderen die vastlopen in hun ontwikkeling, thuis en op school. Voor kinderen die vastlopen in hun ontwikkeling, thuis en op school. Waarom RIOzorg? Complete zorg: onderzoek en behandeling Wetenschappelijk effectief bewezen behandelmethodes Een zo kort mogelijke wachtlijst

Nadere informatie