Schoolondersteuningsprofiel van P.C. basisschool De Sonnewijzer', Ruysdaelstraat 6, 5691EA SON, 0499 490404 Akkoord team: 22-6-2017 Advies MR: positief Datum: 20-6-2017 Vaststelling bestuur met datum:
Inhoudsopgave Schoolondersteuningsprofiel 1. Inleiding..2 2. Algemene gegevens.3 2.1 Contactgegevens 3 2.2 Onderwijsvisie/schoolconcept.3 2.3 Kengetallen leerlingenpopulatie huidig schooljaar en de afgelopen 3 schooljaren.6 3. Basisondersteuning 11 3.1 Basiskwaliteit van het onderwijs..11 3.2 Planmatig werken 11 3.3 Preventieve en licht curatieve interventies..14 3.4 Schoolondersteuningsstructuur.16 4. Extra ondersteuning: Onderwijsarrangementen voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften..27 4.1 Leer- en ontwikkelingsondersteuning 27 4.2 Sociaal-emotioneel en gedragsondersteuning-----------------------------------------------------------------------29 4.3 Fysiek medische ondersteuning.31 4.4 Ondersteuning in de thuissituatie 32 5. Randvoorwaarden..34 6. Conclusies en ambities.36 Bijlagen 37 1
1.Inleiding Voor u ligt het Schoolondersteuningsprofiel Samen bouwen van basisschool de Sonnewijzer te Son. Het profiel is bedoeld om, in nauw overleg tussen ouders en zorgteam, op de juiste wijze aan te sluiten bij de onderwijsbehoeften van (nieuwe) leerlingen. Met ouders en hulpverleners willen we een fundament leggen voor de toekomst van onze leerlingen. Factoren die een leidende rol spelen zijn: de mogelijkheden en beperkingen van de leerling de draagkracht van de leerkracht in een leerstofjaarklassensysteem het garanderen van kwalitatief hoog en gedifferentieerd onderwijs voor alle leerlingen in de groep In de hierna volgende bladzijden wordt het algemene kader beschreven waarbinnen het team van de Sonnewijzer onderwijs wil vormgeven. Het profiel is met grote zorg samengesteld door directie, leerkrachten, IB en de medezeggenschapsraad. Omdat alle leerlingen verschillen van elkaar worden bovenstaande factoren voor iedere aangemelde leerling individueel tegen het licht gehouden. Ons moto daarbij is Altijd een stapje extra!. Om vorm te geven aan passend onderwijs is blijvende professionalisering van de teamleden noodzakelijk. Daarvoor vindt er jaarlijks structurele nascholing van directie, intern begeleider en leerkrachten plaats. Per jaar worden nascholingsonderwerpen op school- en groepsniveau gepland en gerealiseerd. De nascholing wordt zo veel mogelijk door eigen teamleden verzorgd tijdens studiedagen, maar ook het volgen van een opleiding, workshops of symposia door externe partners en binnen SKPO-verband behoort tot de mogelijkheden. Voor een inventarisatie van de expertise binnen school verwijzen we naar hoofdstuk 3.4 Om de leesbaarheid te vergroten wordt een verkorte versie van het Schoolondersteuningsprofiel weergegeven op de website en in de schoolgids. Voor vragen of extra toelichting is een gesprek met de directeur altijd mogelijk. 2
2. Algemene gegevens van de school 2.1 Contactgegevens School : Adres: Brinnr: Bs de Sonnewijzer Ruysdaelstraat 6, 5691 EA Son Tijdelijk adres 2016-2017: Ruysdaelstraat 2 JL06 Directeur: Mw. G. Bosch Telefoon: 0499-490404 Email: directie@sonnewijzer.nl Internbegeleider: Caroline Kersten-Kuijntjes Bestuur: Stichting Katholiek Protestants Onderwijs, Vonderweg 12, 5616 RM Eindhoven, 040-25 95 320 Samenwerkingsverband 3007 Eindhoven, Best, Son en Breugel 2.2 Onderwijsvisie/schoolconcept Missie Het klimaat op de Sonnewijzer De school heeft een klimaat waarin kinderen, ouders en medewerkers zich thuis voelen. We zijn een open, veilige school met een eerlijke, heldere communicatie. Waar een merkbare uitdaging geboden wordt en waar veel betrokkenheid is. We streven ernaar om de draaglast / draagkracht voor de kinderen en het team op een dusdanig niveau te behouden dat dit het werkklimaat positief beïnvloedt. Onze missie is: We willen een school zijn waar je samen met anderen bouwt aan je ontwikkeling. Identiteitskader Binnen het begrip identiteit worden verschillende domeinen onderscheiden: (1) levensbeschouwelijke identiteit, (2) pedagogische identiteit en (3) maatschappelijke identiteit. De school beschrijft de visie op deze drie domeinen apart en in samenhang in het schoolplan en de schoolgids. Vervolgens wordt de visie op deze domeinen vertaald in waarneembaar gedrag, dat tot uiting komt in de praktijk van de school. 3
Maatschappelijke identiteit Pedagogische identiteit Identiteit Levensbeschou welijke identiteit Uitgangspunt zijn de kernwaarden van de school: Als kernwaarden van onze school willen we het volgende opnoemen: * veel aandacht voor welbevinden en sociaal-emotionele ontwikkeling van de kinderen * structuur; zowel in de school als in het onderwijs * aandacht voor de opbrengsten *: begeleiding aanpassen aan behoeften - veel aandacht voor taal- / leesontwikkeling - een apart programma voor kinderen met versnelde en vertraagde ontwikkeling * samenwerken van leerlingen * ouders als partners Visie Vanuit een (Protestants-)Christelijke visie op de mens en het wereldbeeld willen we samen alle kinderen de ruimte geven om zich in een doorgaande lijn te ontwikkelen tot evenwichtige mensen met een positief zelfbeeld. Wij willen dit bereiken door te zorgen voor rust, structuur en vertrouwen in een veilige omgeving. De belevingswereld en de aanwezige kwaliteiten van het kind zijn uitgangspunt. Ankerpunten in de ontwikkeling van kinderen zijn in onze visie Relatie (ik&jij), Autonomie (ik) en Competentie (vaardigheden om problemen te kunnen oplossen). Begrippen die verbonden zijn met deze onderdelen zijn: eigenheid, zelfvertrouwen, eigenaarschap en leren van en met elkaar. 4
vertrouwen veiligheid aandacht Relatie Competentie nieuwsgierigheid basisvaardigheden talentontwikkeling het ontwikkelen van eigenaarschap reflectievermogen Autonomie Overall visie nieuw te bouwen brede school: Momenteel wordt samen met partner Korein gewerkt aan het realiseren van een brede school. Tijdens workshops om te komen tot een programma van eisen is gekomen tot de onderstaande overallvisie. De komende tijd zal dit verder uitgewerkt moeten worden en vorm gaan krijgen. De Sonnewijzer is een plek waar We elkaar zien, begrijpen, respecteren en open communiceren. We verbondenheid en saamhorigheid versterken door middel van groepsoverstijgende activiteiten en vieringen. We samen met kinderen, ouders en alle partners werken aan een veilige, betekenisvolle en uitdagende leeromgeving. We elkaars talenten en expertises benutten en zodoende elkaar versterken en zo onderwijs op maat mogelijk maken. Maatschappelijk betrokken organisaties welkom zijn, passend binnen de visie van de brede school Bij het lesgeven staat de instructiebehoefte van de leerlingen centraal. We werken met het Directie Instructiemodel (zie 3.8 Planmatig handelen) en met deze manier van werken wordt gedifferentieerd naar instructiebehoeften Bij het leerproces staan de volgende zaken centraal: Het automatiseren van en inzicht verwerven in leerstof Het leren sturen van en reflecteren op het eigen leerproces Het leren door voordoen en nadoen Het leren door het delen en uitwisselen in samenwerking met anderen Digitale ondersteuning Leren beheersen van 21 ste eeuw vaardigheden (zie afbeelding) 5
De ouders hebben een belangrijke rol bij het leerproces op school én thuis. Betrokken ouders wisselen informatie uit met de leerkracht over hun kind. Ze tonen interesse in de leermethoden en leerresultaten en dragen daardoor bij aan een goede leerontwikkeling van hun kind. De ouders worden desgewenst ingeschakeld om thuis extra met hun kind te oefenen. Ook worden ouders uitgenodigd om te ondersteunen bij leeractiviteiten op school (bv techniek of leesgroepen). 2.3 Kengetallen leerlingenpopulatie huidig schooljaar en de afgelopen 3 schooljaren Leerlingaantallen ( feitelijke aantallen) Teldatum 1-10-2010 Teldatum 1-10-2011 Teldatum 1-10-2012 Teldatum 1-10-2013 205 207 196 207 Teldatum 1-10-2014 Teldatum 1-10-2015 Teldatum 1-10-2016 Teldatum 1-10-2017 214 209 209 Het percentage gewogen leerlingen Teldatum 1-10-2010 Teldatum 1-10-2011 Teldatum 1-10-2012 Teldatum 1-10-2013 2,93% 3,38% 3,57% 2,42% Teldatum 1-10-2014 1,87% Teldatum Teldatum 1-10-2015 1-10-2016 1,44% 0,02 % Teldatum 1-10-2017 Aantal en percentage deelnemers voorschoolse opvang groep 1 ( PZ en/of KDV met VVE): Periode Percentage 6
2014-20167 100 % (m.u.v. 2016: één leerling zonder voorschool) Sinds 2010 is één leerling met een afgesloten VVE-indicatie ingestroomd in mei 2015. Overzicht van het aantal leerlingen dat in het ZAT is besproken (CMD m.i.v. 1-1-2015) per 15 mei Schooljaar 09/10 10/11 11/12 12/13 Aantal leerlingen 1-1 1 Percentage 0 0 0 0 Schooljaar 13/14 14/15 15/16 16/17 Aantal leerlingen - 10 14 5 Percentage 0 4,7 6,7 2,4 Met ingang van 1-1-2015 worden alle hulpvragen rondom gezin en onderzoek besproken in het CMD Uitstroompercentage VO Aantal en percentage per 1 okt. > 12 jaar Schooljaar 09/10 10/11 11/12 12/13 Aantal leerlingen 25 24 33 21 Percentage ll. > 12 jaar dat niet is doorgestroomd 0 0 0 0 Schooljaar 13/14 14/15 15/16 16/17 Aantal leerlingen 23 23 23 24 Percentage ll. > 12 jaar dat niet is doorgestroomd 0 0 0 24 7
Aantal verwijzingen naar SBO Aantal en percentage per 1 okt. Schooljaar 09/10 10/11 11/12 12/13 Aantal leerlingen 205 207 196 207 Aantal naar SBO - 1-1 Percentage 0 0,45 0 0,45 Schooljaar 13/14 14/15 15/16 16/17 Aantal leerlingen 207 217 209 209 Aantal naar SBO - 3 - - Percentage 0 1,4 0 0 Aantal verwijzingen naar SO Einde schooljaar Schooljaar 09/10 10/11 11/12 12/13 SO 4 - - - -- SO 3 - - - - SO 2 - - - - SO 1 - - - - totaal 0 0 0 0 Schooljaar 13/14 14/15 15/16 16/17 SO 4 - - - - SO 3 - - - - SO 2 1 - - - SO 1 - - - - totaal 1 1 0 0 8
Aantal lln met LGF-financiering Einde schooljaar Schooljaar 09/10 10/11 11/12 12/13 REC 4 5 3 1 0 REC 3 2 2 2 0 REC 2 1 1 0 0 REC 1 0 0 0 0 Totaal 8 6 3 0 De leerlingen met een LGF-financiering REC 4en 2 nemen af omdat ze regulier zijn uitgestroomd in groep 8 naar een reguliere vorm van voortgezet onderwijs in verschillende niveaus (variërend van vmbo tot en met vwo). De leerlingen met een LGF-financiering REC 3 hebben vervroegd de school verlaten: 1 leerling kon een plaats krijgen op het Vuursteenproject op de reguliere basisschool en de andere leerling is in april groep 4 naar het SBO gegaan i.v.m. de grenzen van haar mogelijkheden en de negatieve invloed die dit op haar zelfbeeld had. In 2013-2014 was er 1 leerling met LGF in cluster 4. Op 31-7-2014 eindigde de regeling, Leerlingen met een OOP Einde schooljaar. 09/10 10/11 11/12 12/13 groep 6 0 0 0 0 groep 7 0 0 0 0 groep 8 0 0 1 0 13/14 14/15 15/16 16/17 groep 6 0 0 0 0 groep 7 1 1 0 0 groep 8 1 1 4 0 In 2015-2016 heeft 1 leerling een OOP gehad in groep 4. 9
Leerlingen met een vastgestelde leer- of gedragsstoornis 09/10 10/11 11/12 12/13 ASS 7 7 7 7 ADHD 6 5 5 4 NLD 0 1 1 1 Dyscalculie 1 1 1 1 Dyslexie 14 13 11 9 IQ < 80 4 4 4 2 13/14 14/15 15/16 16/17 ASS 7 5 2 3 ADHD 5 3 3 2 Dyscalculie 2 1 0 2 Dyslexie 11 5 7 8 IQ < 80 1 2 1 0 In overleg met ouders wordt alleen besloten tot officieel onderzoek als er een duidelijke hulpvraag bij school ligt of omdat de leerling zelf merkt anders te zijn en acceptatieproblemen en zelfbeeld een bedreigende factor worden voor de voortgang in de ontwikkeling van de leerling. Leerlingen met een vermoeden van een leer- of gedragsstoornis 09/10 10/11 11/12 12/13 ASS 4 4 4 4 ADHD 2 2 2 2 NLD 0 0 0 0 Dyscalculie 0 0 0 1 Dyslexie 5 5 4 4 IQ < 80 0 1 1 1 10
13/14 14/15 15/16 16/17 ASS 1 4 (5) 4 6 ADHD 2 2 0 1 Dyscalculie 0 0 2 0 Dyslexie 11 9 5 8 IQ < 80 1 1 + 1 rek 1 0 Het uitvoeren van verder onderzoek blijft achterwege omdat: - ouders geen toestemming geven - de school geen handelingsverlegenheid ervaart - de getroffen maatregelen binnen het onderwijsaanbod de voortgang van de leerlingen garanderen Begeleiding uit gelden Passend Onderwijs in aantal leerlingen per schooljaar Vak 14-15 15-16 16-17 Rekenen** 33 25 47 Begr. Lezen Techn. Lezen* 7 Groep Groep 34 31 41 Spellen** 11 9 18 Sociaal Emotioneel 7 5 5 Taakaanpak 2 4 8 Materialen - Numicon Gr 1-4 Vrijwillige inzet leerkracht/rt -spelling** -rekenen Enkelvoudige Dyslexiebegl AWBZ 8 13 5 19 2 4 8 *Ondersteuning bij technisch lezen wordt gerealiseerd door leerkrachten, vrijwillige inzet leerkracht of r.t. en ouders ** Begeleiding aan leerlingen met een versnelde of vertraagde ontwikkeling 11
Voor het Beleid Autismevriendelijke school wordt verwezen naar bijlage 19 van het onderdeel Zorg in het Schoolplan. 3. Basisondersteuning 3.1 Basiskwaliteit van het onderwijs De inspectie van het onderwijs komt op 22 juli 2015 op basis van het toezichtkader tot het volgende oordeel: Basisschool De Sonnewijzer heeft haar kwaliteit op orde en de inspectie handhaaft het basisarrangement. Doordat het overgrote deel van de standaarden met het oordeel 'goed' is gewaardeerd, komt de school volgens de voorlopige beslisregels in aanmerking voor de kwalificatie 'goed'. 3.2 Planmatig handelen Aan het realiseren van het basisaanbod liggen de volgende aspecten ten grondslag: een positief groeps- en schoolklimaat een professioneel klassenmanagement kennis en vaardigheden om het instructieaanbod af te stemmen op de verschillende behoeften van kinderen (differentiatie in drie niveaus) het betrekken van de leerlingen bij het eigen leerproces en het bevorderen van eigenaarschap voldoende materialen afgestemd op verschillende niveaus nascholing open en duidelijke communicatie naar ouders en het inschakelen van ouders als partner in de begeleiding van hun kind het inschakelen van externe specialisten met kennis en kunde als de situatie hier om vraagt Ieder schooljaar wordt tot de herfstvakantie aandacht besteed aan een positieve groepsvorming in ieder groep door aandacht te hebben voor het verschil tussen pesten en plagen en het opstellen van gedragsregels met iedere groep en oefeningen te doen in groepsverband die - de veiligheid en het onderlinge respect vergroten o.a. training Rots en Water - een positieve communicatie bevorderen - de samenwerking verbeteren Bij het bespreken van conflicten tussen leerlingen ligt het accent op het oplossen ervan door de leerlingen zelf. De klassenregels, die de organisatie van de lessen mogelijk maken en duidelijkheid verschaffen over de omgang met regels, worden besproken en geoefend. In de groepen wordt tijdens de instructielessen door de leerkracht gebruik gemaakt van het directe instructiemodel (Ahlers & Van de Mortel 2007) waarbij de leerlingen een instructie- en verwerkingsaanbod ontvangen dat is afgestemd op hun ontwikkeling. Het onderwijsaanbod aan de leerlingen is gericht op het behalen van de kerndoelen voor de verschillende vakgebieden. In de groepen 3-8 wordt de les wordt in drie niveaus afgepeld zodat aan de instructie-behoeften van leerlingen tegemoet wordt gekomen. Leerlingen met een versnelde ontwikkeling kunnen na een korte instructie zelfstandig verder werken aan reguliere of verdiepende leerstof. De leerkracht vervolgt de instructie met de rest van de groep. In de tijd dat alle leerlingen zelfstandig werken, verzorgt de leerkracht extra instructie aan een klein groepje met een vertraagde ontwikkeling voor het verkleinen van de achterstand. Met de gelden uit Passend Onderwijs wordt, waar nodig, extra instructie in groepjes door de zorgleerkracht of een remedial teacher ingezet voor leerlingen met een versnelde of vertraagde ontwikkeling. 12
Gezamenlijke start van de les voor de hele groep Zelfstandige verwerking voor leerlingen met een versnelde Instructie en begeleide oefening voor de methodevolgers en de risicoleerlingen ontwikkeling idem Zelfstandige verwerking voor de methodevolgers Verlengde instructie en begeleid oefenen voor de risicoleerlingen Feedback door de leerkracht aan de leerlingen met Zelfstandige verwerking door de risicoleerlingen de versnelde ontwikkeling en de methodevolgers Gezamenlijke afsluiting voor de hele groep Differentiatiemodel 2 In de groepen 1-2 wordt in 2 niveaus gewerkt: de grote en de kleine groep. Gezamenlijke start van de les Instructie en begeleide oefening hele groep Zelfstandige verwerking rest van de groep Verlengde instructie en begeleid oefenen voor de risicoleerlingen Feedback door de leerkracht aan de rest van de Zelfstandige verwerking voor de risicoleerlingen groep Gezamenlijke afsluiting voor de hele groep Differentiatiemodel 1 Instructiebehoeften Bij het vaststellen van de instructiebehoeften wordt gebruikt gemaakt van: de observaties van de leerkracht, ondersteund door het bijhouden van een sociaal-emotioneel leerlingvolgsysteem en door de leerling ingevulde observatielijsten (groep 6-8) de toetsen van het leerlingvolgsysteem die een beheersingsnorm voor de vakken technisch lezen, begrijpend lezen, spelling en rekenen geven in vergelijking met de overige Nederlandse leerlingen en afgenomen worden in januari en juni van ieder schooljaar 13
de vaardigheidsscore of didactische leeftijd (DLE) die aangeven in hoeverre een leerling ten opzichte zijn eigen ontwikkeling vooruitgang heeft geboekt Analyse en begeleiding Aan het begin van ieder schooljaar worden de data voor afname van de toetsen en bespreking van de toetsresultaten vastgelegd. In het zorgteam wordt een analyse op kind- en groepsniveau gemaakt van de resultaten en de behoeften van de leerlingen vastgelegd. De doelen voor het komende halfjaar worden vastgelegd in hulpplannen voor leerlingen met een vertraagde of versnelde ontwikkeling. Na iedere toetsronde worden de hulpplannen per leerling geëvalueerd. M.i.v. schooljaar 2014-2015 is de strengere normering van de citotoetsen voor begrijpend lezen, spellen en rekenen in Parnassys met terugwerkende kracht geïntroduceerd. Dit betekent dat uitslagen in het leerlingvolgsysteem lager uit kunnen vallen dan in evaluaties van hulpplannen van voor deze periode. De instructiegroepen zijn aangevuld met leerlingen die preventief extra begeleiding hebben gehad om tegemoet te komen aan de naar boven aangepaste normering van de citotoetsen. Externe hulp Indien nodig wordt hulp gezocht bij externe deskundigen voor onderzoek naar de prioritering van behoeften of bij ondersteuning in de begeleiding van de leerling. Ontwikkelperspectief In bepaalde gevallen kan voor een leerling een individueel hulpplan of ontwikkelperspectief gemaakt worden. De volgende leerlingen komen voor een aparte leerlijn in aanmerking: Leerlingen vanaf groep 5 (vanaf dl 20) die voor rekenen, spellen of begrijpend lezen sinds eind groep 3 tijdens alle toetsmomenten een D-E score behalen voor één van deze vakken. Leerlingen die een IQ score van 92 of lager hebben, waardoor de verwachte uitstroom na 8 jaar onderwijs overeen zal komen met maximaal het niveau van eind groep 7 (dle 50) of lager. Leerlingen met een D-E score voor technisch lezen worden vanaf groep 3 direct extra begeleid. Per meetmoment wordt bekeken of de leerling voor begeleiding van leerlingen met een vertraagde leesontwikkeling in aanmerking komt of blijft. Het niveau van de leerling wordt in beeld gebracht door het vooruit of terug toetsen met LVS-toetsen of met uitgebreid diagnostisch onderzoek. De verwachting ten aanzien van de voortgang per vak wordt vastgelegd in het ontwikkelperspectief en na iedere toetsronde wordt geëvalueerd of de leerling zich ontwikkelt volgens de verwachte leerlijn. De leerlijn van de methode, die per jaar in de methode in een overzicht is vastgelegd, vormt het uitgangspunt. Opvang van de leerling in de eigen groep is het meest wenselijk. Afhankelijk van de uitwerking op het zelfbeeld van de leerling is het mogelijk dat een leerling de instructie van een lagere groep volgt in verband met de organisatie van het passende aanbod. De ouders en het kind worden bij het vaststellen van een ontwikkelperspectief betrokken. Contact met ouders Ouders worden op verschillende manieren bij de ontwikkeling van hun kind betrokken: - informatieve gesprekken (overdrachtgesprek start groep 1, kennismakingsgesprekken aan het begin van het schooljaar, rapportgesprekken, gesprekken op afspraak, informele gesprekjes) 14
- de uitslagen van toetsscores of observaties en de betekenis ervan voor de ontwikkeling van het kind worden bij het rapportgesprek betrokken. Er wordt naar gestreefd de uitslagen van de methodetoetsen digitaal aan ouders beschikbaar te stellen in 2017-2018 - met ouders wordt besproken of voor hun kind een hulpplan van toepassing is en welke inhoudelijke maatregelen zijn afgesproken Nascholing Jaarlijks wordt afgesproken welke nascholing op individueel en schoolniveau gewenst wordt om goed onderwijs te realiseren. Hiervoor wordt een budget gereserveerd. De evaluatie van de observatie- en toets -gegevens op schoolniveau bepalen mede de inhoud van de nascholing. Het Handelingsgericht Werken (HGW) ziet er in schema als volgt uit: 3.3. Preventieve en licht curatieve handelingen Bij het onderwijsaanbod wordt rekening gehouden met verschillen in behoeften tussen leerlingen. Behalve differentiatie in instructieaanbod, is er beleid voor leerlingen met: - behoefte aan structuur in tijd, ruimte en activiteit - behoefte aan maatregelen om de volgehouden aandacht te bevorderen - behoeften die het gevolg zijn van een leerstoornis (dyslexie, dysorthografie, dyscalculie) - behoeften aan een stappenplan bij het uitvoeren van een taak - behoeften hebben aan het vergroten van de sociale vaardigheden 15
Op preventief gebied is er beleid over de aannameprocedure van leerlingen gericht op het tijdig verkrijgen van de juiste informatie om een goede start op school te kunnen maken. Er is sprake van informatieoverdracht van zowel van voorschoolse instellingen als naar het voortgezet onderwijs. Bij de start in groep 1 vindt een gezamenlijk overdrachtgesprek met ouders, pedagogisch medewerker en leerkracht vindt plaats voordat een leerling. In groep 7 en 8 is een, in protocol vastgelegde, procedure voor het tot stand komen van een passend advies voor het voortgezet onderwijs. De leerlingen van groep 7-8 worden betroken bij het tot stand komen van het advies doorpop ( Persoonlijke OntwikkelingsPlan)-gesprekken (3 x per schooljaar). Ook zijn de leerlingen aanwezig bij de rapportgesprekken met ouders en de leerkracht. Als er onduidelijkheid is over de behoeften van een leerling wordt door middel van HandelingsGerichte ProcesDiagnostiek informatie verzameld door de leerkracht, ouders en leerling. In een relatiecirkel worden verbanden verduidelijkt. De intern begeleider coördineert dit proces. 16
3.4 Schoolondersteuningsstructuur De licht curatieve handelingen op cognitief gebied zijn onderstaand schematisch weergegeven en beschreven: O1.Managementteam 1.Directeur 2. IB'er 3.Zorgteam: O5. Groot overleg O3.Teamvergadering T LVS toetsen aktie kaarten Eggo, Saqi Pravoo 04. overleg IB en leerkracht O2.Overleg in zorgteam 4.Leerkracht(-en) A1.Methode volgers - Andere methodiek - methode vernieuwen - meer automatiserings mogelijkheden A2.Versnelde ontwikkeling - alle vakken A++ - vooraf toetsen - extra verdiepingsstof 5. Kieskast coördinator A3.Vertraagde ontwikkeling Dle > -3 mnd + D + E Lezen: Buiten de groep 0-aanpak: Extra / Estafette/klass/duo Binnen de groep: 1-2 aanpak : Estaf. 3-5 aanpak: Estaf. 6. Lees-taal coördinator 7. ouders 8. Externe hulpverlening Begr. lezen: verlengde instructie Evt: begeleiding buiten de groep door: - vrijwilliger - stagiaire - r.t. Spelling: Zie begrijpend lezen Rekenen: Zie begrijpend lezen 17
Verklaring van de onderdelen van de zorgstructuur nr participanten acties 1 Directeur op schoolniveau: - stelt het directie beleid op samen met het MT, - schept voorwaarden voor beleid - draagt zorg voor evaluatie en borging. - overlegt met IB / MT - draagt zorg voor deinterne kalender/ het jaarplan/ / de schoolgids/ het schoolplan en de evaluatie - legt klassenbezoeken af en coacht leerkrachten - evalueert op school- en groepsniveau en indien nodig op leerling niveau. - overlegt met alle gremia - verzorgt (na)scholing op teamniveau 2 IB'er ( interne begeleider) - IB overlegt met de leerkracht - IB overlegt met directie en is MT-lid - zorgt voor de IB- kalender waarin de toetsing en overlegmomenten opgenomen zijn, - heeft een preventie functie, - plant de organisatie en zet lijnen uit - coördineert het zorggebeuren - evalueert op : school-, groep- en leerlingenniveau - Legt klassenbezoeken af en coacht leerkrachten - verzorgt nascholing op teamniveau -incidenteel diagnostische onderzoeken -VVE-beleid en coördinatie 3 zorgteam - bestaat uit leerkracht(en), IB en directie - overlegt met coördinatoren, Ambulante begeleiders, ouders, externe deskundigen 4 Leerkracht (-en ) - geeft dagelijks les - plant-differentieert-evalueert op groep - en leerlingenniveau - differentieert - stelt plannen op - eerste aanspreekpunt oudercontacten 5 Kieskastcoördinator - zet beleid uit en stelt doelen aangaande de versnelde ontwikkeling - coördineert de versnelde ontwikkeling in de groepen - werkt zelf met de kieskastgroepen of stuurt begeleider aan 6 Taal- coördinator - overlegt met IB 'er - zet beleid uit en stelt doelen aangaande taal en lezen - coördineert de leesbegeleiding groep 1-8 7 Ouders - In het groot overleg worden zaken aangaande hun kind met Leerkracht, IB'er en eventueel AB besproken -bespreken individuele leerling met leerkracht 8 Externe hulpverlening - logopediste - bieden diensten op aanvraag van de school - in overleg tussen ouders-expert en zorgteam wordt onderzoek afgesproken of een aanpak vastgesteld en geëvalueerd 18
- r.t. - fysiotherapeut - ergo-therapeut - speltherapeut - (P)AB - huisarts - specialist ziekenhuis - maatschappelijk werk - (Individueel) ZorgAdviesTeam - psycholoog - orthopedagoog -zorgplatform IB Son en Breugel - IB platform SKPO - SKPO Plenum - SKPO externe dienst - Herlaarhof - GGD en GGzE - Audiologisch centrum Overlegmomenten - externe hulpverlening wordt bij voorkeur aangevraagd bij dezelfde personen en instanties i.v.m. de te onderhouden contacten door school maar keuze door ouders op basis van vertrouwen staat voorop - aanvraag begeleiding externe deskundigen via Centrum Maatschappelijke Deelname Schoolmaatschappelijk werkster Vooraf vastgelegd per schooljaar in de zorgkalender O1 Managementteam - stelt samen met de directie beleid op, - zet lijnen uit - functioneert als klankbord, - heeft een bewaakfunctie, - bij afwezigheid van de directie zijn onderdelen van de taken onderling verdeeld O2 Overleg in zorgteam - Plaats waar overleg is tussen IB, kieskast coördinator, Lees-taal coördinator, eventueel externe begeleiders. O3 O4 Studiedagengroepsbespreking Overleg IB en leerkracht - hier vinden terugkoppeling en beoordeling van zaken plaats en worden besluiten genomen - minimaal drie keer per jaar groepsbespreking waarvan twee maal n.a.v. de toetsronde januari en juni - leerlingoverleg tijdens groepsbespreking van leerlingen die naar boven of onder scoren of leerlingen met sociaal-emotionele problemen - leerlingoverleg op afspraak door het jaar heen O5 Groot overleg - Overleg met ouders, IB, leerkracht, externe deskundige en soms een ambulant begeleider 06 Bouwvergadering -onderbouw groep 1-4 Leerlingbespreking en onderwijskwaliteit -bovenbouw groep (4)5-8 Idem toetsen 19
T - LVS-toetsen - Saqi - Kindkaarten - Eggo - Pravoo groepsactiviteiten A1 Methodevolgers - volgen methode groep - meer automatiseren rekenen klassikaal + Rekensprint groep 3-4 en met Numicon groep 1-5 - uitbreiden technisch leestijd met 10 minuten per dag klassikaal leestempo woordniveau en 2 x 30 minuten duo-lezen in groep 5-8 - meer richten op bewustzijn en m.c. vragen bij spelling - Zo leren kinderen lezen en spellen ingevoerd bij Maan-Roos-Vis in groepen 1-4 A2 A3 Versnelde ontwikkeling Vertraagde ontwikkeling Lezen Binnen de groep: - één of alle vakken A++ - vooraf toetsen - extra verdiepingsstof Plusklas: - alle vakken twee maal op rij A+ vanaf groep 5: groepsoverstijgende activiteit Kieskast werk in projecten o.b.v. leerkracht DLE> - 3 maanden + D + E - instructietijd uitbreiden in verlengde instructie of tijdens inloop - aansluiten bij instructie methode - eventueel meer verwerkingstijd en minder leerstof Buiten de groep Leerlingen met vertraagde leesontwikkeling : Leerlingen met (het vermoeden van) dyslexie of een vertraagde leesontwikkeling krijgen langdurig ondersteuning bij het technisch lezen. De instructietijd wordt uitgebreid. Er wordt gewerkt met: - herhaald lezen : voor-, koor- en duo lezen van woorden en teksten uit leesbladen en oefenboekjes Veilig&Vlot en Vloeiend&Vlot, Estafette Nieuw (werkboek en leesboek o.b.v. leerkracht) - verder lezen : het geheel lezen van een leesboek i.v.m. de leesbeleving en motivatie -Bij blijvende, ernstige leesproblemen in de bovenbouw worden de AVI-niveaus verdeeld over de resterende jaren en voor het indelen in de begeleidingsgroep wordt de beheersingsnorm voor tempo losgelaten. Het accent voor deze leerlingen ligt op het nauwkeurig kunnen lezen van alle AVIi-niveaus tot en met Avi-Plus. Inzet computerprogramma s: -Bouw! (individueel ondersteuningsprogramma) wordt voor enkele leerlingen ingezet in groep 2-3 -Leerlingen met een dyslexieverklaring vanaf groep 5 leren werken met het compenserend comupterprogramma Kurzweil Methodevoglers: EstafetteNieuw (leesboekje en werkschrift of logboek, zelfstandig) Leerlingen met een versnelde leesontwikkeling: leesboeken op eigen leesniveau vanaf groep 2 20
In de groepen 1-4 zijn uitganspunten van Zo leren kinderen lezen en spellen geïntegreerd in de leesmethode. De nadruk ligt op ondersteunende gebaren bij klanken, een letterbord met letterstraten, het verdelen van woorden in klankgroepen en de inzet van structuurkaarten voor het hakken van een woord in klanken. Tot en met groep 8 wordt het tempolezen op woordniveau klassikaal geoefend en is er veel aandacht voor hardop en stillezen. COMPENSERENDE MAATREGELEN Leerlingen vanaf groep 5 met de diagnose ernstige enkelvoudige dyslexie die in het bezit zijn van een Daisyspeler of werken met Kurzweil mogen deze gebruiken bij het lezen van teksten bij begrijpend lezen en wereldoriëntatie en bij LVS-toetsen. Dit wordt per toetsronde afgesproken door leerkracht en IB. De Entreetoets en Eindtoets Cito mag afgeluisterd worden. De leerlingen krijgen meer tijd voor toetsen (25 %) De leerling mag, indien hier behoefte aan is, werken met een tekst met vergroot lettertype (A3) Eventueel kan een toets van een lager niveau worden afgenomen om het niveau in beeld te brengen en aan te kunnen sluiten op de ontwikkeling van de leerling. De afname van deeltoetsen mogen over verschillende dagen worden verdeeld. De leerlingen ontvangen de samenvatting van geschiedenis en aardrijkskunde bij aanvang van een nieuw blok. De leerlingen krijgen de topografie en Engelse woorden drie weken van tevoren op zodat er meer automatiseringstijd is. De leerlingen zijn op de hoogte van de werkwijze van het afluisteren met de Daisyspeler of de Citotoetsen. De leerlingen gebruiken eventueel solo-apparatuur indien aanwezig om de ruis uit te sluiten tijdens het horen in de groep. De leerkracht heeft een vaste positie in de groep tijdens de instructie zodat de leerlingen weten waar ze zich naar moeten richten. De leerlingen worden gestimuleerd om hun problemen te bespreken met de leerkracht en een oplossing te zoeken. De leerlingen kunnen gebruik maken van een tafelkaart als er ernstige automatiseringsproblemen zijn. Indien nodig, krijgt de leerling de tekst van de boekles mee naar huis als pre-taching (alleen de tekst lezen en bespreken op moeilijke woorden qua betekenis) Training en gebruik van Kurzweil voor lezen en spellen. DISPENSERENDE MAATREGELEN De leerling kan in sommige gevallen mondeling getoetst worden in plaats van schriftelijk. De leerkracht beslist wanneer dit noodzakelijk is. Dit is geldig voor methodetoetsen. Begrijpend lezen *methodevolgers: -onderscheid leesdoelen, leesstrategieën en gebruik denkwolken Goed Gelezen om informatie te ordenen: - Denkdruppels (vinden van details) - Lijstje (ordenen van gegevens met een vaste volgorde) 21
- Podium (vinden van de hoofdgedachte) - Woordwijzer (gebruik van verwijswoorden) - Blokjes (vinden van verbanden in een tekst) - Balans (onderscheid tussen mening en feiten) - Indeling (informatie uit de tekst ordenen) - Tekstschijf (samenvatten) Diagnosticerend onderzoek door IB naar gebruik en inzet strategieën Lezen, denken begrijpen, Handboek voor begrijpend lezen in het basisonderwijs, M. Förrer, K. van de Mortel, CPS 2010: - Voorspellen - Vragen stellen - Visualiseren - Verbinden - Samenvatten - Afleiden In overleg met de leerkracht wordt in een hulpplan vastgelegd welke gewenste strategieën aangevuld en aangeboden worden - begeleiding Woordenschat aandachtspunt alle groepen *verlengde instructie Pre-teaching thuis door ouders op tekst, woordenschat en verbanden boekles methode Goed Gelezen, opdrachten maken kinderen op school (groep 4-8) Inzetten van ABCDE Citotraining in de weektaak of als huiswerk in groep 6-8 Spelling Na overleg in zorgteam: begeleiding buiten de groep door: - vrijwilliger - stagiaire *methodevolgers - invoering Zo leren kinderen lezen en spellen bij Taal Actief nieuw: gericht op bewustzijn door het gebruik van: hoofdcategorieën Luisterwoorden, Weetwoorden, Net-als woorden (analogie) en Regels spellingcategorieën die hieronder vallen visualiseren door picto s dagelijkse dictee in groepen 3-8 in 3 vaste stappen gericht op bewustzijn van spellingscategorieën - inzet Pravoo Voorspel om te oefenen met multiple choice opdrachten zoals in Citotoets (toetsen LOVS) en Praktijkmap Spelling groep 3-8 IJsselgroep Compenserende maatregelen: - het laten oefenen van woorden en het maken van een dictee op de computer bv met WRTS - inzetten van een opzoekboekje waarin aangeboden categorieën en woordpakketten terug gevonden kunnen worden - het inzetten van de au-plaat en ei-plaat, eventueel ook bij toetsen - gebruik van spellingcorrector bij het schrijven op de computer - in groep 7 en 8 laten vervallen van woorden die uit het andere talen afkomstig zijn - het mondeling overhoren van Engels in de groepen 7 en 8 22
- het gebruiken van een algoritmekaart voor werkwoordspelling en het spellen van woorden met een open of gesloten lettergreep bij toetsen of dictees -gebruik van Kurzweil voor leerlingen met dyslexie Rekenen * methodevolgers groep 1-2 - doelen methode en SLO vergeleken en activiteiten rond tellen, koppeling symboolhoeveelheid t/m 20 aangepast op onderwijsaanbod -introductie van getallen met Numicon * Groep 3-8: 2012-2013: keuze voor Wereld in Getallen 4 e versie op basis van lesgeven op basis van differentiatie methodevolgers-lln. met versnelde en vertraagde ontwikkeling * leerlingen met vertraagde ontwikkeling: leerlingen met een ernstig vertraagde rekenontwikkeling of dyscalculie werken met bijwerkschrift van de methode en volgen zo lang mogelijk klassikale instructie. Numicon ingezet voor visualiseren van getalbegrip en bewerkingen. Indien leerling in groep 7-8 de aansluiting mist, wordt een ontwikkelperspectief gemaakt met als mogelijke aanpak: - uit de methode wordt in het leerstofaanbod van de groep van de leerling, en eventueel het jaar ervoor, een keuze gemaakt uit de onderdelen getalverkenning, getalbewerkingen (erbij, eraf, vermenigvuldigen, delen, breuken, procenten), meten, wegen, tijd en per onderdeel wordt vastgesteld welke niveau behaald moet worden - de leerlijnen beschreven in Van kerndoel tot leerlijn (M. van der Stap, SWP, 2010) worden gebruikt als richtlijn ter ondersteuning van de doelen uit de methode - het eventueel inzetten van een samengesteld pakket oefeningen waarin herhalingsstof van de basisvaardigheden (tot en met groep 5) is opgenomen nieuwe leerstof waarin per onderdeel wordt kennis gemaakt met de kerndoelen maar niet alle onderwerpen in de diepte worden aangeboden en geoefend inzetten van concreet materiaal bv Numicon - het aanbieden van één strategie voor het uitrekenen van sommen (bv. aanvullen tot en leegmaken tot 10 voor sommen tot en met 1000, onder elkaar rekenen in groep 5 (erbij en eraf) of alle procentbewerkingen via 1 % uitrekenen) - inzet van een rekenmachine ter compensatie van de automatiseringsproblemen en maatschappelijke redzaamheid - De leerling neemt deel aan de LVS-toets van het niveau waarop het instructie krijgt. Indien een leerling met een ontwikkelperspectief niet in staat is de Citotoets te maken door - het talige karakter, - een tekort aan studievaardigheden (in de context de bewerking vinden) of - door leerlingen met een laaggemiddeld IQ kan een niveaubepaling vastgesteld worden met de toetsen van Maatwerk en op deze wijze wordt de voortgang bijgehouden. De behoeften op sociaal-emotioneel gebied van leerlingen worden ook in de overlegmomenten betrokken en er worden met de leerkracht afspraken gemaakt om taakgerichtheid, concentratie, behoefte aan structuur en/of 23
organisatie en planning te bevorderen. Er is een protocol waarin beschreven is hoe het onderwijs van de Sonnewijzer tegemoet kan komen aan: - behoefte aan structuur in tijd, ruimte en activiteit - behoefte aan maatregelen om de volgehouden aandacht te bevorderen - behoeften aan een stappenplan bij het uitvoeren van een taak - behoeften hebben aan het vergroten van de sociale vaardigheden Overzicht groepsgrootte en formatie Groep Aantal leerlingen Formatie Groep 1 18 Fte 1 Groep 2 17 Fte 1 Groep 3 32* Fte 1 Groep 4 29 Fte 1 Groep 5 30 Fte 1 Groep 6 27 Fte 1 Groep 7 27 Fte 1 Groep 8 25 totaal 205 Fte 1 IB Fte 0,6 Directeur Fte 0,9 Administratief medewerker Fte 0,4068 Conciërge Fte 0,4461 *in overleg met de MR In groep 1 en 2 wordt de klassengrootte maximaal 27 leerlingen. In de hogere leerjaren kunnen deze groepen dan door eventuele verhuizingen van leerlingen van andere scholen nog doorgroeien tot maximaal 30 leerlingen per groep. Overschrijding van het aantal leerlingen wordt in overleg met de MR afgesproken. In overleg met de MR is dit het aantal leerlingen waarbij op een verantwoorde wijze door één leerkracht in de groep tegemoet gekomen kan worden aan de behoeften van de leerlingen. Indien het gezamenlijke aantal leerlingen in de groepen 1-2 door inloop van nieuwe kleuters gedurende het schooljaar de 30 per groep heeft bereikt, wordt gestreefd naar het starten van een nieuwe, tijdelijke groep voor een deel van of voor de hele week tot de zomervakantie van dat schooljaar. Hierbij wordt het beroep op eigen reserves zo klein mogelijk gehouden en indien de reserves het opstarten van een eigen groep niet toelaat, worden alternatieve maatregelen uitgevoerd om de kwaliteit van het onderwijs te waarborgen (bv leerlingen die in de maand juni voor het eerst op school komen, stromen na de zomervakantie in of leerlingen uit groep 0 gaan alleen de ochtenden op school, inzetten van onbetaalde LIO-leerkracht). 24
Lijst van aanwezige expertise binnen school Verklarende woordenlijst: Expertise: een cursus of opleiding afgerond met een certificaat of diploma Ervaring: ontwikkelde vaardigheden door in de praktijk op gedane ervaring Gerry Bosch Directeur Caroline Kersten Intern begeleider (IB) Ada Boersma Leerkracht AnneMarie Haket Leerkracht Kitty Eggen Leerkracht Kersten Kleijnen Leerkracht Opleiding toekomstgericht leiderschap Opleiding schoolleider vakbekwaam Schoolleider startbekwaam Coachen als Management Instrument Intergenerationeel werken Pedagogische gespreksvoering Master- SEN uitstroom Autisme Coaching als vorm van Professionele Ontwikkeling Gespecialiseerd Onderwijsprofessional cluster 3 en 4 Leraar Speciaal Onderwijs Ervaring als leerkracht Hondsberg en ambulant begeleider REC-Chiron cluster 4 Master-SEN Coachend Innoveren Post-HBO Remedial Teaching MT-lid en Intern begeleider VVE-coördinator Taal-coördinator Geregistreerd remedial teacher bij LBRT Ervaring eigen r.t. praktijk 1999-2005 Ervaring als r.t. binnen school 1990-1999 Expertise en nascholing op gebied van technisch en begrijpend lezen en leesbevordering, spellen en autisme MT-lid Onderbouwcoördinator Expertise en nascholing op gebied van technisch en begrijpend lezen en leesbevordering Expertise als leerkracht in onder- en middenbouw BHV Expertise op gebied van BB en VO Expertise op gebied van hoogbegaafdheid en versnelde ontwikkeling Expertise morele dilemma s en peer-medation Techniek coördinator en ervaring 21st Century Skills Rungraaf: Ervaring als leerkracht en ambulant begeleidster met de video-interactie methode Gecertificeerd Trainer Rots en Water Ervaring als leerkracht onder- en middenbouw Interne Cultuur Coördinator (ICC) BHV Fontys Klassenmanegment in de kleuterbouw Conservatorium Expertise met Verhalend ontwerpen 25
Helene Greydanus Leerkracht Jacqueline Waterlander Leerkracht Esther Jaspers Leerkracht Irene Abbink Leerkracht Timo Visser Leerkracht Nathanja van Eijk Leerkracht Zorgleerkracht Silke Stax Leerkracht Lisanne Willekens Leerkracht Wouter Rijks Conciërge Erica Boshouwers Administratief medewerkster Teamvaardigheden Ernst Huyser Vakleerkracht Ervaring als leerkracht in alle groepen Pestcoördinator en Gecertificeerd trainer Rots en Water Leerkracht onder- en middenbouw Vakleerkracht muziek Fontys coachingcursus Opgeleid persoon Brandmeldinstallatie (BMI) Opleiding handvaardigheid Ervaring als leerkracht in alle groepen Ervaring als leerkracht in alle groepen Ervaring als leerkracht in onder- en middenbouw Ervaring als leerkracht bovenbouw Trainer Rots en Water Ervaring als leerkracht onder- en middenbouw Ervaring in het speciaal onderwijs en medisch kinderdagverblijf Pabo specialisatie literair consulent en ICT train de trainer'. Trainer bij Gynzy. BHV er Ervaring in alle groepen. BHV Expertise schrijfonderwijs. Werken met Beredeneerd aanbod in groep 1-2 Taal en spelling. Conciërge Administratieve ondersteuning Kennis Parnassys Coöperatief Leren Opbrengstgericht werken Werken met Parnassys Vakleerkracht gym 26
Lijst van aanwezige expertise buiten school deskundigheid beschikbaar Wijze waarop beschikbaar nee ja Uit eigen formatie Op Bestuursniveau Op niveau SWV Inhuur op afroep Toelichting logopedist x x Zorgverzekering jeugdarts x x GGD Medewerker BJZ x x ZAT CJG x x ZAT x x Gemeente Fysiotherapeut x x Zorgverzekering Ergotherapeut x x Zorgverzekering Schoolmaatschappelijk werker x x Gemeente psycholoog x x AWBZ orthopedagoog x x Kosten ouders speltherapeut x Remedial teacher x x Kosten ouders Motorisch remedial teacher x Zorgverzekering Coach en video interactie begeleiding x x Directeur Ambtenaar leerplicht x x Politie x x 27
4 Extra ondersteuning: ondersteuningsarrangementen voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften 4.1Leer- en ontwikkelingsondersteuning Arrangement Technisch lezen De school heeft een aanpak voor leerlingen met een leesachterstand of dyslexie die behoefte hebben aan extra instructie, extra tijd en extra oefening Expertise: Er is op school een taal- en leescoördinator IB heeft Master-Sen uitstroom coachend innoveren op gebied van verbeteren van aanvankelijk lezen in groep 1-4 en is in bezit van certificaat Remedial Teaching en gecertificeerd lid van de LBRT Jaarlijkse bijscholing taal- en leescoördinator en IB op gebied van technische, voortgezet, begrijpend lezen en/of spellen Aandacht en tijd: - vaststellen beginsituatie bij aanname en overleg begeleiding indien nodig -Vanaf groep 1 preventief aandacht voor onderzoek en begeleiding taalontwikkeling en letterkennis door leerkracht en/of IB - structurele aandacht voor fonemisch bewustzijn en letterkennis in groep 1-2 -letterkennis en auditieve vaardigheden leren beheersen m.b.v. Bouw! voor risicoleerlingen in groep 2 - risicoleerlingen groep 2 krijgen vanaf dag 1 in groep 3 extra pre-teaching tot en met de herfstsignalering -Leerlingen met D-E scores met lezen op woord- én zinsniveau krijgen instructie-uitbreiding tot 5 x per week 30 minuten onder begeleiding van een leerkracht of begeleider. -In groep 5-8 lezen alle leerlingen 2 x per week 30 minuten in duo s volgens Open Boek Jos Walta en 1 x per week Estafette 30 minuten. In groep 5-8 lezen alle leerlingen 3 x per week 10 minuten woorden op snelheid in tweetallen op school. In groep 4 dagelijks 10 minuten. - EstafetteNieuwlezen 2 x per week, di en do 10.30-11.00 uur -Alle leerlingen lezen op eigen niveau in de groep vanaf groep 2 -Aanpak bij lezen met Estafette Nieuw,Connect, Map Aanvankelijke lezen en Speciale leesbegeleiding L. Koning, Race-lezen, leesboekjes - structureel uitbreiding klassikaal en/of duo-lezen 10 minuten per dag in groep 4-8 om tempo bij lezen te verhogen Voorzieningen: - EstafatteNieuw lezen Aanpak 3 zelfstandig lezen op instructieniveau met een leesboek uit de bieb en logboekbladen Estafette Aanpak 2 zelfstandig lezen op instructieniveau met leesboekje en werkboekje EstafetteNieuw Aanpak 1 onder begeleiding van een leerkracht lezen op instructieniveau met lees- en werkboekje EstafetteNieuw -Integreren van uitganspunten Zo leren kinderen lezen en spellen van José Schraven in leesmethode Maan- Roos-Vis Zwijsen in groep 3 o.a. : - gebruik gebaren voor de klanken vanaf groep 1 en letterbord met klankstraten - auditieve synthese oefenen voorafgaand aan leesles, auditieve analyse oefenen voorafgaand aan spellingles m.b.v. hakkaarten - alle lees- en spellingcategorieën worden visueel weergegeven met logo en eerst aangeboden bij lezen en dan pas bij spelling - lezen en spellen m.b.v. picto s voor categorieën 28
COMPENSERENDE MAATREGELEN Leerlingen vanaf groep 5 met de diagnose ernstige enkelvoudige dyslexie die in het bezit zijn van een Daisyspeler of werken met Kurzweil mogen deze gebruiken bij het lezen van teksten bij begrijpend lezen en wereldoriëntatie en bij LVS-toetsen. Dit wordt per toetsronde afgesproken door leerkracht en IB. De Entreetoets en Eindtoets Cito mag afgeluisterd worden. De leerlingen krijgen meer tijd voor toetsen (25 %) De leerling mag, indien hier behoefte aan is, werken met een tekst met vergroot lettertype (A3) Eventueel kan een toets van een lager niveau worden afgenomen om het niveau in beeld te brengen en aan te kunnen sluiten op de ontwikkeling van de leerling. De afname van deeltoetsen mag over verschillende dagen worden gepland. De leerlingen ontvangen de samenvatting van geschiedenis en aardrijkskunde bij aanvang van een nieuw blok. De leerlingen krijgen de topografie en Engelse woorden drie weken van tevoren op zodat er meer automatiseringstijd is. De leerlingen zijn op de hoogte van de werkwijze van het afluisteren met de Daisyspeler of de Citotoetsen. De leerlingen gebruiken eventueel solo-apparatuur indien aanwezig om de ruis uit te sluiten tijdens het horen in de groep. De leerkracht heeft een vaste positie in de groep tijdens de instructie zodat de leerlingen weten waar ze zich naar moeten richten. De leerlingen worden gestimuleerd om hun problemen te bespreken met de leerkracht en een oplossing te zoeken. De leerlingen kunnen gebruik maken van een tafelkaart als er ernstige automatiseringsproblemen zijn. Indien nodig, krijgt de leerling de tekst van de boekles mee naar huis als pre-taching (alleen de tekst lezen en bespreken op moeilijke woorden qua betekenis) Knoppentraning en gebruik van Kurzweil vanaf groep 5 DISPENSERENDE MAATREGELEN De leerling kan in sommige gevallen mondeling getoetst worden in plaats van schriftelijk. De leerkracht beslist wanneer dit noodzakelijk is. Dit is geldig voor methodetoetsen. Gebouw: Lezen vindt plaats binnen de groep Niveaugroepen lezen in ruimten die beschikbaar zijn voor groepjes bv hal, kamertje, personeelskamer Samenwerking: Ouders Remedial teacher Ineke Gaillard; orthopedagoge/r.t. Denise Janssen te Son Marant voor traject vergoeding onderzoek en behandeling enkelvoudige dyslexie Particuliere bureaus voor dyslexieonderzoek o.v.v. ouders Logopediste P. van Jaarsveld in Son Arrangement Versnelde ontwikkeling De school heeft beleid voor leerlingen met een versnelde ontwikkeling, voor één of meerdere vakken. Expertise: Er is een coördinator versnelde ontwikkeling die het beleid, de deelname van leerlingen en de activiteiten coördineert. Er is een leerkracht die groepjes leerlingen, meestal afkomstig uit 2 klassen, begeleidt met projecten versnelde ontwikkeling 29
Aandacht en tijd: Projecten Eén maal per week een uur o.b.v. leerkracht werken aan projecten Leerlingen met een hoge A voor één vak werken aan verdiepende opdrachten tijdens de weektaak, alleen of in groepjes en krijgen extra ondersteuning van een leerkracht/vrijwilliger bij het werken aan plustaken (spelling en rekenen) Voorzieningen: Signalering Vaststellen beginsituatie bij aanname of start in groep 1 en overleg met ouders, leerkracht en IB over begeleiding indien nodig Leerlingen met een hoge A score voor alle vakken, minimaal gedurende twee lvs-toetsperioden, die beschikken over de in de beleidsnota gestelde voorwaarden, worden gesignaleerd door leerkracht, IB en kieskastcoördinator tijdens het zorgoverleg. Diagnosticeren Indien gewenst worden observatielijsten afgenomen door leerkrachten en ouders voor extra informatie Indien nodig worden leerlingen doorgetoets op lvs-toetsen tot instructieniveau is vastgesteld Leerlingen met een hoge A voor één vak krijgen verdiepende leerstof in de groep Gebouw: De kieskastgroepen werken in de personeelskamer of hal onder schooltijd De leerlingen met verdiepende leerstof voor één vak werken in de klas of in de hal Samenwerking: Ouders Onderzoek bij Universiteit Nijmegen afdeling Hoogbegaafdheid, orthopedagogen Denise Janssen en M. Bruil Son 4.2 Sociaal-emotioneel en gedragsondersteuning Arrangement Gedrag Expertise: De school beschikt over een leerkracht met: - Master-SEN autisme - cursussen of symposia Autisme via NVA, Autisme Centraal Gent, Steunpunt Autisme - ervaring met video-interactietraining - 4 trainers Rots en Water -1 leerkracht opgeleid als pestcoördinator De school beschikt over een aanpak voor leerlingen met: - behoefte aan maatregelen die de focus op het werk sturen - behoeften aan structuur in ruimte en tijd - behoefte aan een gestructureerde taakaanpak - behoefte aan leren samenwerken - behoefte hebben aan leren samen spelen 30
Aandacht en tijd: Leerlingbespreking: Met ouders: -oudergesprek - groep 1-2: overdrachtgesprek ouders-pm-leerkracht bij start in groep 1; oudervragenlijst signaleren hoogbegaafdheid, Overzicht ontwikkellijnen Kijk - rapportavonden - gesprek op afspraak Voor leerlingen met specifieke gedragsbehoeften waar ondanks de preventieve maatregelen en de lichte interventies niet aan tegemoet gekomen kan worden, wordt Handelingsgerichte ProcesDiagnostiek (HGDP) ingezet: Met ouders, leerling, leerkracht en IB wordt in beeld gebracht welke bevorderende en bedreigende factoren er zijn t.a.v. het gedrag van de leerling op school (taakgedrag, relatie medell-lkr, conflicthantering, spel etc), thuis (zowel situaties in gezin als tijdens vrije tijd of hobby). Na analyse wordt bepaald of er direct interventies af te spreken zijn of dat onderzoek en/of begeleiding van externe specialisten noodzakelijk is Met zorgteam: -Tijdens leerlingbespreking n.a.v. pravoo, eggo. Saqi, observaties in de groep of op plein wordt bekeken of leerlingen interventies nodig hebben voor gedrag. Voorzieningen: Preventie - vaststellen beginsituatie bij aanname en overleg begeleiding indien nodig - Teaminformatie en afspraken rond groepsvorming bij startvergadering en tijdens studiedagen Bronnen: *Grip op de groep -rollen in positieve en negatieve groep -oefeningen rond de normen veiligheid, respect, positieve communicatie en samenwerken - de afspraken worden met de leerlingen opgesteld en aan de deur van het lokaal gehangen - de afspraken worden gedurende het hele jaar geoefend met de leerlingen *Groepsplan Gedrag, Kees van Overbeek - door middel van preventie 80-95 % aanpak gedragsproblemen te voorkomen - nadruk op klassenregels (klassenmanagement) en gedragsregels (in groep, in school, op plein) * Protocol Sociale Veiligheid *Training Rots&Water Interventies *Observatie met als doel de hulpvraag onder het gedrag te onderzoeken: - observaties leerkracht/pleinwacht/tso of BSO medewerker/ouders - A-B-C observatie - HGPD *Structuurmaatregelen: - apart zitten op eigen verzoek in de klas of bij overblijven - één aanspreekpunt voor leerling bij overblijven - in sommige gevallen map met alle werkbladen ipv werken in schriften voor overzicht - gebruik koptelefoon en extra beweging i.v.m. prikkelvermindering * onzekerheid faalangst 31