KWALITEITSONDERZOEK IN HET KADER VAN HET ONDERWIJSVERSLAG 2016 Chr. Mavo De Saad Plaats : Damwald BRIN nummer : 02XE Onderzoeksnummer : 285634 Datum onderzoek : 14-15 september 2015 Datum vaststelling : 12 november 2015
Pagina 2 van 11
1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 14 en 15 september 2015 een onderzoek uitgevoerd op Christelijke Mavo De Saad in Damwoude, om een oordeel te kunnen uitspreken over de kwaliteit van het onderwijs op deze school en over de naleving van wet- en regelgeving. Daarmee geldt dit onderzoek ook als het bezoek dat de inspectie op alle scholen voor voortgezet onderwijs ten minste eens in de vier jaar aflegt. Aanleiding De aanleiding voor dit onderzoek is het volgende. De afdeling is betrokken in het jaarlijkse steekproefonderzoek voor het Onderwijsverslag 2015-2016. Dit onderzoek leidt tot een kwaliteitsprofiel voor uw school en een bepaling van het toezichtarrangement. Ook gebruiken we dit onderzoek om informatie te verzamelen over een aantal thema s waarover we in het Onderwijsverslag 2015-2016 zullen rapporteren, te weten leraarschap en de professionele ruimte van leraren in relatie tot omgaan met verschillen tussen leerlingen. Christelijke Mavo De Saad is een school in Damwoude waar leerlingen een vmbo-t opleiding kunnen volgen. De school heeft ruim 400 leerlingen. Onderzoeksopzet De inspectie baseert haar kwaliteitsoordelen door de onderwijspraktijk van de school te toetsen aan een selectie van kwaliteitsindicatoren uit het toezichtkader voortgezet onderwijs 2013. Bij dit onderzoek hebben we de indicatoren uit het zogenaamde kernkader onderzocht. Dit is het gedeelte uit het toezichtkader dat bij al onze kwaliteitsonderzoeken minimaal wordt beoordeeld. Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Wij hebben relevante documenten van en over de school geanalyseerd. Onder de leerlingen is een digitale vragenlijst uitgezet. Schoolbezoek, waarbij wij in een aantal lessen de onderwijspraktijk hebben geobserveerd. Het leerlingvolgsysteem is ingezien. In aansluiting daarop is een aantal dossiers van leerlingen bestudeerd. Wij hebben gesprekken gevoerd met de schoolleiding, leraren, zorgfunctionarissen, mentoren, leerlingen en leden van de MR. Pagina 3 van 11
Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de bevindingen van het onderzoek besproken met de directie. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staat de conclusie van het onderzoek waaronder het vervolgtoezicht. In hoofdstuk 3 beschrijven we de bevindingen uit het onderzoek in de vorm van een kwaliteitsprofiel. Dit wordt gevolgd door een paragraaf waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Pagina 4 van 11
2. CONCLUSIE EN TOEZICHTARRANGEMENT Een kwaliteitsonderzoek zoals wij op Christelijke Mavo De Saad hebben uitgevoerd, leidt tot een zogenaamd toezichtarrangement voor kwaliteit en/of voor naleving. Een arrangement kan basistoezicht inhouden of juist aangepast toezicht. In het eerste geval (bij basistoezicht) vinden wij de kwaliteit van voldoende niveau en is het daarom niet nodig om de school onder intensief toezicht te plaatsen. Als er echter teveel tekortkomingen zijn geconstateerd, wordt conform beslisregels geoordeeld dat de kwaliteit onvoldoende is en stellen we een aangepast arrangement vast voor zwakke of voor zeer zwakke kwaliteit en/of voor naleving. Onze conclusie voor Christelijke Mavo De Saad is als volgt. De kwaliteit van het onderwijs op deze school is van voldoende niveau. We kennen aan de afdeling vmbo-t daarom een basisarrangement toe. Pagina 5 van 11
3. BEVINDINGEN In dit hoofdstuk leest u de bevindingen uit ons onderzoek op basis waarvan we tot onze conclusie over de kwaliteit zijn gekomen. Eerst geven we een samenvattend algemeen beeld over de kwaliteit van het onderwijs op Christelijke Mavo De Saad. Daarna volgt het kwaliteitsprofiel waarin de oordelen op de indicatoren staan. Vervolgens lichten we die oordelen in onderlinge samenhang toe. 3.1 Algemeen Beeld Christelijke Mavo De Saad is een relatief kleine school. De school heeft een ordelijke en rustige sfeer met een herkenbare christelijke identiteit. Leerlingen en ouders zijn tevreden over de school. Ook zijn de leerresultaten al jaren achtereen stabiel en van voldoende niveau. Het team zet sterk in op de relatie met leerlingen en ouders door dezelfde mentor te koppelen aan alle kinderen in een gezin. De mentor legt ook huisbezoeken af. Leerlingen krijgen extra keuzemogelijkheden in de zogenaamde @vakken. Verder maakt de school zich sterk voor relatief kleine klassen. De kwaliteit van het onderwijs beoordelen we over het geheel genomen als voldoende. Wel zien we verbetermogelijkheden. De lessen vinden we overwegend sterk leraargestuurd en klassikaal. We missen veelal een doelgerichte opbouw en goede feedback aan de leerlingen. Ook is weinig sprake van afstemming op verschillen. De kwaliteitszorg is op onderdelen voldoende, maar ten aanzien van het onderwijsproces heeft de school nog onvoldoende sturing. 3.2 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel staan de indicatoren die in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke oordelen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader voortgezet onderwijs. Het volledige kader kunt u op de website van de inspectie bekijken en downloaden. Hierin zijn de indicatoren voorzien van een kleur. Sommige nummers zijn rood. Dit betekent dat zij tot het zogenaamde kernkader behoren. De blauw genummerde indicatoren (aanvullend kader) zijn indicatoren die de inspectie aan een onderzoek kan toevoegen om de kwaliteit van de betreffende indicator te beoordelen en de groen genummerde indicatoren (verdiepend kader) zijn indicatoren die de inspectie bijvoorbeeld bij een themaonderzoek wil beoordelen. Pagina 6 van 11
De oordelen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen Wij hebben daarnaast onderzocht of de school voldoet aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Dit wordt tot uitdrukking gebracht met de score ja of nee. De opbrengsten liggen op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie verwacht mag worden 1 2 3 4 5 1.1 De leerlingen behalen in de onderbouw het opleidingsniveau dat mag worden verwacht. 1.2.3 De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding vmbo-gt. 1.3.3 De leerlingen van de opleiding vmbo-gt behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht. 1.4.3 Bij de opleiding vmbo-gt zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. De leerlingen krijgen voldoende tijd om zich het leerstofaanbod eigen te maken 1 2 3 4 4.3 De leerlingen maken efficiënt gebruik van de onderwijstijd. Het (vak)didactisch handelen van leraren stelt leerlingen in staat tot leren en ontwikkeling 1 2 3 4 7.1 De onderwijsactiviteit heeft een doelgerichte opbouw. 7.2 De leraar geeft een begrijpelijke uitleg. 7.3 De leerlingen zijn actief betrokken. 7.4 De leerlingen krijgen effectieve feedback op hun leerproces. De school biedt effectief aanvullend onderwijs en ondersteuning aan leerlingen die dat nodig hebben. (basisondersteuning) 1 2 3 4 9.1 De school volgt systematisch de vorderingen van de leerlingen aan de hand van genormeerde toetsen. Pagina 7 van 11
De school biedt effectief aanvullend onderwijs en ondersteuning aan leerlingen die dat nodig hebben. (basisondersteuning) 1 2 3 4 9.2 De school bepaalt wat de onderwijs- en ondersteuningsbehoefte is van individuele of groepen leerlingen. 9.4 De school voert de ondersteuning planmatig uit. De school bewaakt de kwaliteit van haar opbrengsten 1 2 3 4 12.1 De school evalueert systematisch de opbrengsten. 12.2 De school werkt doelgericht aan de kwaliteit van de opbrengsten. De school bewaakt de kwaliteit van het onderwijsproces 1 2 3 4 13.1 De school evalueert systematisch het onderwijsproces. 13.2 De school werkt doelgericht aan de verbetering van het onderwijsproces. 13.3 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsproces. N1 TOELATING art. 27 WVO en art. 3 Inrichtingsbesluit WVO Nee Ja N1.1 Het bevoegd gezag baseert zijn beslissing over de toelating van leerlingen tot het eerste schooljaar op het schooladvies van de basisschool dat voor 1 maart wordt vastgesteld. N1.2 Indien het schooladvies naar aanleiding van het resultaat van de centrale eindtoets of een andere eindtoets wordt gewijzigd, dan baseert het bevoegd gezag zijn beslissing over de toelating van leerlingen tot het eerste schooljaar op dat gewijzigde schooladvies. N2 Verzuim en voortijdig schoolverlaten (VSV) Nee Ja N2.1 De schoolgids bevat informatie over: het percentage leerlingen dat de school zonder diploma verlaat (VSV). N3 Passend onderwijs Nee Ja N3.2 De schoolgids bevat informatie over bij welk(e) samenwerkingsverband(en) het bevoegd gezag van de school is aangesloten. N3.3 In het schoolplan is het onderwijskundig beleid opgenomen waarbij tevens het schoolondersteuningsprofiel is betrokken (de voorzieningen die zijn getroffen voor leerlingen die extra ondersteuning behoeven). 3.3 Toelichting bij kwaliteitsprofiel Het bovenstaande algemene beeld en kwaliteitsprofiel lichten we hieronder toe. Daarbij geven we antwoord op de volgende vragen: Pagina 8 van 11
Wat zijn de sterke punten van Christelijke Mavo De Saad? Wat zijn verbeterpunten van Christelijke Mavo De Saad? Ook geven we kort onze bevindingen ten aanzien van de wijze waarop de school invulling geeft aan de beide thema s die we hebben onderzocht voor het onderwijsverslag: Wat is ons beeld van de wijze waarop de school omgaat met verschillen tussen leerlingen? Wat is ons beeld van de professionele ruimte van leraren op deze school? Wat zijn de sterke punten van Christelijke Mavo De Saad? De school heeft een degelijke uitstraling en zorgt voor orde en structuur voor haar leerlingen. In het gebouw heerst een rustige sfeer. Er gelden duidelijke regels voor het gedrag van leerlingen buiten de klassen en leerlingen worden hier ook op aangesproken. De docenten hebben over het algemeen overwicht, in de lessen is de sfeer taakgericht. De uitleg die docenten geven is van voldoende niveau. We zien dat door de specifieke invulling van het mentoraat de school een stevige relatie heeft met de leerlingen en de ouders. Omdat de mentor aan een gezin is gekoppeld en ook huisbezoeken aflegt, zijn de lijnen kort. Ouders waarderen dit zeer. We vinden dat de uitvoering van de zorg planmatig is. De leerresultaten van De Saad liggen al jarenlang op alle indicatoren rond het landelijk gemiddelde. Het team stuurt ook op zijn resultaten. In de vakgroepen worden de resultaten geanalyseerd en besproken. Ook is het goed om te zien dat de school niet alleen landelijk genormeerde toetsen afneemt, maar hier ook het nodige mee doet. De uitkomsten van de toetsen worden geanalyseerd en leerlingen die het nodig hebben krijgen extra ondersteuning. De school heeft een paar jaar geleden een externe audit laten doen, we vinden het positief dat het team op deze manier vreemde ogen de school binnen heeft gehaald. Deze visitatie heeft onder andere als gevolg dat de schoolleiding en docenten onderling meer bij elkaar in de klas kijken in het kader van collegiale consultatie. Dit was voorheen niet gebruikelijk op De Saad, we vinden het een goede ontwikkeling. Wat zijn verbeterpunten van Christelijke Mavo De Saad? De kwaliteit van de lessen vinden we op onderdelen te verbeteren. Hoewel er een taakgerichte sfeer heerst en de uitleg op orde is, zien we dat de lessen nog weinig doelgericht zijn. De lessen zijn overwegend eenvormig, eerst geeft de docent uitleg en daarna werken leerlingen verder uit het boek. Het doel van deze activiteiten krijgt geen expliciete aandacht: wat is het beoogde leerresultaat voor een leerling in een les? Interactie is hierbij van belang, we Pagina 9 van 11
zien dat docenten veel aan het woord zijn, maar dat de leerlingen weinig wordt gevraagd. Ook krijgen leerlingen weinig gerichte feedback. Naast bovenstaande didactische aanbevelingen vinden we ook dat het pedagogisch klimaat in de klassituatie een punt van aandacht is. Leerlingen uiten zich soms ongewenst, door te vloeken of te schelden in de klas. Ook hoorden we een aantal uitingen die wijzen op intolerantie. Docenten reageren hier te weinig op, sommige docenten negeren het zelfs. Het team heeft afspraken gemaakt om dergelijke uitlatingen niet te tolereren, maar in de praktijk handhaaft men deze afspraken niet. Eenzelfde beeld zien we ten aanzien van afspraken naar aanleiding van een training 'de 5 rollen van de docent'. Leraren laten niet zien dat ze deze afspraken nakomen (bijvoorbeeld ten aanzien van de rol van gastheer hebben wij dit niet kunnen constateren). Ten slotte zien we grote verschillen tussen docenten op het gebied van het gebruik van Nederlands en Fries in de lessen. Hierover is de afspraak gemaakt dat het Nederlands de voertaal is tijdens de instructie, maar leraren gaan hier zeer verschillend mee om. Al met al is de borging van afspraken dus een punt van aandacht. Dit vraagt om een verdere professionalisering in het team, waarbij leraren zich aan afspraken houden en de schoolleiding en leraren elkaar aanspreken op gedrag. Hoewel de schoolleiding is gestart met lesbezoeken, is er nog geen 'foto' op schoolniveau. De schoolleiding heeft niet scherp geformuleerd wat de huidige kwaliteit is van het onderwijsproces. Daarmee zijn de doelstellingen ook weinig concreet en niet gerelateerd aan de huidige kwaliteit. Het personeelsbeleid verdient een structurele aanpak, gericht op de versterking van de onderwijskwaliteit. Wat is ons beeld van de wijze waarop de school omgaat met verschillen tussen leerlingen? Differentiatie is een punt waar het team van De Saad al langere tijd bewust mee bezig is. Het team wil 'onderwijs op maat' geven. Leerlingen krijgen ruimte voor verschillen in het onderwijsaanbod, door de zogenaamde @vakken. In het kader van de zorg krijgen leerlingen extra ondersteuning als ze dat nodig hebben. Buiten de reguliere lessen is dus sprake van afstemming op verschillen. In de lessen zien we echter nog weinig afstemming op verschillen tussen leerlingen, de lessen zijn sterk klassikaal van aard, zowel in de instructie als in de verwerking. Sommige vakgroepen hebben goede initiatieven op dit onderdeel. Het is echter nog geen algemeen beeld dat we aantroffen bij de lesbezoeken. We denken dat het van belang is om gezamenlijk vast te stellen wat de visie is Pagina 10 van 11
van De Saad op differentiatie en dit ook te concretiseren in gewenst leraargedrag. Wat is ons beeld van de invulling van de professionele ruimte van leraren op deze school? De professionele ruimte van leraren op De Saad is in ontwikkeling. We zien positieve aanzetten, zo is naar aanleiding van het eerder genoemde traject met een extern bureau een aantal werkgroepen met docenten gestart. Collegiale consultatie is ook een positieve ontwikkeling. Door de stabiliteit in schoolleiding en team is het mogelijk om dit verder uit te bouwen. De inbreng van de docenten bij het onderwijsbeleid is tot nu toe beperkt. Docenten geven aan dat nieuw beleid overwegend 'top down' tot stand komt. De tijd en facilitering voor docenten om te werken aan de eigen ontwikkeling en aan de ontwikkeling van het onderwijs wordt ervaren als te gering. Pagina 11 van 11