Verplichtstelling van pensioenen Fieke van der Lecq Cordares-leerstoel Pensioenmarkten Pensioenforum 2011 Rotterdam, 28 september 2011 Verplichtstelling: wat / welke? Spraakverwarring Verplichte deelname: van individu aan de regeling Verplichtstelling: van groep werkenden in een bedrijfstak aan bedrijfstakfonds Hierna: Verplichte deelname Verplichtstelling Varianten op verplichtstelling Medicijnen en kwalen Verder over nadenken 2 1
Verplichte deelname Paternalistisch motief Werknemers sparen te weinig Werknemers beleggen verkeerd Ervaringen: VS, Zweden, etc. Risicoreductie door pooling Actualiteit: laat mij het zelf maar doen Gedwongen winkelnering teleurstelling / wantrouwen PF-en weten beter, maar dialoog is lastig Richting geven aan tijdgeest Zelf doen toestaan boven bepaald inkomen? Basispensioen? Waarom dan nog verplichtstelling 3 Verplichtstelling Niet concurreren op arbeidsvoorwaarde pensioen Uitzondering kartelverbod (art. 16 Mw): hierover mogen werkgevers / beroepsgenoten afstemmen 3 arresten Europese Hof van Justitie 1999: bijzondere taak van algemeen belang verplichtstelling nodig om risicoselectie te voorkomen derhalve mag pensioenfonds verplicht gesteld worden Bevoegdheden fonds bij geen premie, wel recht. Logischerwijs is dan slechts eenzelfde regeling nodig. Verplichtstelling betreft echter deelname in fonds, niet aan regeling. Hierna verder over BPF-en. 4 2
Varianten op verplichtstelling 1. afschaffen: elke werkgever eigen regeling concurrentie op arbeidsvoorwaarde pensioen: in belang van werknemer? Politiek vraagstuk. moet regeling worden aangeboden? Mogelijk doorwerking naar afschaffing verplichte deelname in dat geval: pensioenplicht invoeren? 2. ontkoppelen: verplichtgestelde regeling wordt op bedrijfsniveau uitgevoerd (vgl. zuivelindustrie) solidariteitskring wordt substantieel kleiner leeftijdsverschillen personeelsbestanden schaaleffecten leiden tot pooling uitvoering 5 Varianten op verplichtstelling - vervolg 3. ontkoppelen: verplichtgestelde regeling wordt op bedrijfstakniveau uitgevoerd aanbestedingsmarkt tussen soc. partners en fondsen / verzekeraars drijvende krachten in deze nieuwe markt: schaaleffecten, transactiekosten, monitoring, etc. kosten-baten-afweging hangt mede af van huidige taakverdeling tussen fondsen en soc. partners 6 3
Implicatie voor rol verzekeraars Recapitulatie: 1. afschaffen verplichtstelling 2. ontkoppelen + uitvoering op bedrijfsniveau 3. ontkoppelen + uitvoering op bedrijfstakniveau Marktkansen nemen toe bij 1. en 2. Ad 2: kunnen/mogen verzekeraars zich dan als pensioenfonds gaan gedragen? ingewikkeld: toezichtkader, governance, etc. Marktkansen nemen toe bij 3, indien regeling niet voor ongeorganiseerde werkgevers verplicht gesteld wordt. 7 Medicijnen/kwalen, kinderen/badwater Scherp houden pensioenfondsen Gedwongen winkelnering: niet stemmen met euro monitoring door insiders Kunnen sociale partners een minder presterend fonds voldoende bijsturen? Zien ze het? Snijden in eigen vlees? Of moet DNB dit (blijven) doen? Uittredingsdrempels werkgevers uit BPF-en? 8 4
Medicijnen/kwalen, kinderen/badwater - vervolg Pensioencontracten Verplichtstelling = fonds + regeling Fondsen: pensioencontracten zijn geen verzekeringen (incompleet: de knoppen ) uitvoering in overleg met / door de contractpartijen (sociale partners) Voor aanbesteding is verdere completering contracten nodig vgl. verzekerde regeling Gelijker speelveld fondsen-verzekeraars Minder discretionaire ruimte pensioenfondsbestuur Hoe groot moeten de regelingen zijn/blijven? Minimaal efficiënte schaal Solidariteitskringen 9 Verder over nadenken Omvang solidariteitskringen Vergroting fondsen: consolidatie (evt. met ringfencing) Vereenvoudiging contracten Heldere communicatie Lagere uitvoeringskosten Betere vergelijking prestaties fondsen mogelijk Maatwerk binnen vereenvoudigde regeling AAP + pensioenmenu (Nijman & Oerlemans, 2008) Dank voor uw aandacht! http://people.few.eur.nl/vanderlecq 10 5