KWALITEITSONDERZOEK IN HET KADER VAN HET ONDERWIJSVERSLAG 2014 Gomarus College Drachten VMBOGT Plaats : Drachten BRIN nummer : 02UV C4 BRIN nummer : 02UV 03 VMBOGT Onderzoeksnummer : 272203 Datum onderzoek : 15-16 januari 2014 Datum vaststelling : 6 maart 2014
Pagina 2 van 11
1. INLEIDING De inspectie van het Onderwijs heeft op 15 en 16 januari 2014 een onderzoek uitgevoerd op het Gomarus College Drachten afdeling vmbo-g/t, om een oordeel te kunnen uitspreken over de kwaliteit van het onderwijs op deze afdeling en over de naleving van wet- en regelgeving. Daarmee geldt dat onderzoek ook als het bezoek dat de inspectie op alle scholen voor voortgezet onderwijs ten minste eens in de vier jaar aflegt. Aanleiding De aanleiding voor dit onderzoek is het volgende. De afdeling is betrokken in het jaarlijkse steekproefonderzoek voor het Onderwijsverslag 2013/2014. In dit onderzoek verzamelen wij informatie over een aantal aspecten. Deze aspecten hebben naast de kernindicatoren betrekking op de onderwerpen waarover afspraken zijn gemaakt in het bestuursakkoord (opbrengstgericht werken en differentiatie). Dit onderzoek leidt tot een kwaliteitsprofiel voor uw school en een bepaling van het toezichtarrangement. De verzamelde informatie gebruiken wij bovendien voor rapportage over de kwaliteit van het stelsel in het Onderwijsverslag 2013/2014. Ook gebruiken we dit onderzoek om informatie te verzamelen over een aantal thema s waarover we in het Onderwijsverslag 2013/2014 zullen rapporteren, te weten zittenblijven en achterstandenbestrijding. Onderzoeksopzet De inspectie baseert haar kwaliteitsoordelen door de onderwijspraktijk van de school te toetsen aan een selectie van kwaliteitsindicatoren uit het toezichtkader voortgezet onderwijs 2013. Bij dit onderzoek hebben we de indicatoren uit het zogenaamde kernkader onderzocht. Dit is het gedeelte uit het toezichtkader dat bij al onze kwaliteitsonderzoeken minimaal wordt beoordeeld. In het onderzoek is ook een aantal indicatoren uit het aanvullende kader onderzocht waarmee de stand van zaken van de afspraken in het bestuursakkoord in beeld kunnen worden gebracht. Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Wij hebben relevante documenten van en over de school geanalyseerd; Het leerlingvolgsysteem is ingezien. In aansluiting daarop is een aantal dossiers van leerlingen bestudeerd; Pagina 3 van 11
Onder de leerlingen is een digitale vragenlijst uitgezet waarin leerlingen bevraagd zijn naar hun oordeel over het didactisch handelen; Schoolbezoek, waarbij wij in een aantal lessen de onderwijspraktijk hebben geobserveerd; Wij hebben gesprekken gevoerd met het management, leraren, zorgcoördinator, rekencoördinator, taalcoördinator; Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de bevindingen van het onderzoek besproken met de directie en bestuur. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staat de conclusie van het onderzoek waaronder het vervolgtoezicht. In hoofdstuk 3 beschrijven we de bevindingen uit het onderzoek in de vorm van een kwaliteitsprofiel. Dit wordt gevolgd door een paragraaf waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Pagina 4 van 11
2. CONCLUSIE EN TOEZICHTARRANGEMENT Een kwaliteitsonderzoek zoals wij op het Gomarus College Drachten afdeling vmbo-g/t hebben uitgevoerd, leidt tot een zogenaamd toezichtarrangment voor kwaliteit en/of naleving. Een arrangement kan basistoezicht inhouden of juist aangepast toezicht. In het eerste geval (bij basistoezicht) vinden wij de kwaliteit van voldoende niveau en is het daarom niet nodig om de school onder intensief toezicht te plaatsen. Als er echter teveel tekortkomingen zijn geconstateerd, wordt conform beslisregels geoordeeld dat de kwaliteit onvoldoende is en stellen we een aangepast arrangement vast voor zwakke of voor zeer zwakke kwaliteit en/of naleving. Onze conclusie voor het Gomarus College Drachten afdeling vmbo-g/t is als volgt: Op basis van het onderzoek kennen wij aan het Gomarus College Drachten afdeling vmbo-g/t het basisarrangement toe omdat zowel de opbrengsten alsook de kwaliteit van het onderwijsproces op het Gomarus College Drachten afdeling vmbo-g/t op de onderzochte onderdelen van voldoende niveau zijn. Dit betekent dat wij op dit moment geen reden hebben om het toezicht te intensiveren. Wij hebben geen tekortkomingen in de naleving van de wettelijke voorschriften vastgesteld. Pagina 5 van 11
3. BEVINDINGEN In dit hoofdstuk leest u de bevindingen uit ons onderzoek op basis waarvan we tot onze conclusie over de kwaliteit zijn gekomen. Eerst geven we een samenvattend algemeen beeld over de kwaliteit van het onderwijs op het Gomarus College Drachten afdeling vmbo-g/t. Daarna volgt het kwaliteitsprofiel waarin de oordelen op de indicatoren staan. Vervolgens lichten we die oordelen in onderlinge samenhang toe 3.1 Algemeen beeld De inspectie beoordeelt de kwaliteit van het onderwijs op de afdeling vmbo-g/t van het Gomarus College Drachten als voldoende. Dit oordeel is gebaseerd op de volgende overwegingen. We hebben het Gomarus College Drachten afdeling vmbo-g/t ervaren als een prettige en goede werk- en leeromgeving. De opbrengsten zijn al jaren voldoende tot goed. De kwaliteit van het onderwijsproces is in totaliteit beoordeeld als voldoende, maar we plaatsen wel enkele kritische kanttekeningen. Zo is het vergroten van de actieve betrokkenheid van leerlingen een aandachtspunt, evenals een meer doelgerichte opbouw van lessen. Daarnaast zouden de docenten hun didactisch handelen meer kunnen afstemmen op verschillen van leerlingen. Op schoolniveau wordt in voldoende mate ondersteuning en begeleiding gegeven aan leerlingen die dat nodig hebben. Verder werkt het Gomarus College Drachten in haar kwaliteitszorg voldoende systematisch en planmatig. De borging van de kwaliteit van het onderwijsproces en de kwaliteit van de toetsen vraagt nog extra aandacht. 3.2 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel staan de indicatoren die in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke oordelen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader voortgezet onderwijs. De oordelen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende Pagina 6 van 11
4. goed 5. niet te beoordelen Wij hebben daarnaast onderzocht of de school voldoet aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Dit wordt tot uitdrukking gebracht met de score 'ja' of 'nee'. Leeropbrengsten De opbrengsten liggen op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie verwacht mag worden 1 2 3 4 5 1.1 De leerlingen behalen in de onderbouw het opleidingsniveau dat mag worden verwacht. 1.2_(G)T De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding vmbo-(g)t. 1.3_(G)T De leerlingen van de opleiding vmbo-(g)t behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht. 1.4_(G)T Bij de opleiding vmbo-(g)t zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. De aangeboden leerstofinhouden bereiden de leerlingen voor op vervolgonderwijs en samenleving 1 2 3 4 3.4 De school heeft een aanbod voor de referentieniveaus taal dat past bij alle leerlingen. 3.5 De school heeft een aanbod voor de referentieniveaus rekenen dat past bij alle leerlingen. De leerlingen krijgen voldoende tijd om zich het leerstofaanbod eigen te maken 1 2 3 4 4.3 De leerlingen maken efficiënt gebruik van de onderwijstijd. Het (vak)didactisch handelen van leraren stelt leerlingen in staat tot leren en ontwikkeling 1 2 3 4 7.1 De onderwijsactiviteit heeft een doelgerichte opbouw. 7.2 De leraar geeft een begrijpelijke uitleg. 7.3 De leerlingen zijn actief betrokken. 7.4 De leerlingen krijgen effectieve feedback op hun leerproces. Pagina 7 van 11
De leraren stemmen hun didactisch handelen af op verschillen tussen leerlingen 1 2 3 4 8.1 De leraren gebruiken bij de vormgeving van hun onderwijs de analyse van de prestaties van de leerlingen. 8.2 De leraar stemt de instructie af op verschillen tussen leerlingen. 8.3 De leraar stemt de verwerking af op verschillen tussen leerlingen. De school biedt effectief aanvullend onderwijs en ondersteuning aan leerlingen die dat nodig hebben. (basisondersteuning) (De school bestrijdt effectief achterstanden.) 1 2 3 4 9.1 De school volgt systematisch de vorderingen van de leerlingen aan de hand van genormeerde toetsen. 9.2 De school bepaalt wat de onderwijs- en ondersteuningsbehoefte is van individuele of groepen leerlingen. 9.3 De school heeft doelen gesteld die erop gericht zijn om achterstanden te bestrijden. 9.4 De school voert de ondersteuning planmatig uit. De school bewaakt de kwaliteit van haar opbrengsten 1 2 3 4 12.1 De school evalueert systematisch de opbrengsten. 12.2 De school werkt doelgericht aan de kwaliteit van de opbrengsten. De school bewaakt de kwaliteit van het onderwijsproces 1 2 3 4 13.1 De school evalueert systematisch het onderwijsproces. 13.2 De school werkt doelgericht aan de verbetering van het onderwijsproces. 13.3 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsproces. Pagina 8 van 11
3.3 Toelichting bij kwaliteitsprofiel Het bovenstaande algemene beeld en kwaliteitsprofiel lichten we hieronder toe. Daarbij komen achtereenvolgens de volgende aspecten aan bod: de opbrengsten, het onderwijsproces, ondersteuning en begeleiding, de kwaliteitszorg. Opbrengsten De opbrengsten op het Gomarus College Drachten afdeling vmbo-g/t zijn al jaren voldoende tot goed. Het onderbouwrendement ligt gemiddeld over de laatste drie jaar rond het landelijke gemiddelde. Met andere woorden: de leerlingen zitten in het derde leerjaar veelal op het niveau dat in overeenstemming is met het advies dat ze van de basisschool hebben gekregen. Op het Gomarus College Drachten worden leerlingen geplaatst op basis van de Friese Plaatsingswijzer; de gehanteerde parameters blijken effectief te zijn gelet op het onderbouwrendement. Het bovenbouwrendement ligt al jaren boven het landelijke gemiddelde. Dat geldt ook voor het gemiddelde cijfer voor het centraal examen. Het verschil tussen het gemiddelde centraal examencijfer en het gemiddelde cijfer voor het schoolexamen ligt binnen de norm van 0,5 die we voor deze indicator hanteren. Onderwijsproces De inspectie heeft een aantal lessen bezocht. De lessen voldoen over het algemeen aan de basiskwaliteit, maar er is een groot verschil in kwaliteit geconstateerd. De opbouw van de les wordt meestal duidelijk aangegeven, maar de lesdoelen worden niet of nauwelijks aangegeven en evenmin geëvalueerd aan het einde van de les. Door lesactiviteiten meer te koppelen aan lesdoelen ontstaat er een effectiever leerproces. De meeste docenten geven activerend frontaal onderwijs, hetgeen wil zeggen dat zij vorm geven aan het leerproces middels interactie met de leerlingen. Docenten geven regelmatig feedback, maar deze feedback kan in een aantal gevallen nog wel aan diepte winnen. De gegeven feedback is namelijk bij een aantal docenten gericht op wat leerlingen laten zien al dan niet geleerd te hebben (goed of fout). Het is daarentegen ook van belang om leerlingen aan te geven hoe ze vervolgens hun resultaten kunnen verbeteren. Daarnaast laat de actieve betrokkenheid van leerlingen nog te wensen over. De Pagina 9 van 11
docenten zijn tijdens het lesgeven hard aan het werk om de leerlingen te activeren, maar de leerlingen laten juist een tegenovergestelde houding zien. Door meer als regievoerder op te treden, zullen de leerlingen een actievere werkhouding aan gaan nemen. Tenslotte hebben we slechts een beperkt aantal voorbeelden van differentiatie gezien. Docenten stemmen hun les nog onvoldoende af op verschillen tussen leerlingen. Binnen het Gomarus College Drachten staat deskundigheidsbevordering van de docenten nadrukkelijk op de agenda. Het onderwijsleerproces is door een extern adviesbureau geanalyseerd op basis van lesbezoeken en interviews met betrokkenen, de zogeheten nulmeting. Deze analyse heeft het scholingsprogramma nader bepaald. Docenten worden gedurende een tweejarig traject geschoold in 'de vijf rollen van een docent'. Tevens worden de docenten getraind in het realiseren van een taakgerichte werksfeer en gedifferentieerd lesgeven. Dit scholingstraject is echter pas onlangs gestart. Ondersteuning en begeleiding De school volgt de prestaties van de leerlingen systematisch door landelijk genormeerde toetsen voor Nederlands, Engels en wiskunde af te nemen. De resultaten worden vervolgens per cohort geanalyseerd. Voor alle leerlingen zijn er specifieke taal- en rekenlessen ingesteld om achterstanden te bestrijden. Er zijn echter geen concrete doelen gesteld om die achterstanden weg te werken. Ook worden de uitkomsten van de toetsen nog onvoldoende verwerkt in programma's van individuele leerlingen. De transfer van het taalbeleid, gericht op woordenschat en begrijpend lezen, naar vakdocenten bevindt zich nog in de beginfase. Dit geldt ook voor het rekenbeleid. De begeleiding en ondersteuning voor leerlingen met specifieke onderwijs- en/of ondersteuningsbehoeften zijn in de school goed belegd. De mentor is nadrukkelijk de spil, ook in het contact naar ouders toe. Voor alle leerlingen met leerlinggebonden financiering is een handelingsplan geschreven. Alle verzamelde gegevens van leerlingen met specifieke behoeften worden in een groepsoverzicht gezet (zogeheten 'klassenlijstjes'). De docenten weten middels dit overzicht met welke aandachtspunten ze in hun handelen rekening moeten houden. Kwaliteitszorg De inspectie beoordeelt de kwaliteitszorg van het Gomarus College Drachten als voldoende. De school heeft goed zicht op de resultaten, onder andere door Pagina 10 van 11
jaarlijks de gemiddelde examencijfers per vak te realiseren. De school heeft een begin gemaakt met het ontwikkelen van haar toetsbeleid. Het is nu zaak om hier verder uitvoering aan te geven. Het onderwijsproces wordt regelmatig geevalueerd op basis van lesbezoeken, zowel door de schoolleiding als door collega's. De lesobservaties worden beoordeeld aan de hand van een kijkwijzer gebaseerd op de vijf rollen van een docent. In oktober 2013 is het Gomarus College Drachten een ontwikkelingstraject ingegaan om het team een stap verder te brengen in het bieden van kwalitatief en aantrekkelijk onderwijs. Het Gomarus College wordt hierin begeleid door een extern adviesbureau. Een eerste analyse heeft al vele handvatten voor onderwijsverbetering opgeleverd. Opbrengstgericht werken staat centraal. Dit verbetertraject heeft mede geleid tot onze positieve beoordeling van de kwaliteitszorg. Pagina 11 van 11