Heerlen, 9 mei 2017 Zienswijze Het College van B&W van de gemeente Heerlen stemt bij wijze van zienswijze in met het voorstel van Gedeputeerde Staten om te komen tot de herindeling van de gemeenten Landgraaf en Heerlen inclusief het bijbehorend herindelingsontwerp. Het College onderschrijft de onderliggende rapporten die al sinds 2003 hierover zijn verschenen en met name het rapport van het expertteam dat na een zorgvuldige analyse een overtuigend pleidooi is voor deze herindeling. Het aanpakken van de enorme maatschappelijke opgaven in de regio is al jaren een prioriteit. Met de vorming van de sterke centrum-/gidsgemeente Landgraaf-Heerlen wordt de effectiviteit van deze aanpak zeker verhoogd. Ten gunste van de inwoners van Landgraaf-Heerlen en de hele regio Parkstad Limburg. Proces van Landgraaf-Heerlen Het rapport van het expertteam is tot stand gekomen in samenwerking met de gemeente Landgraaf en door middel van tientallen gesprekken en wijkbijeenkomsten met inwoners en maatschappelijke partners. De colleges en de raden van beide gemeenten zijn betrokken bij: - de oriënterende gesprekken naar aanleiding van de raadsmotie in Landgraaf om samen met andere parkstadgemeenten intensievere samenwerking en nadrukkelijk ook de optie herindeling te onderzoeken - de uitvraag naar andere parkstadgemeenten om aan het onderzoek mee te doen - het opstellen van de onderzoeksvraag inclusief te onderzoeken varianten en wegingscriteria - het selecteren van het expertteam Mans-Hazeu-Deetman en het onderzoeksbureau BMC - tussentijdse rapportages van zowel het expertteam als BMC Zie bijlage 2 voor een compleet overzicht van contactmomenten met raden, burgers en maatschappelijke partners. Na dit zorgvuldig, transparant, objectief en door de gemeente Langraaf geïnitieerd onderzoekstraject zijn de colleges in november 2016 aan de slag gegaan met de voorwaarden die het expertteam in haar rapportage benoemt. De afspraken die daaruit voortvloeien zijn door beide colleges vastgesteld en samen met het voorstel om tot een herindeling over te gaan (inclusief herindelingsontwerp) in gezamenlijkheid voorgelegd aan beide gemeenteraden. In Heerlen stemden 35 van de 37 raadsleden in met het voorstel, in Landgraaf was het 15-10 tegen. Vanuit de nieuwe gemeente gedacht 45-17 voor. Een grote teleurstelling voor ons met als extra pijnlijk element de Landgraafse raadsmotie die direct daarna werd aangenomen om opnieuw een onderzoekstraject te gaan opzetten naar een bredere herindeling. In feite dezelfde vraag die 15 maanden eerder was gesteld en had geleid tot het op dit moment voorliggend voorstel. Gedeputeerde Staten heeft vanaf het begin haar steun uitgesproken voor dit onderzoekstraject dat door de gemeente Landgraaf is opgestart. Zowel financieel als faciliterend steunde de provincie het traject. Op verzoek van de klankbordgroep van raadsleden vanuit beide gemeenteraden werd er zelfs nog in december 2016 een extra herindelingsscan uitgevoerd door de provincie. Wij kunnen ons voorstellen dat ook Gedeputeerde Staten verbaasd was over de uitkomst in Landgraaf (samengevat: nee, maar doe nog een keer zo n onderzoek ). Wij zijn blij dat de provincie het raadsbesluit in Heerlen en de aangenomen raadsmotie in Landgraaf vervolgens beide serieus heeft genomen en direct heeft aangegeven de regierol over te nemen conform artikel 8 van de wet ARHI. Zo zou snel helder worden of een bredere herindeling mogelijk zou zijn (kern van de motie van Landgraaf) met als 'ruggengraat' de fusie Landgraaf-Heerlen (kern van het raadsbesluit in Heerlen). Dat de provincie het besluit nam om Landgraaf-Heerlen te helpen met de situatie die was ontstaan door het herindelingsbesluit in Heerlen en de aangenomen raadsmotie in Landgraaf was gezien de betrokkenheid van de provincie geen verrassing en werd door beide Colleges toegejuicht (bijlage 1: persbericht gezamenlijke colleges). In de bewuste raadsvergadering in Heerlen hebben veel fracties de provincie ook opgeroepen om de regie te pakken mocht het proces onder gemeentelijke regie onverhoopt vastlopen. Snel nadat Gedeputeerde Staten haar besluit kenbaar maakte viel de coalitie in Landgraaf. De nieuwe coalitie heeft er voor gekozen om het gesprek over de ontstane situatie met provincie en de gemeente Heerlen te mijden, taken zoals de terinzagelegging en het financieel toezicht in eerste instantie niet uit te voeren en een lobby richting minister en formateur op te zetten tegen de fusie. Het college van B&W van Heerlen doet een beroep op het college van Landgraaf om mee te werken 1
aan zaken als de gesprekken over de voorbereiding van een nieuwe organisatie. Dat is in het belang van burgers, maatschappelijke partijen en ambtenaren. Wij hopen dat wij snel weer op basis van gelijkwaardigheid met de gemeente Landgraaf aan tafel kunnen. Liever een herindeling voorbereiden die achteraf niet doorgaat dan onvoorbereid herindelen. Noodzaak van Landgraaf-Heerlen De gemeente Heerlen pleit al jaren voor een regionale discussie over herindeling. De aanleiding daartoe zit in de urgente maatschappelijke opgave in de regio, de toenemende financiële druk op gemeenten alsook het steeds breder wordende takenpakket van gemeenten als gevolg van met name de decentralisaties. Heerlen wordt als centrumgemeente het hardst getroffen door deze ontwikkelingen. Heerlen verzorgt vanuit die rol namelijk diverse regionale voorzieningen, trekt veel regionaal-strategische dossiers en vertegenwoordigt de regio vaak naar buiten toe. De versnipperde regionale bestuurskracht betekent dat wij als Heerlen onze centrumrol niet zodanig kunnen vervullen dat de regionale inhaalslag op een aantal cruciale maatschappelijke indicatoren wordt gerealiseerd. Wij kiezen voor een krachtige centrumstad.. Ook zien wij de concrete resultaten en kansen in het gericht samenwerken met onze buurgemeenten. Als stip op de horizon zijn wij als coalitie van mening dat herindeling het uiteindelijke doel moet zijn. Enerzijds omdat wij zien dat het rijk steeds meer aanstuurt op horizontale én verticale versobering van bestuurslichamen en anderzijds omdat er tal van rationele argumenten zijn die te maken hebben met de inhoudelijke en financiële opgaven waarmee wij als gemeenten te maken hebben én krijgen in de nabije toekomst. Wij zijn ons ervan bewust dat op de weg naar herindeling het belangrijk is anderen ervan te overtuigen dat de identiteit van, en de aandacht voor, kleinere gemeenschappen niet mag verzwakken. (Gemeenteraad Heerlen Knokken met een glimlach - Coalitieakkoord 2014-2018 (2014) blz.7) Op basis van een aangenomen motie in de gemeenteraad van Landgraaf is in 2016 onderzoek gedaan naar de maatschappelijke meerwaarde van vier varianten van samenwerking tussen Landgraaf en Heerlen: netwerksamenwerking, gedeeltelijke ambtelijke fusie, algehele ambtelijke fusie en herindeling. In het rapport van het expertteam Mans, Hazeu en Deetman wordt aangegeven dat herindeling van de gemeenten Landgraaf en Heerlen de samenwerkingsvariant is die voor de burgers van beide gemeenten de meeste maatschappelijke meerwaarde heeft. Hierbij noemen zij ook expliciet het belang van een krachtige centrumgemeente voor de hele regio. Het expertteam stelt dat herindeling niet alleen de meeste meerwaarde heeft maar dat het ook de enige vorm van samenwerking is die de gemeenten en de regio in staat stelt om de achterstanden waar de regio als decennia mee kampt weg te werken. Herindeling is dus niet alleen goed, het is nodig. Deze variant (herindeling) heeft verreweg de meeste en naar onze mening ook voldoende meerwaarde om de burgers in beide gemeenten een beter toekomstperspectief te geven. Grijp deze kans in het belang van de huidige en toekomstige generaties inwoners. Wij zijn er zelfs van overtuigd dat de impuls die dit geeft ook positieve effecten zal hebben op de schaal van Parkstad en Zuid-Limburg. Van een krachtige centrumgemeente geniet de hele regio. (Expertteam een plus een is drie (2016), blz. 15) De maatschappelijke meerwaarde en noodzaak staan centraal in deze herindeling. Landgraaf en Heerlen zijn twee stedelijke gemeenten in de regio Parkstad. Een regio met een rijke historie van romeinen, kastelen en de mijnindustrie. Met name de snelle opkomst en neergang van de mijnindustrie heeft de sociaal-economische structuur van het gebied van nu bepaald. Al jaren heeft de regio te maken met achterstanden op cruciale indicatoren zoals gezondheid, inkomen en participatie. Daarnaast maken de demografische krimp en de perifere ligging aan de Duitse grens het aanpakken van onze opgaves nog complexer. In een aantal kerncijfers is duidelijk te zien dat er opgaven zijn die het verdienen om zo krachtig en snel mogelijk te worden opgelost. 2
Arbeidsongeschiktheid Nederland 7% Landgraaf-Heerlen 13% 0% 5% 10% 15% Bron: CBS Arbeidsparticipatie Nederland 66% Landgraaf-Heerlen 60% 56% 58% 60% 62% 64% 66% 68% Bron: CBS Gebruik wet langdurige zorg (per 10.000 inwoners) Nederland 170 Landgraaf-Heerlen 260 0 100 200 300 Bron: Vektis/waarstaatjegemeente.nl Laag opleidingsniveau Nederland 22% Zuid-Limburg 23% Landgraaf-Heerlen 25% 20% 21% 22% 23% 24% 25% 26% Bron: CBS 3
x 1000 Gemiddeld besteedbaar huishoudensinkomen 40 35 30 25 20 2005 2010 2013 2014 Nederland Landgraaf-Heerlen Bron: CBS/RIO % huishoudens met inkomen tot max. 105% van sociaal minimum 15% 14,2% 10% 9,7% 5% 0% Bron: CBS/RIO 2005 2010 2013 2014 Heerlen-Landgraaf Nederland Chronische aandoeningen Landgraaf Heerlen Nederland Kanker Hartfalen 6 5 4 3 2 1 0 Reuma Bron:Vektis/waarstaatjegemeente.nl Diabetes COPD/Astma 130 Bevolkingsontwikkeling (1995 = 100) 120 110 100 90 80 Bron: CBS 1995 2000 2005 2010 2015 2015-2020 2020-2025 2025-2030 2030-2035 2035-2040 Nederland Zuid- Limburg Landgraaf- Heerlen 4
Historie: juiste richting, onvoldoende regie en massa De aanpak van deze regionale achterstanden heeft de afgelopen decennia centraal gestaan in het beleid van rijk, provincie, regio en gemeenten. Sinds de eeuwwisseling met meer succes dan de jaren daarvoor. De afgelopen 15-20 jaar zien wij dat de achterstanden niet meer oplopen en op sommige terreinen licht afnemen. Bovenstaande grafieken geven duidelijk aan dat er nog steeds, na decennia, sprake is van een substantiële maatschappelijke opgave. In het rapport van Ecorys uit 2015 is dit beleid geanalyseerd en komt men tot dezelfde conclusie. De richting was de afgelopen jaren goed maar de aanpak te versnipperd en met onvoldoende massa. De beleidsevaluatie laat het volgende beeld zien: het economische structuurbeleid dat na 1965 is ingezet kan als relevant worden bestempeld. Het sociaal beleid was in de eerste periode, tot 1990, onderontwikkeld. Vanaf 1990 is het sociaal beleid tot op de dag van vandaag wel relevant. Het economisch structuurbeleid is over het algemeen effectief geweest, en dan ook vooral vanaf 1990. Maar het was ontoereikend om de problematiek in de regio Parkstad geheel op te lossen. En een nieuwe economische motor is vooralsnog niet gerealiseerd. De keuzes voor 1990 waren niet gelukkig: te weinig aansluiting bij de karakteristieken van het gebied. Dat is vanaf 1990 veranderd, er is meer aansluiting bij de sterke punten van de regio. Het sociaal beleid is evenwel niet voldoende effectief geweest, zo blijkt uit de cijfers. Dat is niet zozeer vanwege verkeerde keuzes of haperende uitvoering. Voor zover er beleidsevaluaties zijn uitgevoerd is de conclusie vooral dat het sociaal beleid te kleinschalig en te versnipperd is. Dat is onvoldoende om de diepgewortelde problemen in de rode buurtclusters structureel aan te pakken en het gat met Nederland te verkleinen. Ook kan dit beleid niet voortgezet worden: verdere bezuinigingen en het opraken van de gemeentelijke reserves laten dit niet toe. (Ecorys Evaluatie Sociaal beleid Parkstad Limburg (2015), blz.5) Dat deze regionale opgaven een krachtige bestuurlijke aanpak vereisen is al jaren bekend. Het vermoeden dat de bestaande gemeenten daartoe niet de benodigde massa zouden kunnen genereren werd voor het eerst formeel gepubliceerd in het rapport op hete kolen in 2003. Daarin concludeerden maatschappelijke partners dat herindeling en anders de WGR+ status nodig zijn voor een passende aanpak van de opgaven. Onderkend moet worden dat de maatschappelijke ontwikkelingen in de regio Parkstad, waardoor het gebied dreigt achter te lopen op hetgeen in de omgeving gebeurt, aan maatschappelijke sturing een hoge mate van urgentie geven. Met een blik op het verleden mag gerust gezegd worden dat het gebied op hete kolen zit : er moet wat gebeuren, en snel. Dat gevoel van urgentie (om in te grijpen en ontwikkelingen in een andere richting te sturen) is tot op heden op bestuurlijk niveau niet of onvoldoende aanwezig, leidt in ieder geval niet tot duidelijk herkenbaar publiek of privaat leiderschap. Bestuurlijke fragmentatie en animositeit neigen ondanks de gigantische omvang van de maatschappelijke problematiek snel en regionaal gericht ingrijpen in de weg te staan. De omvang van die problematiek, de ongunstige positie ten opzichte van de rest van Nederland, en de schaalvergrotingsprocessen op vele terreinen (waardoor de afzonderlijke gemeenten geen of onvoldoende sturing kunnen geven aan diverse ontwikkelingen) vragen om een sterk sturend, en waar nodig, uitvoerend vermogen bij het regionaal bestuur dat tot heden niet is getoond door de onderlinge animositeit en ontbrekend leiderschap. Die gemeentelijke herindeling moet per 2015, of zoveel eerder als mogelijk is, worden gerealiseerd, tenzij Tenzij via het verkrijgen van de WGR+ status (o.i.d.) de door ons bedoelde centrale sturing, met overdracht van bevoegdheden en middelen eerder kan worden gerealiseerd. (De Wulf c.s. - Op hete Kolen (2003), blz. 4 en 12) Zoals bekend is de WGR+ status aangevraagd, verkregen en inmiddels weer opgeheven door de landelijke afschaffing van de WGR+. In de periode van de WGR+ heeft een visitatiecommissie in opdracht van de provincie een bestuurskrachtmeting uitgevoerd. In de eindrapportage wordt geconcludeerd dat de WGR+ (zoals geïmplementeerd) onvoldoende slagkracht heeft om de strategische opgaven aan te pakken zoals ook later zou blijken in het eerder geciteerde rapport van Ecorys. 5
De visitatiecommissie constateert dat het samen optrekken in Parkstad Limburg vooral bestaat uit bestuurlijke en ambtelijke voorbereiding. De realisatie wordt in de meeste gevallen verzorgd door een van de Parkstadgemeenten; deze zorgt voor terugkoppeling naar Parkstad Limburg en de andere gemeenten. De gemeenten in Parkstad Limburg slagen erin gezamenlijk problemen te onderkennen en beleid te maken. De gemeenten hebben Parkstad Limburg echter met te weinig middelen en materiële bevoegdheden uitgerust. De samenwerkingsconstructie kent weinig tot geen maatregelen die borgen dat de voorgenomen doelen daadwerkelijk worden behaald. Besluiten van het samenwerkingsverband zijn pas volledig als iedere afzonderlijke gemeente erover heeft besloten. Individuele gemeenten kunnen prioriteiten anders stellen door hun budgetrecht te gebruiken en de uitvoering van gezamenlijke doelstellingen zelf in te vullen. Parkstad Limburg coördineert en monitort maar heeft geen praktische sanctiebevoegdheden ten aanzien van de gemeenten. (Visitatiecommissie bestuurskracht Gemeenten onder leiding van dhr. Mr. C Rutten bestuurskracht profiel Heerlen, 1 december 2008, blz. 24) Later in die WGR+ periode concludeerde het Top Team Krimp, dat voor de ministeries van BZK en WWI naar de aanpak van unieke en urgente krimpopgave in Parkstad onderzoek heeft gedaan, ook dat de versnippering in de regio een daadkrachtige aanpak in de weg zit. Er is sprake van bestuurlijke drukte en een wijze van samenwerken, die vooralsnog te vrijblijvend van karakter is. De huidige praktijk is dat besluitvorming steeds de goedkeuring vereist van elk van de zeven gemeenten. Het Top Team constateert een diffuus spelersveld, waarin partijen elkaar gevangen houden in bestaande patronen waarin een krachtige regie ontbreekt. Dit uit zich in het veelvuldig ontwikkelen van visies, teveel los van elkaar Gezien de urgentie en de complexiteit van de opgaven en vanwege de noodzakelijke afstemming op een breed aantal (beleids)terreinen, is een stevige interventie nodig voor het doorbreken van bestaande patronen, voor daadkrachtige samenhangende besluitvorming en voor adequaat uitvoerend vermogen. (Top-Team Krimp Parkstad dhrn. Dijkstal en Mans krimp als structureel probleem (2009), blz. 28) Landgraaf-Heerlen: beter perspectief voor toekomstige generaties Dat het herindelingsontwerp in januari 2017 in Heerlen met overgrote meerderheid is aangenomen en dat in de gemeenteraad van Landgraaf, na het afkeuren van datzelfde voorstel, een motie is aangenomen waarin wordt aangegeven dat een oplossing op nog grotere schaal moet worden gevonden past geheel in het beeld van een regio die naarstig zoekt naar meer slagklacht maar niet loskomt van bestaande patronen. Dat een grotere herindeling in (stedelijk) Parkstad nog meer slagkracht zou opleveren is aannemelijk maar het betere mag niet de vijand worden van het goede. De herindeling Landgraaf-Heerlen is een goede stap. De voordelen en nadelen van herindeling alsook van andere varianten van samenwerking worden in het rapport van het expertteam samengevat. Een rapport dat is opgesteld op basis van onder andere tientallen gespreksbijeenkomsten met maatschappelijke partners en burgers in beide gemeenten en dus gebaseerd is op de lokale situatie. Wij onderschrijven de analyse en het advies van het expertteam volledig en zien het als een overtuigend pleidooi voor de herindeling Landgraaf- Heerlen in het belang van toekomstige generaties in deze regio. Dat herindeling ten opzichte van de drie andere varianten verreweg als beste naar voren kwam met het oog op de enorme en gelijkluidende opgaven in het hele gebied werd door het expertteam in de kern als volgt onderbouwd. Deze variant is fundamenteel anders dan de eerder beschreven vormen van samenwerking. Bij een herindeling fuseren alle onderdelen van de gemeenten, zowel ambtelijk als bestuurlijk. Zoals gezegd zal samenwerking tussen gemeenten altijd een hoge mate van vrijblijvendheid hebben en dat is een belemmering als er complexe opgaven moeten worden opgepakt zoals in deze regio. Alleen bij deze variant is die belemmering er niet. Dat is vanuit het perspectief van bestuurskracht een belangrijk positief onderscheid ten opzichte van de eerdere varianten. Bestuurlijke fusie vergroot de eigen autonomie. Om besluiten te nemen zijn niet langer twee gemeenten nodig. Beleidsafstemming is niet meer nodig. Er kan snel en effectief gehandeld worden in het belang van alle inwoners en met verantwoording naar alle inwoners. (Expertteam een plus een is drie (2016), blz. 13) 6
Wij onderschrijven de door het expertteam beschreven voor- en nadelen van de verschillende samenwerkingsvarianten zoals beschreven in de rapportage van het expertteam. Wij hechten eraan om hier een drietal kernpunten te benoemen vanuit het perspectief van de opgave en analyses uit het verleden zoals hiervoor geschetst. De herindeling Landgraaf-Heerlen... levert meer massa en dus meer kwaliteit en geld voor de gezamenlijke maatschappelijke opgaven op In Parkstad hebben de stedelijke gemeenten allemaal te maken met dezelfde historisch bepaalde structurele opgaven die het welzijn van de inwoners direct raken. Dat blijkt ook uit de mening van inwoners over wat de belangrijkste opgaven zijn waar hun gemeente zich op moet richten. Uit de burgerpeiling van BMC (2016) blijkt dat de top-5 zorgen en prioriteiten voor inwoners van zowel Landgraaf als Heerlen grotendeels hetzelfde zijn. De opdracht van de burger aan het gemeentebestuur is daarmee nagenoeg identiek: veiligheid buurt, leefbaarheid/schoonheid buurt, aanbod en kwaliteit van zorgvoorzieningen (BMC 2016, Landgraaf-Heerlen - Resultaten Burgerpeiling blz.19/20). Daarnaast wordt door burgers in beide gemeenten aangegeven dat zij zich zorgen maken over het onderwijsaanbod (idem. blz.23/24), de zorg die de gemeente heeft voor armoede en welzijn van de inwoners (idem. blz.25/26) en stijgende gemeentebelastingen (idem. blz.27/28). Kortom: duidelijke maatschappelijke overeenstemming over de opgave waar de huidige en de nieuwe gemeente mee aan de slag moet. Meerdere gemeenten met dezelfde opgaven die samenwerken maar toch apart visies en beleid ontwikkelen, vaststellen en uitvoeren. Die versnippering gaat ten koste van kwaliteit en geld. Niet alleen omdat het samen doen goedkoper is maar vooral omdat het optreden als één gemeente hen in staat stelt om nog meer geld binnen te halen, nog betere mensen in te zetten.. betekent meer regionale regie en invloed, een centrumgemeente die als gidsgemeente richting geeft en waarmaakt Stedelijke regio s bestaan normaliter uit een stedelijke centrumgemeente met daaromheen regiogemeenten met een minder sterk stedelijk of een landelijk profiel. Qua aantal inwoners is de centrumgemeente meestal veel omvangrijker als de gemeenten daaromheen. In Parkstad zijn die verhoudingen anders, Heerlen is de centrumgemeente van een veel grotere stedelijke regio. De binnenstad van Heerlen is het stedelijk centrum van de regio maar voor de rest verschillen de stedelijke gemeenten van Parkstad (Heerlen, Landgraaf, Kerkrade en Brunssum) weinig van elkaar. Ook de inwoneraantallen ontlopen elkaar niet veel (Heerlen 87.000, Kerkrade 46.000, Landgraaf 37.000 en Brunssum 28.000). In deze verhoudingen is het voor Heerlen moeilijk om de centrumfunctie die zij heeft te vertalen naar regie in de regio en invloed buiten de regio. De regio is daarmee een team zonder krachtige leider die de regio op sleeptouw kan nemen en mensen buiten de regio aan te zetten om zich te committeren aan de regio. In tegendeel, de sociaal-maatschappelijke noodzaak van (voor een deel regionale) voorzieningen in Heerlen, maakt Heerlen door haar bescheiden omvang financieel zeer kwetsbaar. Voorzieningen die voor een deel regionaal zijn en voor een ander deel het gevolg zijn van de regionale aantrekkingskracht van het stedelijk centrum op mensen die het niet makkelijk hebben. Heerlen scoort niet voor niets als centrumgemeente op veel sociaal-economische indicatoren het slechtst van de Parkstad gemeenten. Door deze herindeling ontstaat er een centrumgemeente met voldoende kracht en omvang om de regio naar buiten toe beter (en met een hardere stem) te vertegenwoordigen maar ook een centrumgemeente die binnen de regio meer kan betekenen voor het geheel. Meer regie en meer invloed betekent eenduidiger en dus effectiever beleid in de regio en meer aandacht van Provincie, Rijk en Europa voor de opgaven in het gebied.. levert een toekomstbestendige organisatie op De focus ligt enorm op het bestuurlijke maar de organisatorische fusie die daar onderdeel van uitmaakt heeft ook veel maatschappelijke meerwaarde. De organisatie adviseert en voert uit, is dus cruciaal als de opgave uniek en urgent is. Kleinere gemeenten zijn organisatorisch kwetsbaarder omdat zij vaker te maken hebben met solo-functies (er is maar een persoon met bepaalde kennis), afhankelijker zijn van samenwerkingsverbanden waarbinnen zij weinig invloed hebben, afhankelijker 7
zijn van externe expertise bij specialistische vraagstukken omdat de salarishuishouding geen ruimte heeft om echte experts aan te kunnen nemen. In een tijd dat de inhoudelijke en financiële druk op alle gemeenten toeneemt en in een gebied waar de maatschappelijke opgave zo omvangrijk en complex is als hier is het versterken van de gemeentelijke organisatie geen overbodige luxe. Het expertteam geeft helder aan waarom ambtelijke fusie alleen niet de mate van meerwaarde levert die nodig is, daarvoor is de herindeling nodig. Geen twee kapiteins op één schip. Bijlagen bij deze zienswijze: 1. Bijgevoegd: Persbericht Colleges van B&W van Landgraaf en Heerlen nadat bekend was gemaakt dat de Provincie Limburg de regie naar zich toe trok. Hieruit blijkt naar onze mening dat het besluit van Gedeputeerde Staten om de regie in het proces te pakken allerminst onverwacht of ongewenst was. 2. Bijgevoegd: Overzicht van contact- en publicatiemomenten over het traject Landgraaf- Heerlen met burgers, maatschappelijke partijen en beide gemeenteraden. Hieruit blijkt naar onze mening dat er een jaar lang actief is gecommuniceerd over het traject zowel via huis-aan-huis publicaties als via sectorale en openbare discussieavonden voor alle bewoners en betrokkenen. 3. Bijgevoegd: Ontvangen steunbetuigingen als aanvulling op de positieve inbreng van tientallen burgers en maatschappelijke partners tijdens de (sector)gesprekken van het expertteam (zie bijlage 5 van hun rapportage een plus een is drie ). 4. Online: Het in opdracht van het Media groep Limburg (Limburgs Dagblad) in januari 2017 uitgevoerd flycatcher onderzoek inzake Landgraaf-Heerlen onder inwoners van Landgraaf en Heerlen. Daaruit blijkt dat het traject bij velen bekend is (89%) en dat een grote meerderheid (77%) positief danwel neutraal is over deze herindeling. 78% van de ondervraagden is van mening dat de nieuwe fusiegemeente beter in staat zal zijn om aan haar kerntaken uit te voeren. Draagvlak is dus aanwezig. Daarbij willen wij opmerken dat dit onderzoek is gedaan voordat de Colleges/Gemeenteraden de kans hebben gehad om de buurten in te gaan om over de door het expertteam genoemde zorgpunten en de daarvoor door de gemeentebesturen uitgewerkte voorstellen. http://www.heerlen.nl/onderzoeksrapport_mgl 5. Online: openbare facebook community Landgraaf-Heerlen-Offensief https://www.facebook.com/lhoffensief/ 8
Bijlage 1: Persbericht Colleges Landgraaf en Heerlen d.d. 17 januari 2017 P E R S B E R I C H T Colleges positief over stap provincie De colleges van Landgraaf en Heerlen hebben vandaag een toelichting gekregen over het voornemen van GS van de provincie Limburg om de regie in de herindelingsprocedure naar zich toe te trekken. Dit naar aanleiding van de raadsvergaderingen gisteravond, waarbij zich in Heerlen een grote meerderheid aftekende vóór het herindelingsvoorstel. En waarbij in de raad van Landgraaf door het aannemen van een motie een onderzoekstraject werd opgedragen naar een bredere fusie in Parkstad. De colleges waarderen dat hiermee op constructieve wijze betrokkenheid wordt getoond door het college van GS bij het belang van Landgraaf, Heerlen, Parkstad en haar inwoners. Het college van Landgraaf is tevreden dat door de Provincie onderzocht wordt wat de beste schaalgrootte is van de herindeling. Hierdoor wordt tegemoetgekomen aan de strekking van de Landgraafse motie. Met deze stap wordt ook recht gedaan aan het besluit van de raad van Heerlen die voor een herindeling stemden, om daarmee de kracht van de regio te versterken. 9
Bijlage 2: Contactmomenten Informeren en betrekken raden, burgers en maatschappelijke partijen oktober 2015 december 2015 december 2015 februari 2016 maart 2016 maart/april 2016 april 2016 april 2016 april 2016 mei/juni 2016 juni/juli juli 2016 juli 2016 juli 2016 jul-dec 2016 september 2016 september 2016 september 2016 sept/okt 2016 sept/okt 2016 oktober 2016 oktober 2016 november 2016 november 2016 november 2016 nov/dec 2016 nov/dec 2016 december 2016 december 2016 december 2016 december 2016 januari 2017 raadsvergadering Landgraaf > motie aangenomen om samenwerking te onderzoeken inclusief variant herindeling raadsinformatiebrieven > raden informeren over voornemen colleges Landgraaf en Heerlen persgesprek/persbericht/perspublicaties > gemeenten Landgraaf en Heerlen willen gaan onderzoeken, nodigen andere gemeenten uit persgesprek/persbericht/perspublicaties > andere gemeenten willen niet meedoen, Landgraaf en Heerlen gaan voorbereiden persgesprek/persbericht/perspublicaties > aankondiging dat de twee gemeenten samen onderzoek gaan doen, onderzoeksvraag naar raden en OR'en bijeenkomsten klankbordgroep raden en OR'en > geven positief advies over onderzoeksvragen website landgraaf-heerlen.nl > website waarop alle stukken en processtappen worden gepubliceerd, wordt genoemd in elke uiting persgesprek/persbericht/perspublicaties > aankondiging start onderzoeken en website samenwerkingskrant huis-aan huis > uitleg waarom onderzoek, hoe het onderzoek wordt uitgevoerd, uitnodiging om mee te doen 15 rondetafel gesprekken > met bedrijven, clientenraden, onderwijsinstellingen, zorginstellingen, kerken, woningbouw etc. 4 buurtgesprekken > met twintig tot dertig maatschappelijk betrokken burgers uit de betreffende buurt bijeenkomst klankbordgroep raden > uitleg BMC over enquete, ook Jan Mans is aanwezig om vragen te beantwoorden samenwerkingskrant huis-aan huis > aankondiging enquete, eerste impressies van gesprekken, meningen uit de samenleving 15.000 enquetes > steekproef inwoners (18+) met de vragen 'wat is belangrijk voor u nu en in de toekomst', opgave bepalend online discussies op social media > via twitter account @landgraafheerle en facebook accounts bestuurders info en stukken verspreiden, discussie huis-aan-huis 1heerlen/1landgraaf > openbare uitnodiging 5 vervolggesprekken in buurten inclusief data en locaties informele bijeenkomst beide gemeenteraden > slot schaesberg huis-aan-huis flyeren in Ubach over Worms > als extra uitnodiging voor wijkbijeenkomst (de eerste) 5 openbare wijkbijeenkomsten > wat vinden burgers van de vier samenwerkingsvarianten, welke zorgen hebben burgers online reactie mogelijkheid > onderdeel van oproep experts, als je er niet bij kan zijn reageer digitaal persgesprek/persbericht/perspublicaties > openbaar maken onderzoeksrapport BMC bijeenkomst klankbordgroep raden > uitleg uitkomsten BMC persgesprek/persbericht/perspublicaties > openbaar maken onderzoeksrapport expertteam huis-aan-huis 1heerlen/1landgraaf > openbare uitnodiging voor inloopavonden waar uitkomsten onderzoeken worden toegelicht bijeenkomst klankbordgroep raden > uitkomsten onderzoek en vervolgproces openbare inloopavonden expertteam en BMC > uitleg over proces en bevindingen onderzoeken diverse publicaties / ingezonden brieven > 1landgraaf/1heerlen en het limburgs dagblad publiceren regelmatig over het onderwerp persgesprek/persbericht > openbaar maken collegebesluit (gaan voor herindeling) en afspraken om zorgpunten weg te nemen extra bijeenkomst klankbordgroep raden > toelichting colleges over set van afspraken om zorgen weg te nemen, gesprek met gedeputeerde huis-aan-huis 1heerlen/1landgraaf > uitkomsten onderzoeken plus de afspraken die de colleges voorstellen om zorgpunten weg te nemen raadscommissie met inspraakmogelijkheid > in Landgraaf 1 inspreker voor de herindeling (vooraf huis-aan-huis bekendgemaakte protestbijeenkomst 250 tegenstanders) samenwerkingskrant huis-aan huis > uitleg zorgpunten burgers en bijbehorende afspraken, uitleg besluitvorming, uitleg waarom het goed is 10
Bijlage 3: Binnengekomen steunbetuigingen 11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28