Het standpunt van D66 Heerlen over een eventuele fusie met Landgraaf

Transcriptie

1 Het standpunt van D66 Heerlen over een eventuele fusie met Landgraaf Samen sterker, kansen voor iedereen Om meteen met de deur in huis te vallen; de fractie van D66 Heerlen juicht een fusie met Landgraaf toe! Wij hadden immers een herindeling op Parkstadniveau reeds in ons verkiezingsprogramma staan en daarom hebben wij vorig jaar tijdens de Algemene Beschouwingen ook al een motie overwogen om het College op te roepen tot nader onderzoek m.b.t. de mogelijkheden daartoe en voordelen daarvan en tevens om contact op te nemen met Landgraaf. Omdat onze burgemeester toen aangaf dat daartoe achter de schermen al initiatief genomen was, hebben wij de motie niet ingediend. Korte tijd later kwam inderdaad in het nieuws naar buiten dat het Landgraaf was geweest dat hiertoe het initiatief genomen had en er inmiddels gesprekken plaatsvonden met het doel mogelijkheden tot nauwere samenwerking te onderzoeken. Wel nu, een en ander heeft een jaar later geleid via grondig onderzoek tot het voorstel zelfs te komen tot de meest vergaande vorm van gemeentelijke samenwerking: een fusie van beide gemeenten. Waarom vindt D66 dit een wensenswaardige ontwikkeling en waarom destijds die oproep? D66 staat in het algemeen voor samenwerking, niet alleen op gemeentelijk niveau, maar ook landelijk en internationaal. Zo zijn wij altijd grote voorstanders geweest en ook gebleven van de EU, ondanks weeffouten. Maar ook op gemeentelijk niveau en zeker in het geval van Heerlen hebben wij altijd gepleit voor samenwerking en zelfs voor herindeling. Herindeling op Parkstad-niveau en samenwerking ook op regionaal en Euregionaal niveau, ook dus over de grens. 1 Dit omdat samenwerking en schaalvergroting nu eenmaal bijna altijd leiden tot schaalvoordelen, zoals dat in de bedrijfskunde heet. Oftewel efficiencyvoordelen; de relatieve kosten van allerlei voorzieningen en diensten dalen. Relatief in de betekenis van kosten per burger. Daarmee kunnen deze dus goedkoper oftewel efficiënter uitgevoerd worden. Denk maar aan het gezamenlijk innen van gemeentelijke belastingen via de BSGW. Dit kan door de grootschaligheid, waardoor bijvoorbeeld automatisering mogelijk wordt, tegen lagere uitvoeringskosten, hetgeen dan voor de samenwerkende gemeenten leidt tot 1 Maar samenwerking moet natuurlijk wel effectief zijn. In geval van LED vinden wij, los nog van de weinig transparante en democratische besluitvorming, dat deze voor Heerlen te weinig opgeleverd heeft en dat wij in Heerlen zelf met de gelden meer kunnen bereiken. 1

2 meer netto baten. En natuurlijk zijn er veel meer van dit soort voordelen te halen uit deze zogeheten shared services; diensten die alle gemeenten in principe moeten/willen aanbieden. Denk ook maar aan onderwijs, cultuur, sportvoorzieningen, zwembaden en bibliotheken. Gemeenteraad meer betrokken bij dienstverlening aan burgers Deze diensten kunnen natuurlijk ook zonder fusie en via een minder vergaande vorm van samenwerking gemeenschappelijk worden aangeboden. Het gemeenschappelijk innen van lokale heffingen via de BSGW is daar een voorbeeld van. Maar in dit soort regelingen met zogeheten verbonden partijen wordt de Gemeenteraad op afstand gezet en kan deze minder sturend en controlerend optreden dan in geval van een gemeentelijke regeling. Het gaat dan immers om regelingen die tot stand gekomen zijn na vaak lange onderhandelingen tussen gemeenten en compromisvorming. Een Gemeenteraad wordt dan voor het blok gezet, ondanks bedenkingen, en gevraagd met het eindresultaat om in te stemmen. Zeker als er bezuinigd moet worden, wordt samenwerking extra interessant en noodzakelijk. In tijden van economische crisis of als gevolg van decentralisatie van overheidstaken, die meestal met Rijksbezuinigingen gepaard gaan (zoals bij de 3x D operatie). En voor Oostelijk Zuid-Limburg komt daar ook nog bij het gegeven dat de bevolking vergrijst en zelfs krimpt. Kortom, willen wij hier in deze regio allerlei in onze ogen belangrijke voorzieningen in stand houden, dan zullen wij wel moeten samenwerken. De recente zwembadproblematiek in Landgraaf is daar natuurlijk een voorbeeld van. Alleen samen met Heerlen lijken er voldoende financiële mogelijkheden om deze voorziening voor Landgraaf in stand te houden. Daarnaast is het ook nog eens zo dat t.g.v. diverse ontwikkelingen steeds meer en steeds meer gespecialiseerde expertise nodig is binnen het ambtelijk apparaat. Denk maar aan de recente decentralisatie van de jeugdzorg, WMO en participatiebeleid (3x D). Steeds meer gemeente lopen hierdoor tegen hun grenzen aan en samenwerking met andere is dan geboden. Maar ook toegenomen maatschappelijke eisen m.b.t. gewenste kwaliteit van voorzieningen en diensten en transparantie en inspraak m.b.t. besluitvorming, hebben wat dat betreft een duit in het zakje gedaan. Samenwerking in de regio is een must Dus nogmaals, samenwerking is in onze ogen onoverkomelijk. Zeker gezien de sociaaleconomische problematiek hier in de oude mijnstreek; relatief veel laaggeschoolden, mensen die moeite hebben zelf een baan te vinden en daarmee in hun onderhoud te voorzien en een lage gezondheidskwaliteit. Het rapport van BMC en van de commissie-vandrie (het Expertteam) hebben dit meer dan uitstekend onderbouwd. Het streven om met acht gemeenten via het Parkstad WGR+ pact tot de benodigde overeenstemming en bestuurlijke samenwerking te komen, kan inmiddels als zijnde niet gelukt betiteld worden. Iedere bestuurder en gemeente zal daarvoor met eigen redenen en argumenten komen. Consensus willen bereiken met acht is ook wel erg optimistisch. Zeker als er vanuit het verleden ook nog allerlei sentimenten spelen. 2

3 Daarom is D66 voorstander van intensivering van samenwerking met Landgraaf. Samen vormen wij immers het geografisch hart van deze regio, van Parkstad, en grenzen over vele kilometers aan elkaar. Laten wij het eerst maar eens met twee gemeenten eens worden over allerlei te nemen beslissingen in het kader van de intensivering van samenwerking. Dat wordt al moeilijk genoeg. Bedrijfsleven en maatschappelijk middenveld willen een groter bestuurlijk gebied Dat nu gekozen n.a.v. de beide onderzoeken is voor de meest vergaande variant, fusie, verrast D66 niet; het is immers de meest rationele vorm, zoals hiervoor reeds betoogd is. Hoe meer samenwerking, hoe meer bestuurskracht en voordelen. En dit kwam dus logischerwijs ook uit de beide reeds genoemd onderzoeken. Zowel uit het kwantitatieve BMC-onderzoek als uit het kwalitatieve onderzoek van het Expertteam. Het expertteam stelt zelfs dat herindeling verreweg de meeste maatschappelijke meerwaarde heeft en dé weg lijkt om de hier opgelopen sociaal-maatschappelijke achterstand samen in te halen. Bedrijfsleven en maatschappelijk middenveld (lees verenigingen e.d.) hebben die grens immers al geslecht en verlangen naar een groter bestuurlijk gebied met een en dezelfde regelgeving. Zij hebben zelfs vaak al Parkstad in hun naam en juichen deze ontwikkelingen dus allemaal toe, zoals uit de onderzoeken blijkt. Inmiddels hebben Heerlen en Landgraaf daarom van het MKB de Slimste Award gekregen, als blijk voor waardering. Verwachtingen van burgers beter waarmaken En wat de burgers betreft, dezen blijken zo n hoge eisen te stellen aan hun gemeente, als het gaat om de diverse beleidsterreinen en voorzieningen, dat deze verwachtingen in ieder geval beter waar gemaakt kunnen worden door een grotere gemeente. Er is weliswaar niet rechtstreeks gevraagd naar de mening t.a.v. een fusie, want dat was ook niet het doel van 3

4 het onderzoek en daarvoor is deze problematiek ook te complex, maar het aantal echte tegenstanders lijkt toch veel kleiner dan sommige politici beweren. De opkomst bij de door GBBL in Landgraaf, een uitgesproken tegenstander van de fusie, georganiseerde demonstratie op 22 december jl. bleek dan ook geen 2000, zoals verwacht, maar slechts 200! Ook bij de burger lijken argumenten het te winnen van sentimenten. Er zullen voor de efficiency en zoals de wet voorschrijft ook zetels in de Gemeenteraad verloren gaan. Daar waar Heerlen nu 37 Raadsleden kent en Landgraaf 25, zal de nieuwe gemeente vanaf de gemeenteraadsverkiezingen in november 2018 slechts 39 zetels tellen. Ter overweging, Amsterdam met ongeveer inwoners heeft slechts 45 Raadsleden! Ook voor D66 als kleine partij, nu met twee zetels in Heerlen vertegenwoordigd, maar thans niet (meer) in Landgraaf, zal een fusie betekenen dat wij alle zeilen moeten gaan bijzetten om na november 2018 weer in de nieuwe Raad vertegenwoordigd te zijn, omdat de kiesdeler flink hoger komt te liggen. Maar dat nemen wij graag op de koop toe, want het niet om ons belang, maar om dat van de burgers in beide gemeenten. En daarbij, wij zien dit in eerste plaats als een uitdagingen en niet zo zeer als een bedreiging. D66 vormt nu eenmaal een partij van onverbeterlijke optimisten, zoals ook uit onderzoek blijkt. Fusie-gemeente Parkstad gaat landelijk meetellen Met de nieuwe gemeente ontstaat een stad met zo n inwoners, waarmee deze de grootste van Limburg wordt. Officieel hoort de nieuwe stad dan tot wat men in Nederland grote steden noemt en dat is in onze ogen een erg belangrijk voordeel van de fusie. Men mag dan niet alleen meepraten in allerlei bestuurlijke gremia die ertoe doen, zoals G32, maar men wordt ook meer gehoord, zoals ook Rabobank Parkstad ook onlangs in haar pleitbrief voor de fusie verwoordde, en men wordt daarmee ook extra interessant voor projectontwikkelaars, bedrijven en meer in het bijzonder retailketens, die nu eenmaal vaak in eerste instantie projecten en mogelijke vestigingsplaatsen voorselecteren op basis van het aantal inwoners. Dit is in onze ogen een niet altijd genoemd maar wel erg belangrijk extra voordeel van fusie van Heerlen en Landgraaf. Wel moet de fusie volgens D66 in het teken staan van gelijkheid. Het moet dus geen groot- Heerlen worden, waarbij Landgraaf ingelijfd wordt! Dat zou een volkomen verkeerd uitgangspunt en signaal zijn. Dat betekent in onze ogen dus ook een nieuwe naam, waarbij onze voorkeur sterk uitgaat naar de naam die reeds bekendheid geniet, positief klinkt en al door grote delen van het bedrijfsleven omarmd lijkt, namelijk Parkstad! Mochten andere gemeenten uit de WGR+ samenwerking later toch besluiten te willen aansluiten, hetgeen in onze ogen vroeg of laat onvermijdelijk lijkt, dan hoeft niet weer een andere naam gekozen te worden, met alle sentimenten en kosten van dien. Stadsdelen met eigen identiteit Een ander aandachtspunt bij de fusie zal wel in onze ogen moeten zijn de bestuurlijke structuur van de stad. Voorkomen moet worden dat de afstand tussen de burger in zijn wijk 4

5 en stadsdeel en het bestuur (College van B&W en Gemeenteraad) te groot wordt. Dit is een vaak gehoord argument tegen fusie en concreet gevaar. Daarom moet in de nieuwe stad het stadsdeel de nieuwe bestuurlijke entiteit worden, met een eigen bewonersorganisatie, eigen contactambtenaren en dito wijkagent en tevens een stevig eigen budget. Dit om de eigen identiteit en voorzieningen te behouden en om de kansen en problemen van het betreffende stadsdeel ook direct door de bewoners van dat stadsdeel zelf te laten oppakken. Daarmee worden dan Schaesberg, Nieuwenhagen, Ubach over Worms, Hoensbroek, Heerlerheide, Heerlen-Zuid (Heerlerbaan, Welten, De Hees en de Molenberg) en Heerlencentrum alle stadsdelen, op voet van gelijkwaardigheid. Het expertteam heeft een soortgelijk advies, vanuit een viertal zorgpunten en verpakt in een aantal aanbevelingen, meegegeven. De drie wijzen (Mans, Deetman en Hazeu) constateren in onze ogen terecht namelijk een viertal zorgpunten m.b.t. schaalvergroting d.m.v. fusie; zorgen over voorzieningen, financiën, buurtidentiteit en nabijheid van bestuur. Deze zijn inmiddels alle overgenomen door beide Colleges en verwerkt in het definitieve Raadsvoorstel. Niet alleen wordt daarin gegarandeerd dat de eerste jaren de huidige accommodaties in beide gemeenten op het huidige niveau blijven, er in 2017 op Landgraafs gebied een nieuw zwembad gerealiseerd gaat worden, de lokale woonlasten met niet meer dan het inflatiepercentage zullen stijgen en dat er buurtwethouders komen, maar zelfs dat de stadsprinsen, sleuteloverdrachten en carnavalsoptochten op dezelfde wijze als nu het geval is, gefaciliteerd zullen blijven. En de provincie zal er op toezien, zoals gedeputeerde Ger Koopmans reeds verwoord heeft, dat een en ander ook nagekomen wordt. Kortom, een aanpak die door zorgvuldigheid gekenmerkt wordt, die op voorhand rekening houdt met mogelijke valkuilen en die door nogal wat deskundigen geprezen wordt en waarschijnlijk navolging gaat krijgen bij andere gemeenten die herindeling overwegen. Jan Bertholet Fractievoorzitter D66 Heerlen december