VELON 16 maart 2017 Samen Opleiden in Omgaan met Verschillen
Voorstellen Drs. Patricia Verschoor: IB-er / zorgcoordinator SBO Van der Puttschool, Geldrop Rianne de Pooter MA: opleidingsdocent Hogeschool de Kempel, Helmond Drs. Wil van Venrooij: hogeschooldocent Hogeschool de Kempel, Helmond
Programma Dialoog Inleiding Kader Samen Opleiden Theorie en visie Kindleergesprek Filmfragment observeren Kindleergesprek Kijkwijzer Talentenspel Spelen Toelichting Afsluiten
Inleiding Samen opleiden Kader Visie Theorie
Samen Opleiden 2013-2016 Versterking samenwerking scholen en lerarenopleiding
Uitdagende opdracht Samen Opleiden De brug bouwen terwijl je erover loopt
Uitdagende opdracht Omgaan met verschillen Opbrengstgericht werken Pedagogisch handelen Educatief partnerschap Startende leraar Algemene samenwerking
Doelen Algemene samenwerking Ontwikkelen van een gedeelde kijk op de ontwikkeling en professionalisering van leraren. Realiseren van optimale leerwerkplekken voor studenten en leraren gericht op leren en ontwikkelen? Accreditatie van scholen als opleidingsschool.
Deelnemende scholen Samen Opleiden Thema Omgaan Met Verschillen 1. SBO van de Puttschool, Geldrop 2. SBO Petrus Donders, Gemert 3. BO Dassenburchtschool, Nuenen 4. BO De Klimboom, de Rips 5. BO t Einder, Gemert 6. BO t Vijfblad, Geldrop Projectbegeleiders Rianne de Pooter - Wil van Venrooij
Samen Opleiden Thema Omgaan Met Verschillen Visie-uitgangspunten 1. Positieve kijk op het kind: het kind is al goed 2. Het kind is meer dan de leerling 3. Uitgaan van ontplooiing en kansen 4. Uitgaan van verschillen 5. Bevorderen van eigenaarschap 6. Ontdekkend, onderzoekend, thematisch leren doet ertoe 7. Coachende pedagogische en didactische 8. leerkrachtvaardigheden doen ertoe Projectbegeleiders Rianne de Pooter - Wil van Venrooij
Overzicht concepten Omgaan met Verschillen
Talent- of ontplooiingsmodel Omgaan met Verschillen Medisch model Sociaal model Centraal begrip Defect Behoefte Talent Talent model Doelstelling Compensatie Emancipatie Persoonlijke groei Begeleiding door Specialisten Regulier / specialist Regulier wordt specialist Aard begeleiding Behandelen Reguleren Stimuleren Sociaal proces Segregatie Integratie Inclusie Organisatie Separaat Gekoppeld Geïntegreerd Begeleidingsvorm Expertteam Zorgteam Succesteam Bron: Mol Lous, A. (2011). Inaugurele rede bij de installatie van het lectoraat passend onderwijs / Inclusive Education. Passend Onderwijs: Haute couture of Zeeman? Leiden: Hogeschool Leiden. Het ontwikkelen van een persoonlijke en gemeenschappelijke (school-)visie over hoe om te gaan met verschillen is een uitdaging. In de praktijk blijkt passend onderwijs nog vaak gekoppeld aan labelling en medische of zorgindicatie. Mol Lou (2011) pleit dan ook voor een paradigma-shift van het medisch model-denken via het sociaal model naar het talent- of ontplooiingsmodel. Een positief kindperspectief, bijbehorende attitude en vaardigheid van de leraar en de school zou een persoonlijke en duurzame talentontwikkeling van kinderen sterker beïnvloeden dan een perspectief van zorg. Gebruikt door: Scholen van Samen Opleiden & HS de Kempel De basis van het InterVisieSpel. Het is een spel waarbij leraren (en ook aanstaande leraren van de Kempel) d.m.v. intervisie hun kijk op het kind, de groep en het gedrag onderling aanscherpen. Positie professional Participatie Product afleveren Mogen meedoen Proces begeleiden Zijn onderdeel van Groei uitlokken Wezenlijke bijdrage Contact: r.pooter@kempel.nl w.venrooij@kempel.nl
Kind-Ouder-Leergesprek (KOL) Omgaan met Verschillen Bron: Pameijer, N., Beukering, T. van & Lange, S. de (2009). Handelingsgericht werken: een handreiking voor het schoolteam. Leuven: Acco. De kijkwijzer is een middel om te sturen op kwalitatieve gesprekken van leerkrachten met kinderen. In de kijkwijzer zijn een aantal specifieke waarden uitgediept, namelijk: relatie, eigenaarschap, doelgerichtheid, structuur, bewust bekwaam en borging. De waarden zijn in samenspraak met leerkrachten tot stand gekomen voor een optimaal kind-leergesprek. Tijdens het gesprek kan de kijkwijzer de leerkracht ondersteunen of het kind zich eigenaar voelt en op een doelmatige wijze leert. De leerkracht brengt relatie en structuur tot stand. Hij helpt het kind bij zelfreflectie en bij het borgen van leerresultaten. In de toekomst wordt samen met leden van het ouderpanel een pilot gestart in het voeren van kind-ouder-leergesprekken. Gebruikt door: Van der Puttschool & HS de Kempel Kijkwijzer Kindleergesprek Contact: patricia.verschoor@eenbes.nl w.venrooij@kempel.nl
Oplossingsgericht werken Omgaan met Verschillen Bron: Cauffman L. & Dijk, van J. (2010) Handboek oplossingsgericht werken in het onderwijs. Amsterdam: Boom. Oplossingsgericht denken is noodzakelijk om aan te kunnen sluiten bij de onderwijsbehoeften van de leerlingen. We moeten kijken naar kansen en mogelijkheden en niet naar problemen. Dit vraagt een veranderingsproces van de hele school: leerlingen, leerkrachten en directie. Leerkrachten richten hun onderwijs op een andere manier in. Er wordt meer gedifferentieerd, toegespitst op de behoeften van de leerlingen en er wordt meer gevraagd van de zelfstandigheid van de leerlingen. Er zijn zeven basisstappen, die je op een haast eindeloze manier kunt combineren. Ze zijn even bruikbaar en inzetbaar voor onderwijs- en opvoedkundige taken als voor je werk als manager of begeleider van leerlingen, klassen en collega's. Ze helpen om een goede relatie op te bouwen en te onderhouden. In de realiteit is de enige stap die je het beste als eerste kunt zetten: contact leggen. Welke andere stap daarop volgt, hangt af van de situatie. Gebruikt door: t Vijfblad te Geldrop & HS de Kempel Contact: saskia.vanerp@eenbes.nl r.pooter@kempel.nl
Positieve Psychologie Omgaan met Verschillen Bron: Bohlmeijer, E., et al. Handboek positieve psychologie Theorie, onderzoek en toepassingen. Amsterdam: Boom. De positieve psychologie is een snelgroeiende stroming in de psychologie, die is gericht op veerkracht, optimaal functioneren en positieve gezondheid. Het is een stroming die nieuwe mogelijkheden biedt voor toepassingen in het onderwijs. Versterken van mogelijkheden De positieve psychologie richt zich op het versterken van de mogelijkheden van de mens om een plezierig, zinvol en (op de ander) betrokken leven te leiden. Een beweging die benadrukt wat er deugt aan mensen. Niet klacht- maar krachtgericht. Het gaat ook om een goede balans tussen het zelf (individueel functioneren) en de ander (samenleven en betrokken zijn, het zelf overstijgen). Toepassingen van belangrijke thema s zoals: positieve emoties, talentontwikkeling, groei, hoop, waardenontwikkeling en positieve relaties. Gebruikt door: scholen van Samen Opleiden en HS de Kempel te Helmond Contact: r.pooter@kempel.nl w.venrooij@kempel.nl
Collegiale consultatie / SVIB Omgaan met Verschillen Bron: Sleegers, J. & Venrooij, W. v. (2008). Een onderzoeksverslag over twee jaar realisatie van vormen van leerwerkgemeenschappen door twee Novem-scholen: 2005-2007. Helmond: Stichting Novem / Kempellectoraat, Hogeschool de Kempel. Collegiale consultatieve samenwerkingsvormen, of anders gezegd een leerwerkgemeenschap mét óf zónder video-interactie bevordert de deskundigheid van de deelnemers nadrukkelijk. De lerenden hebben de intentie om vanuit een gemeenschappelijk doel individuele (persoonlijke) doelen na te streven die aansluiten bij hun eigen, bouw- en/of schoolontwikkeling. Het onderling uitwisselen van relevante informatie over hun onderwijspraktijk die van praktisch nut is, werkt bevorderend. Naast het nemen van voldoende tijd, organisatie en (technische) middelen is voorwaardelijk de sfeer, transparantie, openheid en vertrouwen voor het realiseren van individuele doelstellingen. Om het leren van leraren planmatig en cyclisch te laten plaatsvinden kan o.a. gebruik worden gemaakt van de ROTOR-cyclus, reflectiecyclus van Korthagen of een kijkwijzer van Marzano. Gebruikt door: t Vijfblad te Geldrop, t Einder te Gemert Klassenbezoek mét of zónder video-interactie Contact: saskia.vanerp@eenbes.nl maugustus@obseinder.nl w.venrooij@kempel.nl
Pedagogisch Tact Omgaan met Verschillen Bron: Stevens, L. & Bors, G. (2013). Pedagogische Tact. Op het goede moment het juiste doen, óók in de ogen van de leerling. Antwerpen/Apeldoorn: Garant. Op het goede moment het juiste doen, ook in de ogen van de leerling De term Pedagogische Tact (afgekort PT) wordt door de bovenstaande uitspraak kernachtig gedefinieerd. Aan het begrip PT ligt een hoog ontwikkelde kwaliteit van relatie of verbondenheid in dit geval een pedagogische relatie tussen leraar en leerling, docent en student aan ten grondslag. Deze is niet alleen van belang voor de weg naar volwassenheid, maar net zo goed voor het onderwijsresultaat van de leerling of student. PT of tactvol handelen vraagt een relatie die gekenmerkt wordt door openheid en sensitiviteit voor wat een leerling bezighoudt of voor wat deze nodig heeft, en vertrouwen in zijn wil om te groeien. Vanuit wederkerigheid met de leerlingen vanuit deze relatie ontstaat gedeelde verantwoordelijkheid. Leraar en leerling(en) als een werkeenheid met de leraar als eindverantwoordelijke en als gezagsdrager. Gebruikt door: Petrus Donders te Gemert Contact: ilse@petrusdondersschool.net directie@petrusdondersschool.net r.pooter@kempel.nl
Presentatie 2 ontwikkelde producten 1. Kijkwijzer Kindleergesprek 2. Team-Intervisie-Spel
Kindleergesprekken SBO Van der Putt, Geldrop
Talentenspel Bedenk een casus (uit eigen ervaring of die van een student) waarin de leerkracht moeite heeft met het gedrag van een kind in de groep 1. Bepaal wie spelleider wordt 2. Iedere deelnemer brengt zijn of haar casus in 3. Kies een casus 4. Iedere deelnemer pakt drie kaartjes (van elke categorie één) 5. Om beurten worden de vragen gesteld aan de inbrenger van de casus 6. Spelleider stelt verdiepingsvragen Zie ook handleiding
Toelichting Vanuit visie naar praktijk: Visie Doel Spelidee uitwerken Vragen formuleren Vragen en werkwijze testen Spel vormgeven
Afsluiting Drs. Peter Ruit: Driestar - Educatief