Actualiteiten Aansprakelijkheids- en Schadevergoedingsrecht Sint Michielsgestel 11 november
Agenda ongevallenrecht: hoever strekt de zorg? risicoaansprakelijkheden en regres causaliteitskwesties ontwikkelingen in kader van art. 6:106 arrest over no cure no pay voorbeelden in medische sfeer werkgeversaansprakelijkheid ex art. 7:658: hoever strekt de zorg?
Hoe ver strekt de zorg? Rb. Amsterdam 13 feb. 2014, RBAMS:2014:794 X/VUmc verwarde patiënt op EHBO-afdeling anamnese moeilijk; op trolley gelegd; gedrag bed in laagste stand; hekken omhoog; geen fixatie terugkeer na CT-scan; SEH-verpleegkundige weggeroepen bons familie? onrechtmatige gevaarzetting of osvo? basisnorm; Kelderluikfactoren; professionele standaard Richtlijn vrijheidsbeperkende interventies in VUmc hoe luidt het oordeel? risicofactoren preventieve maatregelen genomen: laagste stand; hekken is dat in casu voldoende?
Hoe ver strekt de zorg? Rb. Den Haag 16 april 2014, RBDHA:2014:4728 X/Bronovo-Nebo partner patiënte ontvangt verontrustend sms-je psychiatrische consulten op verzoek zaalarts na buikoperatie overplaatsing naar tweepersoonskamer extra pijnmedicatie; sms-je ziekenhuis aangesproken ex art. 6:74 verkeerde inschatting suïciderisico? onvoldoende onderzoek naar medicijngebruik? claim ex art. 6:174 en 6:162; Kelderluikcriteria onvoldoende veilige opstal; ramen volledig te openen strijdig met bescherming die ziekenhuis patiënt moet bieden bouwvoorschriften overtreden? algemeen vs. psychiatrisch ziekenhuis?
Hoe ver strekt de zorg? Hof Den Bosch 21 oktober 2014, GHSHE:2014:4356 X/Camping Elzenhof BV voetballen op trapveldje; bal mist het doel; glas in sloot onrechtmatige gevaarzetting of osvo? moet camping rekening houden met dit scenario? enkele mogelijkheid dat glas in sloot wordt gegooid? camping: we doen genoeg! uitdiepen, waarschuwen, maatregelen m.b.t. vuilnis aanleiding voor méér? kleine kans; reduceren tot nihil? overheids- of branchevoorschriften? ongeschreven normen?
Onrechtmatige gevaarzetting of osvo? Rb. Oost-Brabant JA 2014, 101 Shell Floraplein makelaar glijdt uit op tankstation winterse dag; sneeuwval; sneeuwresten onvoldoende zorg betracht door tankstation? kans op uitglijden in resten sneeuw of ijs niet iedere gevaarzetting is echter onrechtmatig... basisnorm en Kelderluiken algemene bekendheid gevaar en ernst eventuele gevolgen? wat van bezoekers te verwachten? bezoekers mochten zich juist veilig wanen! wat valt van tankstation te verwachten?
Onrechtmatige gevaarzetting of osvo? Rb. Overijssel 21 mei 2014, RBOVE:2014:3424 X/Ikea BV klant glijdt uit op trottoir voor ingang winkel onvoldoende gladheidsbestrijding? rekening houden met onvoorzichtigheid voldoende (tijdig) strooien en schuiven? weerbeeld; geen zichtbaar pak sneeuw/laag ijs Ikea voert verweer voldoende gedaan; eigen verantwoordelijkheid geen norm voor exploitant m.b.t. stoep/ingang gladheid plaatselijk en als onverwacht ervaren? wat mocht van publiek worden verwacht? verplichting winkel tot ijsvrij houden? service aan publiek; geen eigen verantwoordelijkheid?
Onrechtmatige gevaarzetting of osvo? Rb. Rotterdam NJF 2010, 317 ING P/RET vrouw valt in vroege winterochtend op perron metro verhaal ex art. 6:107a jo. 6:162 onvoldoende zorg betracht door RET? weerbericht; waarschuwing door Roteb nagelaten: tijdig inlopen of inrijden strooizout; waarschuwing verweer RET eigen verantwoordelijkheid! elke vorm gladheid op alle perrons bestrijden!? vroege ochtend bovendien een probleem wat te verwachten op perrons metrostation? maatregelen bezwaarlijk? verschil t.o.v. Ikea-zaak?
Klassiek ongeval Rb. Amsterdam NJF 2013, 492 Automatic Signal Rijsenhout BV/Amsterdam controle beveiligingssystemen na verbouwing Stedelijk Museum werknemer installatiebedrijf valt in luik ASR spreekt ex art. 6:107a Gemeente aan en gaat voor twee ankers liggen art. 6:174 en 6:162 als basis genomen dan stuit men op art. 6:197...
Art. 6:197 BW positie regresnemer niet steeds die van gelaedeerde geen subrogatie in zieligheid tijdelijk compromis in regresrechten-discussie... consequentie regres niet te baseren op nieuwe bepalingen wel op evt. andere grondslag (6:162 bijv.) is foutief gehandeld jegens gelaedeerde?
Terug naar luik in museum ASR profiteert niet van art. 6:174 toch aansprakelijkheid Gemeente ex art. 6:162? heeft zij onrechtmatig gehandeld jegens slachtoffer? gevaarlijke situatie maar wie heeft luik open laten staan? onvoldoende zorg algehele veiligheid; onvoldoende toezicht
Regresverhoudingen Rb. Gelderland 3 september 2014, RBGEL:2014:6136 Zurich/Storteboom Nijkerk BV ongeval tijdens schoonmaken onthuidmachine; in werking CSU aangesproken ex art. 7:658 cessie aan Zurich aanspraken slachtoffer op Storteboom Zurich spreekt Sturkenboom aan ex art. 6:173 jo. 6:181 en ex art. 6:162 stuit dat af op art. 6:197? regres ex art. 6:102 jo. 6:10 is Sturkenboom aansprakelijk ex art. 6:173 jo. 6:181?
Art. 6:173 jo. 6:181 volautomatische machine; aandrukrol; messen beschermkap met beveiliging beschermkap ontbrak gedeeltelijk afdoende beveiliging ook ten behoeve van niet oplettende gebruiker of schoonmaker schoonmaken bij stilstand! rekening houden met schending instructie instructie wijkt af van gebruikersinfo van fabrikant
Impact art. 6:197 BW groot deel schade buiten bereik van afd. 6.3.2 BW tweedeling in het aansprakelijkheidsrecht complexiteit immers toch vaak, zij het op basis van art. 6:162, regres succesvol uitstraling; moeten we meer onderscheid maken? HR NJ 1997, 175 De Heel/Korver m.b.t. 6:98 verkeersaansprakelijkheid en art. 6:101-regels individuele billijkheidscorrecties dan?
Regres, billijkheid, zieligheid Hof Den Bosch 4 februari 2014, GHSHE:2014:206 Menzis/Achmea plotseling remmen taxibusje; zonder noodzaak bromfietser achterop taxibusje gereden; dwarslaesie regres Menzis op WAM-verzekeraar ex art. 6:162 Achmea doet beroep op art. 6:101 voldoende afstand houden; snelheid; opletten? causale verdeling en billijkheidscorrectie ernst letsel en jonge leeftijd slachtoffer ook ten voordele van Menzis? rechtbank vs. Hof geen subrogatie in zieligheid!?
Eigen positie schadeverzekeraar? Rb. Rotterdam 27/8/2014, RBROT:2014:7276 Reeuwijk/X mishandeling; epilepsie gevolg van mishandeling? rapport neuroloog: denkbaar ; 40-60% is dat voldoende basis voor toepassing omkeringsregel? rechtbank acht proportionele aansprakelijkheid passend HR NJ 2011, 251 Fortis/Bourgonje specifieke norm strekt ertoe letsel te voorkomen ruime toerekening gelet op aard normschending kans op causaal verband niet zeer klein denkbaar ; 40-60% verdeling causaliteitsonzekerheid redelijker ook voor VOA-regresnemende Gemeente? terughoudendheid bij proportionele aansprakelijkheid
Heel ander geval HR NJ 2014, 429 Smits/Saint Gobain Weber Beamix arbeidsongeval heftruckchauffeur in mei 2006; voetletsel aansprakelijkheid door werkgever erkend op 28 juni 2006 weer op de heftruck gewerkt thuisgekomen valt hij over de deurmat; ernstig knieletsel hoe ver strekt werkgeversaansprakelijkheid ex art. 7:658? Saint Gobain: geen toerekening ex art. 6:98! aard aansprakelijkheid en gedraging (geen verwijt) voorzienbaarheid van val mede gelet op tijdsverloop verre verwijderdheid verband ongeval en struikelpartij
Causaliteit Hof zet eerste stap: is er wel c.s.q.n.-verband? restverschijnselen; meer last dan vóór zijn werk c.s.q.n.-verband tussen knieletsel en arbeidsongeval? oneffenheid en in lopen gehinderde voetganger minst genomen mede bijgedragen tot zijn val en tweede stap dan: toerekening ex art. 6:98? letsel én schuldaansprakelijkheid zeer ver verwijderd verband niet voortgevloeid uit behandeling teenletsel teenletsel noopte niet tot gebruik hulpmiddelen zelf invloed op inrichting thuissituatie; bekend geen redelijkerwijs voorzienbaar gevolg
In cassatie toch ruime toerekening bij schending veiligheidsnorm? onbegrijpelijk oordeel Hof causaliteit in twee fasen alle omstandigheden van geval relevant bij art. 6:98 aard aansprakelijkheid en aard schade (zeer) ver verwijderd verband? gevolg redelijkerwijs niet voorzienbaar? maar is het oordeel van het Hof ook begrijpelijk? zeer ver verwijderd verband!? restverschijnselen; meer last dan vóór zijn werk oneffenheid en in lopen gehinderde voetganger minst genomen mede bijgedragen tot zijn val
Causaliteitsproblemen Rb. Amsterdam JA 2014, 93 vrouw loopt in 2004 bij uitlaten pup schouderletsel op wie komt er in beeld en op welke grondslag? Europeesche (AVP) beroept zich op art. 6.1 polis vaststellingsovereenkomst (75%); cessie aan Europeesche schaderegelingstraject; hartinfarct in juni 2009 Europeesche: dat heeft consequenties! doorbraak causaliteit en aansprakelijkheid? HR NJ 1991, 292 Vermaat/Staat reden voor afwijking van arrest? stelplicht en bewijslast dat schade ook zonder voorval hond zou zijn ontstaan bij Europeesche
In vrijwaring schade tot aan hartinfarct uitsluitingsclausule; cessie werkgever is aansprakelijk ex art. 7:658! schade in de uitoefening van de werkzaamheden? dagelijks aanwezig; afschrikking uitlaten hond op verzoek werkgever moeilijk thuis te laten ; niet in de winkel straffe rookster ; eigen initiatief ruime uitleg werken conform opdracht vereist? verplicht (gevoeld)? maar waar zit tekortkoming?
Hoe ver strekt de zorg? Rb. Zeeland-West Brabant 9 jan. 2013, RBZWB:2013:166 X/ISS Nederland BV fietsen op dienstfiets over bedrijfsterrein; val konijn!? werkgever ISS aansprakelijk ex art. 7:658? aanwezigheid konijnen bedrijventerrein in natuurgebied wat te doen? osvo en art. 7:611 dan?
Inmiddels in appèl Hof Den Bosch 12 augustus 2014, GHSHE:2014:2768 werkgever aansprakelijk ex art. 7:658? ruime zorgplicht; geen absolute waarborg enkele aanwezigheid kleine wilde dieren? ware plaag; reëel risico? domweg pech; grenzen stellen is nodig art. 7:611 dan? HR NJ 2009, 332 Maatzorg/Van der Graaf openbare wegen én arbeidsplaats en dus?
Schadevergoeding Rb. Midden-Nederland 18 september 2013, RBMNE:2013:3761 X/UMC Utrecht ernstige bijwerkingen na switch medicatie HIV-patiënt schending informatieplicht m.b.t. TEN? 1% althans 0,3% evt. zeer ernstig blijvend letsel; acuut en heftig ziektebeeld waar zit belang patiënt bij informatie? voorkomen onnodige angst rechtvaardiging? causaal verband met schade? zou (redelijk) patiënt hebben afgezien van switch? aantasting van zelfbeschikkingsrecht dan? Rb. Midden-Nederland 12 februari 2014, RBMNE:2014:691 X/UMC Utrecht
Schadevergoeding Hof Arnhem-Leeuwarden 5 augustus 2014, GHARL:2014:6223 X/Antonius Zkh Sneek onjuiste diagnose oog; aansprakelijkheid voor 60% rechtbank wijst 40.000 smartengeld toe; te hoog? Hof acht 60.000 (x 60%) passend breed gedragen kritiek op toegekende bedragen te laag in rechtsvergelijkend perspectief niet meegestegen met de inflatie andere gevoelswaarde geld (euro) loterijprijzen vs. smartengeldbedragen verhoging in recente zaken ligt in de rede
Zelfde Hof Hof Arnhem-Leeuwarden NJF 2014, 115 Moeder en dochters/st. Antonius oudere dame valt van trap en komt op haar hoofd terecht; opname aansprakelijkheid ziekenhuis wegens gemiste diagnose? ernstige gevolgen vordering t.z.v. onder meer smartengeld rechtbank wijst 100.000 smartengeld toe Hof acht, gelet op vergelijking andere gevallen, 61.050 passend ambtshalve bekend met discussie in literatuur over hoogte van smartengeld ( door velen als star en laag ervaren ) verhoging smartengeld om die reden met 10%
Er is meer Rb. Oost-Brabant 14 juli 2014, RBOBR:2014:4093 X/St. Jeroen Bosch Zkh fout bij galblaasoperatie; blijvende klachten HR wil gelijkmatige ontwikkeling smartengeld wel acht slaan op maatschappelijke constellatie waarmaken compensatoire functie ziekenhuis: hooguit 10% extra Rb. Noord-Holland 8 oktober 2014, RBNHO:2014:9243 dwarslaesie na schietpartij; dwarslaesie hoogte smartengeld? niet doof voor signalen uit de rechtswetenschap 130.000 toegewezen
Wat is de rekenrente? Rb. Midden-Nederland 17 september 2014, RBMNE:2014:4511 afwikkeling schade als gevolg van motorongeluk verzoek: rekenrente vastleggen op 1% looptijd nog niet duidelijk en toch: wel aanleiding lagere rente dan 3% Rb. Noord-Holland 8 oktober 2014, RBNHO:2014:9243 dwarslaesie als gevolg van schietpartij verlies arbeidsvermogen; looptijd 38 jaar gelet op lage rentestand en termijn: 2% voor 20 jaar daarna 3% per jaar
Schadevergoeding HR RvdW 2014, 1084 De Jonge c.s./scheper Ziekenhuis vrouw overlijdt in 2005 na bevalling vordering nabestaanden ex art. 6:108 overeenkomst nabestaanden met Van Dort BV in 2006 schaderegeling honorarium 15% te verhalen bedrag geen vergoeding indien geen resultaat behaald claim in 2006, erkenning aansprakelijkheid in 2007 vaststellingsovereenkomst met ziekenhuis totaal 225.000 vergoeding aan nabestaanden kwijting ziet niet op kosten buitengerechtelijke bijstand Van Dort ontvangt 33.750 van nabestaanden
Verhaal bgk op ziekenhuis? vergoeding 33.750 ex art. 6:96 lid 2? ziekenhuis wil niet meer betalen dan 20.000 Hof zit op ander spoor dan eisers ook al was ncnp destijds redelijke keuze, redelijke kosten daarmee nog niet op honorarium gesteld werkzaamheden immers niet maatgevend voor (verschuldigdheid) dat honorarium evt. geen vergoeding; kansen verdisconteerd in 15% evt. geen redelijke verhouding tot werkelijke kosten voor eigen rekening; gevolg van eigen overeenkomst uren, werkzaamheden en uurtarief bepalend toewijzing 2428 extra op basis tarief voorschotnota
Inzet in cassatie is aanspraak ex art. 6:96 lid 2 beperkt tot honorarium op basis gewerkte uren x uurtarief? kan toch ook ncnp -honorarium zijn zolang totale omvang redelijk gezien omstandigheden van geval? Hoge Raad ziet meer ruimte dan zijn A-G wat is de strekking van art. 6:96 lid 2? tekst en strekking stellen geen eisen aan berekening vormt Parl.Gesch. een obstakel voor vergoeding kosten gemaakt op basis overeenkomst met rechtshulpverlener? dubbele redelijkheid; omstandigheden geval
In cassatie reeks omstandigheden gesteld aanvankelijk geen aansprakelijkheid erkend weduwnaar in shocktoestand na overlijden niet in staat financiële gevolgen urenafspraak te overzien financieel niet in staat tot uur/factuur 15% redelijk en gebruikelijk bedrag in buurt van hetgeen PIV-staffel oplevert Hof hier niet op ingegaan; foute boel art. 6:96 lid 2 evt. grondslag kostenberekening op basis ncnp -afspraak i.p.v. gewerkte uren x uurtarief in casu toch niet? oordeel onvoldoende gemotiveerd vernietiging en verwijzing