RAPPORT VAN BEVINDINGEN Kwaliteitsonderzoek bij Basisschool de Klinker Plaats : Vlaardingen BRIN-nummer : 13YD Onderzoeksnummer : 123960 Datum schoolbezoek : 27 oktober 2011 Rapport vastgesteld te Zoetermeer op 17 januari 2012.
Inhoud 1 Inleiding 5 2 Bevindingen 7 3 Toezichtarrangement 13 pagina 3 van 13
1 Inleiding De Inspectie van het Onderwijs heeft op 27 oktober 2011 een onderzoek uitgevoerd op openbare Daltonschool De Klinker naar aspecten van de kwaliteit van het onderwijs en de naleving van wet- en regelgeving. De aanleiding voor dit onderzoek was het volgende. De inspectie heeft voor De Klinker een risicoanalyse uitgevoerd. Uit deze analyse kwam naar voren dat de opbrengsten risicovol zijn. Daarnaast kwam naar voren dat er risico's zijn in de kwaliteit van het onderwijsleerproces. Op 22 augustus 2011 heeft de inspectie de uitkomsten van deze risicoanalyse met het bevoegd gezag besproken. Naar aanleiding van dit gesprek is besloten een onderzoek uit te voeren om eventuele tekortkomingen vast te stellen. Conform de uitgangspunten van het programmatisch handhaven onderzoekt de inspectie tevens standaard of wordt voldaan aan bepaalde wettelijke voorschriften. Onderzoeksopzet Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Een controle van de aanwezigheid van de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan bij de inspectie. Een toets op de aanwezigheid van informatie over enkele wettelijke verplichte onderdelen in de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan. Een controle op de onderwijstijd die de school heeft gepland. Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Analyse van documenten die betrekking hebben op de ontwikkeling van de school en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd, waaronder het Zorgprofiel, de toetskalender en het jaarplan 2011-2012. Schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal en rekenen en wiskunde. Deze lesbezoeken vonden plaats in alle groepen. Gesprekken met de directie en de intern begeleider over de kwaliteit van de indicatoren. Een gesprek met leraren. Een eindgesprek met de directie en een vertegenwoordiging van het bevoegd gezag, na afloop van het schoolbezoek. Tijdens het onderzoek beoordeelde de inspectie indicatoren van de volgende aspecten: opbrengsten, aanbod, tijd, schoolklimaat, didactisch handelen, afstemming, begeleiding, zorg en (voorwaarden voor) kwaliteitszorg. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek onder andere gebaseerd op het Toezichtkader po/vo 2011 en de notitie Analyse en waarderingen van opbrengsten primair onderwijs. Beide documenten zijn te vinden op www.onderwijsinspectie.nl. pagina 5 van 13
Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek naar de onderwijskwaliteit en de wettelijke vereisten. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. pagina 6 van 13
2 Bevindingen 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabellen vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs 2011. Indicatoren die bij een kwaliteitsonderzoek de doorslag geven of een school (zeer) zwak is, de zogeheten normindicatoren, zijn gemarkeerd met een asterisk. Voor een overzicht van alle normindicatoren zie het Toezichtkader po/vo 2011 op www.onderwijsinspectie.nl. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) In verband met het programmatisch handhaven heeft de inspectie daarnaast enkele controles uitgevoerd op bepaalde wettelijke voorschriften. Of de school wel of niet voldoet aan deze wettelijke vereisten wordt tot uitdrukking gebracht met de score 'ja' of 'nee'. Kwaliteitsaspect 1 Opbrengsten 1.1 * De resultaten van de leerlingen aan het eind van de basisschool liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.2 * De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.4 Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich naar hun mogelijkheden. 1.5 De sociale competenties van de leerlingen liggen op een niveau dat mag worden verwacht. 5 Kwaliteitsaspect 2 Leerstofaanbod 2.1 * Bij de aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde betrekt de school alle kerndoelen als te bereiken doelstellingen. 2.2 * De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar 8. 2.3 De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan. 2.4 * De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlinggewicht biedt bij Nederlandse taal leerinhouden aan die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand. 2.5 De school heeft een specifiek aanbod om sociale competenties te ontwikkelen. pagina 7 van 13
Kwaliteitsaspect 3 Tijd 3.1 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. Kwaliteitsaspect 4 Schoolklimaat 4.7 Het personeel van de school zorgt ervoor dat de leerlingen op een respectvolle manier met elkaar en anderen omgaan. Kwaliteitsaspect 5 Didactisch handelen 5.1 * De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 5.2 * De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 5.3 * De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Kwaliteitsaspect 6 Afstemming 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.4 De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Kwaliteitsaspect 7 Begeleiding 7.1 * De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen. Kwaliteitsaspect 8 Zorg 8.1 De school signaleert vroegtijdig welke leerlingen zorg nodig hebben. 8.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. 8.3 * De school voert de zorg planmatig uit. 8.4 De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg. Kwaliteitsaspect 9 Kwaliteitszorg 9.1 De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 9.6 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. Kwaliteitsaspect 10 Voorwaarden voor kwaliteitszorg 10.1 De schoolleiding stuurt de schoolontwikkeling inclusief de kwaliteitszorg aan. 10.2 De schoolontwikkeling is verbonden met de visie op onderwijs, zoals geformuleerd in het schoolplan. 10.3 De schoolleiding zorgt voor een professionele schoolcultuur. 10.4 Bij de zorg voor kwaliteit zijn bestuur, directie, team en andere belanghebbenden betrokken. pagina 8 van 13
Naleving wet- en regelgeving NT1a De inspectie is in het bezit gesteld van de geldende schoolgids (art. 16, lid 2 en 3, WPO). NT2a De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende schoolplan (art. 16, lid 1 en 3, WPO) NT3a De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende zorgplan (art. 19, lid 3, WPO). NT4a Er is voldoende onderwijstijd geprogrammeerd om te kunnen voldoen aan de daarvoor gestelde minima (art. 8, lid 7 onder b, WPO). NT4b Er is maximaal zevenmaal een onvolledige schoolweek geprogrammeerd voor de groepen 3 t/m 8 (artikel 8, lid 7 onder b, WPO). ja nee 2.2 Beschouwing Algemeen beeld De inspectie beoordeelt de kwaliteit van het onderwijs op Daltonschool De Klinker als zwak. In het onderwijs zijn diverse tekortkomingen geconstateerd bij de tussentijdse opbrengsten, het aanbod en de leerlingenzorg. Daarnaast kan het onderwijs met name op inhoudelijk gebied verder ontwikkeld worden waardoor de afstemming en de kwaliteit van analyses verbeteren en waardoor het onderwijs en de zorg beter kunnen aansluiten bij de onderwijsbehoeften van de leerlingen. Om dit alles gericht aan te sturen is verbetering nodig van de kwaliteitszorg. De directie heeft de afgelopen jaren veel geïnvesteerd in goede randvoorwaarden voor het onderwijs. Samen met de voldoende eindopbrengsten en het voldoende pedagogisch-didactisch handelen van de leraren biedt dit de basis van waaruit team en directie aan de slag kunnen. Hieronder volgt een toelichting op het oordeel. Toelichting opbrengsten De inspectie beoordeelt de eindopbrengsten als voldoende, aangezien de resultaten zowel in 2009 als in 2011 boven de ondergrens van de inspectie liggen. De opbrengsten zijn echter wel kwetsbaar aangezien sommige resultaten net boven de ondergrens liggen, de tussentijdse opbrengsten onvoldoende zijn en ook de prognose voor 2012 niet gunstig is. De school werkt nog niet voor alle leerlingen uit groep 8 die dat behoeven met een ontwikkelingsperspectief. Om deze reden kan de school niet aantonen dat deze leerlingen zich naar hun mogelijkheden ontwikkelen. De school gebruikt daarnaast een volgsysteem voor de sociaal-emotionele ontwikkeling, maar deze kan de inspectie niet beoordelen omdat ze voor dit volgsysteem geen normen heeft. De inspectie heeft een snelle analyse op de resultaten van de school uitgevoerd en daaruit ontstaan enkele hypothesen. Zo lijkt het erop dat leerlingen onvoldoende leerwinst maken door de schooljaren heen en dat de groepsovergangen een negatieve effect hebben op de leerwinst van de leerlingen. De inspectie ziet daarnaast in het onderwijsleerproces en in de leerlingenzorg nog diverse tekortkomingen die bij verbetering mogelijk kunnen bijdragen aan het verbeteren en het behouden van deze leerwinst. Deze mogelijke aangrijpingspunten zijn verderop beschreven. Dit betekent overigens wel dat de school zich veel meer dan nu zal moeten gaan richten op goede opbrengstanalyses. Nu richt zij zich nog vooral op de aanduiding van niveaus en minder op de vaardigheidsscores en -groei van leerlingen. pagina 9 van 13
(voorwaarden voor) kwaliteitszorg In de afgelopen jaren heeft de school onder andere te maken gehad met directie- en personeelswisselingen en de afname van het aantal leerlingen. De huidige directie heeft in haar beginperiode veel geïnvesteerd in het op orde brengen van allerlei randvoorwaardelijke elementen, zoals het op orde brengen van het schoolgebouw, het begeleiden van ouders, leerlingen en personeel, het verbeteren van de schoolcultuur en het opnieuw vaststellen van de koers van de school (aspect 10). Sinds vorig jaar is de rust in de school en het team wedergekeerd en is begonnen met de inhoudelijke schoolverbetering waar nu de eerste resultaten van zichtbaar zijn. Hierbij valt te denken aan het ontwikkelen van goed klassenmanagement, het ontwikkelen van allerlei formats voor de afstemming en de leerlingenzorg en doorgaande lijnen in het handelen. Er is nu gekozen voor een systematiek voor kwaliteitszorg dat dit schooljaar opgestart gaat worden. Dit systeem gaat voorzien in de evaluatie van opbrengsten, onderwijs en leren en in andere, verbeterde formats voor jaarplannen waardoor verbeteractiviteiten meer planmatig dan nu aangestuurd kunnen worden. Ook zal dan voorzien worden in een duidelijke opzet van borging en verantwoording naar derden. Veel van deze onderdelen zijn al voorzichtig zichtbaar in de school, maar dit is nog veel te fragmentarisch of te beperkt (aspect 9). Het meest sterk ontwikkeld is de Daltonaanpak, waarbij het de school is gelukt om zich opnieuw te laten certificeren. onderwijs en leren De school heeft in basis voldoende methoden en personele didactische kwaliteit in huis om het onderwijsleerproces vorm te geven. Zo voldoen de methoden aan de gestelde normen en heeft de inspectie tijdens de lesbezoeken aangename (indicator 4.7) en didactisch voldoende kwaliteit gezien. De doorgaande lijn is herkenbaar in de school en de kwaliteit op het gebied van uitleg, afstemming en groepsplannen komt behoorlijk overeen tussen de verschillende leraren. Naast deze basiskwaliteit mist de inspectie echter de nodige inhoudelijke verdieping die een relatie zou kunnen hebben met de tegenvallende resultaten van de school. Zo heeft de leerlingenpopulatie behoefte aan goed taalonderwijs en hiervan mist de inspectie nog diverse onderdelen. Zo kunnen de lokalen veel taalrijker worden ingericht en komt het woordenschatonderwijs onvoldoende tot zijn recht. Het is daarbij zeer de vraag of de leerlingen voldoende ondergedompeld worden in taal. De taalactiviteiten vinden nu vooral plaats tijdens de daarop gerichte taallessen, maar een bredere aanpak en goede woordenschatdidactiek is niet aangetroffen, daarnaast heeft de inspectie veel leraargestuurde lessen gezien waarin ruimte voor interactie tussen leerlingen onderling en met de leraar ontbrak (indicator 2.4). Ook op het gebied van afstemming heeft de inspectie de nodige inhoud gemist (aspect 6). Zo nemen de leraren diverse toetsen af, maar het is onduidelijk hoe de methodegebonden toetsen van invloed zijn op de inrichting van het onderwijs. De analyse en daaraan verbonden gevolgen zijn niet inzichtelijk. De inspectie heeft veel klassikale lessen gezien en de groepsplannen bieden weinig inhoudelijke handvatten om in het onderwijs verder te differentiëren. Het is daarbij de vraag of het onderwijs voldoende is afgestemd op de leerlingen en of dat mogelijk ten koste gaat van de leerwinst die leerlingen boeken. Wel heeft de inspectie diverse vormen gezien van differentiatie in de verwerking. Dit werd met name zichtbaar in de Daltontaken van leerlingen, waar in navolging van het groepsplan, soms iets andere taken stonden opgenomen. leerlingenzorg Voor de leerlingenzorg geldt een vergelijkbaar beeld als hierboven is geschetst. De leraren hebben, zeker na het vernieuwen van de toetskalenders, voldoende instrumenten in handen om te signaleren als leerlingen uitvallen of juist beter scoren. pagina 10 van 13
Conform gemaakte afspraken stellen de leraren voor (de meeste) leerlingen een handelingsplan op als ze zijn uitgevallen op de Cito-toetsen. Echter, de kwaliteit van deze plannen is niet goed. Zo ontbreekt een goede probleemanalyse en zijn de doelen zeer wisselend van kwaliteit. De aanpak van de zorg is beperkt uitgewerkt waardoor niet altijd zichtbaar is wie wat wanneer gaat uitvoeren en welke resultaten tussentijds worden verwacht. De plannen worden niet of zeer beperkt geëvalueerd. Door deze gang van zaken is het maar zeer de vraag of leerlingen die uitvallen wel de zorg krijgen die ze nodig hebben en of ze voldoende ondersteund worden bij het inhalen van opgelopen achterstanden. Zie ook hier een mogelijke relatie met de opbrengsten en de leerwinst die kinderen zouden kunnen halen. Daar niet alle leraren de gemaakte afspraken nakomen en de intern begeleider onvoldoende tijd heeft om alle afspraken te controleren, is het de vraag of de leraren zich al voldoende bewust zijn van het belang van goede groeps- en hulpplannen. Het team heeft hierin nog een weg te gaan, zowel op inhoudelijk gebied als op urgentiebesef. pagina 11 van 13
3 Toezichtarrangement Kwaliteit De kwaliteit van het onderwijs vertoont belangrijke tekortkomingen en is als zwak beoordeeld. Om deze reden kent de Inspectie van het Onderwijs aan de Klinker een aangepast arrangement zwak toe. De school valt onder intensief toezicht. Met het bestuur is afgesproken dat de onderwijskwaliteit in oktober 2012 weer van voldoende niveau is. De inspectie voert een afsluitend onderzoek naar de kwaliteitsverbetering (okv) uit om na te gaan of de tekortkomingen zijn opgeheven. Naleving Er waren tekortkomingen geconstateerd in de naleving van wettelijke voorschriften, die vanwege het programmatisch handhaven standaard zijn gecontroleerd. Ten tijde van het onderzoek was er een onvolledigheid in de inhoud van de schoolgids geconstateerd. Ten aanzien van de klachtenregeling is geconstateerd dat informatie ontbreekt over de wijze waarop ouders klachten kunnen indienen. Bij de klachtenregeling dient de interne procedure te zijn weergegeven. Tevens dient het adres van de externe klachtencommissie te zijn vermeld, met de informatie waar het reglement van de externe klachtencommissie is te verkrijgen. In de conceptfase van dit rapport is de tekortkoming opgelost. pagina 13 van 13