Monument: Maarssen, Emmauspriorij. REGISTER Monumentnummer Identificatienummer 0333100000013987 Basisregistratie Provincie Utrecht Gemeente Stichtse Vecht Plaats Maarssen Straat/huisnummer Diependaalsedijk 17 Postcode 3601 GH Maarssen Kadastrale Maarssen A 4810 aanduiding Datum inschrijving in register beschermde monumenten Datum, deel en nummer van inschrijving in openbare registers Aanduiding of korte Priorij met pandhof omschrijving Complexonderdeel van complex [naam of complexnummer] De Priorij is gelegen op de beschermde buitenplaats Doornburgh. (complexnummer 527406)
KENNIS: WAARDERING I Cultuurhistorische waarde: belang van het object/complex 1. als bijzondere uitdrukking van (een) culturele, sociaaleconomische en/of bestuurlijke/beleidsma tige en/of geestelijke ontwikkeling(en); 2. als bijzondere uitdrukking van (een) geografische, landschappelijke en/of historisch-ruimtelijke ontwikkeling; 3. als bijzondere uitdrukking van (een) technische en/of typologische ontwikkeling(en); 4. wegens innovatieve waarde of pionierskarakter; 5. wegens bijzondere herinneringswaarde. II Architectuur- en kunsthistorische waarde: (bijzonder) belang van het object/complex 1. voor de geschiedenis van de architectuur en/of bouwtechniek; 2. voor het oeuvre van een bouwmeester, architect, ingenieur of kunstenaar; 3. wegens de hoogwaardige esthetische kwaliteiten van het ontwerp; 4. wegens het bijzondere materiaalgebruik, de ornamentiek en/of monumentale kunst; 5. wegens de bijzondere samenhang tussen exterieur en De abdij is een uitdrukking van de (late) verzuilde maatschappij en de rol van het kloosterleven daarin, met enerzijds de religieuze contemplatieve kant, anderzijds de maatschappelijke, vormende kant. De stichting van de abdij op een voormalige buitenplaats past in een traditie van 19 de en 20 ste eeuwse kloosterstichtingen op buitenplaatsen of in kastelen. DE abdij is een laat voorbeeld van kloosterbouw, door de opvattingen van de architect als nieuw concept ontworpen (binnen de eenheid, meer zelfstandige bouwvolumes) De abdij is een goed voorbeeld van de door Dom van der Laan ontwikkelde traditionalistische Bossche School architectuur waarin het begrip plastisch getal een grote rol speelt. Architect Jan de Jong geldt als meest getalenteerde leerling. Na een periode van experimenteren met het plastische getal komt De Jongs werk hiermee tot volle bloei. De abdij is daarvan een uiting. De hoogwaardige esthetische kwaliteiten zitten vooral in de fraaie ruimtelijke disposities en karakteristieke detailleringen ( deur- en raamkozijnen, trappen, maatverhoudingen van gesloten wanden en de openingen daarin Er is sprake van bewust traditioneel materiaalgebruik ( baksteen en hout) als uiting van het traditionalisme van deze stijl. Toepassing van beton in het interieur. Het gehele ontwerp is erop gericht een eenheid tussen massa s, uitwendige architectuur en inwendige ruimten te verkrijgen.
interieur(onderdelen). III Situationele en ensemblewaarde 1. object als essentieel (cultuurhistorisch, functioneel en/of architectuurhistorisch en visueel) onderdeel van een complex; 2. a. bijzondere, beeldbepalende object voor het aanzien van zijn omgeving; b. bijzondere complex voor het aanzien van zijn omgeving, wijk, stad of streek; 3. a. bijzondere complex wegens de hoogwaardige kwaliteit van de bebouwing in relatie tot de onderlinge historisch-ruimtelijke context en in relatie tot de daarbij behorende groenvoorzieningen, wegen, wateren, bodemgesteldheid en/of archeologie; b. bijzondere object wegens de wijze van verkaveling/ inrichting/ voorzieningen. IV Gaafheid en herkenbaarheid: belang van het object/complex 1. wegens de architectonische gaafheid en/of herkenbaarheid van ex- en/of interieur; 2. wegens de materiële, technische en/of constructieve Er is bijzondere aandacht besteed aan de inpassing van het gebouw in een bestaande waardevolle historische structuur in een tijd waarin dit niet gebruikelijk was. a. Zie bij 1. De priorij is buitengewoon gaaf bewaard zowel het in- als exterieur van het gebouw op zichzelf als het daarbij behorende meubilair. Wat voor de architectonische gaafheid geldt, geldt in gelijke mate voor de materiële gaafheid
gaafheid; 3. als nog goed herkenbare uitdrukking van de oorspronkelijke of een belangrijke historische functie; 4. wegens de waardevolle accumulatie van belangwekkende historische bouwen/of gebruiksfasen; 5. (van specifiek het complex) wegens de gaafheid en herkenbaarheid van het gehele ensemble van samenstellende onderdelen (hoofd- en bijgebouwen, hekwerken, tuinaanleg e.d.); 6. in relatie tot de structurele en/of visuele gaafheid van de stedelijke, dorpse of landschappelijke omgeving. V Zeldzaamheid 1. belang van het object/complex wegens absolute zeldzaamheid in architectuurhistorisch, bouwtechnisch, typologisch of functioneel opzicht; 2. uitzonderlijk belang van het object/complex wegens relatieve zeldzaamheid in relatie tot één of meer van de onder I t/m III genoemde kwaliteiten. Daar de priorij nog in zijn oorspronkelijke functie is behouden, valt het gebouw hiermee volledig samen De Priorij vormt een onderdeel van de buitenplaats Doornburg, waarvan eveneens de oorspronkelijke hoofdstructuur gaaf bewaard is gebleven. De stijl van de Bossche school is boven de rivieren relatief zeldzaam. Onderdelen zonder monumentale waarde: - Exterieur - Interieur Receptiegeschiedenis, prijzen e.d.. De Haan (2012) benoemt de priorij als één van de juweeltjes in het oeuvre van De Jong.
Overige KENNIS: FEITEN Oorspronkelijke functie Typologie Huidige functie (met jaartal) Naam object Stijl/stroming Bouwtijd (ook de planfase) Religieus gebouw. Priorij Priorij ( 2012) Priorij Emmaus Bossche School 1960: Ontwerpjaar 3 oktober 1964, eerste steenlegging 28 april 1966 Inwijding en consecratie van de kerk door kardinaal Alfrink (steen in de kapel 1964-1966: Bouwjaren 2006, Renovatie Architect(en)/ontwerper(s) Jan de Jong in samenwerking met Dom Hans van der Laan Renovatie 2006: Architectenbureau De Twee Snoeken Uitvoerder (aannemer Firma van Uden uit Rosmalen (mededeling Zr. e.d.) Margaret 27-11-2012) Opdrachtgever Eerwaarde Zusters Kannunikessen van het Heilige Graf Exterieur Sobere baksteenbouw van binnen de eenheid als vier zelfstandig ontworpen, rechthoekige volumes, twee bouwlagen onder platdak rondom een binnenhof. Aan de westzijde twee evenwijdig doorgetrokken armen gescheiden door groene ruimte, de voorhof. Onder dit westelijke deel een souterrain deels ondergronds vanwege accidentatie in het terrein. Accent met klokkentoren op de kapel. Rechthoekige vensteropeningen en halfopen gaanderijen langs de bovenste verdieping. In het artikel in het Bouwkundig weekblad 85 (1967) nr. 26 p. 24-29 ligt De Jong de compositorische grondslag toe (juxta- en superpositie). Het maatstelsel van het gebouw is nog niet geanalyseerd ( De Haan 2012 p. 63). Het net excentrisch geplaatste kruis in de binnenhof markeert het harmonische midden. Getracht is het uitgesproken contrasterende gebouw zo bescheiden mogelijk een plaats te geven binnen dit geheel. Door de half open voorhof ontstaat een aantakking op het landschap. gebouw, Grint, baksteen, hout en beton. constructietechniek Interieur (indeling) Positionering van ruimtes rondom open binnenhof met half open kloostergang.. Intern omgaand gangenstelsel met brede, deels dubbele gangen. Kerk en kapittelzaal langs de noordzijde gescheiden
Interieur/afwerking Stedenbouwkundige ligging, situering door atrium ruimte. Aan deze zijde tevens de toegang. Refter aan de westzijde als schakel tussen binnenhof en voorhof. In de kelder technische- en keukenvertrekken. Op de begane grond naast de kerk en kappittelzaal, kantooren ontvangstruimten en dergelijke. Karakteristieke trappenhuizen. Woonvertrekken (cellen) op de verdieping. Kerkzaal superpositie in twee richtingen, kleine halfronde apsis links. Stenen altaartafel waarboven hangend kruis. Kapittelzaal zonder kolommen met superpositie in het plafond. Deze architectuurstijl brengt met zich mee dat er vrijwel geen verhullende interieurafwerking is. Dit wordt versterkt door de opzettelijke soberheid van het gebouw. De Priorij ligt binnen het rijksbeschermde dorpsgezicht van Maarssen De Priorij is gelegen op de beschermde buitenplaats Doornburgh. (complexnummer 527406) aan de zuidoostzijde van het park op een enigszins geaccidenteerd terrein. De positionering van het gebouw is op advies van de toenmalige Rijksdienst voor de Monumentenzorg door Dom van der Laan bepaald. De uitgangspunten voor de ligging worden toegelicht in het artikel in het Bouwkundig Weekblad 85 (1967) nr. 26 p. 24-29. Archeologische relevantie ondergrond Het terrein maakt onderdeel uit van een groter gebied dat als AMK terrein bekend is in Archis. Het wordt gewaardeerd met hoge archeologische waarden middeleeuwen, nieuwe tijd. Kunstwerken/orgels/ gedenktekens/meubels die onderdeel zijn van het monument nr. 1 Materiaal/techniek Locatie (in/aan het beschermde monument) Kunstenaar - Kruis links naast de voordeur tegen de buitenmuur - Kruis met anker op de binnenplaats op conisch gemetseld voetstuk Wandplastiek, metaal Op de buitengevel links naast de hoofdingang René van Seumeren ( 1923-1989) naar ontwerp van mevrouw H. Brenninkmeijer (mededeling Zr. Margaret 27-11-2012) Verrijzende Christus Voorstelling Datering? Afmetingen Niet opgemeten nr. 2 Materiaal/techniek Metaal Locatie In de pandhof, vrijstaand op conisch gemetseld voetstuk Kunstenaar Ontwerp Dom van der Laan, uitvoering Jan de Jong Voorstelling Kruis- en ankervorm gecombineerd in één vorm
Datering Afmetingen Roerende objecten van belang voor het gebouw Relevante wijzigingen Bezocht Overige bouwtijd Niet opgemeten Van groot belang is het meubilair, tafels, banken, kasten, lichtarmaturen enz. dat door Hans Dom van der Laan voor het gebouw is ontworpen. In 2006 heeft een renovatie van de Priorij plaatsgevonden door het architectenbureau De Twee Snoeken. Er was sprake van achterstallig onderhoud, de omvang van de verblijfsruimte en de sanitaire voorzieningen waren uit de tijd. Aanpassingen ( compartimentering en vluchtwegen) zijn gedaan om te kunnen voldoen aan huidige brandweereisen. Bezocht door Marceline Dolfin op: 24 juli en 15 november 2012 Het gebouw is gemeentelijk monument KENNIS: BRONNEN Primaire bronnen, kaarten, literatuur, documentatie, websites Nr. 1 Nr. 2 Nr. 3 Nr. 4 Jong J. de, Dom H. van der Laan, Klooster in Maarssen, Bouwkundig weekblad 85 (1967) nr. 26 p. 24-29. Haan, Hilde de, Ids Haagsma, Gebouwen van Jan de Jong: 1917-2001, pionier van het plastische getal, Haarlem 2012 Monumentenregisterblad gemeente Maarssen nr. 94404 http://www.jandejongstichting.nl/ http://www.priorijemmaus.nl/ http://www.cementonline.nl/archief/cement-1954-047-24/klinker-isoliet.20290.lynkx http://www.tweesnoeken.nl/ Interviews bewoners, gebruikers