Monument: Rotterdam, Hilton Hotel

Transcriptie

1 Monument: Rotterdam, Hilton Hotel REGISTER Monumentnummer Identificatienummer Basisregistratie Provincie Zuid-Holland Gemeente Rotterdam Plaats Rotterdam Straat/huisnummer Weena 10 Postcode 3012 CM Kadastrale aanduiding Rotterdam, 6 e afd. S 4433 Datum inschrijving in register beschermde monumenten Datum, deel en nummer van inschrijving in openbare registers Aanduiding of korte Hotelgebouw met boven de begane grond een omschrijving beddenhuis van acht verdiepingen. Complexonderdeel van n.v.t. complex [naam of complexnummer]

2 KENNIS: WAARDERING I Cultuurhistorische waarde: belang van het object/complex 1. als bijzondere uitdrukking van (een) culturele, sociaaleconomische en/of bestuurlijke/beleidsma tige en/of geestelijke ontwikkeling(en); 2. als bijzondere uitdrukking van (een) geografische, landschappelijke en/of historisch-ruimtelijke ontwikkeling; 3. als bijzondere uitdrukking van (een) technische en/of typologische ontwikkeling(en); 4. wegens innovatieve waarde of pionierskarakter; 5. wegens bijzondere herinneringswaarde. Het hotel is van belang als getuige van de snelle economische groei van Rotterdam in de jaren 50 van de vorige eeuw. Het is gebouwd om te kunnen voldoen aan de enorme toename van het zakelijk verkeer als gevolg van uitbreidingen van de haven en de intensivering van het vliegverkeer. Met de Hiltons in Amsterdam en Rotterdam werd voor het eerst de luxe van de moderne Amerikaanse hotels in Nederland geïntroduceerd (het American-style luxury hotel ). Het hotel past functioneel in de historisch ruimtelijke ontwikkeling van het Rotterdamse handelscentrum rond het station en aan het Weena Door latere schaalvergroting van de omgeving is het bouwvolume van het hotel ondergeschikt geraakt. Met de beide Hiltons werd de uniforme Amerikaanse hotelformule voor het eerst in Nederland geïntroduceerd. Niettemin kreeg elk hotel een eigen, lokale identiteit. In Rotterdam was dat de wintertuin met de appliqué glaswand. Amsterdam en Rotterdam waren de eerste Europese hotels in de Hiltonketen die niet door een Amerikaanse, maar door een lokale architect waren ontworpen. Typologisch zetten het Amsterdamse en Rotterdamse Hilton de toon voor latere hotelbouw. De interne structuur van publieksruimtes, hotelkamers en logistiek vond veelvuldig navolging. Door toepassing van een glijbekisting kon de liftschacht in tien dagen non-stop werken gestort worden, wat een aanzienlijke verkorting van de bouwperiode mogelijk maakte. Technisch is het hotel interessant vanwege een constructieve, 2,5 meter hoge tussenverdieping die de overgang mogelijk maakt van het boxframe van het beddenhuis naar de open ruimtes van de begane grond. De leidingschachten, die vanuit de tussenverdieping naar het beddenhuis omhooggaan en terugkomen, zijn door afneembare panelen in de gangen bereikbaar. Daardoor kunnen reparaties plaatsvinden zonder de gasten te storen. Met de Hiltons in Rotterdam en Amsterdam deed de American-style luxury hotel zijn intrede in Nederland.

3 II Architectuur- en kunsthistorische waarde: (bijzonder) belang van het object/complex 1. voor de geschiedenis van de architectuur en/of bouwtechniek; 2. voor het oeuvre van een bouwmeester, architect, ingenieur of kunstenaar; 3. wegens de hoogwaardige esthetische kwaliteiten van het ontwerp; 4. wegens het bijzondere materiaalgebruik, de ornamentiek en/of monumentale kunst; 5. wegens de bijzondere samenhang tussen exterieur en interieur(onderdelen). III Situationele en ensemblewaarde 1. betekenis van het object als essentieel (cultuurhistorisch, functioneel en/of architectuurhistorisch en visueel) onderdeel van een complex; 2. a. bijzondere, beeldbepalende betekenis van het De Hiltons in Amsterdam en Rotterdam zijn de eerste hotels van de Hilton Company die door een niet-amerikaanse architect zijn ontworpen. Zij combineren een internationale standaard met lokale kunstuitingen. Bouwtechnisch was de constructie in meerdere opzichten vernieuwend voor Nederland (glijbekisting, constructieve tussenverdieping). Het Hilton is naast het Groothandelsgebouw ( ), de Lijnbaanflats ( ) en de Euromast ( ) een van de vele gebouwen waarmee Maaskant ( ) het na-oorlogse Rotterdam een nieuw gezicht gaf. Het hotel toont de stijl van de architect zoals hij die graag praktiseerde: fors, zakelijk en realistisch, met een voorliefde voor toegepaste kunst. Hij ontwierp bij voorkeur grootschalige, monumentale kantoorgebouwen, fabrieken en handelsgebouwen. Het Hilton is een van Maaskants vele gebouwen die laten zien dat zijn ideeën wortelen in het Nieuwe Bouwen. Het Rotterdam Hilton toont ten volle zijn ideeën over architectuur van het grote gebaar en staat model voor het optimisme en het geloof in een nieuwe, welvarende, internationale wereld. Door de toepassing van hoogwaardige bouwmaterialen zoals composietmarmer, vert-desuède marmer, travertijn, graniet, aluminium, houten betimmeringen en veel glas moest het hotel een luxe sfeer ademen waar de gast zich onmiddellijk op zijn gemak voelde. Van de toegepaste kunst resten nog de beide glasappliqués van Joop van de Broek. Het hotel vormt door zijn ligging aan het Hofplein, op de hoek van het Weena en de Coolsingel, een markant onderdeel van het zakelijke centrum van

4 object voor het aanzien van zijn omgeving; b. bijzondere betekenis van het complex voor het aanzien van zijn omgeving, wijk, stad of streek; 3. a. bijzondere betekenis van het complex wegens de hoogwaardige kwaliteit van de bebouwing in relatie tot de onderlinge historisch-ruimtelijke context en in relatie tot de daarbij behorende groenvoorzieningen, wegen, wateren, bodemgesteldheid en/of archeologie; b. bijzondere betekenis van het object wegens de wijze van verkaveling/ inrichting/ voorzieningen. Rotterdam. De beeldbepalende betekenis is echter afgenomen als gevolg van schaalvergroting in de omgeving sinds de jaren 70 van de vorige eeuw. De onderbouw van het hotel volgt de schuine zijde van de kavel aan de Kruiskade. De terugliggende voorgevel herinnert aan de oude rooilijn van het toen nog veel bredere Weena (nu Weena-Zuid). IV Gaafheid en herkenbaarheid: belang van het object/complex 1. wegens de architectonische gaafheid en/of herkenbaarheid van ex- en/of interieur; 2. wegens de materiële, technische en/of constructieve gaafheid; Het exterieur is van een grote architectonische gaafheid. Er hebben sinds de bouw geen wijzigingen van betekenis plaatsgevonden. Het interieur is op de begane grond gewijzigd qua indeling en afwerking. Belangrijkste elementen als de vide, de gebogen trap met de glaswand daarachter en de glazen wand van de vrm. wintertuin zijn bewaard gebleven. De keukens, dienst- en administratieruimtes zijn qua structuur niet ingrijpend gewijzigd. De indeling van het beddenhuis is de oorspronkelijke. De decoratieve wandpanelen in het lift- en trappengebouw en in de hotelkamers zijn verdwenen. Het hotel is van belang vanwege de bijzondere betonconstructie waarbij het beddenhuis is ontworpen als een boxframe (d.w.z. zonder balken) dat rust op een constructieve tussenverdieping die de druk overbrengt op ca. 8 meter uiteenstaande pijlers op de eerste verdieping en begane grond. De begane grond en eerste verdieping zijn als een aparte staalconstructie als het ware los onder het beddenhuis geschoven. 3. als nog goed Het hotel is van belang omdat het zonder

5 herkenbare uitdrukking van de oorspronkelijke of een belangrijke historische functie; 4. wegens de waardevolle accumulatie van belangwekkende historische bouwen/of gebruiksfasen; 5. (van specifiek het complex) wegens de gaafheid en herkenbaarheid van het gehele ensemble van samenstellende onderdelen (hoofd- en bijgebouwen, hekwerken, tuinaanleg e.d.); 6. in relatie tot de structurele en/of visuele gaafheid van de stedelijke, dorpse of landschappelijke omgeving. V Zeldzaamheid 1. belang van het object/complex wegens absolute zeldzaamheid in architectuurhistorisch, bouwtechnisch, typologisch of functioneel opzicht; 2. uitzonderlijk belang van het object/complex wegens relatieve zeldzaamheid in relatie tot één of meer van de onder I t/m III genoemde kwaliteiten. noemenswaardige veranderingen aan het exterieur en het beddenhuis nog steeds indruk maakt als luxe-hotel naar Amerikaans model. Door ingrijpende grootschalige stedelijke ontwikkelingen is het hotel niet langer van belang als onderdeel van een visueel gave omgeving. Door de vrijwel gelijktijdige bouw van het Amsterdamse en Rotterdamse Hilton is er geen sprake van een absolute zeldzaamheid. Beide zijn de eerste van een geheel nieuw gestandaardiseerd hotel- type naar Amerikaans model, sterk gericht op de wensen van de moderne toerist en/of zakenman: een luxe omgeving waarbij de kamer niet meer alleen dient als slaap-, maar ook als verblijfsruimte (studio-opstelling) en voorzien is van allerlei noviteiten (mengkranen, toilet met drukspoeler, deurvergrendeling, stortkokers voor vuil linnengoed e.d.). De hotels zijn, ook nieuw voor Nederland, tevens voorzien van vergader- en congresfaciliteiten. Onderdelen zonder monumentale waarde: - Exterieur - Interieur

6 Receptiegeschiedenis, prijzen e.d. In het algemeen positief ontvangen. Kritiek kwam er van A. Buffinga (Bouw 1964). Overige KENNIS: FEITEN Oorspronkelijke functie Typologie Huidige functie (met jaartal) Naam object Stijl/stroming Bouwtijd (ook de planfase) Horeca, Hotel-restaurant Horeca, Hotel-restaurant Horeca, Hotel-restaurant Hilton Hotel Rotterdam Na-oorlogs Amerikaans modernisme (ontwerpfase) (bouwtijd) Architect(en)/ontwerper(s) Architect: H.A. (Hugh Aart) Maaskant Uitvoerder (aannemer e.d.) Opdrachtgever Exterieur Gebouw, constructietechniek Dura s Aannemingsmaatschappij N.V. te Rotterdam en vele onderaannemers. Hilton Company Het hotel bestaat uit drie bouwdelen boven elkaar: de kavelvullende, representatieve onderbouw van twee bouwlagen, de 2,5 meter hoge constructieve tussenlaag en het acht lagen hoge beddenhuis. De over de hele breedte iets terugliggende, ononderbroken vensterzones van het beddenhuis geven het gebouw een sterk horizontaal karakter, dat door enkele asymmetrisch geplaatste verticale elementen doorbroken wordt, nl. het in de achtergevel uitgebouwde en boven het platte dak uitstekende lift- en trappenhuis en de reeks televisievensters in de noord- en oostgevel. Het liften trappenhuis is asymmetrisch ten opzichte van de breedte en de lengte van het beddenhuis geplaatst. Dominante bouwmaterialen zijn zwart graniet, glasen aluminium in de onderbouw en travertijn voor het beddenhuis. Op de voor- en achterzijde van het dak staat in originele belettering HILTON. De begane grond en de eerste etage vormen een van de betonbouw losstaande glas- en aluminiumconstructie. De gevels van de onderbouw bestaan afwisselend uit open (glas en aluminium) en gesloten delen (platen van zwart graniet). Het gewicht van het beddenhuis wordt via een zware constructieve tussenlaag naar ca. 8 meter uiteen geplaatste pijlers op begane grond en eerste

7 verdieping afgeleid. Deze tussenlaag biedt tevens ruimte aan de infrastructuur van leidingen naar de kamers en terug. Het beddenhuis is een betonnen boxframe met een maat van telkens twee kamers, van elkaar gescheiden door halfsteens baksteenwanden. De gevels zijn afgewerkt met travertijnplaten. Interieur (indeling) Interieur, techniek en materialen Kelderverdieping (oorspronkelijk met installaties, voorraadkamers, werkplaatsen, personeelsruimtes e.d., nu parkeergarage). Begane grond met publieksruimtes (entree, receptie, cafés, restaurants en schuin naar achteren uitgebouwde vrm. balzaal) en bedrijfsruimtes (keukens en administratie). Behalve de vide met trap in de lobby en de wintertuin op de eerste verdieping is de oorspronkelijke indeling verdwenen. Boven de constructielaag het beddenhuis met 254 kamers verdeeld over 8 etages, alle identiek, twee aan twee gespiegeld en voorzien van een badkamer met ligbad en toilet. Op de vier hoeken van elke etage zijn ruimere kamers gesitueerd. De indeling van het beddenhuis is de oorspronkelijke. Van het luxe interieur uit de bouwtijd resten nog het vide met de gebogen trap naar de verdieping, de gebogen appliquée glaspanelen achter deze trap naar de eerste verdieping en de appliquée glasgevel van de wintertuin. Het interieur was indertijd zo ontworpen dat het zonder al te grote ingrepen aan de smaak van de tijd kon worden aangepast. Kunstwerken/orgels/ gedenktekens/meubels die onderdeel zijn van het monument nr. 1 Materiaal/techniek Glasappliquée Locatie (in/aan het Gebogen wand achter de trap van de lobby naar de beschermde monument) eerste verdieping. Kunstenaar Joop van den Broek Voorstelling De verwoesting en wederopbouw van Rotterdam Datering Afmetingen Ca. 7 x 7 meter nr. 2 Materiaal/techniek Glasappliquée Locatie (in/aan het beschermde monument) Glasgevel van de wintertuin (nu Jardin) aan de Kruiskade. Kunstenaar Joop van den Broek Voorstelling Natuurvoorstelling met bomen Datering Afmetingen Ca. 27 x 4,5 meter Groen erfgoed Stedenbouwkundige n.v.t. Het hotel ligt aan het Weena, het zakencentrum en

8 ligging Archeologische relevantie Geschiedenis Relevante wijzigingen Bezocht Overige de drukke oost-west verkeersader van Rotterdam langs het Centraal Station. Het vormt, gelegen aan het Hofplein, de hoek met de Coolsingel. De begane grond en de eerste etage zijn aan de achterzijde (zuid), de rooilijn van de Kruiskade volgend, schuin uitgebouwd. De kamers aan de voorzijde (noord) kijken uit op het Weena en het Hofplein, die aan de achterzijde op de Kruiskade. De omgeving is door schaalvergroting ingrijpend gewijzigd. Was het Hilton bij de bouw het grootste, nu is het het kleinste gebouw in zijn omgeving. n.v.t. Al 20 jaar voor de opening, in 1943, onderzocht de Hotel Urgentie Commissie in Rotterdam met een optimistische kijk in de toekomst de noodzaak van en de mogelijkheid voor de bouw van een groot, op Amerikaanse leest geschoeid hotel. Al snel na de oorlog nam het bezoek van toeristen en zakenlieden explosief toe. In 1954 signaleerde de Kamer van Koophandel dat hotelfaciliteiten ver achterbleven bij de snelle uitbreiding van de haven. In Amsterdam waarschuwde de Holland Promotion Society dat de stad de snel groeiende stroom toeristen zou mislopen als er niet snel voldoende hotelcapaciteit bij zou komen. De beide instellingen (KvK en HPS) gingen in 1958 samenwerken. De gedachten gingen uit naar Hilton. Die exploiteerde wel hotels, maar bouwde niet zelf. Uiteindelijk ging Hilton akkoord, op voorwaarde dat er tegelijk in Amsterdam en Rotterdam een nieuwbouw zou verrijzen. Daarmee zijn de beide hotels de eerste bouwinvestering van de Amerikaanse hotelketen. Amsterdam en Rotterdam zijn, na Istanbul ( , Skidmore, Owings & Merrill), de tweede en derde Hiltonvestiging in Europa. Het exterieur is aan alle zijden nagenoeg dat van Er is niets bijgebouwd of afgebroken. De oorspronkelijke indeling en afwerking van de begane grond en eerste verdieping is bij eerdere renovaties en bij de laatste van geheel gewijzigd. De winkels zijn verdwenen. Aan de bouwtijd herinneren alleen nog de gebogen trap (oorspronkelijk met glazen zijkanten), de glazen wand daarachter en de glasgevel van de vrm. wintertuin aan de zijde van de Kruiskade. De oorspronkelijke interne structuur van het beddenhuis is vrijwel ongewijzigd. Door A. de Vries, exterieur en interieur, op 30 juli Het hotel wordt momenteel verbouwd. Deze omschrijving is conform de situatie zoals die er medio 2013 uitziet.

9 KENNIS: BRONNEN Bronnen, kaarten, literatuur, documentatie, websites Nr. 1 M. Provoost, Hugh Maaskant, architect van de vooruitgang, Rotterdam Nr. 2 Het Rotterdamse Hiltonhotel, Bouw 4(1964) Nr. 3 A. Buffinga, De Hiltonhotels in Amsterdam en Rotterdam, Bouw 4(1964) Nr. 4 Rotterdamse Hilton-hotel geopend, Bouwwereld 59(1963) Nr. 5 Interviews bewoners, gebruikers n.v.t.