Monument: Den Haag, Christus Triumfatorkerk

Transcriptie

1 Monument: Den Haag, Christus Triumfatorkerk REGISTER Monumentnummer Identificatienummer Basisregistratie Provincie Zuid-Holland Gemeente Den Haag Plaats Den Haag Straat/huisnummer Juliana van Stolberglaan 154 Postcode 2595 CL Kadastrale aanduiding 's Gravenhage, Sectie R, perceel Datum inschrijving in register beschermde monumenten Datum, deel en nummer van inschrijving in openbare registers Aanduiding of korte Kerk met klokkentoren, trappartij en kosterswoning omschrijving Complexonderdeel van N.v.t. complex [naam of complexnummer]

2 KENNIS: WAARDERING I Cultuurhistorische waarde: belang van het object/complex als bijzondere uitdrukking van (een) culturele, sociaal-economische en/of bestuurlijke/beleidsmatige en/of geestelijke ontwikkeling(en); als bijzondere uitdrukking van (een) technische en/of typologische ontwikkeling(en); wegens innovatieve waarde of pionierskarakter; wegens bijzondere herinneringswaarde. II Architectuur- en kunsthistorische waarde: (bijzonder) belang van het object/complex voor de geschiedenis van de architectuur en/of bouwtechniek; voor het oeuvre van een bouwmeester, architect, ingenieur of kunstenaar; wegens de hoogwaardige esthetische kwaliteiten van het ontwerp; wegens het bijzondere materiaalgebruik, de ornamentiek en/of monumentale kunst; wegens de bijzondere samenhang tussen De Christus Triomfatorkerk is een goed voorbeeld van een kerk waarin de architect het liturgisch centrum mocht vormgeven wat resulteerde in een amfitheatergewijze opstelling met de kansel iets uit het midden geplaatst. De kerk is een toonbeeld van een technische ontwikkeling vanwege het voorgespannen metselwerk dat destijds uniek was in zijn soort. De kerk heeft innovatieve waarde vanwege de gekozen oplossing van de architect om het lawaai van het verkeerskruispunt waaraan de kerk is gesitueerd uit te sluiten: gekantelde penanten blokkeren het directe zicht en dubbele beglazing zorgt voor een goede geluidsisolatie. De kerk is van architectuurhistorische waarde als bijzonder vormgegeven (zaalkerk op de eerste verdieping (zgn. verdiepingskerk). Van bouwtechnische waarde vanwege de toepassing van voorgespannen metselwerk. De kerk is een belangrijk werk binnen het oeuvre van Drexhage, die in toenemende mate abstractie doorvoerde in zijn kerkenbouw. De hoogwaardige esthetische kwaliteiten van het ontwerp zijn vooral terug te vinden in de vertaling van een traditionele opzet (basement, kerkzaal, klokkentoren) op een technisch functionalistische wijze met hoekige contouren en vlakken. Er is sprake van en bijzondere samenhang tussen exterieur en interieur. Daardoor is van buiten te zien

3 exterieur en interieur(onderdelen). III Situationele en ensemblewaarde betekenis van het object als essentieel (cultuurhistorisch, functioneel en/of architectuurhistorisch en visueel) onderdeel van een complex; a. bijzondere, beeldbepalende betekenis van het object voor het aanzien van zijn omgeving; b. bijzondere betekenis van het complex voor het aanzien van zijn omgeving, wijk, stad of streek; a. bijzondere betekenis van het complex wegens de hoogwaardige kwaliteit van de bebouwing in relatie tot de onderlinge historisch-ruimtelijke context en in relatie tot de daarbij behorende groenvoorzieningen, wegen, wateren, bodemgesteldheid en/of archeologie; b. bijzondere betekenis van het object wegens de wijze van verkaveling/ inrichting/ voorzieningen. IV Gaafheid en herkenbaarheid: belang van het object/complex wegens de architectonische gaafheid en/of herkenbaarheid van ex- en/of interieur; wegens de materiële, technische en/of constructieve gaafheid; als nog goed herkenbare uitdrukking van de oorspronkelijke of een waar de kerkzaal is. De kerk is markant gelegen aan een kruispunt en vormt een ijkpunt in de stedelijke opbouw van de wijk. De kerk verheft zich boven het stadsgewoel door het plaatsen van het hoofdvolume en de klokkentoren op een podium. Het exterieur is gaaf. Het interieur is nagenoeg gaaf.

4 belangrijke historische functie; wegens de waardevolle accumulatie van belangwekkende historische bouw- en/of gebruiksfasen; (van specifiek het complex) wegens de gaafheid en herkenbaarheid van het gehele ensemble van samenstellende onderdelen (hoofd- en bijgebouwen, hekwerken, tuinaanleg e.d.); in relatie tot de structurele en/of visuele gaafheid van de stedelijke, dorpse of landschappelijke omgeving. V Zeldzaamheid belang van het object/complex wegens absolute zeldzaamheid in architectuurhistorisch, bouwtechnisch, typologisch of functioneel opzicht; uitzonderlijk belang van het object/complex wegens relatieve zeldzaamheid in relatie tot één of meer van de onder I t/m III genoemde kwaliteiten. Onderdelen zonder monumentale waarde: - Exterieur - Interieur Receptiegeschiedenis, prijzen e.d. Navolging in de architectuur; reacties in nieuwsberichten, kranten, status zoals Unesco e.d.

5 Overige De klokkentoren staat niet op de BAG KENNIS: FEITEN Oorspronkelijke functie Kerk met kosterswoning en vrijstaande klokkentoren Typologie Zaalkerk. Huidige functie (met Kerk (sinds 1962) met woning (sinds 1962) en jaartal) verhuurbare nevenruimten. Naam object Stijl/stroming Bouwtijd (ook de planfase) Architect(en)/ontwerper(s ) Uitvoerder (aannemer e.d.) Opdrachtgever Exterieur Interieur (indeling) Christus Triumfatorkerk Functionalisme 1957 ontwerp bouw G. Drexhage Gereformeerde kerkenraad s-gravenhage-oost De kerk bestaat uit twee blokvormige volumes op een T-vormige plattegrond: A) een hoogopgaand rechthoekig volume met overstek (kerkzaal) op een terugliggende onderbouw (bijeenkomstzalen) en haaks daarop B) een lager bijgebouw met hal en kosterswoning. Op de ZO hoek staat een vrijstaande klokkentoren. Het hoofdvolume met kerkzaal heeft een extra accent gekregen doordat geplaatst is op een verhoging op het maaiveld als een podium: vanaf de stoep aan de Laan van Nieuw Oost-Indië zijn een paar optreden naar de kerk. Kelderverdieping onder het bijgebouw (met installaties, opslagkamers, jeugdsoos e.d.). Begane grond met ontmoetingsruimtes (entree, hal, zalen) en bedrijfsruimtes (keuken en kantoor). Ontvangsthal, social hall, voorzien van een vide en een trap. Verdieping met rechthoekige kerkzaal voorzien van 144 gemetselde penanten van 10 meter hoog, die onder een hoek van 45 graden staan, als zijnde lamellen. Daartussen smalle vensterstroken bezet met dubbel glas. Bijzondere lichtinval en bijzondere relatie binnenbuiten. De 13 penanten achter het lithurgisch centrum hebben een haaks aangemetseld verlegstuk gekregen, zodat de kerkgangers niet verblind raken. Dak van stalen spanten met bimsbeton cassetteplaten,

6 waaronder een houten schrootjes plafond. Lampen als sterren aan de hemel. Verdieping van bijgebouw met vide, balkon, kerkenraads- en predikantskamer. Op de kop van het bijgebouw de kosterswoning over 3 bouwlagen inclusief een kelder. Stedenbouwkundige ligging, situering (incl. aanduiding windstreek), omgeving van belang Archeologische relevantie ondergrond De kerk is gelegen in het Bezuidenhout op de kruising van twee drukke verkeerswegen: Juliana Stolberglaan en Laan van Nieuw Oost-Indië. De lengteas van de kerkzaal loopt evenwijdig aan de Laan van Nieuw Oost- Indië. Door de kerk en klokkentoren op een verhoging van enkele treden te plaatsen is een soort podium ontstaan aan de zijde van de Laan van Nieuw Oost- Indië. De vrijstaande klokkentoren is net naast de gevellijn van het gebouw geplaatst, waardoor deze vanuit de verte al zichtbaar is. De kerk ligt voor zover bekend niet in een gebied met archeologische verwachtingswaarde. Toegepaste materialen gebouw, constructietechniek Interieur/afwerking Kunstwerken/orgels/ gedenktekens/meubels die onderdeel zijn van het monument Hoofdconstructie van de kerkzaal bestaat uit twee zware rechthoekige betonnen randbalken: 1 om het dak en 1 om de verdieping waartussen voorgespannen metselwerkkolommen (penanten) met nagerekt staal. De hoofdconstructie van de onderbouw en het bijgebouw bestaat uit een betonnen frame ingevuld met een lichte staalconstructie. Beide bouwdelen zijn onderheid. De 42 meter hoge toren is op staal gefundeerd en bestaat uit 2 gladde betonwanden en een dakplaat. De buitenwanden zijn witgeschilderd en de binnenwanden waren oorspronkelijk zwart (nu ook wit). De top was oorspronkelijk ingericht voor een carillon, maar er is slechts een luidklok geplaatst. De vloeren van de kerkzaal, gangen en ontvangsthal zijn van kwartsiet-scherven. Orgel uit de bouwtijd (1964), evenals banken (opnieuw bekleed), doopvont, kansel en avondmaalstafel, kruisteken van profielijzer in de kerkzaal. Kerkenraadskamer met interieurafwerking: wengé lambrisering en herakliet-beplating. De inrichting is daar in kleur en materiaalkeuze op afgestemd met wengé tafels en stoelen met stalenframe uit de bouwtijd. De ramen met kleuraccenten in de hal zijn afkomstig van andere kerken en daar recentelijk (in ca.1995 en 2011) geplaatst.

7 Groen erfgoed: aanleg/beplanting n.v.t. Geschiedenis Roerende objecten van belang voor het gebouw Relevante wijzigingen Het exterieur is uit de bouwtijd. Er is niets bijgebouwd of afgebroken. De oorspronkelijke indeling en afwerking (vloeren, trap) is nagenoeg behouden. De kerkzaal is in 2010 gemoderniseerd (nieuwe bekleding banken, uitbreiding liturgisch centrum) en in één zaal op de begane grond is de trapsgewijze theaterindeling vervangen door een vlakke vloer. Bezocht Door D. Koper op 7 september 2012 Overige Rondom de kerk een bestrating met 30x30 tegels. Over de hele zijde langs de Laan van Nieuw Oost-Indië 3 stoeptreden.

8 KENNIS:BRONNEN Primaire bronnen, kaarten, literatuur, documentatie, websites Auteur, Titel, Plaats/jaar, pp De items voorzien van een nummer.bijv. 1. Archief architect in Cees van Boven (red.), Gids van de Moderne Architectuur in Den Haag, Den Haag 1998, p. 302 Bouw 1962, p.1876 Bouwkundig weekblad 1963, p.140 R. Steensma, C.A. van Swigchem - Honderdvijftig jaar gereformeerde kerkbouw, Kampen, 1986 W. Hammer, De architect G. Drexhage, scriptie Delft, 1995