SECUNDAIR ONDERWIJS Onderwijsvorm: Graad: Jaar: Studiegebied: BSO tweede graad eerste en tweede leerjaar Personenzorg SPECIFIEK GEDEELTE Optie(s): Verzorging-voeding Vak(ken): PV Praktijk huishoudkunde/voeding 6/6 lt PV Praktijk huishoudkunde 6/6 lt TV Huishoudkunde/voeding 2/2 lt TV Huishoudkunde 6/6 lt Vakkencode: VV-s Leerplannummer: 2005/109 (vervangt 2000/026) Nummer Inspectie: 2005/49//1/O/SG/II/D
INHOUDSTAFEL 1 Lessentabel...1 2 Profiel...2 3 Beginsituatie...3 4 Doelstellingen...4 4.1 Algemene doelstellingen...4 4.2 Vakdoelstellingen...4 5 Pedagogisch-didactische wenken en middelen...6 6 Leerinhouden en leerplandoelstellingen...10 6.1 PV Praktijk huishoudkunde/voeding...10 6.1.1 Zorg voor de voeding (6/6 lt/w)...10 6.2 PV Praktijk huishoudkunde...25 6.2.1 Zorg voor de woon- en leefomgeving (4/4 lt/w)...25 6.2.2 Zorg voor het welzijn (2/2 lt/w)...38 6.3 TV Huishoudkunde/voeding...48 6.3.1 Zorg voor de voeding (2/2 lt/w)...48 6.4 TV Huishoudkunde...57 6.4.1 Zorg voor de woon- en leefomgeving ( (3/3 lt/w)...57 6.4.2 Zorg voor het welzijn (3/3 lt/w)...64 7 Evaluatie...81 7.1 Dagelijks werk...81 7.2 Examens...82 8 Minimale materiële uitrusting...83 8.1 Zorg voor de voeding...83 8.2 Zorg voor de woon- en leefomgeving...84 8.3 Zorg voor het welzijn...85 8.4 Algemeen...85 9 Bibliografie...86 9.1 Boeken...86 9.2 Periodieke publicaties...88 9.3 Softwarepakketten...88 9.4 Videobanden...88 9.5 Nuttige adressen...89
BSO2 graad: Verzorging-voeding 1 1 LESSENTABEL Wekelijkse lessentabel: 36 lestijden Basisvorming: 11 lestijden 1ste lj. 2de lj. N.-C. zedenleer/godsdienst 2 2 AV Lichamelijke opvoeding 2 2 AV Project algemene vakken 6 6 AV Specifiek gedeelte: 23 lestijden Muzikale opvoeding 1 1 AV Plastische opvoeding 2 2 AV Praktijk huishoudkunde/voeding zorg voor de voeding 6 6 Praktijk huishoudkunde zorg voor de woon- en leefomgeving 4 4 zorg voor het welzijn 2 2 Huishoudkunde/voeding zorg voor de voeding 2 2 Huishoudkunde zorg voor de woon- en leefomgeving 3 3 zorg voor het welzijn 3 3 PV PV TV TV Complementair gedeelte: 3 lestijden
BSO2 graad: Verzorging-voeding 2 2 Profiel Op het einde van de tweede graad van het beroepssecundair onderwijs, dienen de leerlingen van de studierichting Verzorging-voeding in staat te zijn om zelfstandig een gewoon huishouden te runnen en mantelzorg te verlenen. Dit betekent dat de leerlingen op een vlotte manier voor volgende huishoudelijke taken kunnen zorgen: de voeding; de woon- en leefomgeving (inclusief het onderhoud van kleding); het welzijn; de omgang met en de onderlinge relaties tussen de gezinsleden en de sociale omgeving. Om deze doelstelling te bereiken, dienen we een zo groot mogelijke coördinatie en integratie van de technische en de praktische vakken na te streven. De relatie tussen deze vakken is er dan ook een van ondersteunende aard. De technische vakken worden functioneel gegeven, namelijk om het hoe en waarom van een praktijkoefening te verklaren. Men werkt immers vanuit de praktijk naar de theorie toe. Opvoedkunde wordt geïntegreerd in zorg voor het welzijn. Het heeft tot doel na te gaan hoe men op de juiste manier met zichzelf en anderen omgaat binnen specifieke zorgsituaties. In die zin wordt vooral aandacht besteed aan het handelen, aan het oefenen in het omgaan met elkaar. De nadruk wordt gelegd op het verwerven en vergroten van de sociale vaardigheden.
BSO2 graad: Verzorging-voeding 3 3 Beginsituatie Tot het eerste leerjaar van de tweede graad worden toegelaten: de regelmatige leerlingen die het tweede leerjaar van de eerste graad of het beroepsvoorbereidend leerjaar met vrucht hebben beëindigd of zij die houder zijn van een getuigschrift van de eerste graad van het secundair onderwijs, behaald via de examencommissie van de Vlaamse Gemeenschap; de leerlingen die uiterlijk op 31 december volgend op de aanvang van het schooljaar de leeftijd van 16 jaar bereiken, onder de volgende voorwaarde: gunstig advies van de toelatingsklassenraad. Bij de leerlingen die het beroepenveld "Verzorging-voeding" of de basisoptie "Sociale en technische Wetenschappen" gevolgd hebben, is er reeds een elementaire basiskennis i.v.m. huishoudkunde aanwezig. Daarnaast dienen we rekening te houden met leerlingen die een andere vooropleiding genoten hebben. Toch vertonen de leerlingen binnen deze heterogene groep een gemeenschappelijk kenmerk, namelijk een sterke gerichtheid naar en interesse voor praktijkgericht onderwijs.
BSO2 graad: Verzorging-voeding 4 4 Doelstellingen 4.1 Algemene doelstellingen De leerinhouden van TV en PV huishoudkunde beogen een volwaardige bijdrage tot de totale persoonlijkheidsontplooiing van de leerlingen. De drie componenten van de persoonlijkheidsvorming worden evenwichtig opgenomen en uitgewerkt, namelijk: - de psychomotorische component; - de dynamisch-affectieve component; - de cognitieve component. Zelfredzaamheid stimuleren: handelen, aanvoelen en denken worden georiënteerd op het zelfstandig uitvoeren van het huishouden. Hiertoe streven we bij de leerlingen geleidelijk aan volgende algemene doelen na: belangstelling opbrengen en bereidheid tonen om huishoudelijke zorgsituaties aan te pakken, namelijk: zelfzorg (het zorgen voor zichzelf, voor zijn eigen geluk en gezondheid), zelfredzaamheid (het vermogen om te leven zonder professionele hulpverlening) en mantelzorg (aanvullende, niet-beroepsmatige hulpverlening aan bejaarden, zieken en andere hulpbehoevenden); bereidheid tonen en bekwaamheid bezitten om tijdens de zorgsituaties probleemoplossend te denken en te handelen; voorrang verlenen aan preventieve en gezondheidsstimulerende keuzen; aan de dag leggen van een gezonde nieuwsgierigheid zoals vakinformatie kunnen selecteren, ordenen en kritisch beoordelen en integreren; leren omgaan met zichzelf en anderen om tot een evenwichtig functioneren te komen binnen zorgsituaties; op een gemotiveerde wijze een studiekeuze voor de derde graad maken, met name verzorging, groepskoken, organisatiehulp, 4.2 Vakdoelstellingen De algemene doelen worden via volgende vakdoelstellingen nagestreefd, die systematisch en progressief in de opbouw van kennis, vaardigheden en attitudes worden omgezet: kennis de behoefte aan elke voedingsstof analyseren en motiveren; door inzicht in de behoefte aan verschillende voedingsstoffen tot een gezondheidsbevorderende voeding komen; inzien dat omgangskunde een fundamenteel onderdeel is van de zorg voor het welzijn; inzien dat "voedingsgewoonten" een sociale en maatschappelijke dimensie inhouden; vakterminologie m.b.t. de verschillende zorgdomeinen beheersen en gebruiken;
BSO2 graad: Verzorging-voeding 5 begrippen in verband met grondstoffen en grondstofkeuze beheersen; inzicht hebben in basistechnieken, bereidingen en praktische toepassingen; eenvoudige informatie kunnen ordenen; gewoonten m.b.t. het welzijn, de woon- en leefomgeving herkennen en op hun waarde beoordelen. vaardigheden veilig, hygiënisch, ergonomisch en goed georganiseerd werken; fouten opsporen en voorkomen; regels van de omgangskunde en de etiquette beheersen en toepassen; als consument verantwoord verbruiksartikelen kiezen, kopen, gebruiken en verbruiken; elementaire zorgtechnieken organiseren en verantwoord uitvoeren, rekening houdend met de gebruikte grondstoffen en hun afwerking; basistechnieken i.v.m. voedselbehandeling toepassen. attitudes rationeel omspringen met tijd, geld, water, grondstoffen en energie; milieubewust handelen; kwaliteitsbewust handelen; kwaliteitszorg nastreven; informatie raadplegen en kritisch interpreteren; spontaan het materieel onderhouden; consequent de juiste werkwijze toepassen; verantwoordelijkheid tot systematische zorg en verzorging opnemen; op een creatieve en empatische wijze inspelen op omgevings- en menselijke factoren, namelijk diverse vormen en toestanden van materiaal, materieel, gedrag, omgangskunde,
BSO2 graad: Verzorging-voeding 6 5 Pedagogisch-didactische wenken en middelen Uitgangspunt De wijze waarop de leerinhouden in het BSO worden aangebracht (namelijk uitdrukkelijk gerelateerd aan de praktijk), is van fundamenteel belang. Om aan te sluiten bij het profiel van een doorsnee beroepsleerling, dienen we ons voldoende bewust te zijn van de typische kenmerken van deze leerlingengroep, namelijk: - concrete en praktische gerichtheid; - grote affectieve en emotionele ingesteldheid en spontaniteit. Dergelijke leerlingen veronderstellen een specifieke pedagogische aanpak. Leerlinggericht i.p.v. leerstofgericht werken in herkenbare situaties. De leerlingen moeten positieve ervaringen kunnen opdoen opdat zij tot echt leren zouden komen. Stapsgewijs leren zorgen. Nieuwe technieken en vaardigheden worden geleidelijk aangeleerd o.m. via demonstratie en geleide oefening. Op een geleidelijke en progressieve wijze, van eenvoudige tot meer complexe zorgsituaties, leren denken en handelen om tenslotte vaardigheid en tempo m.b.t. routinetaken te verwerven. Via groepsdynamische processen sociale vaardigheden ontwikkelen met het oog op een zo breed mogelijke persoonlijkheidsontplooiing van de leerling. Dit vormt niet enkel de basis voor zelfzorg maar eveneens voor mantelzorg. Langs een breed scala van ervaringen komt de leerling tenslotte tot een doordacht en functioneel optreden in een normale huishoudelijke situatie. Organisatie Bovenstaand uitgangspunt vereist zowel van het lerarenteam als van de schoolorganisatie een bewuste en flexibele organisatie van het onderwijsleerproces. Het technische vak vormt één geheel met het praktijkvak. Daarom worden beide onderdelen door dezelfde leerkracht gegeven. De realisatie van het leerplan vereist een volledige afstemming van TV huishoudkunde op PV huishoudkunde. Daarom is het onontbeerlijk om beide vakken in het lessenrooster in volgende lessenblokken aan te bieden: - zorg voor de voeding: 2 lessenblokken van 4 lesuren; - zorg voor de woon- en leefomgeving: 1 lessenblok van 4 lesuren en 1 lessenblok van 3 lesuren; - zorg voor het welzijn: 1 lessenblok van 2 lesuren en 1 lessenblok van 3 lesuren. Op die wijze kunnen TV en PV huishoudkunde op een soepele en harmonieuze wijze in elkaar vloeien en uitmonden in zorgsituaties. Bij de opmaak van het jaarplan wordt rekening gehouden met volgende elementen: - het reële lessenrooster, t.t.z. de wijze waarop de lesuren TV en PV in het rooster voorkomen (zie hoger); - de mogelijke samenzetting van het 1 ste en 2 de leerjaar; - de beschikbare uitrusting en infrastructuur (o.m. de aanwezigheid van een internaat). Een jaarplan is immers een planningsdocument dat de leerinhouden verdeelt over het aantal lesweken (28), inzonderheid over een aantal zorgsituaties die de huishoudelijke realiteit benaderen. Het is geenszins de bedoeling om de volgorde van de leerinhouden zoals
BSO2 graad: Verzorging-voeding 7 aangegeven in dit leerplan op een identieke manier in het jaarplan over te nemen en vervolgens in analoge lesonderwerpen om te zetten. De leerinhouden van TV en PV worden door de betrokken leerkracht tot een samenhangend geheel in elkaar geschoven. Het is eveneens wenselijk om twee lesweken voor onvoorziene omstandigheden voor te behouden. Deze kunnen desgevallend voor uitbreiding of verdieping van de leerinhouden worden aangewend. Op geregelde en bij het begin van het schooljaar vastgelegde tijdstippen, worden vakgroepvergaderingen georganiseerd. Tijdens deze vergaderingen kunnen o.m. volgende items aan bod komen: - opmaken van de jaarplannen; - vastleggen van prioriteiten bij het concretiseren van het leerplan; - organiseren van binnenklasdifferentiatie; - gebruikmaken van uniforme vakterminologie; - bepalen van inhoud en structuur van de leerlingencursus; - maken van afspraken m.b.t. de mapindeling; - integreren van attitudinale aspecten; - organiseren van individuele remediëring bij leerachterstanden; - bepalen van evaluatiecriteria en hun onderlinge verhouding; - inrichten en gebruiken van de vaklokalen; - deelnemen aan vakoverschrijdende projecten, wedstrijden, De gemaakte afspraken worden vastgelegd in een bondig verslag en door alle betrokkenen opgevolgd. Opbouw van leerinhouden en doelstellingen 1 zorg voor de voeding In het eerste leerjaar worden eenvoudige gerechten en naar het einde van het schooljaar toe maaltijden op basis van elementaire basistechnieken bereid met inheemse producten die voor een voedingsstof representatief zijn. De begrippen in V.G.V.M. en werkorganisatie worden geïntroduceerd en geïmplementeerd in de praktijkoefeningen. Daarnaast gaat de aandacht uit naar het algemeen begrippenkader en de instrumenten die in functie van het gebruik van gezonde voeding gehanteerd kunnen worden. In het tweede leerjaar ligt de klemtoon op de bereiding van eenvoudige feestmaaltijden en streekgerechten op basis van gekende en nieuwe basistechnieken met zowel inheemse als uitheemse voedingsmiddelen. Kwaliteitszorg op basis van product- en procesevaluatie zijn constant in de zorgoefeningen aanwezig. De voedingsstoffen en de voedingsmiddelen worden geanalyseerd: enerzijds in functie van de praktijkoefeningen en anderzijds om een fundamenteler inzicht in gezondheid en gezonde voeding te verwerven. 2 zorg voor de woon- en leefomgeving In het eerste leerjaar brengen we een algemeen begrippenkader aan en gaan we in op de analyse van veelvoorkomende en -gebruikte materialen en hulpmiddelen. Het geheel wordt in zorgoefeningen uitgewerkt en/of toegepast. Deze zorgoefeningen zijn zowel op het onderhoud in ruime betekenis als op decoratie gericht. In het tweede leerjaar worden volgende aspecten belicht: budgetteren, huren/kopen/verbouwen met aandacht voor sociale premies. Minder frequent gebruikte en delicate materialen en hulpmiddelen worden naast algemene elementen uit de woon- en leefomgeving geanalyseerd. Deze zorgelementen worden eveneens in praktische zorgoefeningen omgezet.
BSO2 graad: Verzorging-voeding 8 3 zorg voor het welzijn In het eerste leerjaar brengen we ook een algemeen begrippenkader aan m.b.t. gezondheid en gezondheidszorg. De persoonlijke zorg - vanwaar de transfer naar zorg voor anderen wordt gemaakt - komt uitgebreid aan bod. Daarbij zijn de praktijkoefeningen enerzijds gericht op persoonlijke zorg en hygiëne, anderzijds op het concretiseren van sociale vaardigheden zoals tafeletiquette, gedrag tijdens uitstappen en bezoeken, In het tweede leerjaar gaan we dieper in op zelfkennis en communicatie. Ook de algemene en de specifieke hygiëne en gezondheid worden behandeld, steeds met aandacht voor de beschikbare sociale voorzieningen. Het geheel sluit aan bij praktische zorgoefeningen uit de realiteit. Het wordt aanbevolen om doorheen het schooljaar één of meer doorlopende werkstukken te voorzien die van leerling tot leerling kunnen verschillen. De bedoeling is de onderwijstijd maximaal te benutten; m.a.w. tijdens o.m. dode lesmomenten kunnen de leerlingen aan het doorlopend werkstuk verder werken ongeacht de zorgsituatie die wordt uitgewerkt. Rol van de leraar De voorbeeldfunctie van de leraar is een belangrijke didactische ondersteuning. Hij zal nauwkeurigheid nastreven, zin voor veiligheid en hygiëne tonen, een verzorgde taal gebruiken en correct optreden. De leraar is als het ware de vakman die zijn kennis en vaardigheden in optimale omstandigheden wil doorgeven aan de leerlingen. Wanneer hij vanuit een positieve houding met hen samenwerkt, zal zijn voorbeeldgedrag nog sterker op hen inwerken. Het werk van de leerlingen (individueel of in groep) vereist voldoende aandacht. Niet enkel het bekomen resultaat is belangrijk maar ook de inzet, het doorzettingsvermogen, de zin voor detail en samenwerking. De leraar zal zich bijgevolg niet vastpinnen op deelaspecten, maar een evaluatie uitvoeren die betrekking heeft op het globale. Afhankelijk van de situatie dienen fouten individueel of klassikaal besproken te worden, bij voorkeur onder de vorm van positieve feedback. Remediëringsopdrachten maken integraal deel uit van de opleiding en vorming. Didactische werkvormen Het is van fundamenteel belang om vanuit de praktijk naar de theorie te werken. De praktijk is hoofdzakelijk gericht op het zich eigen maken van basistechnieken en het trainen ervan. Telkens wordt de nadruk gelegd op de verschillende werkwijzen, het gebruik van het juiste materiaal en materieel. Het onderhoud van het materieel, de apparatuur en de omgeving wordt systematisch aangepakt en via gedifferentieerde opdrachten herhaald en ingeoefend. De moeilijkheidsgraad van de zorgsituaties en de oefeningen wordt geleidelijk en stelselmatig verhoogd. In functie van de zorgsituatie wisselen volgende didactische werkvormen elkaar af: - brainstorming; - uitleg geven; - demonstratie; - proefondervindelijke studie; - vergelijkende studie; - observatie; - kringgesprek; - eenvoudige gevalsstudie; - rollenspel; - pedagogisch-didactische uitstappen; - individuele en groepsopdrachten; -
BSO2 graad: Verzorging-voeding 9 Pedagogisch-diadactische uitstappen dienen wat de organisatie betreft telkens grondig voorbereid te worden. De doelstellingen en de opdrachten moeten steeds duidelijk wisselen, zo niet gaat het effect verloren en biedt deze werkvorm geen meerwaarde. Dergelijke uitstappen lenen zich tenslotte uitstekend tot het oefenen van een aantal sociale vaardigheden. De leraar dient constant uit de vele soorten werkvormen de meest relevante keuze te maken. Hierbij kan hij zich door een aantal factoren laten leiden: - de aard van de doelstellingen; - het beoogde leerproces; - de vertrouwdheid van de leerlingen met een bepaalde werkvorm; - de bekwaamheid van de leerkracht m.b.t. een bepaalde werkvorm; - de materiële voorwaarden; - de financiële middelen; - de organisatorische voorwaarden; - De werkvormen kunnen op een continuüm geplaatst worden van sterk leraargestuurd naar sterk leerlinggestuurd. Beide accenten kunnen doorheen het schooljaar in eenzelfde klas aan bod komen. In het eerste geval gaat het om breed uitgewerkte opdrachten waarbij de leraar eveneens kansen biedt tot zelfwerkzaamheid van de leerlingen. Aan het andere uiterste liggen activiteiten waarbij de leerlingen verregaand zelf plannen, uitvoeren en evalueren. Omdat we een zo groot mogelijke zelfstandigheid bij de leerlingen beogen, verdient het laatste echter onze voorkeur. Met het oog op het leggen van verbanden, het formuleren van besluiten, het duiden van inzichten, worden deze werkvormen steeds door individuele of klassikale besprekingen gevolgd. Media Het gebruik van media is noodzakelijk ter ondersteuning van het onderwijsleerproces. We denken hierbij o.m. aan: - didactische wandplaten en posters; - video s; - dia s; - afbeeldingen en foto s; - cd-rom; - transparanten (o.m. met schema s uit de vakliteratuur); - multimedia; - Een passende keuze en een goed gebruik van media maakt deel uit van de professionaliteit van leraren; de onderwijskwaliteit kan ermee vergroot worden. Ook bij de keuze van de media zal met een aantal factoren rekening worden gehouden: - de aangepastheid aan de doelstellingen; - de relevantie voor de leerinhoud; - de flexibiliteit bij voorbereiding en gebruik; - de organisatorische voorwaarden; - Media worden niet zonder meer ingeschakeld in het onderwijsleerproces, maar wel met het oog op de mogelijkheid tot verwerkingsactiviteiten van de leerlingen. Handelsactiviteiten Huishoudelijke routinetaken zoals wassen, strijken, koken, dienen veelvuldig te worden ingeoefend opdat de leerlingen voldoende vaardigheid en tempo zouden verwerven. Het geniet hierbij de voorkeur dat de leerlingen een beroep doen op of gebruikmaken van persoonlijk materiaal, materieel, Indien echter zou blijken dat de mogelijkheden van de leerlingen te gering zijn (zowel financieel als materieel), kan via handelsactiviteiten worden gewerkt (cf. SO 78 Zorgvuldig bestuur in het SO
BSO2 graad: Verzorging-voeding 10 PV Praktijk huishoudkunde/voeding - Zorg voor de voeding (6/6 lt/w) 6 LEERINHOUDEN EN LEERPLANDOELSTELLINGEN 6.1 PV PRAKTIJK HUISHOUDKUNDE/VOEDING 6.1.1 Zorg voor de voeding (6/6 lt/w) 1ste leerjaar LEERINHOUDEN LEERPLANDOELSTELLINGEN PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN I V.G.V.M. EN WERKORGANISATIE TOEGEPAST IN DE KEUKEN 1 Veiligheid 1.1 Onthaal in de keuken 1.2 Veiligheidsvoorschriften 1.3 Veiligheidsmaatregelen 1.3.1 Algemeen 1.3.2 Voorkomen van: - brand - verbranding - elektrocutie 1.4 Toepassing in de keuken 1.4.1 Materieel: - juiste benaming - gebruik - schikking (inventaris) 1.4.2 Apparatuur: - soorten - gebruik - plaats Zich in de keuken veilig voelen. Het belang van veiligheidsvoorschriften inzien. Veiligheidsmaatregelen treffen. Ongevallen voorkomen. De vaste plaats van het materieel en de apparaten respecteren. In functie van de bewerking het gepaste materieel of apparaat gebruiken. Vooraf 1. Relatie leggen met het welzijn op het werk en dit in het kader van ARAB, AREI, CODEX e.a. 2. Begripsvorming is nodig als basis en uitgangspunt om een transfer naar de concrete praktijkoefeningen te kunnen maken. 3. Dit item verdient iedere les de nodige aandacht, het loopt als een constante doorheen de opleiding. Behandelen in coördinatie met zorg voor het welzijn. Situatieontleding.
BSO2 graad: Verzorging-voeding 11 PV Praktijk huishoudkunde/voeding - Zorg voor de voeding (6/6 lt/w) 2 Hygiëne 2.1 Persoonlijke hygiëne 2.2 Keukenhygiëne 2.3 Voedselhygiëne 3 Ergonomie 3.1.Begrip 3.2 Principes 3.3.Toepassingen in de keuken: - houding - werkhoogte - bijsturing 4 Milieu 4.1.Bronnen van afval 4.2 Milieubesparend handelen 4.2.1 Zuinig omgaan met water, energie en verpakking 4.3 Afval sorteren soorten afval (huishoudelijk) sorteermogelijkheden Vertrouwd zijn met de hygiëne in de keuken. Spontaan de dagelijkse persoonlijke hygiëne toepassen. Voedsel hygiënisch behandelen. Materiaal hygiënisch opbergen De principes m.b.t. ergonomisch handelen kennen. Bijsturing doen om op een ergonomische manier in de keuken te werken. De noodzaak van een gezond leefmilieu inzien. De lasten voor het milieu benoemen. Verspilling van grondstoffen voorkomen. Elementen voor een compostbak schematisch weergeven Afval selectief sorteren. Op een spontane manier milieusparend handelen. Het begrip sorteren kunnen aanwenden in de keuken. Zelfcomposteren aanmoedigen. Behandelen in coördinatie met zorg voor het welzijn. Videofilm: Hygiëne in de keuken (Nr. 461-14 ) Brainstorming i.v.m. praktisch haalbare bijsturingsmogelijkheden. Behandelen in coördinatie met zorg voor het welzijn. Kringgesprek: belang van een gezond leefmilieu.
BSO2 graad: Verzorging-voeding 12 PV Praktijk huishoudkunde/voeding - Zorg voor de voeding (6/6 lt/w) II BEGRIPPENKADER EN INFORMATIEMIDDELEN I.V.M. VOEDSELBEHANDELING 1 Begrippenkader 1.1 Basistechniek 1.1.1 Begrip 1.1.2 Soorten 1.1.3 Toepassing 1.2 Basisprincipe 1.2.1 Begrip 1.2.2 Soorten 1.3 Basisbereiding 1.3.1 Begrip 1.3.2 Soorten Enkele basistechnieken opnoemen. Het verschil tussen een basistechniek en een basisbereiding weten. Weten dat van een basisbereiding een variatie van gerechten bereid wordt. Punt 1, 2.1. en 2.3. in relatie tot elkaar behandelen. Steeds de correcte terminologie gebruiken. Op de basisprincipes wordt beperkt ingegaan. 2 Informatiemiddelen 2.1.Schriftelijke bronnen: - losse recepten - kookboeken 2.2 Auditieve bronnen: - mond aan mond - radio 2.3 Audiovisuele bronnen: - videorecepten 3 Etikettering Recepten op hun waarde beoordelen. Een courant kookboek gebruiken. Een mondeling recept inschatten en beoordelen. Een nieuw recept aan de hand van een videoreportage bereiden. Belangstelling opwekken om spontaan een verpakking te lezen en er de belangrijkste elementen uithalen. Bereidingswijzen op de verpakking volgen en interpreteren. Door de leerlingen een receptenboek laten aanleggen. Van begeleid gebruik naar zelfstandig gebruik van de informatiemiddelen.
BSO2 graad: Verzorging-voeding 13 PV Praktijk huishoudkunde/voeding - Zorg voor de voeding (6/6 lt/w) III TAFELZORG 1 Tafeldekken 1.1 Benodigdheden 1.2 Richtlijnen 2 Tafelafwerking en -versiering 2.1 Benodigdheden 2.2 Richtlijnen Een verzorgde tafel voor een brood- en warme maaltijd dekken. Voor eenvoudige gelegenheden een tafel voor een brood- en warme maaltijd afwerken/ versieren. Vooraf 1. De tafeldienst wordt correct aangeleerd en verdient een blijvende aandacht. Dit gebeurt onder de vorm van bijsturing/verbreding, volgens de vorderingen in de leerinhouden en de beschikbare mogelijkheden. 2. Werken met beurtrolsysteem: elke les een verantwoordelijke aanduiden. 3 Tafeldienst 3.1 Op- en afdienen 3.2 Opruimen Op een verantwoorde en hoffelijke manier de tafel op- en afdienen. Op een efficiënte manier de eetruimte/keuken opruimen. Documentatie door de leerlingen laten aanleggen. IV ZORGOEFENINGEN I.V.M. VOEDING 1 Fruit en fruitgerechten 1.1 Uitgangspunten: - belang van fruit in de voeding - mogelijkheden 1.2 Basistechnieken: - schillen en pellen - persen - snijden - leeghalen en vullen 1.3 Gebruiken van tafelfruit 1.4 Bereiden van o.m.: - vruchtensap - vruchtensla - appelmoes - appelbeignets 1.5 Analyse en werkorganisatie: Fruit onder diverse vormen gebruiken. Fruit volgens de tafeletiquette eten Fruitgerechten bereiden. Vooraf Analyse en werkorganisatie komen elke les aan bod. 1. Materiaal: situering (of herhaling) van de leerinhoud TV. 2. Materieel: nieuw gereedschap en/of nieuwe apparatuur worden telkens besproken. 3. De timing en volgorde van het werk worden grondig behandeld. De basistechnieken worden aangeleerd via demonstratie. In coördinatie met tafeletiquette. Kookboek gebruiken. Persoonlijk receptenboekje aanleggen.
BSO2 graad: Verzorging-voeding 14 PV Praktijk huishoudkunde/voeding - Zorg voor de voeding (6/6 lt/w) - materiaal - materieel - timing en volgorde 2 Groenten 2.1 Rauwkost: - basistechnieken 2.2 Bereide groenten: - basistechnieken Verschil in voedingswaarde tussen rauwkost en bereide groenten aanduiden. Enkele soorten rauwkost opnoemen en het gebruik ervan aangeven. Geschikte rauwkost als broodbeleg kiezen en verwerken. Het belang van bereide groenten in een gezond voedingspatroon inzien. Groenten raspen en fijnmaken. Rauwkost en salades bereiden. Voedende waarde van rauwkost en bereide groenten vergelijken. 2.3 Analyse en werkorganisatie: - materiaal - materieel - timing en volgorde 3 De soepen 3.1 Uitgangspunten: - belang - indeling - soorten 3.2 Basistechnieken: - reinigen - wassen - snijden van groenten - koken Het belang van soepen in de voeding kennen. Weten dat soepen op verschillende manieren bereid kunnen worden en hiervan voorbeelden geven. De basistechnieken i.v.m. het gebruiksklaar maken van groenten uitvoeren. Vergelijkende studie i.v.m. voedende waarde (voedingsplanner), smaak en prijs van verse, diepvries en ingeblikte soep. Van demonstratie naar zelfstandig werk.
BSO2 graad: Verzorging-voeding 15 PV Praktijk huishoudkunde/voeding - Zorg voor de voeding (6/6 lt/w) - pureren - blancheren en invriezen 3.3 Basisbereiding van: - doorgestoken soep - niet-doorgestoken soep 3.4 Bereiden van soepen 3.5 Invriezen van soepgroenten 3.6 Analyse en werkorganisatie: - materiaal - materieel - timing en volgorde De basisbereiding van de verschillende soorten soepen maken. Enkele veelgebruikte soepen bereiden. Soepgroenten invriezen. 4 Broodmaaltijden 4.1 Uitgangspunten: - belang van brood in de voeding - soorten broodmaaltijden 4.2 Basistechnieken: - brood bakken - brood roosteren - brood beleggen 4.3 Bereiden van o.m.: - ontbijt - vieruurtje - picknick 4.4 Analyse en werkorganisatie: - materiaal - materieel - timing en volgorde Voor diverse gelegenheden en op een gevarieerde manier een broodmaaltijd bereiden. Demonstratie: brooddeegbereiding. Documentatie aanleggen. 5 Eiergerechten 5.1 Uitgangspunten: - voordelen - nadelen 5.2 Basistechnieken: - koken - binden Inzien dat eiergerechten een goedkope bron van eiwitten zijn. De technieken koken en binden beheersen. Demonstratie.
BSO2 graad: Verzorging-voeding 16 PV Praktijk huishoudkunde/voeding - Zorg voor de voeding (6/6 lt/w) 5.3 Bereiden van o.m.: Een variatie van eiergerechten bereiden. - zacht en hard gekookte eieren - eierflan 5.4 Analyse en werkorganisatie: - materiaal - materieel - timing en volgorde 6 Melkbereidingen 6.1 Uitgangspunten: - belang - soort i.f.v. het gebruik 6.2 Basistechnieken: - koken van melk - yoghurtcultuur - shaken 6.3 Bereiden van o.m.: - yoghurt en afleidingen - milkshakes - puddingen 6.4.Analyse en werkorganisatie: - materiaal - materieel - timing en volgorde In functie van het gebruik de meest geschikte melksoort kiezen. Weten dat melk snel overkookt en de technieken kennen om hierop in te spelen. Eenvoudige melkbereidingen zelfstandig kunnen maken. Demonstratie. Kookboek raadplegen. 7 Aardappelbereidingen 7.1 Uitgangspunten: - variëteit i.f.v. de bereiding - keuze van de bereiding i.f.v. maaltijd - voorzorgen voor behoud van mineralen en vitaminen 7.2 Basistechnieken: - schillen - borstelen, wassen, spoelen - koken - fruiten In functie van de bereiding de meest geschikte aardappelvariëteit kiezen. De aardappelbereiding afstemmen op de hoofdschotel. Aardappelen op een economisch verantwoorde wijze schillen. Demonstratie.
BSO2 graad: Verzorging-voeding 17 PV Praktijk huishoudkunde/voeding - Zorg voor de voeding (6/6 lt/w) 7.3 Bereiden van o.m.: - aardappelen in de pel - aardappelpuree - frieten 7.4 Analyse en werkorganisatie: - materiaal - materieel - timing en volgorde Eenvoudige aardappelbereidingen zelfstandig kunnen maken. 8 Rijstgerechten 8.1 Uitgangspunten: - soort i.f.v. de bereiding 8.2 Basistechnieken: - koken 8.3 Bereiden van o.m.: - zoete gerechten: rijstpap,... - hartige gerechten: rijstkroketten, risotto, 8.4 Analyse en werkorganisatie: - materiaal - materieel - timing en volgorde Eenvoudige rijstgerechten bereiden. Demonstratie. Videorecept uitvoeren. 9 Suiker in gerechten 9.1 Uitgangspunten: - soort i.f.v. de bereiding 9.2 Basistechnieken: - oplossen - karameliseren - kneden - vormen 9.3 Bereiden van o.m.: - siropen - marsepein - speculaas 9.4 Analyse en werkorganisatie: Lekkere, originele en verzorgde versnaperingen bereiden. Demonstratie. Via opzoekwerk in tijdschriften toepassingen uitproberen. Creativiteit stimuleren: vrij werk van de leerlingen.
BSO2 graad: Verzorging-voeding 18 PV Praktijk huishoudkunde/voeding - Zorg voor de voeding (6/6 lt/w) - materiaal - materieel - timing en volgorde 10 Vleesbereidingen 10.1 Uitgangspunten: - soort i.f.v. de bereiding - hoeveelheid per persoon 10.2 Basistechnieken: - braden - bakken - stoven - roosteren 10.3 Bereiden van vlees en vleesvervangende produkten. 10.4 Analyse en werkorganisatie: - materiaal - materieel - timing en volgorde De gepaste basistechniek aanwenden naargelang de aard van het vleesstuk. Verschillende vleesstukken op diverse manieren bereiden. Zelfstandig een recept kunnen uitvoeren. Demonstratie. Kookboek raadplegen. Zelfstandig werken.
BSO2 graad: Verzorging-voeding 19 PV Praktijk huishoudkunde/voeding - Zorg voor de voeding (6/6 lt/w) 2de leerjaar LEERINHOUDEN LEERPLANDOELSTELLINGEN PEDAGODGISCH-DIDACTISCHE WENKEN I KWALITEITSBEWUST HANDELEN IN DE KEUKEN 1 Kwaliteit 1.1 Algemeen begrip 1.2 Productkwaliteit 1.3 Proceskwaliteit 1.4 Integrale kwaliteit: kwaliteitszorg 2 Voedsel behandelen op een kwaliteitsvolle manier 2.1 Taakafbakening: - wat? - wanneer? - hoeveel? 2.2 Taakvoorbereiding: - splitsen - analyseren - beredeneren 2.3 Taakuitvoering: - aankopen - bereidingswijze - afwerking 2.4 Taakevaluatie: - productevaluatie - procesevaluatie Kwaliteitsbewust zijn (weten aan welke vereisten een product moet voldoen. De betekenis van kwaliteit verwoorden. Het verschil tussen product- en proceskwaliteit aantonen. De elementen van integrale kwaliteit die leiden tot kwaliteitszorg toepassen. Aandacht hebben voor bio-producten. Een gerecht op basis van het principe van kwaliteitszorg bereiden. Kwaliteitsbewust zijn (tijdens het aankopen en het bereiden van een product, rekening houden met de specifieke vereisten die op een verpakking vermeld staan om de kwaliteit te verzekeren). Kwaliteitsvolle producten aankopen. Vooraf 1. Dit item wordt stapsgewijs bijgebracht, op een eenvoudige manier en geïllustreerd met tal van voorbeelden uit de praktijk. 2. De praktische toepassing nl. aandacht voor kwaliteitszorg, loopt als een constante doorheen alle zorgdomeinen van het leerplan. Loopt als een constante doorheen de zorgoefeningen i.v.m. voeding.
BSO2 graad: Verzorging-voeding 20 PV Praktijk huishoudkunde/voeding - Zorg voor de voeding (6/6 lt/w) II TAFELZORG 1 Tafeldekken 1.1 Brunch 1.2 Buffet 1.3 Eenvoudige feestmaaltijd 2 Tafeletiquette 3 Tafeldienst 3.1 Op- en afdienen 3.2 Opruimen Een aangepaste tafel voor de diverse maaltijden dekken. Het belang van gezellig tafelen inzien. Bestek op een correcte wijze vast houden en gebruiken. Servet gebruiken. Zelfstandig een tafeldienst uitvoeren. Uitbreiding van de leerstof van het 1ste leerjaar. Hieraan de nodige aandacht in elke les schenken. Uitbreiding naar een eenvoudige receptie. III WERKORGANISATIE TOEGEPAST IN DE KEUKEN IV ZORGOEFENINGEN I.V.M.VOEDING 1 Water 1.1 Uitgangspunten: - belang - smaakcombinaties 1.2 Basistechnieken: - mengen - shaken 1.3 Bereiden van o.m.: - alcoholvrije aperitieven - ijslolly s - sorbets 1.4 Analyse en werkorganisatie: - materiaal - materieel - timing en planning Organisatieplan: de verschillende werkzaamheden op elkaar afstemmen en efficiënt uitvoeren. Noodzaak inzien van een goede vochtbalans. Smaakcombinaties toelichten. De basistechnieken kunnen toepassen. Verfrissende en dorstlessende dranken en gerechten maken. Oog hebben voor mooie kleur en smaakcombinaties van aperitieven. Het eigen werk controleren, evalueren en bijsturen. Vooraf Analyse en werkorganisatie komen elke les aan bod (zie ook punt I). 1. Materiaal: leerinhoud TV als ondersteuning. 2. Materieel: nieuw gereedschap en/of nieuwe apparatuur worden telkens besproken. 3. De timing en volgorde van het werk worden grondig behandeld. 4. Evaluatie: zowel de product- als de procesevaluatie komen elke les aan bod. Waar mogelijk en nodig wordt bijgestuurd. De bedoeling bestaat erin om tot kwaliteitszorg te komen. Basistechnieken worden aangeleerd via demonstratie. Het belang van aangepaste glazen benadrukken: aangepast glaswerk als finishing touch.
BSO2 graad: Verzorging-voeding 21 PV Praktijk huishoudkunde/voeding - Zorg voor de voeding (6/6 lt/w) - evaluatie 2 Tuinkruiden en specerijen 2.1Uitgangspunten: - alternatief voor zout - combinatiemogelijkheden 2.2 Basistechnieken: - hakken/malen - trekken - drogen 2.3 Bereiden van o.m.: - kruidenomelet - kruidendrank 2.4 Analyse en werkorganisatie: - materiaal - materieel - timing en planning - evaluatie 3. Gerechten met deegwaren 3.1 Uitgangspunten: - variëteiten 3.2 Basistechnieken: - koken (al dente) 3.3 Bereiden van o.m.: - deegwaren met ham en kaassaus - deegwaren met tomatensaus 3.4. Analyse en werkorganisatie: - materiaal - materieel - timing en planning - evaluatie 4 Gerechten met kaas 4.1 Uitgangspunten: - keuze i.f.v. gebruik Het verschil in smaak en gebruik tussen verse en gedroogde tuinkruiden duidelijk maken. De culinaire waarde van kruiden aangeven. Het rijke gamma aan deegwaren in bereidingen verwerken. Gerechten met kruiden verrijken. Een variatie aan kaassoorten weten te selecteren bij In samenspraak met zorg voor de woon- en leefomgeving (aanleggen kruidentuin). Aantonen dat juist gebruik van kruiden een heilzame werking kan uitoefenen, terwijl onoordeelkundig gebruik juist schade aan de gezondheid kan toebrengen. Streven naar zelfevaluatie. Bijsturing van de leerling door een opmerking te laten formuleren die hij of zij toevoegt aan een recept. Deegwaren als sportvoeding toelichten. Aandacht voor de kooktijd van de verschillende deegwaren. Het belang van al dente koken bijbrengen. Eventueel zelf deegwaren maken. Demonstratie van nieuwe basistechnieken.
BSO2 graad: Verzorging-voeding 22 PV Praktijk huishoudkunde/voeding - Zorg voor de voeding (6/6 lt/w) 4.2 Basistechnieken: het samenstellen van een kaasplank. - snijden - gratineren 4.3 Bereiden van o.m.: - kaasplank - gegratineerde schotel 4.4 Analyse en werkorganisatie: - materiaal - materieel - timing en planning - evaluatie Verpakking juist kunnen aflezen. Kazen op de juiste manier versnijden en presenteren. Kookboek gebruiken. 5 Vleeswarenbereidingen 5.1 Uitgangspunten: - benaming i.f.v. de herkomst 5.2 Basistechnieken: - malen - snijden 5.3 Bereiden van o.m.: - vleespaté - vleessalade - koude vleesschotels 5.4 Analyse en werkorganisatie: - materiaal - materieel - timing en planning - evaluatie 6 Gevogeltebereidingen 6.1 Uitgangspunten: - gebruiksmogelijkheden 6.2 Basistechnieken: - versnijden - bouillon trekken - grilleren 6.3 Bereiden van o.m.: - kip aan t spit - waterzooi Een vleesschotel samenstellen en schikken. Vleeswaren op een verantwoorde wijze kunnen bewaren. De vakterminologie van de delen van gevogelte begrijpen. De delen van het gevogelte op de juiste manier versnijden zowel voor als na de bereiding. Feestsoepen kunnen bereiden en afwerken Een verscheidenheid aan gerechten met gevogelte bereiden. Extra nadruk leggen op de voedselhygiëne. Verschillende garneringen uitproberen. Zelfbereide en gekochte vleessalade vergelijken. Demonstratie ven basistechnieken. Zelfstandig werk van de leerlingen aanmoedigen: gerecht uit kookboek bereiden.
BSO2 graad: Verzorging-voeding 23 PV Praktijk huishoudkunde/voeding - Zorg voor de voeding (6/6 lt/w) - koninginnenhapje 6.4 Analyse en werkorganisatie: - materiaal - materieel - timing en planning - evaluatie 7 Wildbereidingen 7.1 Uitgangspunten: - wildkalender 7.2 Basistechnieken: - marineren 7.3 Bereiden van o.m.: - gemarineerd gebraad (alternatief) 7.4 Analyse en werkorganisatie: 8 Visbereidingen 8.1 Uitgangspunten: - versheidskenmerken - soort i.f.v. de bereiding 8.2 Basistechnieken: - reinigen, wassen, verdelen - pocheren - paneren en bakken - roosteren - wokken 8.3 Bereiden van o.m.: - magere vissoorten - vette vissoorten - visschotels (met verse vis, gerookte vis, visconserven) 8.4 Analyse en werkorganisatie: 9 Gerechten van schelp- en schaaldieren 9.1 Uitgangspunten: - versheidskenmerken - kalender m.b.t. gebruik 9.2 Basistechnieken: De basistechnieken met eigen woorden uitleggen en toepassen in verschillende wildbereidingen. Eenvoudige wildbereidingen of alternatieven bereiden. Een vissoort kiezen in functie van de basistechniek en de bereiding. Een gevarieerde koude visschotel samenstellen. Inzien dat kennis van de versheidskenmerken een voedselvergiftiging kan voorkomen. De versheid van schelp- en schaaldieren inschatten. Demonstratie van de basistechnieken. Rund- en varkensvlees marineren als alternatief. Via tijdschriften, kookboeken en videorecepten passende toepassingen uitproberen. De grote verscheidenheid aan vissoorten biedt een rijke variatie aan visbereidingen. Erop wijzen dat vis een evenwaardig vervangingsmiddel voor vlees is. Demonstratie van basistechnieken. Zelfstandig werk van de leerlingen aanmoedigen: gerechten met behulp van video bereiden. Opdienen met aangepaste garneringen en een juiste combinatie met andere voedingsmiddelen. Gebruik van viscouverts.
BSO2 graad: Verzorging-voeding 24 PV Praktijk huishoudkunde/voeding - Zorg voor de voeding (6/6 lt/w) - reinigen Demonstratie van de basistechnieken. - koken - pellen Schaal- en schelpdieren bereiden. 9.3 Bereiden van eenvoudige schaal- en schelpdieren. 9.4 Analyse en werkorganisatie: 10 Uitheemse gerechten 10.1 Uitgangspunten: - internationalisering van de keuken 10.2 Basistechnieken: - stomen - roerbakken - fruiten in olie 10.3 Bereiden van o.m.: - Chinese fondue - vleesfondue - Thaise wok 10.4 Analyse en werkorganisatie: Openstaan voor uitheemse gerechten. Enkele uitheemse gerechten bereiden. Bezoek aan Turks, Thais, Chinees restaurant. De waarde van de bereidingswijze volgens het land van herkomst bijbrengen. Experimenteren met gerechten en buitenlands producten in eigen keuken. Documentatie van uitheemse gerechten aanleggen.
BSO2 graad: Verzorging-voeding 25 PV Praktijk huishoudkunde - Zorg voor de woon- en leefomgeving (4/4 lt/w) 6.2 PV PRAKTIJK HUISHOUDKUNDE 6.2.1 Zorg voor de woon- en leefomgeving (4/4 lt/w) 1ste leerjaar LEERINHOUDEN LEERPLANDOELSTELLINGEN PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN I V.G.V.M. EN WERKORGANISATIE TOEGEPAST IN DE WOON- EN LEEFOMGEVING 1 Veiligheid 1.1 Veilig handelen 2 Gezondheid 2.1 Hygiënisch handelen 2.2 Ergonomisch handelen 3 Verfraaiing 3.1 Decoratief werken 6.2.1.1.1.1 4 Milieu 4.1 Milieusparend handelen 5 Werkorganisatie 5.1 Georganiseerd werken Het belang van voorschriften inzien in functie van veiligheid, gezondheid, milieu en ergonomie bij het uitvoeren van opdrachten en toepassingen. Veiligheidsmaatregelen kunnen treffen in de woonen leefomgeving. Weten dat algemene en persoonlijke hygiëne noodzakelijk zijn voor de gezondheid. Het begrip ergonomie kennen en toepassen. Op een spontane manier milieusparend handelen door verspilling van grondstoffen en producten tegen te gaan. Afval selectief kunnen sorteren uit respect voor het leefmilieu. De principes van een goede werkorganisatie toepassen bij het onderhouden en verwerken van materialen. Dit item (V.G.V.M.) en werkorganisatie komt voor in volgende vakgebieden: - zorg voor de voeding; - zorg voor de woon- en leefomgeving. De veiligheid, gezondheid, verfraaiing en milieu zijn overal noodzakelijk en daarom kan het item worden herhaald met telkens de specifieke richtlijnen. Vooraf wordt de relatie gelegd met preventie en bescherming en richtlijnen in professionele situaties. Behandelen in coördinatie met zorg voor de voeding. Krantenknipsels verzamelen. Actualiteit volgen i.v.m. milieuproblematiek. Komt elke les aan bod.
BSO2 graad: Verzorging-voeding 26 PV Praktijk huishoudkunde - Zorg voor de woon- en leefomgeving (4/4 lt/w) II Analyse en gebruik van hulpmiddelen 1 Producten 1.1 Water: - indeling volgens hardheid - mogelijke oplossingen m.b.t. hard water - energiebesparende en milieuvriendelijke tips - ontkalken van een huishoudelijk toestel 1.2 Wasmiddelen: - soorten volgens uitzicht - soorten volgens aard van de was - dosering en gebruik 1.3 Stijfsel: - handelsvormen - doel - gebruik van stijfsel 1.4 Specifieke middelen voor reiniging en onderhoud: - reinigingsmiddelen - onderhoudsmiddelen - gecombineerde middelen - desinfectiemiddelen - veiligheidsaspecten 2 Materieel 2.1 Sponzen en zemen 2.2 Schuurmaterieel 2.3 Synthetische doeken 3 Apparaten 3.1 De wasmachine: Het verschil tussen hard en zacht water inzien en de gevolgen van hard water kunnen oplossen. Toestellen doeltreffend ontkalken. Informatie op verpakkingsmateriaal lezen en interpreteren. Verschillende soorten wasmiddelen indelen volgens uitzicht en aard. Wasmiddelen gebruiken in functie van het textiel en de vuilheidsgraad. Het doel van stijfsel verklaren in functie van het gebruik. Verschillende stijfselsoorten bereiden en gebruiken. Enkele veelgebruikte reiniging en onderhoudsmiddelen opnoemen voor diverse materialen. Veiligheid in acht nemen bij gebruik en opslaan van schoonmaak en desinfectiemiddelen. Voornaamste soorten kennen en gebruiken voor diverse materialen. Documentatiemap aanleggen. Dit deel wordt geïmplementeerd in functie van materialen en technieken bij elke zorgoefening. Proefondervindelijk waarnemen in overleg met wetenschappen. Waterhardheid van eigen leidingwater nagaan en bespreken. Werken met gewone azijn en handelsproducten. Kennismaking met productaanbod o.m. door consumentenvoorlichting. Visuele voorstelling van allerlei wasmiddelen. De voornaamste stijfselsoorten tonen. Resultaten vergelijken Bezoek aan grootwarenhuis of drogisterij. De voorkeur geven aan milieusparende en multifunctionele producten. Een doe - het zelfgids raadplegen. De verschillende apparaten doorlopend gebruiken.
BSO2 graad: Verzorging-voeding 27 PV Praktijk huishoudkunde - Zorg voor de woon- en leefomgeving (4/4 lt/w) - gebruik Was,- strijk en droogapparatuur veilig, - - programmeren ergonomisch en energiebewust gebruiken. - aankoop De relatie prijs - kwaliteit van de apparatuur inzien. 3.2 De droogtrommel: - soorten - gebruik - aankoop 3.3 Het strijkmaterieel: - soorten - gebruik - aankoop 3.3 De naaimachine: - soorten - gebruik - aankoop De soorten droogtrommels herkennen en een verantwoorde keuze maken. Een droogtrommel efficiënt gebruiken( niet geschikt voor alle textiel!). De soorten strijkapparaten herkennen en een verantwoorde keuze maken in functie van grootte gezin en budget. Strijkapparaten juist gebruiken. De soorten naaimachines herkennen en een verantwoorde keuze maken in functie van gebruik en budget. Een naaimachine doeltreffend gebruiken. Strijkresultaten vergelijken. III ZORGOEFENINGEN I.V.M. MATERIALEN EN TECHNIEKEN IN WOON EN LEEFOMGEVING 1 Glas 1.1 Reinigen 1.1.1 Onderhoud van de vaat: - manueel - machinaal 1.1.2 Grondig onderhoud van: - thermos Op een juiste manier de vaat reinigen, zowel manueel als machinaal. Aangepaste, milieuvriendelijke producten kiezen bij het onderhoud van glas. Glazen voorwerpen correct onderhouden. Vooraf De toepassingen i.v.m. de decoratieve werkvormen worden gekozen in functie van hun relevantie en rekening houdend met de actualiteit. Eén werkstukje per onderwerp volstaat; gecombineerde toepassingen behoren eveneens tot de mogelijkheden. Bij elke zorgoefening de begrippen materialen hulpmiddelen technieken aanbrengen en demonstreren.
BSO2 graad: Verzorging-voeding 28 PV Praktijk huishoudkunde - Zorg voor de woon- en leefomgeving (4/4 lt/w) - ramen - spiegels - vazen - siervoorwerpen in glas 1.1.3 Milieuraadgevingen 1.2 Decoratieve werkvormen 1.2.1 Technieken: - schilderen op glas - graveren Belang inzien van sorteren en milieusparend omgaan met verpakkingsmateriaal. Versieringen op glas uitvoeren. Nieuwe technieken toepassen. Eventueel gebruik maken van verloren verpakking. Volgens de mogelijkheden van de leerlingen en van de school. 2 Keramiek 2.1 Reinigen 2.1.1 Onderhoud van keukenbenodigdheden uit aardewerk, keramiek, porselein, 2.1.2 Onderhoud van vloeren 2.1.2 Onderhoud van sanitair 2.2 Decoratieve werkvormen 2.2.1 Technieken: - keramiek beschilderen - boetseren 2.3 Herstellen: - lijmen van stukjes keramiek - bijkleuren 3 Hout 3.1 Reinigen 3.1.1 Grondig onderhoud van: - onbedekt hout: siervoorwerpen - bedekt hout: meubelen, deuren, vensters, kasten, 3.1.2 Boenen van meubelen 3.2 Decoratieve werkvormen 3.2.1 Technieken: Op een juiste manier keramiek reinigen en / of onderhouden met aangepaste producten. Inzien dat sfeermakers bijdragen tot de gezelligheid in de woning. Verschillende technieken op keramiek uitvoeren en een origineel werkstuk of mooie sfeermaker bekomen. Gebroken voorwerpen lijmen. Beschadigde voorwerpen bijkleuren om alzo een kritisch consumentengedrag te stimuleren. Het belang inzien om onbedekt en bedekt hout op de juiste manier en met aangepaste producten grondig te reinigen. Techniek van boenen kunnen uitvoeren. Nieuwe technieken op een veilige manier uitvoeren met aangepast gereedschap. Eventueel bezoek aan pottenbakkerij. Technieken demonstreren. Creativiteit van de leerlingen stimuleren. In coördinatie met plastische opvoeding. Bezoek aan een houtafdeling, eventueel in de school zelf.
BSO2 graad: Verzorging-voeding 29 PV Praktijk huishoudkunde - Zorg voor de woon- en leefomgeving (4/4 lt/w) - schuren - vijlen - figuurzagen, zagen - verbinden: spijkers, schroeven - kleven - beitsen - verven - vernissen Een eenvoudige, kleine oefening met hout tot een goed afgewerkt product brengen. Meubelen opfrissen met als doel te recycleren en de afvalberg te verminderen. Technieken demonstreren. 4 Metalen 4.1 Reinigen 4.1.1 Grondig onderhoud van metalen, metaalbedekkingen en legeringen: - kookpotten en bakpannen - bakplaten en bakvormen - bestek, opdienschotels - fiets, auto - wasbakken en kranen, 4.1.2 Grondig onderhoud van edele metalen: - juwelen - siervoorwerpen 4.2 Decoratieve werkvormen 4.2.1 Technieken: - metaal plooien - snijden - bewerken In functie van het metaal het aangepaste onderhoudsproduct kiezen en adequaat gebruiken. Metaal en metaaldraad kunnen verwerken rekening houdend met veiligheidsvoorschriften. Volgens de interesse en de mogelijkheden van de leerlingen. Vergelijkende productstudie: - prijs - resultaat Gebruik maken van boeken i.v.m. decoratietechnieken. 5 Papier 5.1 Decoratieve werkvormen 5.1.1 Technieken: - vouwen - knippen - inpakken - schilderen, sjabloneren, tamponneren - embossing - origami Creatief werken met papier als uiting van persoonlijke expressie. Kritisch een afgewerkt geheel kunnen evalueren. Wenskaarten, briefpapier ontwerpen, uitwerken, afwerken en versturen. Een geschenk op een originele manier inpakken om Basistechnieken om papier te verwerken demonstreren. Allerhande papiersoorten verwerken. Seizoengebonden en met thema s werken: lente, winter, Kerstmis, Valentijn, Pasen, In coördinatie met plastische opvoeding. Aandacht schenken aan diverse vormen o.m. fles,
BSO2 graad: Verzorging-voeding 30 PV Praktijk huishoudkunde - Zorg voor de woon- en leefomgeving (4/4 lt/w) hieraan een meerwaarde te geven. groot, klein, 6 Rubber 6.1 Reinigen Het belang inzien om rubberen dichtingen (koelkast, Grondig onderhoud van: diepvries, ) regelmatig te onderhouden. - speelgoed in rubber - afsluitringen in rubber: wasmachine, koelkast, diepvries, 6.2 Decoratieve werkvormen 6.2.1 Technieken: - knippen - kleven Technieken m.b.t. rubber toepassen en eigen creativiteit stimuleren. Gipsfiguurtjes gieten met bestaande rubberen vormpjes. 7 Plastiek kunstrubber 7.1 Reinigen Grondig onderhoud van: - speelgoed - tuinmeubelen - keukenmaterieel - raambekleding 7.2 Decoratieve werkvormen 7.2.1 Technieken: - versnijden - lijmen 8 Katoen 8.1 Reinigen 8.1.1 Wassen van wit en gekleurd katoen met de wasmachine 8.1.2 Opvouwen van spons, interlock, 8.1.3 Strijken van wit en gekleurd katoen: - tafellinnen - bedlinnen - onder- en bovenkledij 8.2 Decoratieve werkvormen 8.2.1 Technieken: Plastiek onderhouden met aangepaste producten en krasvrij maken. Wit en gekleurd katoen wassen, opvouwen en strijken. Het nut inzien van een onderhoudsetiket en het kunnen interpreteren. Was, - droog en strijkapparatuur veilig, ergonomisch en energiebewust gebruiken volgens de gebruiksaanwijziging die steeds bij de hand moet zijn. Verschillende technieken op katoen toepassen. Productvergelijking. Demonstratie van nieuwe technieken. Demonstratie van de verschillende basistechnieken. Brochures, modebladen raadplegen.