RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE

VVE-RAPPORT RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE PEUTERSPEELZAAL DE WADLOPERTJES KINDERDAGVERBLIJF DE EEMSRAKKERTJES BASISSCHOOL DE MEERPAAL BASISSCHOOL NOORDERBREEDTE Locaties : : : Meerpaal :Noorderbreedte Brinnr. :13XU, 09SR Plaats :9933 KH lfzijl Onderzoeksnummers :9064 + 9067 + 9073 + 9081 Documentnummer :3416861 Datum onderzoek :2 april 2012 Datum vaststelling rapport :22 oktober 2012 Odin:128326 Onderzoeksdatum: 02-04-2012 Pagina 1 van 9

1. INLEIDING Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE). VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in groep 3 van het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. Dit rapport maakt onderdeel uit van de bestandsopname in de gemeente lfzijl. In deze gemeente hebben alle voor- en vroegscholen die te maken hebben met VVE een vragenlijst ingevuld waarin zij de stand van zaken op hun (voor)school weergeven. Alle locaties krijgen automatisch een zelfrapportage. Enkele locaties zijn vervolgens bezocht door de Inspectie van het Onderwijs ter verificatie van deze zelfevaluaties. Alle bezochte locaties ontvangen een rapportage met de bevindingen van de Inspectie. Het definitieve rapport wordt gepubliceerd op de website van de Inspectie. uitkomsten van alle zelfevaluaties en de bevindingen van de Inspectie van het Onderwijs naar aanleiding van de locatiebezoeken worden samengevat in een gemeentelijk rapport. Dit geeft een totaalbeeld weer van VVE in de gemeente lfzijl. Dit rapport wordt, als het definitief is vastgesteld, samen met de locatierapporten, gepubliceerd op de website van de Inspectie. Werkwijze onderzoek Psz, kdv, c.b.s. Meerpaal en o.b.s. Noorderbreedte zijn door de Inspectie van het Onderwijs bezocht. Daarbij hebben de volgende activiteiten plaatsgevonden: groepsbezoeken een gesprek met leidsters en leerkrachten een gesprek met ouders een gesprek met de intern begeleiders gesprekken met locatieleiding, coördinatie en directie Dit rapport geeft de bevindingen van de Inspectie over de kwaliteit van VVE op deze locatie weer. Inhoud rapport In dit rapport worden de volgende onderwerpen besproken: voorwaarden van VVE ouders kwaliteit van de educatie Het VVE-programma, zoals dat wordt aangeboden Het pedagogisch klimaat Het educatief handelen ontwikkeling, zorg en begeleiding kwaliteitszorg doorgaande lijn tussen de voor- en vroegschool resultaten van VVE Elk van de VVE-kwaliteitsaspecten is uiteengelegd in indicatoren. Als een indicator beoordeeld wordt, gebeurt dat doorgaans met de volgende oordelen: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig ze kwalificatie geeft aan dat er écht iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn wenselijk ze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen ze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat andere voor- en/of vroegscholen hiervan kunnen leren. Dit rapport is gebaseerd op het VVE-toezichtkader (zie de internetsite van de onderwijsinspectie). Odin:128326 Onderzoeksdatum: 02-04-2012 Pagina 2 van 9

Opbouw van het rapport Hoofdstuk 2 beschrijft het totaalbeeld van het onderzoek. beoordeelde onderwerpen (indicatoren) staan in hoofdstuk 3, met eerst de oordelen en daarna een toelichting als dat nodig is. Daarbij kunnen de overeenkomsten en verschillen tussen de zelfevaluatie van de locatie en de bevindingen van de Inspectie eveneens worden geduid. Als er op basis van dit onderzoek afspraken gemaakt zijn, staan die in hoofdstuk 4. Groepsinformatie peutergroepen : Aantal peuters in groep a: 15, waarvan 9 doelgroeppeuters Aantal peuters in groep b: 13, waarvan 8 doelgroeppeuters Aantal peuters in groep c: 15, waarvan 9 doelgroeppeuters Groepsinformatie peutergroepen : Aantal peuters in groep a: 13, waarvan 8 doelgroeppeuters Aantal peuters in groep b: 13, waarvan 8 doelgroeppeuters Aantal peuters in groep c: 12, waarvan 8 doelgroeppeuters Groepsinformatie kleutergroepen Meerpaal: Aantal kleuters in groep 1: 16, waarvan 13 doelgroepkleuters Aantal kleuters in groep 2: 11, waarvan 4 doelgroepkleuters Groepsinformatie kleutergroepen Noorderbreedte: Aantal kleuters in groep 1a: 11, waarvan 1 doelgroepkleuters Aantal kleuters in groep 1b: 12, waarvan 3 doelgroepkleuters Aantal kleuters in groep 1c: 11, waarvan 4 doelgroepkleuters Aantal kleuters in groep 2a: 7, waarvan 3 doelgroepkleuters Aantal kleuters in groep 2b: 7, waarvan 4 doelgroepkleuters Aantal kleuters in groep 2c: 7, waarvan 4 doelgroepkleuters Odin:128326 Onderzoeksdatum: 02-04-2012 Pagina 3 van 9

2. HET TOTAALBEELD Psz, kdv, c.b.s. Meerpaal en o.b.s. Noorderbreedte zijn gezamenlijk met onder andere een sporthal en het Centrum voor Jeugd en Gezin in de nieuwe brede school Brede School Noord in lfzijl ondergebracht. vier locaties hebben een populatie die een weerspiegeling is van de wijk, wat een variëteit aan kinderen oplevert. inspectie heeft vastgesteld dat de kwaliteit van Voor- en Vroegschoolse Educatie (VVE) op beide scholen, de peuterspeelzaal en het kinderdagverblijf over het geheel genomen van voldoende niveau is. voorwaarden zijn aanwezig om ook in de komende jaren verdere kwaliteitsslagen van de aangeboden VVE te realiseren. Op verschillende terreinen liggen aandachtspunten voor zowel de peuterspeelzaal als de scholen, zoals het ouderbeleid, de kwaliteit van de uitvoering van VVE en de doorgaande lijn. Positief is de inspectie over de kwaliteit van het pedagogisch handelen. Het aanbod vindt plaats in een pedagogisch klimaat waarin in de meeste groepen structuur en respectvol omgaan met de kinderen herkenbaar zijn. Het educatief handelen van leerkrachten en leidsters vraagt nog verbetering op de onderdelen het bevorderen van de onderlinge interactie en de ontwikkeling van aanpakgedrag (strategieën). Odin:128326 Onderzoeksdatum: 02-04-2012 Pagina 4 van 9

3. DE OORDELEN MET EEN TOELICHTING ALS DAT NODIG IS Naam gemeente lfzijl A0.0 Samenwerking met Ja Ja Ja Ja voor/vroegschool A CONDITIES A0.1 Er is een recent GGD-rapport 3 3 - - beschikbaar A0.2 In het rapport zijn de 3 3 - - basisvoorwaarden voor voorschoolse educatie getoetst A1 Een integraal VVE-programma A1.1 Naam/namen van programma(s) Alle locaties: Piramide A2 groepsgrootte voldoet aan 3 3 - - de maximumeisen (voorschool) A3 Leidster - kind ratio ("dubbele bezetting") A4 Voldoende VVE-tijd A4.1 peuters bezoeken de voorschool gedurende voldoende tijd (per week) 3 3 A4.2 Wat is doorgaans de beginleeftijd voor VVE? : 3 jaar : 3 jaar A5 Kwaliteit leidsters/leerkrachten A5.2 Alle leidsters/leerkrachten zijn 3 3 - - toereikend gekwalificeerd (opleiding) A5.3 Alle leidsters spreken voldoende Nederlands A5.4 Alle leidsters zijn toereikend 3 3 2 4 geschoold (voor het vveprogramma) A5.5 Er is een jaarlijks VVEopleidingsplan 2 2 - - Toelichting (A5.4, A5.5): Nog niet alle leerkrachten van Meerpaal zijn voldoende geschoold voor Piramide, dit is nog een ontwikkelpunt. Voor zowel als geldt dat de meeste leidsters al wel geschoold zijn, maar dat een deel nog in opleiding is. Op de Noorderbreedte is de scholing voor alle leerkrachten gerealiseerd, de school krijgt daarom een 4 op deze indicator. Ook een ontwikkelpunt voor zowel als is het opstellen van een jaarlijks VVE-opleidingsplan voor alle leidsters. B OUDERS B1 Gericht ouderbeleid B2 Ouders zijn vooraf adequaat geïnformeerd B3 Intake B4 Stimuleren om thuis 3 3 2 3 ontwikkelingsstimulerende activiteiten te doen B5 Participatie in VVE-activiteiten in de voor/vroegschool B6 Informeren over de ontwikkeling 2 2 3 3 Odin:128326 Onderzoeksdatum: 02-04-2012 Pagina 5 van 9

van hun kind B7 Rekening houden met de thuistaal Toelichting (B1, B2, B4, B5, B6): Zowel de beide scholen als de peuterspeelzaal en het kinderdagverblijf hebben goede contacten met de ouders en over het geheel genomen zijn ouders tevreden. Voor alle locaties geldt dat zij ouders, voordat hun kind naar school gaat te weinig adequaat informeren over de inzet van VVE: ouders weten niet wat VVE inhoudt en welke doelen er mee beoogd worden. Een ontwikkelpunt voor Meerpaal is het meegeven van thema-informatie. andere locaties geven bij de start van een nieuw thema een informatiebrief aan de ouders om hen handvatten te geven ook thuis ontwikkelingsstimulerende activiteiten met hun kinderen te doen. Hoewel wel door de organisatie van de peuterspeelzaal en het kinderdagverblijf jaarlijks bijeenkomsten met een onderwijskundig of pedagogisch thema worden georganiseerd, is de ouderparticipatie toch een ontwikkelpunt omdat slechts een klein deel van de ouders aanwezig is. beide scholen hebben dergelijke bijeenkomsten nog niet georganiseerd. peuterspeelzaal en het kinderdagverblijf informeren ouders wel over de ontwikkeling van hun kind, maar doen dit niet met een vaste regelmaat. Ouders zouden minimaal twee keer per jaar geïnformeerd moeten worden. Ook dit is een ontwikkelpunt. Voorgaande ontwikkelpunten zijn mogelijk te verklaren uit het gegeven dat geen van de vier locaties gericht ouderbeleid heeft geformuleerd. Het gaat hierbij om het vaststellen van wensen en mogelijkheden van ouders en welke betrokkenheid - met welk doel - de instellingen nastreven. Het is essentieel zoveel mogelijk ouders ook de moeilijk bereikbare ouders te betrekken bij activiteiten binnen de locatie. C KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE C1 Kwaliteit van de educatie: het aangeboden programma C1.1 Een integraal VVE-programma C1.2 Werken met een doelgerichte planning C1.3 Het aanbod gericht op de taalontwikkeling is voldoende dekkend C1.4 Het aanbod klimt op in moeilijkheidsgraad en er wordt gedifferentieerd C2 Kwaliteit van de educatie: het pedagogisch klimaat C2.1 Het pedagogisch handelen van de leidsters/leerkrachten is respectvol C2.2 leidsters/leerkrachten hanteren duidelijke pedagogische gedragsgrenzen C2.3 leidsters/leerkrachten stimuleren de sociale vaardigheden en de persoonlijke competenties van de kinderen C2.4 leidsters/leerkrachten 3 2 3 3 tonen respect voor de autonomie van het kind C2.5 inrichting van de ruimte is aantrekkelijk, uitdagend en spel- en taal-uitlokkend 2 2 3 3 C3 Kwaliteit van de educatie: het educatief handelen C3.1 Het educatief handelen van beide leidsters/leerkrachten is goed Odin:128326 Onderzoeksdatum: 02-04-2012 Pagina 6 van 9

op elkaar afgestemd C3.2 Er worden de hele 'dag' effectieve en gerichte activiteiten voor de taalontwikkeling uitgevoerd C3.3 leidsters/leerkrachten bevorderen de interactie met en tussen kinderen C3.4 leidsters/leerkrachten stimuleren actieve betrokkenheid van de kinderen en verrijken het spelen en werken C3.5 leidsters/leerkrachten bevorderen de ontwikkeling van aanpakgedrag (strategieën) bij de kinderen C3.6 Het gedrag van de leidsters/leerkrachten met de kinderen is responsief C3.7 leidsters/leerkrac hten stemmen de activiteiten af op verschillen in de ontwikkeling van de individuele kinderen 2 2 2 3 Toelichting (C2.4, C2.5, C3.3, C3.5): Het pedagogisch klimaat op alle vier locaties is van voldoende niveau. leidsters van stimuleren echter de zelfstandigheid van de kinderen nog te weinig, dit is een ontwikkelpunt. Kinderen worden nog te weinig gestimuleerd zelfstandig keuzes te maken, ook wanneer dat wel mogelijk is. Ook zijn er nog geen dagritmekaarten op de groepen beschikbaar. Voor zowel de peuterspeelzaal als het kinderdagverblijf geldt dat de ruimtes te weinig aantrekkelijk en taaluitlokkend zijn ingericht. Op het kinderdagverblijf zijn wel enkele woorden te zien, maar op beide locaties ontbreekt een compleet aanbod, evenals structuurkaarten en pictogrammen. Bovendien maakt het geheel van de ruimte van het kinderdagverblijf een kale indruk en sluiten boeken en materialen die de kinderen zelfstandig kunnen pakken niet aan bij het thema. Voor, en Meerpaal geldt daarnaast dat de wijze waarop leidsters en leerkrachten de interactie met en tussen kinderen bevorderen nog een ontwikkelpunt is. Leidsters en leerkrachten stellen vooral vragen aan individuele kinderen, waardoor anderen te weinig worden gestimuleerd mee te denken en zelf naar een oplossing te zoeken. Ook worden kinderen te weinig aangespoord met elkaar in gesprek te gaan. Op alle vier locaties is het bevorderen van aanpakgedrag door de leidsters en leerkrachten te weinig of niet waargenomen. Kinderen krijgen te weinig kans zelf een oplossing te zoeken, de leidsters en leerkrachten treden voornamelijk sturend op. D ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG D1 Ontwikkeling, begeleiding en zorg binnen de groep D1.1 Volgen van de brede ontwikkeling van alle kinderen D1.2 begeleiding is planmatig 2 2 3 3 voor: de hele groep, de kleine (tutor)groep en het individuele kind D1.3 evaluatie van de 2 2 3 3 aangeboden begeleiding en zorg D1.4 Specifieke aandacht bij de begeleiding en zorg voor de taalontwikkeling D2 Ontwikkeling, begeleiding en zorg in de bredere zorgketen D2.1 Leidsters/leerkrachten hebben Odin:128326 Onderzoeksdatum: 02-04-2012 Pagina 7 van 9

een overzicht van de kinderen die zorg nodig hebben die de voorresp. vroegschool niet kan leveren, en van de aard van die zorg D2.2 Leidsters/leerkrachten melden kinderen aan voor externe zorg wanneer de voor- resp. vroegschool de gewenste zorg niet kan leveren D2.3 leidsters/leerkrachten blijven de ontwikkeling van kinderen met extra zorg bijhouden Toelichting (D1.2, D1.3): Voor en geldt dat de zorg voor kinderen die achterblijven in hun ontwikkeling nog te weinig planmatig vorm krijgt. leidsters observeren en registreren wel hoe kinderen zich ontwikkelen op verschillende gebieden, maar er wordt bij constatering van achterstand of stagnering nog onvoldoende vervolg aan gegeven. Hoewel in de peuterspeelzaal wel tutorlessen worden gegeven zijn deze nog te weinig gericht op de specifieke problematiek van de zorgkinderen. E KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL E1 Er is VVE-coördinatie in de voorc.q. vroegschool E2 voor- c.q. vroegschool evalueert de kwaliteit van VVE regelmatig E3 voor- c.q. vroegschool evalueert de opbrengsten van alle kinderen E4 voor- c.q. vroegschool formuleert op basis van evaluaties verbetermaatregelen en voert die aantoonbaar en planmatig uit E5 voor- c.q. vroegschool borgt de kwaliteit van haar educatie E6 In de kwaliteitszorg van de basisschool wordt ook specifiek naar VVE gekeken 3 3 2 3 2 2 2 3 - - - - - - 2 2 Toelichting (E1, E2, E4, E5, E6): Op Meerpaal is nog niet voorzien in een vaste persoon die de coördinatie voor VVE binnen de school op zich heeft genomen. Dit is een ontwikkelpunt. Voor alle vier locaties geldt dat de kwaliteitszorg met betrekking tot VVE nog verder ontwikkeld kan worden. Hoewel Noorderbreedte wel de kwaliteitskaart VVE uit haar kwaliteitszorgsysteem in haar bezit heeft en heeft ingevuld, zijn op basis hiervan nog geen planmatige verbeteracties of borging in gang gezet. Voor Meerpaal geldt vrijwel hetzelfde. peuterspeelzaal en het kinderdagverblijf hebben nog geen systeem van kwaliteitszorg. F DOORGAANDE LIJN F1 Er is VVE-coördinatie tussen de voor- en vroegschool F2 Er is concreet beleid om zoveel mogelijk kinderen te laten doorstromen naar een vroegschool F3 voor- en vroegschool zorgen voor een warme overdracht 3 3 - - Odin:128326 Onderzoeksdatum: 02-04-2012 Pagina 8 van 9

F3.1 Wanneer sprake is van een zorgkind, is er een warme overdracht F4 Het aanbod van de voor- en de vroegschool zijn op elkaar afgestemd F5 Het pedagogisch klimaat en het educatief handelen van de voor- en vroegschool is op elkaar afgestemd F6 manier om met ouders om te gaan op de voor- en de vroegschool is op elkaar afgestemd F7 interne begeleiding en zorg op de voor- en vroegschool zijn op elkaar afgestemd 3 3 3 2 3 2 Toelichting (F5, F6, F7): Hoewel de vier locaties met hetzelfde aanbod werken, hebben zij de wijze van omgaan met ouders en de zorg nog onvoldoende afgestemd. Voor Meerpaal en geldt dat het pedagogisch klimaat en het educatief handelen op elkaar zijn afgestemd door gebruik van een gelijke methode van handelen. Dit geldt echter niet voor Eemrakkertjes en Noorderbreedte. G OPBRENGSTEN VAN VVE G1 resultaten worden gemeten conform de gemeentelijk afspraken G2 resultaten zijn van voldoende - - 3 3 niveau G3 Verlengde kleuterperiode - - 3 3 4. VERVOLGAFSPRAKEN. Het bezoek heeft geen aanleiding gegeven voor het maken van vervolgafspraken. Odin:128326 Onderzoeksdatum: 02-04-2012 Pagina 9 van 9