KWALITEITSONDERZOEK IN HET KADER VAN HET ONDERWIJSVERSLAG 2014 Hooghuis, Locatie Den Bongerd Plaats : Oss BRIN nummer : 19XH 07 Onderzoeksnummer : 271960 Datum onderzoek : 14 maart 2014 Datum vaststelling : 8 mei 2014
Pagina 2 van 12
1. INLEIDING De inspectie van het Onderwijs heeft op 14 maart 2014 een onderzoek uitgevoerd op de afdelingen vmbo van het Hooghuis, locatie Den Bongerd om een oordeel te kunnen uitspreken over de kwaliteit van het onderwijs op deze afdelingen en over de naleving van wet- en regelgeving. Daarmee geldt dat onderzoek ook als het bezoek dat de inspectie op alle scholen voor voortgezet onderwijs ten minste eens in de vier jaar aflegt. Aanleiding De aanleiding voor dit onderzoek is het volgende. De afdeling vmbo-gt is betrokken in het jaarlijkse steekproefonderzoek voor het Onderwijsverslag 2013/2014. In dit onderzoek verzamelen wij informatie over een aantal aspecten. Deze aspecten hebben naast de kernindicatoren betrekking op de onderwerpen waarover afspraken zijn gemaakt in het bestuursakkoord (opbrengstgericht werken en differentiatie). In dit onderzoek zijn ook de andere vmbo afdelingen betrokken. Dit onderzoek leidt tot een kwaliteitsprofiel voor uw school en derhalve een bepaling van het toezichtarrangement voor alle afdelingen vmbo. De verzamelde informatie over de afdeling vmbo-gt gebruiken wij bovendien voor rapportage over de kwaliteit van het stelsel in het Onderwijsverslag 2013/2014. Ook gebruiken we dit onderzoek om informatie te verzamelen over een aantal thema s waarover we in het Onderwijsverslag 2013/2014 zullen rapporteren, te weten zittenblijven en achterstandenbestrijding. De locatie Den Bongerd fungeert als een orthopedagogisch-didactisch centrum. De school heeft 274 leerlingen, en biedt de leerwegen vmbo-b, vmbo-k, vmbo gt en havo aan. Er zijn 68 leerlingen in leerjaar 1, 91 leerlingen in leerjaar 2, 58 leerlingen in leerjaar 3 en 57 in leerjaar 4. Onderzoeksopzet De inspectie beoordeelt de kwaliteit van het onderwijs door de onderwijspraktijk van de school te toetsen aan een selectie van kwaliteitsindicatoren uit het toezichtkader voortgezet onderwijs 2013. Bij dit onderzoek hebben we de indicatoren uit het zogenaamde kernkader onderzocht. Dit is het gedeelte uit het toezichtkader dat bij al onze kwaliteitsonderzoeken minimaal wordt beoordeeld. Pagina 3 van 12
In het onderzoek is ook een aantal indicatoren uit het aanvullende kader onderzocht waarmee de stand van zaken van de afspraken in het bestuursakkoord in beeld kunnen worden gebracht. Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Wij hebben relevante documenten van en over de school geanalyseerd; Het leerlingvolgsysteem is ingezien. In aansluiting daarop is een aantal dossiers van leerlingen bestudeerd; Schoolbezoek, waarbij wij in een aantal lessen de onderwijspraktijk hebben geobserveerd; Wij hebben gesprekken gevoerd met het bestuur, management, leraren, taal en rekencoördinatoren, zorgcoördinator en leerlingen; Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de bevindingen van het onderzoek besproken met de directie en bestuur. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staat de conclusie van het onderzoek waaronder het vervolgtoezicht. In hoofdstuk 3 beschrijven we de bevindingen uit het onderzoek in de vorm van een kwaliteitsprofiel. Dit wordt gevolgd door een paragraaf waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Pagina 4 van 12
2. CONCLUSIE EN TOEZICHTARRANGEMENT Een kwaliteitsonderzoek zoals wij op de afdelingen vmbo van het Hooghuis, locatie Den Bongerd, hebben uitgevoerd, leidt tot een zogenaamd toezichtarrangement voor kwaliteit en/of naleving. Een arrangement kan basistoezicht inhouden of juist aangepast toezicht. In het eerste geval (bij basistoezicht) vinden wij de kwaliteit van voldoende niveau en is het daarom niet nodig om de school onder intensief toezicht te plaatsen. Als er echter teveel tekortkomingen zijn geconstateerd, wordt conform beslisregels geoordeeld dat de kwaliteit onvoldoende is en stellen we een aangepast arrangement vast voor zwakke of voor zeer zwakke kwaliteit en/of naleving. Onze conclusie voor het Hooghuis, locatie Den Bongerd, de afdelingen vmbo is als volgt: Het Hooghuis, locatie Den Bongerd verdient een basisarrangement, de kwaliteit van het onderwijs is van voldoende niveau en het is daarom niet nodig de school onder intensief toezicht te plaatsen. Pagina 5 van 12
3. BEVINDINGEN In dit hoofdstuk leest u de bevindingen uit ons onderzoek op basis waarvan we tot onze conclusie over de kwaliteit zijn gekomen. Eerst geven we een samenvattend algemeen beeld over de kwaliteit van het onderwijs op het Hooghuis, locatie Den Bongerd, de afdelingen vmbo. Daarna volgt het kwaliteitsprofiel waarin de oordelen op de indicatoren staan. Vervolgens lichten we die oordelen in onderlinge samenhang toe 3.1 Algemeen beeld Het Hooghuis, locatie Den Bongerd is een orthopedagogisch-didactisch centrum dat zich richt op leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben. Den Bongerd heeft als belangrijkste doelstelling deze leerlingen zo mogelijk terug te leiden tot regulier onderwijs (schakelen). Wanneer dat niet mogelijk is leidt de school deze leerlingen op tot een vmbo-diploma met behulp van een andere locaties (locatie Zuidwest helpt bij vmbo-b/k en de locaties Stadion, Heesch en Ravenstein helpen bij vmbo-g/t). Beide doelen realiseert het Hooghuis, locatie Den Bongerd met de afdelingen vmbo succesvol. Een flink aantal leerlingen stroomt door naar de bovenbouw in het reguliere onderwijs. En de leerlingen die in Den Bongerd het diploma vmbo behalen scoren gemiddeld beduidend hoger dan het landelijk gemiddelde. Het onderwijsproces voldoet en de leerlingenzorg (ondersteuning) is uitstekend op orde. De kwaliteitszorg ondersteunt de bevordering van de kwaliteit van het onderwijs. Den Bongerd ontwikkelt zich op verschillende gebieden mede in relatie tot de invoering van 'Passend Onderwijs'. Na deze overgangsfase volgt het proces van borging van de kwaliteit van het onderwijs. 3.2 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel staan de indicatoren die in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke oordelen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader voortgezet onderwijs. Sommige nummers zijn rood. Dit betekent dat zij tot het zogenaamde kernkader behoren. De oordelen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende Pagina 6 van 12
4. goed 5. niet te beoordelen Wij hebben daarnaast onderzocht of de school voldoet aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Dit wordt tot uitdrukking gebracht met de score "onvoldoende of voldoende". In onderstaande tabel staan de indicatoren die in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke oordelen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader voortgezet onderwijs. De oordelen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen Wij hebben daarnaast onderzocht of de school voldoet aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Dit wordt tot uitdrukking gebracht met de score 'ja' of 'nee'. Leeropbrengsten De opbrengsten liggen op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie verwacht mag worden 1 2 3 4 5 1.1 De leerlingen behalen in de onderbouw het opleidingsniveau dat mag worden verwacht. 1.2_B 1.2_K De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding vmbo-b. De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding vmbo-k. 1.2_(G)T De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding vmbo-(g)t. 1.3_B 1.3_K De leerlingen van de opleiding vmbo-b behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht. De leerlingen van de opleiding vmbo-k behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht. 1.3_(G)T De leerlingen van de opleiding vmbo-(g)t behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht. Pagina 7 van 12
Leeropbrengsten De opbrengsten liggen op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie verwacht mag worden 1 2 3 4 5 1.4_B 1.4_K Bij de opleiding vmbo-b zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. Bij de opleiding vmbo-k zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. 1.4_(G)T Bij de opleiding vmbo-(g)t zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. De aangeboden leerstofinhouden bereiden de leerlingen voor op vervolgonderwijs en samenleving 1 2 3 4 3.4 De school heeft een aanbod voor de referentieniveaus taal dat past bij alle leerlingen. 3.5 De school heeft een aanbod voor de referentieniveaus rekenen dat past bij alle leerlingen. De leerlingen krijgen voldoende tijd om zich het leerstofaanbod eigen te maken 1 2 3 4 4.3 De leerlingen maken efficiënt gebruik van de onderwijstijd. Het (vak)didactisch handelen van leraren stelt leerlingen in staat tot leren en ontwikkeling 1 2 3 4 7.1 De onderwijsactiviteit heeft een doelgerichte opbouw. 7.2 De leraar geeft een begrijpelijke uitleg. 7.3 De leerlingen zijn actief betrokken. 7.4 De leerlingen krijgen effectieve feedback op hun leerproces. De leraren stemmen hun didactisch handelen af op verschillen tussen leerlingen 1 2 3 4 8.2 De leraar stemt de instructie af op verschillen tussen leerlingen. 8.3 De leraar stemt de verwerking af op verschillen tussen leerlingen. De school biedt effectief aanvullend onderwijs en ondersteuning aan leerlingen die dat nodig hebben. (basisondersteuning) (De school bestrijdt effectief achterstanden.) 1 2 3 4 9.1 De school volgt systematisch de vorderingen van de leerlingen aan de hand van genormeerde toetsen. Pagina 8 van 12
De school biedt effectief aanvullend onderwijs en ondersteuning aan leerlingen die dat nodig hebben. (basisondersteuning) (De school bestrijdt effectief achterstanden.) 1 2 3 4 9.2 De school bepaalt wat de onderwijs- en ondersteuningsbehoefte is van individuele of groepen leerlingen. 9.3 De school heeft doelen gesteld die erop gericht zijn om achterstanden te bestrijden. 9.4 De school voert de ondersteuning planmatig uit. De school bewaakt de kwaliteit van haar opbrengsten 1 2 3 4 12.1 De school evalueert systematisch de opbrengsten. 12.2 De school werkt doelgericht aan de kwaliteit van de opbrengsten. De school bewaakt de kwaliteit van het onderwijsproces 1 2 3 4 13.1 De school evalueert systematisch het onderwijsproces. 13.2 De school werkt doelgericht aan de verbetering van het onderwijsproces. 13.3 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsproces. Pagina 9 van 12
3.3 Toelichting bij kwaliteitsprofiel Het bovenstaande algemene beeld en kwaliteitsprofiel lichten we hieronder toe. Daarbij komen achtereenvolgens de volgende aspecten aan bod: opbrengsten, onderwijsproces en kwaliteitszorg. Opbrengsten De opbrengsten zijn ruim voldoende tot goed. Het Hooghuis, locatie Den Bongerd heeft op alle afdelingen vmbo (leerwegen) voldoende doorstroom van leerlingen. De opbrengsten van Den Bongerd bepaalt de inspectie aan de hand van de resultaten van leerlingen die op Hooghuisvestigingen staan ingeschreven. De resultaten van leerlingen die elders staan ingeschreven rekent de inspectie toe aan de desbetreffende 'moederscholen'. Na leerjaar 2 stroomt uit Den Bongerd 64% van de leerlingen door naar het regulier onderwijs (schakelen) en behaalt 30 % van de leerlingen met behulp van de locatie Hooghuis Zuid-West een diploma vmbo. Het gemiddelde cijfer van het eindexamen voor alle vakken samen ligt voor alle afdelingen boven het landelijk gemiddelde. Het verschil tussen de gemiddelde cijfers voor het schoolexamen en het centraal eindexamen blijft onder de inspectienorm van 0,5. Voor enkele vakken zijn de gemiddelde cijfers voor het schoolexamen zelfs aan de lage kant in vergelijking met de cijfers voor het centraal eindexamen. Onderwijsproces Het onderwijsproces is voldoende tot goed. De inspectie heeft waardering voor de wijze waarop Den Bongerd het pedagogisch-didactisch handelen vorm en inhoud geeft en de leerlingenzorg (ondersteuning) invult. De leraren voeren de vereiste basale vaardigheden voortreffelijk uit. Met deze bijzondere leerlingpopulatie weten leraren een goed leerklimaat te realiseren. Op enkele punten doet de school er goed aan de kwaliteit van de lessen verder te versterken. Dat betreft dan het regelmatig terugkoppelen aan het einde van de les naar het doel van de les en het geven van feedback aan leerlingen over hoe zij hun leerproces kunnen verbeteren. De leraren zorgen voor rust en orde in de lessen. Zij houden leerlingen bij de les. Dat gebeurt meestal in de reguliere lessen door met alle leerlingen dezelfde stof te behandelen. Daardoor stemt een aantal leraren de leerstof te weinig af op het niveau en de interesse van de leerlingen. Den Bongerd vult dit tekort aan differentiatie positief aan met de reken- en taalbegeleidingsuren (rtb-uren). Daarbinnen is sprake van niveaugroepen die Pagina 10 van 12
zijn ingedeeld op basis van genormeerd toetsen. De referentieniveaus van rekenen en taal spelen daarbij een belangrijke rol voor de niveauduiding. Het Hooghuis, locatie Den Bongerd voert de leerlingenzorg uitstekend uit. De school toetst voor alle afdelingen uitgebreid de leerlingen en werkt na diepgaande analyses planmatig aan het oplossen van gedragsproblemen en het wegwerken van achterstanden. De individuele handelingsplannen zet de school om naar ontwikkelingsperspectieven. Deze documenten tonen aan dat er regelmatig evaluatie van de ondersteuning plaatsvindt met het doel de ondersteuning daar waar nodig aan te passen. Vooral voor gedragsproblemen werkt de school ook met groepshandelingsplannen. Het omgaan met leerstijlen van leerlingen mag in de handelingsplanning een prominentere rol gaan vervullen. Den Bongerd coördineert met verschillende mensen de verschillende taken van de leerlingenondersteuning. Gegevens bewaart de school op verschillende plaatsten. Om deze reden heeft de inspectie gevraagd de coördinatie van en binnen de leerlingenondersteuning te versterken en ook de afstemming in aanbod en didactiek tussen de rtb-uren en de reguliere lessen te versterken. Den Bongerd heeft het rekenbeleid zodanig ontwikkeld dat in beeld is gebracht wat de school op rekengebied doet, wat de bijdrage van alle vakken kan zijn en dat zij dat onderling afgestemd moeten doen. Voor taalbeleid wil Den Bongerd een soortgelijk proces doorlopen. Den Bongerd neemt ook de nazorg van leerlingen serieus. Na uitstroom volgt de school via twee wekelijks overleg tussen mentoren de leerling die de schoolloopbaan in het regulier onderwijs vervolgt. Kwaliteitszorg De kwaliteitszorg is voldoende. Het Hooghuis, locatie Den Bongerd analyseert voor alle afdelingen de opbrengsten en de kwaliteit van de lessen. De opbrengsten brengt de school in beeld voor de in het Hooghuis ingeschreven leerlingen. In aanvulling hierop doet de school er goed aan de opbrengsten van elders ingeschreven leerlingen in beeld te brengen. De analyse van de lesobervaties door de schoolleiding leidt tot functioneringsen beoordelingsgesprekken om een eventueel ontwikkelingsplan per leraar in te vullen. Den Bongerd heeft van de lesobservaties geen totaalbeeld gemaakt op schoolniveau. Daardoor kunnen ze op dit moment de sterke en minder sterke punten in het pedagogisch-didactisch handelen minder goed inzichtelijk maken en benutten voor bijvoorbeeld scholingsbeleid. Den Bongerd bevindt zich in een overgangsfase naar een volledig orthopedagogisch- didactisch centrum binnen 'Passend onderwijs'. Dat vergt inhoudelijke aanpassingen en herpositionering van taken en functies. Wanneer Pagina 11 van 12
deze aanpassingen zijn uitgekristalliseerd kan de school de onderwijskwaliteit verankeren binnen de school en de schoolontwikkeling. Pagina 12 van 12