Aansluiting arbeidsrecht op WW, ZW en WIA PROF. MR. WILLEMIJN ROOZENDAAL (VU)

Aansluiting arbeidsrecht op WW, ZW en WIA PROF. MR. WILLEMIJN ROOZENDAAL (VU)

Programma WW, ZW en WIA in het kort Fictieve opzegtermijn Verwijtbare werkloosheid Passende arbeid Verweer tegen ontslag zieke werknemer Afzien van uitkering?

Systematiek WW Voorwaarden ontstaan recht - Werknemer (art. 15 jo. art. 3 t/m 8) - Werkloosheid (art. 16) - Wekeneis of referte eis 26 uit 36 (art. 17 en art. 17a) Duur: afhankelijk van arbeidsverleden (art. 42) Geldend maken recht Procedurele verplichtingen: - informatieplicht (art. 25); meewerken aan controle (art. 26) Verplichtingen gericht op beperking verzekerd risico - Voorkomen verwijtbare werkloosheid, passende arbeid aanvaarden, geen benadelingshandeling plegen (art. 24 WW)

Duur en hoogte WW Duur naar huidig recht (art. 42-43) Basisuitkering 3 maanden Verlenging mogelijk tot maximaal 38 maanden afhankelijk van arbeidsverleden Hoogte (art. 47) 2 maanden 75% dagloon, daarna 70% WWZ: Geleidelijke verkorting uitkeringsduur van maximaal 38 maanden tot maximaal 24 maanden in 2019; vanaf 2016 vertraagde opbouw na 10 jaren (art. 42 nieuw).

Systematiek ZW en WIA Loondoorbetaling zieke werknemer 2 jaar (7:629 BW): de wachttijd (art. 23 WIA) ZW vormt vangnet tijdens wachttijd (art. 29 ZW) Na twee jaar Poortwachtertoets (art. 25 WIA): mogelijk max 1 jaar extra loon doorbetalen (loonsanctie, art. 7:629 lid 11 BW) Of : WIA uitkering mits minstens 35% arbeidsongeschikt: IVA (duurzaam en geheel) WGA (herstel nog mogelijk of gedeeltelijk) WGA: eerst loongerelateerd ( WAO + WW referte eis + arbeidsverleden) dan loonaanvulling (mits werk); of vervolguitkering (% minimumloon)

Fictieve opzegtermijn Werkloosheidsbegrip art.16 lid 1 Beschikbaarheid voor arbeid > In staat en bereid zijn > ja, tenzij duidelijk en ondubbelzinnig niet beschikbaar > bv. CRvB 3 september 2014 en 2 oktober 2013 Relevant arbeidsurenverlies > minstens 5 uur of helft arbeidsuren verloren > arbeidsurenverlies afzetten tegen het gemiddeld aantal gewerkte uren in de laatste 26 weken daaraan voorafgaand

Art. 1a Begrip arbeidsuur Onder arbeidsuur wordt verstaan: a) uur waarover een werknemer inkomen uit arbeid heeft ontvangen of b) uur waarover een werknemer recht heeft op inkomen uit arbeid > Dus arbeidsurenverlies is loonverlies Samenhang met art. 7:628 BW

Fictieve opzegtermijn art. 16 lid 1 jo. Art. 1a jo. Art. 2 Gelijkstellingsregeling Kern: door toepassing f.o. is er tijdelijk geen arbeidsurenverlies Wanneer van toepassing? beëindiging van de dienstbetrekking - door opzegging, - wederzijds goedvinden of - ontbinding zonder inachtneming van een termijn ten minste gelijk aan de bij opzegging rechtens geldende termijn wn krijgt een vergoeding mee

Fictieve opzegtermijn Schadeloosstelling of vergoeding wegens het beëindigen van de dienstbetrekking wordt (voor zover toereikend) gelijkgesteld met arbeidsuren over het niet in acht genomen deel van de rechtens geldende termijn Indien daarover recht op loon zou hebben bestaan NB toepassing van de fictieve opzegtermijn betekent dat werknemer gedurende die periode niet werkloos wordt geacht: recht gaat later in

Fictieve opzegtermijn A B C Ontbinding/ beeindingsovk/ opzegging gelijkstelling A-B= door rechter of partijen in acht genomen termijn A-C= rechtens geldende termijn B-C= fictieve opzegtermijn (mits vergoeding toereikend)

Rechtens geldende termijn Art. 7:672 BW (afhankelijk van wie initiatief neemt) > Bij beëindigingsovereenkomst: termijn werkgever Aanzegtermijn van art. 7:672 lid 1 BW werkt door (USZ 2001/106) Individueel of collectief overeengekomen afwijkingen werken door (USZ 2003/54; RSV 2003/103) Bij ontbinding op verzoek werkgever: overeenkomstige toepassing art. 7:672 lid 4 per 1-1-2013 vervallen (voorkomen pro forma)

Fictieve opzegtermijn civielrechtelijke opzegtermijn Bv. Overgangsrecht 45+-ers Flexwet (USZ 2001/106) Toepasselijkheid buitenlands recht (USZ 2004/337) Afwijking in strijd met art. 7:672 BW (USZ 2012/253)

Startpunt opzegtermijn Voor vaststelling fictieve opzegtermijn wordt de dienstbetrekking geacht te zijn opgezegd op: - datum ontbindingsbeschikking - datum schriftelijke beëindigingsovereenkomst - indien mondeling overeengekomen, laatste dag van dienstbetrekking Art. 2 Gelijkstellingsregeling arbeidsuren

Fictieve opzegtermijn en WWZ Bij invoering WWZ: Bij ontbinding neemt kantonrechter opzegtermijn in acht (671b lid 8 BW) Fictieve opzegtermijn nog relevant bij beëindigingsovereenkomst en opzegging zonder inachtneming juiste termijn Vergoeding: o.a. transitievergoeding 14

Vergoeding wegens beëindiging Ruim uitleggen; ook vergoedingen in natura en periodieke aanvullingen (evt. herberekenen USZ 2003/227) Niet eronder vallen aanspraken ontstaan tijdens dienstbetrekking (zoals vakantiedagen) I.v.m. beëindiging i.v.m. werkloosheid (USZ 2006/47: bovenwettelijke periodieke uitkering bij werkloosheid kan niet worden gelijkgesteld) Transitievergoeding: meenemen korting vanwege scholingskosten?

Benadelingshandeling Indien de vergoeding ontoereikend is om de fictieve opzegtermijn te overbruggen gaat het WW-recht eerder in. Maar het niet verzoeken van een (toereikende) vergoeding kan benadelingshandeling zijn (art. 24 lid 5) In dat geval gaat het recht op uitkering lopen, maar wordt de uitkering niet uitbetaald gedurende fictieve opzegtermijn (art. 7 jo. 2 lid 5 Maatregelenbesluit) Zie ook Beleidsregels art. 24 en 27 WW

Geldend maken van het recht WW-verplichtingen: - voorkomen verwijtbare werkloosheid (art. 24 lid 1 onder a) - passende arbeid zoeken, behouden en aanvaarden (art. 24 lid 1 onder b) - werkloosheidsfondsen niet benadelen (art. 24 lid 5) - inschrijving als werkzoekende en meewerken aan re-integratie (art. 26)

Verwijtbare werkloosheid Art. 24 lid 1 onder a: de wn. moet voorkomen dat hij verwijtbaar werkloos wordt Verwijtbaar werkloos worden: > Art. 24 lid 2 onder a WW (a-grond) ontslag dringende reden en > Art. 24 lid 2 onder b WW (b-grond) eigen ontslagname

Verwijtbare werkloosheid I A-grond (art. 24 lid 2 sub a) Grond voor ontslag is een dringende reden als bedoeld in art. 7:678 BW + Verwijtbaar aan de werknemer Sanctie: art. 27 lid 1: blijvend gehele weigering of, bij verminderde verwijtbaarheid, max 26 weken helft uitkering.

A-grond: dringende reden? CRvB 18 februari 2009 USZ 2009/68 niet de route maar de reden is van belang. UWV heeft zware onderzoeks/motiveringsplicht. In navolging HR: - objectieve dringendheid - subjectieve dringendheid (onverwijldheid) - proportionaliteitstoets (ernst gedrag, persoonlijke omstandigheden) ( + verwijt aan werknemer) Eigen beoordeling UWV, kan verschillen van kantonrechter. Indicaties: snelle beëindiging, geen vergoeding, ontbinding wegens dringende reden; tegenstrijdige verklaringen

Verwijtbare werkloosheid II B-grond (art. 24 lid 2 sub b) Beëindiging door of op verzoek werknemer Voortzetting redelijkerwijs van de werknemer te vergen (eigen ontslagname) Sanctie: art. 27 lid 1: blijvend gehele weigering of, bij verminderde verwijtbaarheid, max 26 weken helft uitkering.

B-grond Uitgangspunt: initiatief werknemer levert verwijtbare werkloosheid op Uitzonderingen o.a.: -verhuizing partner waarmee reëel en aantoonbaar belang is gemoeid -ondanks herhaalde aanmaning niet-betalen loon

A of B? UWV-Beleidsregels art. 24 en 27 WW Uitgaan van initiatief werkgever: - als na onderzoek nog onduidelijk is wie initiatief heeft genomen - einde dienstbetrekking wegens bedrijfseconomische redenen.

A of B? Soms materieel beoordelen: USZ 2010/49; USZ 2011/205; USZ 2013/258 ontslag op eigen verzoek als sluitstuk van de onderhandelingen: niet het formele ontslagbesluit, maar de feiten en omstandigheden die tot het ontslag hebben geleid doorslaggevend Zie echter ook: USZ 2013/197: als werknemer kan kiezen tussen (a) op eigen verzoek met vergoeding of (b) niet op eigen verzoek zonder vergoeding, is die keuze beslissend. Wie het initiatief heeft genomen voor de onderhandelingen, doet niet ter zake.

Verplichtingen beperking verzekerd risico - voorkomen verwijtbare werkloosheid (art. 24 lid 1 onder a) - passende arbeid zoeken, behouden en aanvaarden (art. 24 lid 1 onder b)

Passende arbeid Art. 24 lid 3: alle arbeid die voor de krachten en bekwaamheden van de werknemer is berekend, tenzij aanvaarding om redenen van lichamelijke, geestelijke of sociale aard niet van hem kan worden gevergd. Richtlijn passende arbeid 2008: - na half jaar zakken in niveau, loon, arbeidstijd, - na 1 jaar verder zakken WWZ/Besluit passende arbeid 2014: na half jaar is alles passend. Hangt samen met 75 of 70% verrekening inkomen uit arbeid vanaf de eerste werkloosheidsdag; (art. 20/47 nieuw).

Verplichtingen passende arbeid Verplichtingen van art. 24 lid 1 onder b WW gelden al voor intreden werkloosheid: Bv. Sollicitatieplicht geldt bij geregelde ontbinding vanaf datum indienen verzoekschrift (USZ 2005/328). Van een werknemer die beslissingen moet nemen in verband met de beëindiging van de dienstbetrekking, mag worden verwacht dat hij rekening houdt met de consequenties die zijn opstelling heeft voor zijn aanspraken in het kader van de WW en dat hij ernaar streeft om die aanspraken zoveel als redelijkerwijs mogelijk te beperken (USZ 2005/148)

24 lid 1 sub b onder 2 Passende arbeid aanvaarden Hierbij gaat het om aanbod van andere dan eigen arbeid (andere omvang of ander werk) Zie bijv.: CRvB 10-2009 LJN: BK2266: werkneemster verliest baan omdat zij niet bereid was noodzakelijke opleiding te volgen en een aanbod van ander passend werk van eigen werkgever weigert Sanctie: volledige weigering uitkering (art. 27 lid 2) Samenhang met wijzigingsleer in civiel recht? (Stoof/ Mammoet)

Art. 24 lid 1 sub b onder 3 Passende arbeid behouden Hierbij gaat het om aanbod van eigen arbeid Sanctie: gehele weigering tenzij verminderde verwijtbaarheid, dan max 26 weken de helft, art. 27 lid 1 Samenhang met art. 24 lid 7 (sinds 1-1-2012): lid 2 en 6 van overeenkomstige toepassing alsmede op voortzetten passende arbeid Bedoeling wetswijziging: passende arbeid niet behouden kan alleen een maatregel opleveren als er sprake is van verwijtbare werkloosheid, dwz dringende reden of eigen ontslagname; bij dat laatste hoort ook afslaan aanbod voortzetting

Behouden of aanvaarden? CRvB 14 november 2012, USZ 2013/7 Behouden betreft voortzetting van de eigen arbeid in (nagenoeg) dezelfde omvang, bij dezelfde of een andere werkgever Aanvaarden ziet op situaties waarin ander passend werk is aangeboden of door eigen toedoen niet is verkregen, alsook op situaties waarin sprake is van een aanbod de eigen arbeid voort te zetten in een omvang die wezenlijk verschilt van de omvang van de geëindigde dienstbetrekking, mits die verandering in redelijkheid van de werknemer kan worden gevergd

Verweer tegen ontslag Art. 24 lid 6: Achterwege laten verweer of instemmen met beeindiging op initiatief werkgever leidt niet tot verwijtbare werkloosheid of benadelingshandeling Onnodig vervroegen werkloosheid vormt wel benadelingshandeling evenals niet voeren kansrijk verweer tijdens loonsanctie (art. 24 lid 10 WW; zie ook art. 45 lid 7 ZW en 88 lid 1d WIA)

Ontslagbescherming zieke werknemer 7:670 lid 1 BW: ontslagbescherming loopt synchroon met loondoorbetaling 5:2 Ontslagbesluit: re-integratietoets voor toekomst 7:685 BW: doorbreking opzegverbod 670 mogelijk

Zieke werknemer in WWZ - opzegging Art. 7:669 lid 3 sub a en b jo. 671 en 671a nieuw BW sub b: bij langdurige ziekte, toestemming UWV nodig Opzegverbod bij ziekte: art. 7:670 lid 1 BW Vernietigingsprocedure: art. 7:681 BW Uitzonderingen opzegverbod: art. 7:670a BW Instemming, proeftijd, dringende reden; Beeindiging onderneming (dus niet alleen onderdeel)

Zieke werknemer in WWZ - ontbinding Art. 7:669 lid 3 sub a t/m h jo. 671b nieuw BW Ontbinding: bv 669 sub c regelmatig ziek; sub e verwijtbaar handelen; sub g verstoorde verhouding Art. 671b lid 2 kantonrechter kan verzoek slechts inwilligen indien er aan de voorwaarden voor opzegging bedoeld in art. 669 is voldaan en er geen opzegverbod van toepassing is. Wegens ziekte: deskundigenverklaring 7:629a vereist (671b lid 4). Wegens tekortkoming re-integratie: eerst waarschuwen en deskundigenverklaring vereist (671b lid 5)

Doorbreken opzegverbod Art. 7:671b lid 6 nieuw BW: ondanks bestaan van opzegverbod kan toch ontbonden worden, indien: - Het verzoek geen verband houdt met omstandigheden waarop het opzegverbod betrekking heeft (wegensverband); of - Er sprake is van omstandigheden van dien aard dat de arbeidsovereenkomst in het belang van de werknemer behoort te eindigen. Let op: geen ontbinding meer mogelijk als sprake is van opzegverbod en de reden bedrijfseconomisch van aard is.

Verweer tegen ontslag zieke werknemer Voor zieke werknemer is er risico bij akkoord gaan met ontslag: verplichting verweer tegen ontslag *tijdens periode 7:629 lid 1 BW: * tijdens loonsanctie Zo niet, benadelingshandeling (= korting op uitkering) art. 45 sub j ZW: wachttijd art. 88 lid 1d WIA; loonsanctie art. 24 lid 10 WW: loonsanctie

Rechtspraak verweerplicht CRvB 4 april 2012, USZ 2012/116 Instemmen met regelmatig bedrijfseconomisch ontslag mag (maar let op: in WWZ geen doorbreking opzegverbod bij bedrijfseconomisch ontslag! Dus mag niet meer!) CRvB, 29 april 2010, USZ 2010/188 Prijsgeven loonaanspraken voor intreden arbeids-ongeschiktheid is geen benadelingshandeling Verweerplicht omvat plicht bodemprocedure aanspannen na verlies kort geding. ECLI:NL:CRVB:2007:BB9546 Beeindigingsovereenkomst kan vernietigd worden wegens dwaling als werknemer risico niet kende. Hof Den Bosch 1 april 2008, JAR 2008/183 (i.c.: benadelingshandeling)

Risico werkgever bij ontslag zieke werknemer Verhaalsanctie (art. 39a ZW): Wn. ziek uit dienst. Als bij overdracht wg -> UWV blijkt dat werkgever niet aan poortwachterregels heeft voldaan verhaalt het UWV het ziekengeld op wg. Max 1 jaar, duur afgestemd op periode van nalatigheid Premiedifferentiatie voor instroom vangnetters in ZW (Bezava) en in WGA - ook bij proeftijdontslag, oosv, eigen ontslagname.. Mits 1e ziektedag tijdens a.o. of binnen 4 weken na afloop.

Belang werkgever bij WIA-uitkering Gedifferentieerde premie WGA - Berekend op uitkering WGA loongerelateerd - Daarna berekend op uitkering ter hoogte van vervolguitkering - tot 10 jaar na einde wachttijd Of: Eigen risico dragen - uitkeringen zelf betalen - zelf verantwoordelijk voor reïntegratie - Duur en doelgroep gelijk, ongeacht ontslag

Premiedifferentiatie ZW-flex en WGA-flex sinds 2014 Grote werkgevers (> 3 miljoen loonsom): individueel gedifferentieerde premie Middelgrote werkgevers ( ca. 300.00-3 miljoen loonsom) gedifferentieerde premie gebaseerd op schadelast van de onderneming en de sector. Kleine werkgevers (tot 300.000 loonsom): sectorale premie gebaseerd op schadelast van de sector. Schadelast: uitkeringen in geval eerste ziektedag tijdens dienstbetrekking of tijdens nawerking art. 46 (4 weken) NB ook in WW eigenrisicodragers: overheidswerkgevers

WW-route Hersteldmelding tijdens wachttijd onderdeel van vaststellingsovereenkomst; WW-aanvraag; daarna evt. weer ziek melden (eerste 14 weken WW opsouperen, art. 29d ZW). - als het lukt: geen benadelingshandeling en geen toerekening schadelast - Maar: UWV niet gebonden aan vaststelling eerste/ laatste ziektedag door werkgever of werknemer. Zie bv. USZ 2014/302 maar ook ECLI:NL:RBZWB:2014:8120

Afzien van uitkering? - eigenrisicodragers WW: beeindigingsovereenkomst op voorwaarde afzien van WW - Ook mogelijk voor eigenrisicodragers WIA, ZW? - Hoge eisen aan inzicht van werknemer in risico. UWV is niet gebonden aan de afspraak.

Bedankt voor uw aandacht!