EINDEVALUATIE 2012 Alcoholblik Therapeutisch advies Alcohol CGG VAGGA, vzw Boomgaardstraat 7 2018 Antwerpen Subsidiëring: Stad Antwerpen
Eindevaluatie Alcoholblik 2012 Januari 2013 2 INHOUD I Omschrijving van het initiatief pg 3 II Samenstelling stuurgroep & medewerkers pg 3 III Doelstelling pg 3 IV Doelgroep pg 4 V Werkmethode pg 4 VI Groepswerking pg 5 VII Meetinstrumenten pg 7 VIII Cijfermateriaal pg 8 IX VTO pg 9 X Vooruitblik 2013 pg 9
Eindevaluatie Alcoholblik 2012 Januari 2013 3 1. Omschrijving van het initiatief Alcoholblik is een samenwerkingsverband tussen Stad Antwerpen, CGG Vagga en Free Clinic. Alcoholblik biedt adviesgesprekken aan voor mensen die door de dienst Sociale Interventie van de Stad Antwerpen worden doorgestuurd omwille van het alcoholver bod. Looptijd van het initiatief: 1 september 2011 31 december 2012. Er werd beslist om de convenant te verlengen tot 30 juni 2013. De gesprekken gaan door in het woonkantoor in de Lange Beeldekensstraat 219, 2060 Antwerpen. Er is doelbewust gekozen om de gesprekken te laten plaatsvinden los van de betrokken hulpverlenende organisaties en op een plaats die gemakkelijk te bereiken is voor de doelgroep. De administratieve opvolging van het project gebeurt door CGG Vagga. 2. Samenstelling stuurgroep en medewerkers Stuurgroep: Wim Vanspringel CGG- Vagga Aline De Coster Stad Antwerpen Ines De Paepe CGG Vagga Winde Hoeyberghs Stad Antwerpen Anneleen Lecoutre CGG Vagga Els Bruyndonckx Stad Antwerpen Tino Ruyters Free Clinic Frieda Matthys Free Clinic Jo Wittoek Free Clinic Medewerkers (1,25 VTE): Ines De Paepe CGG Vagga 19u/week Anneleen Lecoutre CGG Vagga 9,5u/week Jo Wittoek Free Clinic 19u/week 3. Doelstelling De doelstelling is het verhogen van het bewustzijn over de gevaren en negatieve gevolgen van overmatig alcoholgebruik. Wanneer de problematiek tot ernstige alcoholafhankelijkheid is geëvolueerd, vaak gepaard gaande met ernstige somatische problemen, wordt er gewerkt aan een motivering om tot ambulante of residentiële behandeling van de problematiek over te gaan.
Eindevaluatie Alcoholblik 2012 Januari 2013 4 4. Doelgroep Prioriteit: cliënteel doorverwezen door medewerkers van de stad Antwerpen in het kader van een GAS-bemiddeling (Gemeentelijke Administratieve Sanctie). Dit zijn voornamelijk mensen die alcohol misbruiken of een alcoholverslaving hebben, vaak in combinatie met andere verslavende middelen. Secundair: Mensen die problematisch alcohol gebruiken of afhankelijk zijn van alcohol en mensen met polymiddelenmisbruik waaronder ook veelvuldig alcohol. 5. Werkmethode Wekelijks worden twee zitdagen georganiseerd in het Woonkantoor Noord, Lange Beeldekensstraat 217-219, 2060 Antwerpen. Deze zitdagen zijn momenteel op woensdagvoormiddag van 9u tot 12u en op donderdagnamiddag van 13u30 tot 16u30. Er vinden gemiddeld genomen drie adviesgesprekken plaats tijdens een zitdag in het woonkantoor. Er vinden sporadisch gesprekken plaats buiten de kantooruren. Dit aanbod is er voor de cliënten die overdag niet op afspraak kunnen komen. De avondgesprekken kunnen niet doorgaan in het woonkantoor. Hierdoor wordt er door de hulpverlener per casus bekeken welke locatie het beste lijkt (Vagga of Free Clinic). Er wordt met de cliënten een hulpverleningstraject op maat besproken. Daarbij kan beroep gedaan worden op derden (hulpverleners, organisaties, familie ) die worden betrokken bij het zoeken naar een gepast hulpverleningsvoorstel, mits akkoord van cliënt. In de gesprekken worden hoofdzakelijk de technieken van de motiverende gespreksvoering toegepast. Indien de cliënt op deze uitnodigingen ingaat en zich coöperatief opstelt, wordt dit meegedeeld aan de sanctionerende ambtenaar (aan de hand van een positief advies). Deze kan met dit gegeven rekening houden om de sanctie te seponeren. Er werd een folder opgemaakt om mogelijke cliënten te informeren over het project en de samenwerking tussen de Stad Antwerpen en de hulpverlening. Deze folder wordt gebruikt door de Stad Antwerpen. Toelichting aanpassing interne werking m.b.t. de bemiddelingsgesprekken De aanpassing betreft dat alle mensen voortaan al bij een eerste inbreuk doorverwezen worden naar een bemiddeling bij Elegast. Mensen die een tweede (of meerdere) inbreuk plegen worden niet meer voor bemiddeling verwezen. Zij krijgen van de sanctionerende
Eindevaluatie Alcoholblik 2012 Januari 2013 5 ambtenaar meteen een boete opgelegd en krijgen een begeleidende brief mee met de mogelijkheid tot het aangaan van een gesprek met een casemanager voor het uitwerken van een eventueel verder traject. Met deze aanpassing wordt de duur van het traject verlegd van een half jaar naar een jaar. Voordeel van deze aanpassing is dat er een meer duurzaam traject uitgewerkt kan worden en dat er meer op maat van de cliënt gewerkt wordt. Wanneer na het traject van één jaar blijkt dat er niets gewijzigd is, kan de sanctionerend ambtenaar alsnog beslissen een boete op te leggen. Een aantal cliënten hebben we uitgenodigd voor een opvolgingsgesprek om de resultaten van de verwijzingen of van de interventie te evalueren. We hebben gemerkt dat dit voor een aantal cliënten zinvol blijkt te zijn. Toelichting inschakelen administratieve kracht Om de opvolging en het administratieve luik van het Alcoholproject beter te laten verlopen werd er een administratieve kracht van CGG Vagga ingeschakeld. Deze persoon werkt ondersteunend voor de hulpverleners. Ze ontvangt o.a. de aanmeldingen, bewaakt de agenda, maakt zorgperiodes aan en behoudt het overzicht door de kwartaalcijfers bij te houden. 6. Groepswerking In het najaar van 2012 kwamen de hulpverleners enkele keren samen tijdens denkmomenten om het groepsaanbod verder uit te werken (cfr. Overeenkomst betreffende de Uitvoering 2011). De groep is nog niet kunnen opstarten wegens te weinig kandidaten. Doelgroep De groepsbegeleiding alcohol richt zich op personen die: - meerderjarig zijn - woonachtig zijn in de regio Antwerpen - die nog aan het drinken zijn en hun gebruik in vraag durven stellen - mensen die al gestopt zijn met drinken De groepsbegeleiding kan niet van start gaan wanneer: - er sprake is van een acuut psychiatrisch toestandsbeeld (o.a. psychose, acute depressie, ) - men de Nederlandse taal onvoldoende machtig is - men onder invloed is
Eindevaluatie Alcoholblik 2012 Januari 2013 6 Aanmeldingsprocedure De vraag tot groepsbegeleiding gebeurt via een aanmelding. Deze aanmelding verloopt telefonisch voor een vrijwillige begeleiding en schriftelijk voor een verplichte begeleiding. Na aanmelding vindt er eerst een intakegesprek plaats bij een hulpverlener, die mee instaat voor de begeleiding van groep. Hierin wordt de vraag met betrekking tot een alcoholprobleem samen verkend. Afspraken en verwachtingen voor deelname aan de groep worden eveneens in dit gesprek doorgenomen. Na intake wordt de informatie op het team besproken en wordt een instapdatum afgesproken. Doelstelling Het doel van de groepsvorming is een leeromgeving te creëren waar alcohol en alcoholgebruik besproken kunnen worden. Er wordt op een actieve manier gewerkt, waardoor een wisselwerking tussen hulpverleners en groepsleden mogelijk is. De hulpverleners geven informatie (oa. met behulp van videomateriaal, PowerPoint, ) en willen ideeën uitwisselen met de groepsleden. In elke sessie wordt voldoende tijd voorzien om stil te staan bij de eigen ervaring van de groepsleden. Aanbod De groepsvorming heeft een vastgelegde structuur en wordt steeds begeleid door twee hulpverleners. Er wordt gewerkt met maximaal 12 deelnemers per groep. Deze deelnemers engageren zich voor 5 sessies van anderhalf uur en vinden om de twee weken plaats. Na 5 sessies wordt er in de groep een evaluatie gehouden. Van de deelnemers wordt verwacht dat zij stipt aanwezig zijn in de sessies. Bij twee afwezigheden wordt deelname aan de groep gestopt. Zij kunnen zich eventueel op een later tijdstip opnieuw aanmelden. Om een snelle instroom te garanderen, is er gekozen om te werken met open carrouselgroepen. Dit wil zeggen dat de sessies doorlopend aangeboden worden, zodat nieuwe deelnemers snel kunnen instappen. Dit systeem biedt een aantal voordelen. Zo zorgt herkenning bij deelnemers tot een verhoging van de motivatie tot erkenning van de eigen problematiek en ligt het aantal te bereiken cliënten hoger dan bij individueel werk. Het werken met open groepen heeft ook groepsdynamische implicaties, er ontstaat immers een interactie tussen de deelnemers die de groepsvorming al langer volgen enerzijds en de nieuwkomers anderzijds. De sessies omvatten in grote lijnen de volgende structuur: voor de pauze wordt vooral gewerkt rond psycho-educatie. Na de pauze zal de focus meer liggen op alcohol in relatie tot de verschillende leefgebieden (impact op vrije tijd, sociaal netwerk, relaties, financieel, werk, ). Hierdoor komt het eigen verhaal van de deelnemers meer op de voorgrond en kan er gerichte ondersteuning geboden worden. Hiernaast zorgt dit er ook voor dat er herkenning in het verhaal van de andere deelnemers kan optreden.
Eindevaluatie Alcoholblik 2012 Januari 2013 7 Thema s die mogelijks aan bod kunnen komen in de sessies zijn: - productinformatie alcohol - problematisch alcoholgebruik - model van gedragsverandering - terugvalpreventie - alcohol en verkeer - alcohol en agressie 7. Meetinstrumenten De hulpverleners zaten samen om te bekijken hoe ze meetinstrumenten kunnen implementeren in de indicatiestelling. Er werd opgemerkt dat meetinstrumenten de therapietrouw doen verhogen. Meten en informatie geven verhoogt de kwaliteit van de feedback en de deskundigheid, zodat mensen zich meer serieus genomen voelen. Het objectiveert ook de hulpverleningsvragen en maakt resultaten zichtbaarder. Er werd meer specifiek bekeken hoe meetintsrument Predi eventueel in de gesprekken geïmplementeerd kon worden. Predi staat voor Personal Resources Diagnostic System. Het is een instrument dat peilt naar mogelijkheden en kansen van de cliënt in de verschillende leefgebieden. Er werd besloten dat het in veel gevallen niet haalbaar is om dit instrument in zijn geheel en in strikte zin te hanteren. Wel werd er gekozen om de verschillende levensdomeinen die in de Predi aan bod komen te bevragen en dit met aandacht naar de lasten die de cliënt in een domein ervaart. Ook de idee kwam naar voren of het mogelijk is dat de casemanagers een kort screeningsinstrument gebruiken in hun beslissing om iemand al dan niet door te verwijzen voor verdere adviesgesprekken, bvb de AUDIT (Alcohol Use Disorders Identification Test). Met de AUDIT kan informatie worden bekomen over de gebruikte hoeveelheid alcohol en is men in de mogelijkheid om mensen te identificeren met een riskante alcoholconsumptie. Door de afname van de AUDIT kan een verwijzing gebeuren op basis van objectieve criteria in kader van iemand zijn alcoholgebruik.
Eindevaluatie Alcoholblik 2012 Januari 2013 8 8. Cijfermateriaal CIJFERS PRIORITAIRE DOELGROEP 1 ste kwartaal 2 de kwartaal 3 de kwartaal 4 de kwartaal Totaal 2012 Aanmeldingen 18 13 3 17 51 Adviesgesprekken 1 ste kwartaal 2 de kwartaal 3 de kwartaal 4 de kwartaal Totaal 2012 Opgestart 19 9 8 11 47 Afgerond 10 9 3 7 29 (= positief afgerond) Afgebroken (= negatief afgerond) 3 2 2 1 8 De indicator van 100 aanmeldingen is niet gehaald (n=51). Voor aanmeldingen zijn we afhankelijk van de Stad Antwerpen. De verhoging van de aanmeldingen is niet evident, maar vanuit de stuurgroep zijn er maatregelen genomen om het aantal aanmeldingen te doen toenemen. De indicator dat de helft positief moet afgerond worden is wel gehaald (n = 62%) Aantal geplande gesprekken 2012: 189 Als advies tijdens de gesprekken werd er doorverwezen naar verschillende instanties: Er werd twaalf keer doorverwezen naar Free Clinic, zeven keer naar CGG Vagga, één keer naar PZ Stuivenberg, één keer naar AA, één keer naar het OCMW, twee keer naar het CAW, één keer naar woonbegeleiding en één keer naar een psychotherapeut (privé). Werkbezoeken: 1 Psychiatrisch Centrum Broeders Alexianen te Boechout. Gedurende twee dagen hebben de hulpverleners verschillende onderdelen van de werking kunnen bijwonen, waaronder Mastentop, afdeling 1, 2 en 3 en Psychiatrische Thuiszorg. De hulpverleners hebben informatie kunnen vergaren rond doelgroep, doorverwijzingen, therapeutische aanpak en eventuele samenwerkingsmogelijkheden. Dit werkbezoek zorgde voor extra informatie over de inhoud van de verschillende behandelmogelijkheden en maakte het op die manier mogelijk om gerichter te kunnen doorverwijzen. CIJFERS SECUNDAIRE DOELGROEP In 2012 zijn er dankzij de middelen van het project 61 cliënten behandeld met een alcoholproblematiek (misbruik of afhankelijkheid). Deze zijn rechtstreeks ingestroomd in één van beide organisaties.
Eindevaluatie Alcoholblik 2012 Januari 2013 9 9. VTO (Vorming, Training en Opleiding Vormingen: 1 Motiverende gespreksvoering (VAD). Deze 5-daagse vorming vond plaats in november en december 2012 en een follow-up dag in februari 2013. Motivatie wordt niet beschouwd als een vast concept maar evolueert met de tijd zoals de cirkel van Prochaska en Diclemente aantoont. Om motivatietekorten te benaderen is een praktische methode van motiverende gespreksvoering ontwikkeld, gebaseerd op de theorievorming van Miller en Rollnick. Deze aanpak biedt een bredere kijk op de problematiek en heeft zijn waarde reeds bewezen binnen de verslavingszorg. Verder werd, op vraag van de hulpverlening, het project in een halve dag voorgesteld aan de medewerkers van MSOC Free Clinic en Buro Aktief. 10. Vooruitblik 2013 Verdere uitwerking en opstart groepswerking In januari 2013 wordt gestart met de voorstelling en de bekendmaking van de groep. De groepsbegeleiding wordt voorgesteld binnen de interne werking van CGG Vagga en Free Clinic. De uitgewerkte folders worden verspreid onder diverse verwijzers. Er wordt ook ruimte voorzien om intakes in te plannen bij de desbetreffende hulpverleners. In februari zijn er nog drie bijeenkomsten met de hulpverleners gepland om de eerste vijf sessies voor te bereiden. De eerste groepssessie zal doorgaan op maandag 4 maart 2013 om 18u in CGG Vagga. De daaropvolgende groepssessies zijn voorzien op maandag 18 maart 2013, maandag 8 april 2013, maandag 22 april 2013 en maandag 6 mei 2013. Na elke sessie wordt een moment voorzien waarin de hulpverleners de sessie samen zullen bespreken en indien nodig veranderingen kunnen doorvoeren. Verdere evaluatie van de werking. De hulpverleners merken op dat er nood is aan een tijdig, gezamenlijk overleg met betrekking tot de werking van de individuele gesprekken. Er werd dan ook afgesproken om in 2013 op regelmatige basis het verloop van de werking te evalueren. Op die manier is het mogelijk om eventuele moeilijkheden door te nemen, mogelijke casussen te bespreken en tijdig veranderingen door te voeren waar nodig. Zodoende zal er in 2013 overleg gepleegd worden over het gebruik van (aangepaste) meetinstrumenten. De volgende punten zullen besproken worden: eenduidigheid in het gebruik van de instrumenten en eventuele moeilijkheden tijdens afname.
Eindevaluatie Alcoholblik 2012 Januari 2013 10 Ook de idee van het gebruik van een screeningsinstrument kan verder geëxploreerd worden in 2013. Zo kan er bekeken worden vanaf welke score iemand verwezen wordt voor adviesgesprekken.