Giro d Italia in Amsterdam

Giro d Italia in Amsterdam - Economische impact en beleving - Opdrachtgever: Gemeente Amsterdam Hoofddorp, 16 juli 2010

Samenvatting Amsterdam heeft zichzelf met de organisatie van de Giro-start een goede dienst bewezen. Het evenement heeft geleid tot een groot aantal bezoekers en een substantiële bestedingsimpuls voor de locale economie. De bezoekers waren zeer enthousiast over het evenement en ook de locale bevolking was positief verrast. De drie etappes die (deels) in Amsterdam plaatsvonden hebben de hoofdstad in totaal 209.000 bezoeken opgeleverd. Het zwaartepunt lag op de zaterdag, toen naar schatting 156.000 mensen langs het parcours stonden. Bezoekers hebben bijna 1,4 miljoen extra besteed aan overnachtingen in betaalde accommodaties. Daarnaast hebben zij een extra impuls gegeven aan de detailhandel, de vervoerssector en de horeca. Hieraan heeft men 6,9 miljoen besteed. De bezoekers waren daarmee goed voor een extra bestedingsimpuls van 8,3 miljoen. De organisatie en de (internationale) media zorgden voor inkomende geldstromen van buiten de gemeente Amsterdam van respectievelijk 2,1 miljoen en 0,4 miljoen. De totale bruto bestedingsimpuls van de Giro bedroeg daarmee 10,8 miljoen. Na correctie voor bestedingen die de Amsterdamse Giro-organisatie buiten de regio heeft gedaan (bestedingsexport) resteert een netto additionele bestedingsimpuls van 9,5 miljoen. Naast deze bestedingseffecten heeft Amsterdam dankzij de Giro ook geprofiteerd van internationale media-aandacht 1 en heeft zij met een scala aan side events een impuls kunnen geven aan haar sportstimuleringsambitie. Bezoekers gaven het evenement een 7,8. Van de bezoekers aan de Giro-etappes kwam 36% uit Amsterdam, 54% uit de rest van Nederland en 10% uit het buitenland 2. Bijna de helft van de bezoekers was jonger dan 35 jaar. De toertochtrijders kwamen zelfs tot een 8,0. Omwonenden gaven het evenement een 6,7. Omwonenden jonger dan 31 jaar waardeerden het evenement bovengemiddeld, omwonenden ouder dan 50 jaar juist ondergemiddeld. De waardering in Oost was hoger dan gemiddeld, in Zuid lag deze lager dan gemiddeld. Tweederde van de ondervraagde omwonenden gaf aan trots te zijn dat de start van de Giro in Amsterdam heeft plaatsgevonden. De helft gaf aan dat ze zich het evenement nog lang zullen herinneren. 1 De mediawaarde van de geprinte uitingen wordt geschat op ca. 24 miljoen (bron: Hill & Knowlton, juni 2010). De Giro heeft een kijkerspubliek (televisie, internet) van ca. 250 miljoen mensen. 2 Ter vergelijking: bij de start van de Vuelta in Drenthe kwam slechts 3% van de bezoekers uit het buitenland. Evaluatie Giro d Italia in Amsterdam eindrapportage -

Inhoudsopgave 1. Inleiding... 1 2. Bezoekers... 3 3. Economische impact... 7 4. Beleving... 13 Bijlagen... 22 Evaluatie Giro d Italia in Amsterdam eindrapportage -

1. Inleiding Achtergrond Van vrijdag 7 tot en met maandag 10 mei 2010 ontving Amsterdam de Giro d Italia 3. De Giro behoort met de Tour de France tot de grootste en meest aansprekende jaarlijkse wielerevenementen. De gemeente Amsterdam ziet het als haar taak regelmatig dergelijke grootschalige (sport)evenementen naar de stad te halen. Zij maken onderdeel uit van het brede aanbod aan evenementen voor de Amsterdamse bevolking en dragen bovendien bij aan het dynamische en internationale karakter van de stad. Bovendien sluit de organisatie van internationale topsportevenementen aan bij de ambitie van een eventuele Olympische kandidatuur van de hoofdstad. De gemeente heeft in de lobby en voorbereidingsperiode een forse inspanning gepleegd om de start van de Giro naar de hoofdstad te halen. En ook gedurende de vier dagen dat de Giro in de stad was had de gemeente een belangrijke rol bij de organisatie van zowel het professionele wielerevenement als de vele side-events. In het kader van haar evenementenbeleid heeft de gemeente al in een vroeg stadium besloten een evaluatieonderzoek te laten uitvoeren. Dit onderzoek moet antwoord geven op twee vragen: - Wat is de economische impact van de start van de Giro d Italia voor de stad Amsterdam 4? - Hoe hebben omwonenden het evenement beleefd? De gemeente heeft dit onderzoek gegund aan een consortium van drie partijen, te weten Sport2B, de Hogeschool van Amsterdam (HvA) en Meerwaarde. Deze laatste partij vertegenwoordigde in het onderzoek de landelijke Werkgroep Evaluatie Sportevenementen (WESP) die nauw betrokken geweest bij de evaluaties van zowel de start van de Vuelta (Drenthe, 2009) als de start van de Tour de France (Rotterdam, 2010). Ook de NHTV (Breda) en de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN), beide net als de HvA lid van de WESP, hebben een bijdrage geleverd aan het evaluatieonderzoek. De NHTV vanuit haar expertise op het gebied van belevingsonderzoek, de HAN net als de HvA via de inzet van studenten van de sporteconomische opleiding als enquêteurs. Dit rapport bevat de uitkomsten van de evaluatie. 3 Feitelijk waren de Giro-organisatie en de ploegen al vanaf donderdag of zelfs woensdag in de stad. 4 Hoewel de effecten van een grootschalig evenement als de Giro ook buiten de gemeentegrenzen kunnen optreden (denk aan het huisvesten van ploegen in hotels buiten Amsterdam), gaat dit slechts om een beperkt deel van de effecten. Het zwaartepunt ligt nadrukkelijk in de stad. Deze evaluatie focust dan ook op het effect van de Giro op Amsterdamse economie en bevolking. Evaluatie Giro d Italia in Amsterdam eindrapportage - 1

Dataverzameling Zowel voor het onderzoek naar de economische impact als het onderzoek naar de beleving van het evenement zijn interviews gehouden. Tijdens en na de Giro-etappes zijn op verschillende manieren in totaal 2.687 enquêtes afgenomen. Op zaterdag, zondag en maandag zijn langs het parcours 1.210 interviews gehouden met bezoekers. Hiervoor is gebruik gemaakt van een gestandaardiseerde vragenlijst. De vragen hadden vooral tot doel het verblijf- en bestedingsgedrag van de bezoekers te achterhalen. Enkele dagen na de toertocht hebben alle deelnemers een email ontvangen met een link naar een online enquête. In totaal hebben 798 deelnemers deze ingevuld. Deze enquête had tot doel het verblijf- en bestedingsgedrag van deze specifieke groep bezoekers vast te stellen. Op de zondag, maandag en dinsdag zijn in de directe nabijheid van het parcours 679 huis-aan-huis enquêtes afgenomen. Deze enquêtes hadden tot doel vast te stellen hoe omwonenden het evenement hadden beleefd. Tijdens alle etappes zijn ook gegevens verzameld over het aantal bezoekers dat langs het parcours stond. Zo zijn op zaterdag op 38 plaatsen publiekstellingen verricht 5. Daarbij is gebruik gemaakt van speciaal ontwikkelde protocollen. Ook op zondag en maandag is op deze manier een inschatting gemaakt van het aantal bezoekers, zij het via een kleiner aantal tellocaties (respectievelijk 10 en 11). Opbouw rapportage Deze rapportage is als volgt opgebouwd. In de hoofdstukken 2 en 3 staat de economische impact van de Giro centraal (eerste onderzoeksvraag). Hoofdstuk 4 bevat de uitkomsten van het belevingsonderzoek en geeft daarmee antwoord op de tweede onderzoeksvraag. 5 Er is geteld op 37 locaties langs het wielerparcours én in het Olympisch Stadion (side event). Bijlage 1 bevat een overzicht van de tellocaties langs het parcours. Evaluatie Giro d Italia in Amsterdam eindrapportage - 2

2. Bezoekers Aantallen en kenmerken De drie etappes die (deels) in Amsterdam plaatsvonden 6 hebben in totaal naar schatting ca. 209.000 bezoeken gegenereerd. Het zwaartepunt lag op zaterdag 8 mei, de dag van de individuele tijdrit. Toen stonden naar schatting 156.000 mensen langs het parcours. Tabel 2.1 geeft een beeld van de leeftijdsopbouw van de bezoekers tijdens de Amsterdamse Giro-etappes. Maar liefst 45% van de bezoekers was jonger dan 35 jaar. Bij de start van de Vuelta in Drenthe maakte deze leeftijdsgroep slechts 27 procent van het totaal uit. Voor bezoekers jonger dan 25 jaar was het aandeel in Amsterdam zelfs twee keer zo groot als in Drenthe. Het aandeel 65-plussers was in Drenthe 11 procent. Deze verschillen worden voor een belangrijk deel verklaard door algemene verschillen in de bevolkingssamenstelling tussen een grote stad en een oostelijke provincie. Tabel 2.1 Leeftijd bezoekers <25 20% 25-35 25% 35-50 31% 50-65 21% >65 4% Totaal 100% Op alle drie de dagen was ca. 90% van de bezoekers op eigen initiatief aanwezig. Op zondag en maandag gaf 8% van de ondervraagden aan op uitnodiging van de organisatie of een sponsor aanwezig te zijn. Op zaterdag ging het om 5%. Een aantal bezoekers beschouwt zichzelf als deelnemer aan het evenement. Waarschijnlijk hebben zij deelgenomen aan één van de side-events die tijdens de Giro-dagen werden georganiseerd. Op zondag bevonden zich onder het publiek ook deelnemers aan de toertocht. Hoewel het aandeel deelnemers over de dagen heen gelijk is (2-3%), was de bezoekerspopulatie op zaterdag vele malen groter dan op de zon- en maandag. Dat gold dus ook voor de absolute omvang van de groep deelnemers op die dag. 6 Het programma van de drie Giro-dagen was als volgt: zaterdag 8 mei: individuele tijdrit (en side event in Olympisch Stadion); zondag 9 mei: 2 e etappe Amsterdam Utrecht (en toertocht); maandag 10 mei: 3 e etappe Amsterdam Middelburg. Evaluatie Giro d Italia in Amsterdam eindrapportage - 3

Figuur 2.1 Typen bezoekers 100% 80% 60% 40% 20% Anders Deelnemer Genodigde Op eigen initiatief 0% Zaterdag Zondag Maandag Herkomst De drie Giro-etappes hebben een aanzienlijk aantal mensen naar Amsterdam gelokt. Maar liefst 64 procent van de bezoekers was afkomstig van buiten de hoofdstad. De derde etappe kende een afwijkend bezoekersprofiel. Bij deze etappe, die op maandagochtend vertrok vanaf de Zuid-as, waren de promotie en hospitalityactiviteiten vooral gericht op de werknemers van het lokale (internationale) bedrijfsleven. Tabel 2.2 Herkomst bezoekers Amsterdam Nederland Buitenland Totaal Zaterdag 40% 51% 9% 100,0% Zondag 40% 51% 9% 100,0% Maandag 28% 61% 11% 100,0% Totaal 36% 54% 10% 100,0% Waardering Bezoekers hebben het Giro-evenement enorm gewaardeerd. Zij geven hiervoor gemiddeld een 7,8. De maandag kreeg een 7,9 en de zaterdag een 7,8. De zondag werd het best gewaardeerd met een 8,1 7. Zowel de Amsterdamse bezoekers als de bezoekers uit de rest van Nederland gaven het evenement een 7,7. Buitenlandse bezoekers gaven gemiddeld een 8,1. Maar liefst 30% van de buitenlanders gaf het evenement een 9 of hoger. Bij de Amsterdamse bezoekers gold dat voor 18%. Bij de Nederlandse bezoekers voor 15%. Toertochtrijders Onder de deelnemers aan de toertocht op zondag is in de week na afloop van het evenement een online enquête gehouden. Hieruit kwam naar voren dat de verhouding man-vrouw ongeveer 87-13 was. 7 De hogere waardering van de zondag wordt mogelijk veroorzaakt door de aanwezigheid van toertochtrijders onder het publiek. Uit gericht onderzoek blijkt dat deze groep het evenement bovengemiddeld waardeert. Evaluatie Giro d Italia in Amsterdam eindrapportage - 4

Een kwart van de ruim 7.000 deelnemers was afkomstig uit Amsterdam, drie kwart uit de rest van Nederland. Er was slechts een handjevol buitenlandse deelnemers. Het aandeel niet-amsterdammers onder de toerrijders lag dus hoger dan bij de bezoekers langs het parcours. Tabel 2.3 Herkomst deelnemers toertocht Amsterdam 24,7% Nederland 74,9% Buitenland 0,4% Totaal 100,0% Ook de toerrijders hebben het evenement zeer gewaardeerd. Zij geven het gemiddeld een 8,0. Toerrijders van buiten Amsterdam geven het evenement zelfs een 8,4 Bestedingen en overnachtingen Gemiddelde bestedingen De gemiddelde bestedingen van de bezoekers aan de Giro-etappes bedragen 38,98 per dag. Dit bedrag is exclusief de uitgaven aan eventuele overnachtingen. Het grootste gedeelte van dit bedrag, bijna 20 betreft horeca-bestedingen. Tabel 2.4 gemiddelde bestedingen bezoekers Eten en drinken 19,56 Merchandise 4,80 Winkelen 7,81 Openbaar vervoer 3,96 Overig 2,86 Totaal 38,98 Overnachtingen Van alle geïnterviewde bezoekers gaf 10,7% aan één of meerdere overnachtingen te hebben gepland. Bij de bezoekers uit Nederland lag dit aandeel op 6% 8. Van de bezoekers uit het buitenland bleef ongeveer 74% één of meerdere nachten slapen. Daarbij moet wel worden bedacht dat deze laatste groep relatief klein van omvang is. Een handvol Amsterdamse bezoekers gaf ook aan dat zij buitenshuis bleven overnachten. Nederlandse bezoekers die aangaven te overnachten verbleven gemiddeld 2,8 dagen in Amsterdam. Buitenlandse overnachters kenden een gemiddelde verblijfsduur van 3,8 dagen. De meeste overnachters (37%) doen dit bij vrienden of familie. Dat geldt voor alle Amsterdamse overnachters en 63% van de Nederlandse overnachters. Van de buitenlandse overnachters heeft 65% in een hotel overnacht. Een vijfde van alle overnachtende bezoekers deed dat in een 4-5 sterren hotel. 8 Bij de start van de Vuelta in Drenthe bleef meer dan 1/3 van de Nederlandse bezoekers overnachten. Dit verschil kan deels worden verklaard door het verschil in de gemiddelde logieskosten (zie volgende pagina). Evaluatie Giro d Italia in Amsterdam eindrapportage - 5

Tabel 2.5 Verdeling overnachtingen Amsterdam Nederland Buitenland Gemiddeld Vrienden/familie 100% 63% 19% 37% Hotel 0-3 sterren - 17% 42% 32% Hotel 4-5 sterren - 15% 23% 20% Bed & Breakfast - 5% 8% 7% Camping - - 4% 2% Overig - - 4% 2% Totaal 100% 100% 100% 100% Van de toerrijders die niet in bovenstaande tabel zijn verwerkt bleef 11% overnachten. Van die groep gaf 85% aan hiervoor een beroep te doen op vrienden of familie. Tien procent verbleef in een hotel. Gemiddeld hebben de ondervraagde bezoekers die overnacht hebben 77,74 per persoon per nacht uitgegeven aan logies 9. Tabel 2.6 Prijs per persoon per nacht Vrienden/familie - Hotel 0-3 sterren 46,24 Hotel 4-5 sterren 107,52 Bed & Breakfast 57,18 Camping 14,00 Overig 45,00 Gemiddeld 77,74 9 Bezoekers aan de Vuelta in Drenthe die bleven overnachten gaven gemiddeld ongeveer een derde van dit bedrag uit aan hun logies. Evaluatie Giro d Italia in Amsterdam eindrapportage - 6

3. Economische impact Inleiding De economische impact van de Giro d Italia voor Amsterdam definiëren wij als de additionele bestedingen in de stad die worden veroorzaakt door het evenement. Naast deze bestedingseffecten leverde de Giro ook andere economische effecten op. Bijvoorbeeld promotie-effecten, via de televisiebeelden die de wereld over zijn gegaan. Dit onderzoek richt zich echter uitsluitend op de genoemde bestedingen. Cruciaal bij het vaststellen van de economische impact is de vraag of de geconstateerde bestedingen additioneel zijn of dat er slechts sprake is van interne verschuivingen. Een Amsterdammer die normaal gesproken op zaterdagmiddag een biertje drinkt in zijn buurtcafé, maar dat nu langs het Giro-parcours deed levert de stad niets op. In het kader van dit onderzoek beschouwen we bestedingen additioneel wanneer zij voldoen aan twee voorwaarden: - Er is een oorzakelijk verband met de organisatie van de Giro. In de praktijk betekent dit dat alleen de bestedingen worden meegenomen van bezoekers die speciaal voor dit evenement naar Amsterdam zijn gekomen, of in het geval van Amsterdammers, die speciaal voor het evenement in de stad zijn gebleven 10 ; - De vraag wordt niet teniet gedaan door vermindering van de vraag in andere delen van de economie. Met andere woorden, er is geen sprake van een verschuiving van de vraag. Een voorbeeld van een verschuiving zijn uitgaven van de locale overheid aan de Giro. Als de Giro niet had plaatsgevonden waren deze uitgaven toch in de Amsterdamse economie terecht gekomen. Deze uitgaven zijn daarmee dus niet additioneel en worden dus niet meegeteld. De economische impact van de Giro bestaat dan uit de volgende onderdelen: 1) De additionele bestedingen van bezoekers van het evenement en de deelnemers van de toertocht; 2) De additionele bestedingen van het lokale organisatiecomité en de Giroorganisatie Bezoeken en bezoekers De analyse van de economische impact begint met de vaststelling van het aantal bezoeken gedurende de drie Giro-dagen. Daartoe zijn in het kader van dit onderzoek omvangrijke tellingen uitgevoerd. Zo zijn op zaterdag, de dag van de tijdrit, langs het acht kilometer lange parcours op maar liefst 38 plaatsen tellingen verricht. Per vooraf gedefinieerde en opgemeten sectie van het traject is vastgesteld hoeveel rijen dik het publiek stond. Deze gegevens zijn vermenigvuldigd met de vastgestelde gemiddelde rijdichtheid. Ook zondag en maandag is een dergelijke aanpak gehanteerd. Op zondag waren er 10 tellocaties, op maandag 11. Op deze wijze is voor elke dag het aantal bezoeken vastgesteld. Deze aantallen zijn gecombineerd met inzichten uit de enquêtes over 10 We beschouwen Amsterdammers als additioneel wanneer zij aangeven dat zij naar een andere stad zouden zijn gereisd wanneer de Giro daar zou starten. Evaluatie Giro d Italia in Amsterdam eindrapportage - 7

het aantal uur dat men zich langs het parcours ophield, de verblijfsduur (in dagen) en het aantal bezoeken per bezoeker. Aan de hand van deze gegevens schatten wij dat er gedurende de drie Giro-dagen in totaal 209.000 bezoeken zijn afgelegd. Het betrof 202.000 bezoeken aan het parcours en 7.000 deelnames aan de toerwedstrijd. Het hoogtepunt van het publieksbezoek lag op de zaterdag. Die dag stonden naar schatting 156.000 mensen langs het parcours. Tabel 3.1 Aantal bezoeken Zaterdag 156.000 Zondag 25.000 Maandag 21.000 Totaal langs parcours 202.000 Toertocht 7.000 Totaal bezoeken 209.000 Hoeveel mensen waren verantwoordelijk voor de 202.000 publieksbezoeken? De ervaring met meerdaagse evenementen leert dat geïnteresseerden vaak meerdere dagen het evenement bezoeken. Eén bezoeker kan dus goed zijn voor meerdere bezoeken. Dat was ook bij de Giro het geval. Uit de enquêtes bleek dat de ondervraagden gemiddeld 1,4 etappes bezochten, ofwel per bezoeker 1,4 bezoek. Op basis van onze tellingen constateren wij echter dat het gemiddeld aantal bezoeken in de praktijk lager lag, namelijk op ongeveer 1,2. In tabel 3.2 is te zien welke doublures er waren tussen het publiek op de drie Giro-dagen. Van de 156.000 bezoeken op zaterdag werden er 121.000 afgelegd door personen die uitsluitend deze dag bij de Giro kwamen kijken. Een kleine 23.000 bezoeken kwamen voor rekening van mensen die ook de volgende dag langs het parcours stonden. De resterende 12.000 bezoeken waren mensen die ook op maandag kwamen kijken. Wij schatten dat de 202.000 bezoeken zijn afgelegd door 166.000 personen. Tabel 3.2 Aantal bezoekers Unieke Doublure mt Doublure mt Doublure mt Totaal bezoekers zaterdag zondag maandag Zaterdag 121.000-23.000 12.000 156.000 Zondag 1.000 23.000-1.000 25.000 Maandag 8.000 12.000 1.000-21.000 Totaal bezoeken 130.000 35.000 24.000 13.000 202.000 Totaal bezoekers 130.000-23.000 13.000 166.000 Additionele bezoeken en overnachtingen Vervolgens is het belangrijk vast te stellen welk deel van de bezoeken aan de drie Amsterdamse Giro-dagen additioneel was, met andere woorden, welk deel van deze bezoeken zou niet hebben plaatsgevonden zonder de Giro? Tabel 3.3 bevat het aandeel van de additionele bezoeken voor de verschillende regio s. Hierbij gaat het dus om het aandeel van de bezoekers dat speciaal voor de Giro naar Amsterdam is gekomen. Opvallend is het lage percentage bij de buitenlanders. Van alle buitenlandse bezoekers gaf slechts 6-8% aan speciaal voor de Giro in Amsterdam te zijn. De voor de hand liggende verklaring hiervoor is dat Amsterdam als toeristische bestemming altijd al veel buitenlanders kan verwelkomen. Deze groep reguliere buitenlandse toeristen drukt het aandeel specifieke buitenlandse Giro-fans. De 6-7% additionele Evaluatie Giro d Italia in Amsterdam eindrapportage - 8

Amsterdamse bezoekers bestaat uit respondenten die aangaven speciaal vanwege de Giro in de stad te zijn gebleven. Zonder Giro waren zij op deze dag(en) niet in de hoofdstad geweest. Tabel 3.3. Additionele bezoekers Zaterdag Zondag Maandag Amsterdam 6,0% 6,0% 7,0% Nederland 35,5% 35,5% 40,8% Buitenland 8,1% 8,1% 6,0% Overnachtingen en bestedingen aan logies Op basis van het aantal additionele bezoekers (toeschouwers en toerrijders) en de gemiddelde verblijfsduur (enquêtes) kunnen we het aantal additionele overnachtingen vaststellen. Het gaat om ruim 19.700 overnachtingen. Achtenvijftig procent van de overnachtingen vond plaats in betaalde accommodaties zoals hotels, bed & breakfast en campings. Tabel 3.4 Type accommodatie Vrienden/familie 6.400 Hotel 0-3 3.600 Hotel 4-5 1.700 Bed & Breakfast 2.100 Camping 4.600 Overig 1.300 Totaal 19.700 Buitenlanders gaven gemiddeld 61 per nacht uit aan logies, Nederlanders gemiddeld 82. De totale additionele bestedingen aan logies (bezoekers en toerrijders) bedroegen 1.371.000. Tabel 3.5 bevat een overzicht van deze bestedingen. Tabel 3.5 Uitgaven aan logies Amsterdam - Nederland 384.000 Buitenland 987.000 Totaal 1.371.000 Bestedingen van bezoekers Naast bestedingen aan overnachtingen geven bezoekers gedurende de dag geld uit aan eten en drinken, de aankoop van merchandise, vervoer, winkelen, et cetera. De totale impact van deze bestedingen bedraagt bijna 5 miljoen. Tabel 3.6 Dagbestedingen bezoekers Zaterdag Zondag Maandag Toerrijders Totaal Amsterdam 203.000 33.000 31.000 36.000 303.000 Nederland 2.057.000 335.000 314.000 167.000 2.873.000 Buitenland 1.418.000 231.000 140.000 2.000 1.791.000 Totaal 3.678.000 599.000 485.000 205.000 4.967.000 Bezoekers die vanwege de Giro in Amsterdam hebben overnacht hebben ook op de dagen dat zij niet langs het parcours stonden uitgaven gedaan. Deze bestedingen Evaluatie Giro d Italia in Amsterdam eindrapportage - 9

waren zonder de Giro niet in Amsterdam terecht gekomen en mogen dus worden meegeteld in de impact van het evenement. Het gaat hierbij om bijna 2 miljoen. De totale additionele bestedingen van bezoekers en toerrijders komen daarmee op 8,3 miljoen (zie tabel 3.7) Tabel 3.7 Totale bestedingen bezoekers Dagbestedingen Overnachtingen Totaal Zat-Zon-Maa Overige dgn Toerrijders Amsterdam 267.000-36.000-303.000 Nederland 2.706.000 159.000 167.000 384.000 3.416.000 Buitenland 1.789.000 1.824.000 2.000 987.000 4.602.000 Totaal 4.762.000 1.983.000 205.000 1.371.000 8.321.000 Bestedingen vanuit de organisatie De organisatie van de Amsterdamse Giro-dagen was in handen van twee partijen: de Italiaanse organisator RCS, die zich concentreerde op de organisatie van de wedstrijd, en de gemeente Amsterdam. De rol van de gemeente was tweeërlei. In de eerste plaats was zij mede-verantwoordelijk voor het faciliteren van de wedstrijd, bijvoorbeeld via het realiseren van het (afgezette) parcours. In de tweede plaats richtte zij zich op het realiseren van een maximale maatschappelijke spin-off van het evenement, bijvoorbeeld door het organiseren van fietsgerelateerde side-events voor Amsterdamse schoolkinderen. Voor het bepalen van de economische impact gaat het net als bij de bezoekersbestedingen ook bij de organisatiebestedingen om de vraag in welke mate deze additioneel zijn voor de Amsterdamse regio. Om die vraag te beantwoorden zijn twee criteria van belang: - De inkomsten van de organisatie moeten afkomstig zijn van een bron buiten de Amsterdamse economie; - De uitgaven zijn ten goede gekomen aan de Amsterdamse economie. Geld dat binnen de Amsterdamse economie wordt rondgepompt telt dus niet mee. Het gaat om het uiteindelijke bestedingssaldo (import of export van bestedingen) dat de organisatie realiseert. Met behulp van de organisatie hebben wij getracht per inkomsten- en uitgavenpost een zo goed mogelijke inschatting te maken van de mate waarin de oorsprong of bestemming binnen of buiten de stad lag. Amsterdamse Giro-organisatie Tabel 3.8 bevat een overzicht van de inkomstenbronnen van de Amsterdamse Giroorganisatie. De gemeente Amsterdam investeerde via diverse gemeentelijke fondsen en instellingen een kleine 3,4 miljoen in het Groenproject. Het Amsterdamse bedrijfsleven stelde 3 ton beschikbaar. Op een begroting van 5 miljoen is dus ongeveer 3,7 miljoen (74%) afkomstig van lokale financieringsbronnen. Een bedrag van 1,35 miljoen is aangetrokken van buiten de stad. Evaluatie Giro d Italia in Amsterdam eindrapportage - 10

Tabel 3.8 Financiering Amsterdame organisatie Giro Gemeente Amsterdam 3.393.000 Amsterdams bedrijfsleven 300.000 Rijk (VWS, EZ) 650.000 Provincie Noord-Holland 85.000 Gemeente Utrecht 150.000 Novem 470.000 Totaal 5.048.000 Aan de uitgavenkant (tabel 3.9) waren de projectacquisitie en de ruimtelijke inrichting van de stad de grootste kostenposten. Nadere beschouwing van de uitgaven leert dat van de ruim 5 miljoen ongeveer 3,7 miljoen is besteed binnen de gemeente Amsterdam. Bijvoorbeeld via inkoop bij Amsterdamse leveranciers. Ongeveer 1,32 miljoen is buiten de stad uitgegeven, waaronder bijvoorbeeld de fee die Amsterdam moest betalen aan de Italiaanse organisatoren om het evenement naar de hoofdstad te halen. Tabel 3.9 Uitgaven Amsterdame organisatie Giro Acquisitie en organisatie 1.960.000 Inrichting en infrastructuur 1.623.000 Veiligheid 715.000 Communicatie 425.000 Entertainment 325.000 Totaal 5.048.000 De financiële bijdragen die vanuit Amsterdamse bronnen ten goede komen aan Amsterdamse doelen tellen niet mee in de impactberekeningen. Er is immers geen sprake van additioneel geld. Vanuit het perspectief van de Amsterdamse economie gaat het dus alleen om het saldo van inkomende en uitgaande geldstromen. Wanneer we de binnenkomende ( 1,35 miljoen) en uitgaande ( 1,32 miljoen) geldstromen 11 salderen resteert vanuit de Amsterdamse organisatie een positieve economische impact op de lokale economie van ca 34.000. Italiaanse Giro-organisatie (RCS) Ook de Italiaanse organisatoren hebben tijdens hun verblijf in Amsterdam uitgaven gedaan. Dit zijn additionele bestedingen. Zij worden immers betaald vanaf de Italiaanse bankrekening van RCS en komen ten goede aan de Amsterdamse economie. Het was niet mogelijk de financiën van RCS scherp in beeld te krijgen. Wel hebben wij met behulp van RCS een inschatting kunnen maken van enkele grote bestedingsposten. Zo betaalde RCS de hotelkosten van alle deelnemende ploegen. Daarbij gaat het om een totaalbedrag van ruim 4 ton. Niet alle ploegen waren echter in Amsterdam ondergebracht, waardoor dit bedrag niet volledig ten goede is gekomen van de lokale economie. Van de 22 ploegen verbleven er tien in Amsterdam, goed voor een additionele besteding van 187.500. 11 In het vervolg wordt ook wel gesproken van bestedingsimport en export. Evaluatie Giro d Italia in Amsterdam eindrapportage - 11

Daarnaast heeft RCS nog eens ca 750 personen in Amsterdamse hotels ondergebracht. Het betreft werknemers van RCS en door hen ingehuurd (Italiaans) personeel (beveiliging, officials), gasten, et cetera. Met deze overnachtingen was een totaalbedrag gemoeid van 562.500. In totaal schatten wij de additionele bestedingen van RCS in de Amsterdamse economie daarmee op ca. 750.000 De Nederlandse en Italiaanse organisatie van de Giro zijn daarmee gezamenlijk goed voor een positieve economische impact van 784.000. Bestedingen vanuit de media Vanuit de organisatie zijn ca 600 media-accreditaties verstrekt. Het ging om ca 50 Nederlandse en ca. 550 buitenlandse journalisten. Een deel van deze mediavertegenwoordigers kwam al op woensdag of donderdag in Amsterdam aan. Voor dit onderzoek gaan wij uit van een gemiddelde verblijfsduur van vier dagen en drie nachten. Voor de uitgaven van deze groep (overdag en logies) hebben we geen specifieke inzichten. We hanteren de gemiddelden van de reguliere Nederlandse of buitenlandse bezoekers en overnachters. Op basis van deze inzichten komen wij tot een economische impact van 367.000. Totaaloverzicht economische impact Wanneer we alle relevante bestedingen op een rijtje zetten komen we tot het volgende overzicht. Tabel 3.10 Overzicht economische impact Bestedingen bezoekers, incl toert. 8.321.000 Bestedingen organisatie 784.000 Bestedingen media 367.000 Totaal 9.472.000 De totale economische impact van de Giro voor de stad Amsterdam bedroeg ongeveer 9,5 miljoen. Deze additionele bestedingen zijn vooral afkomstig van bezoekers uit het buitenland ( 4,6 miljoen) en de rest van Nederland ( 3,4 miljoen). Vanuit het perspectief van de gemeentelijke organisatie kan worden vastgesteld dat de 3,4 miljoen die zij heeft uitgetrokken voor de acquisitie en organisatie van de Giro uiteindelijk heeft geleid tot bruto bestedingsimpuls van buiten de stad in de Amsterdamse economie ter waarde van 10,8 miljoen (zie tabel 3.11). Na correctie voor de door de Amsterdamse Giro-organisatie buiten de stad bestede middelen ( 1,32 miljoen) resteert de netto additionele bestedingsimpuls van ongeveer 9,5 miljoen.. Tabel 3.11 Bruto en netto bestedingsimpuls Bestedingen bezoekers, incl toert. 8.321.000 Bestedingsimport A'damse org 1.355.000 Bestedingen Italiaanse org 750.000 Bestedingen media 367.000 Totaal bruto bestedingen 10.793.000 Bestedingsexport A'damse org 1.321.000 Totaal netto bestedingen 9.472.000 Evaluatie Giro d Italia in Amsterdam eindrapportage - 12

4. Beleving In dit hoofdstuk staat de vraag centraal hoe de Amsterdamse bevolking de start van de Giro in Amsterdam heeft beleefd. Specifiek gaat het daarbij om de mensen die in de directe nabijheid van het parcours wonen. Voor dit zogenoemde belevingsonderzoek is samengewerkt met de Academy for Leisure van de NHTV in Breda, in het bijzonder de specialisaties Evenementenmanagement en Sportmanagement. De huis-aan-huis enquêtes zijn (tussen 16.00 en 20.00 uur) afgenomen door studenten van de HvA en de HAN. In totaal zijn er 679 inwoners ondervraagd. Er is gekozen voor een gestratificeerde aselecte steekproeftrekking. Steeds is gevraagd naar de eerste persoon in het huishouden van 18 jaar of ouder die het eerst jarig was. Inhoud van het onderzoek De omwonenden zijn ondervraagd over de volgende aspecten: - De tevredenheid over en het waargenomen belang van de effecten van de start van de Giro in Amsterdam op economisch, toeristisch, infrastructureel, sociaal-cultureel, psychologisch en politiek gebied; - Waargenomen positieve en negatieve effecten van de Giro; - Beleving van het evenement; - Algemene waardering van het evenement; - Demografische informatie. Bij de meeste vragen zijn antwoordschalen met een 5- puntsschaal gebruikt. In de rapportage zijn voor de overzichtelijkheid de antwoorden tot 3 klassen teruggebracht: mee eens (inclusief helemaal mee eens ), neutraal en mee oneens (inclusief helemaal mee oneens ). De vragenlijst is als bijlage aan dit rapport toegevoegd. Demografische gegevens Van de 679 ondervraagden is 45% vrouw en 55% man. De leeftijd van de ondervraagden varieert van 18 tot 82 jaar. De gemiddelde leeftijd is 40 jaar, de mediaan is 39 jaar. De verdeling van de enquêtes over de drie stadsdelen is als volgt 12 : Tabel 4.1 Verdeling enquêtes Centrum 213 (31%) Zuid 374 (55%) Oost 92 (14%) Totaal 679 (100%) 12 Vanwege de beperkte steekproefomvang is Nieuw West meegeteld in Zuid en is Zuid-Oost meegeteld in Oost. Evaluatie Giro d Italia in Amsterdam eindrapportage - 13

Algehele tevredenheid Aan de respondenten is gevraagd welk rapportcijfer ze de Giro geven. Zestien procent geeft een onvoldoende (5 of lager), 84% geeft een voldoende, waarvan 24% een 8 geeft, 7% een 9 en 1% een 10. Het gemiddelde rapportcijfer is een 6,7. Opvallend is dat jongere Amsterdammers over het algemeen positiever over het evenement zijn dan de oudere stadgenoten. Amsterdammers tot 31 jaar geven gemiddeld een 7,0, stadgenoten van 31 tot 50 jaar geven gemiddeld een 6,8 en de Amsterdammers boven de 50 jaar geven een 6,3. Opvallend maar ook begrijpelijk - is dat omwonenden het evenement met hun 6,7 een vol punt lager waarderen dan de Amsterdammers die langs het parcours stonden. De Amsterdammers langs het parcours (waaronder ongetwijfeld ook een aantal omwonenden) gaven de Giro een 7,7 (zie pagina 5). Dit verschil is zeer waarschijnlijk terug te voeren op het feit dat omwonenden naast de lusten ook de lasten van het evenement hebben ervaren. Positieve en negatieve effecten Omwonenden is gevraagd welk belang zij in z n algemeenheid hechten aan de positieve en negatieve effecten van de Giro. De positieve effecten van de Giro worden over het algemeen belangrijk gevonden. Bijna tweederde van de ondervraagden vindt de positieve effecten belangrijk tot zeer belangrijk, bijna een derde is neutraal, en bijna 5% vindt de positieve effecten (zeer) onbelangrijk. Een grootschalig evenement als de start van de Giro heeft zowel positieve als negatieve effecten. Bijna een derde van de ondervraagden vindt de negatieve effecten (zeer) acceptabel, bijna een kwart vindt dit onacceptabel tot zeer onacceptabel. Liefst 44% staat hier neutraal tegenover. Welke specifieke positieve en negatieve effecten omwonenden hebben ervaren is op te maken uit de algemene opmerkingen die men aan het eind van de enquête kon meegeven. De belangrijkste ervaren effecten worden in het vervolg van dit hoofdstuk benoemd (figuur 4.4 en 4.5). Beleving en ervaring Hoe hebben de Amsterdammers Giro beleefd en ervaren? Hoe is de herinneringswaarde van het evenement? In Figuur 4.1 zien we dat de helft van de ondervraagden aangeeft dat ze het evenement nog lang blijven herinneren, 28% is hier neutraal over en 22% geeft aan dat dit evenement niet lang in hun geheugen zal blijven. Evaluatie Giro d Italia in Amsterdam eindrapportage - 14

50,0% 40,0% Percent 30,0% 20,0% 43% 28% 10,0% 17% 0,0% 4% helemaal oneens oneens neutraal mee eens 7% helemaal mee eens Figuur 4.1: ik zal me het evenement lang blijven herinneren Ongeveer dezelfde verdeling zien we terugkomen bij de vraag of men onder de indruk is geraakt door de Giro-start. Iets meer dan de helft (52%) geeft aan dat dit het geval is. In figuur 4.2 zien we dat tweederde van de ondervraagden aangeeft dat ze trots zijn dat de start van de Giro in Amsterdam heeft plaatsgevonden. Slechts 13% zegt niet trots te zijn. 50,0% 40,0% Percent 30,0% 49% 20,0% 10,0% 0,0% 4% helemaal oneens 9% oneens helemaal mee eens Figuur 4.2: ik ben trots dat de Giro in Amsterdam was Tweederde van de respondenten vindt het terecht dat een topsportevenement als de Giro-start naar Amsterdam wordt gehaald. Slechts 10% is het hier niet mee eens. Dit duidt op een sterk draagvlak voor topsportevenementen in Amsterdam bij de lokale bevolking. mee eens De helft van de ondervraagden geeft nog aan dat ze de start van de Giro in Amsterdam met plezier bezocht en/of gevolgd hebben. 22% neutraal 16% Evaluatie Giro d Italia in Amsterdam eindrapportage - 15

Hoe men een evenement ervaart wordt mede bepaald door de verwachtingen die men vooraf had. Overtreft het evenement de verwachtingen, dan kan men positief verrast zijn. In Figuur 4.3 valt af te lezen dat iets meer dan de helft van de ondervraagden (53%) door de start van de Giro positief verrast is. Bijna 1 op de 5 ondervraagden zegt niet positief verrast te zijn. 50,0% 40,0% Percent 30,0% 20,0% 45% 10,0% 0,0% 3% helemaal oneens 15% oneens helemaal mee eens Figuur 4.3: ik ben positief verrast door de Giro-start Er zijn in de aanloop naar de Giro en tijdens de eerste etappe ook side-events georganiseerd. In de enquête is ook gekeken naar de mogelijke effecten van deze side-events 13. Bijna 1 op de 5 ondervraagden (18%) is ervan overtuigd dat door het evenement en de side-events kinderen in Amsterdam vaker met de fiets naar school zullen gaan. Iets meer mensen (22%) denken dat het evenement kinderen kan aanzetten tot het lid worden van een wielervereniging. Er is ook gekeken of de Giro-start ook effecten heeft gehad op het gedrag van de respondenten zelf. Verwacht men zelf eerder de fiets te gaan pakken, in plaats van andere vervoermiddelen? De helft denkt dat het evenement hier geen invloed op heeft, bijna een derde weet dit nog niet. Maar, bijna 1 op de 5 ondervraagden (18%) zegt dat ze nu eerder de fiets gaan pakken in plaats van een gemotoriseerd voertuig. Algemene opmerkingen: ervaren effecten De ondervraagden kregen aan het einde van de enquête nog de gelegenheid om enkele aanvullende opmerkingen over het evenement te maken, zowel positief als negatief. Deze opmerkingen zijn zo goed mogelijk geclusterd rond enkele gemeenschappelijke thema s. Uit figuur 4.4 blijkt duidelijk dat de omwonenden twee positieve 29% neutraal mee eens 8% 13 De maatschappelijke (participatie) effecten van het uitgebreide Giromania scholenprogramma worden na de zomer in een apart onderzoek geanalyseerd. Evaluatie Giro d Italia in Amsterdam eindrapportage - 16

effecten nadrukkelijk benoemen: de sfeer/gezelligheid die het evenement met zich meebrengt en de verbetering/bestendiging van het imago van Amsterdam. Sfeer/gezeligheid Imago Amsterdam Aandacht voor sport Economie Toerisme Internationale erkenning Saamhorigheid Super evenement Lekkere drukte Geen positieve effecten 0 10 20 30 40 50 Figuur 4.4 Algemene opmerkingen (positieve effecten) De ondervraagde omwonenden noemen ook negatieve effecten. Vier effecten springen er nadrukkelijk uit: de onbereikbaarheid van het parcoursgebied, de drukte, het afval en de geluidshinder. Onbereikbaarheid Drukte Afval Geluidshinder Communicatie Verstoring van het dagelijks leven Kost teveel geld Slecht beleid Weinig parkeergelegenheid Leidt af van belangrijker zaken Al genoeg evenementen 0 5 10 15 20 25 30 35 40 Figuur 4.5 Algemene opmerkingen (negatieve effecten) Belang van en tevredenheid over de effecten van de Giro-start Een grootschalig sportevenement heeft een aantal effecten, op meerdere gebieden. Zo trekt de start van de Giro buitenlandse bezoekers, worden de etappes live uitgezonden in meerdere landen (wat invloed kan hebben op het imago van Amsterdam), en kan dit sportevenement Amsterdam op de kaart zetten. Van een aantal mogelijke effecten is nagegaan hoe tevreden de ondervraagden er over zijn en in welke mate ze de effecten ook belangrijk vinden. Het gaat om de volgende effecten: Economische effecten Q1: dat bezoekers meer geld uitgeven in Amsterdam Q2: dat de werkgelegenheid groeit Q11: dat Amsterdam investeert in evenementen Evaluatie Giro d Italia in Amsterdam eindrapportage - 17

Toeristische effecten Fysieke/infrastructurele effecten Sociaal/culturele effecten Psychologische effecten Politieke effecten Q3: dat Amsterdam toeristisch aantrekkelijker wordt Q4: dat Amsterdam de openbare voorzieningen verbetert Q12: dat er geen bezoekersdrukte of geluidsoverlast ontstaat tijdens dit evenement Q5: dat mensen meer sporten door Giro d Italia Q6: dat het sportieve imago van Amsterdam wordt verstevigd Q7: dat de onderlinge band tussen Amsterdammers wordt versterkt door dit evenement Q13: dat de bezoekers en bewoners in harmonie met elkaar omgaan Q8: dat Amsterdam internationaal meetelt Q9: dat de bewoners betrokken worden bij dit evenement Q10: dat Amsterdam zich verbetert op het gebied van plannen en organiseren Q14: dat de bewoners betrokken worden bij de beslissingen over het evenement De uitkomsten van dit onderdeel zijn grafisch weergegeven in figuur 4.4. Figuur 4.6 Tevredenheid en belang effecten Evaluatie Giro d Italia in Amsterdam eindrapportage - 18

In het kwadrant rechtsboven staan de effecten waar men relatief het meeste belang aan hecht en waar men bovendien het meest tevreden over is. Dit zijn de effecten dat Amsterdam internationaal meetelt, bezoekers en bewoners met elkaar in harmonie omgaan, en dat Amsterdam toeristisch aantrekkelijker wordt. Linksonder in de matrix valt op dat men weinig belang hecht aan het feit dat mensen meer gaan sporten als gevolg van de Giro-start. De laagste tevredenheidscore hangt samen met het betrekken van de bewoners bij beslissingen over het evenement, het grootste belang wordt gehecht aan het verbeteren van de Amsterdamse openbare voorzieningen. Dit scoort echter relatief laag op tevredenheid. De conclusie van deze matrix van belang en tevredenheid is dat de ondervraagden het internationaal meetellen van Amsterdam en het toeristisch aantrekkelijker worden van Amsterdam het meest belangrijk vinden en dat ze daar ook het meest tevreden over zijn. Verschillen tussen stadsdelen Voor alle inzichten in het belevingsonderzoek is gekeken of er significante afwijkingen zijn tussen de antwoorden van respondenten in de verschillende stadsdelen. Er is onderscheid gemaakt in Centrum, Zuid en Oost 14. De significante verschillen zitten vooral in de reacties op de voorgelegde stellingen (zie onder). De getallen in onderstaande tabellen zijn percentages. Zo vindt bij onderstaande stelling 23,5% van de respondenten uit Centrum de negatieve effecten (zeer) onacceptabel, tegenover 24.9% uit Zuid en 19.6% uit Oost. Het gemiddelde over alle respondenten was 23.7%. Hoe acceptabel vindt u de negatieve effecten? Centrum Zuid Oost Totaal (zeer) onacceptabel 23,5 24,9 19,6 23,7 neutraal 51,1 42,2 37,0 44,3 (zeer) acceptabel 25,4 32,9 43,5 32,0 Totaal 100,0 100,0 100,0 100,0 Hoe belangrijk vindt u de positieve effecten? Centrum Zuid Oost Totaal (zeer) onbelangrijk 2,8 6,7 1,1 4,7 neutraal 32,9 32,6 21,7 31,2 (zeer) belangrijk 64,3 60,7 77,2 64,1 100,0 100,0 100,0 100,0 In hoeverre bent u onder de indruk van het evenement? Centrum Zuid Oost Totaal (helemaal) mee oneens 14,4 25,6 11,4 20,2 neutraal 27,8 27,5 29,5 27,9 (helemaal) mee eens 57,9 46,8 59,1 52,0 100,0 100,0 100,0 100,0 14 Zie voetnoot 8 Evaluatie Giro d Italia in Amsterdam eindrapportage - 19

Ik ben trots op het feit dat de Giro in Amsterdam gestart is. Centrum Zuid Oost Totaal (helemaal) mee oneens 9,0 16,6 4,5 12,6 neutraal 19,0 25,4 18,0 22,4 (helemaal) mee eens 71,9 58,0 77,5 65,1 100,0 100,0 100,0 100,0 Ik vind het terecht dat de Giro naar Amsterdam is gehaald Centrum Zuid Oost Totaal (helemaal) mee oneens 8,7 12,4 3,4 10,0 neutraal 22,2 25,6 20,5 23,9 (helemaal) mee eens 69,1 62,0 76,1 66,1 100 100 100,0 100,0 Ik ben positief verrast door het evenement Centrum Zuid Oost Totaal (helemaal) mee oneens 12,4 22,9 12,2 18,1 neutraal 27,6 31,8 23,3 29,3 (helemaal) mee eens 60,0 45,3 64,4 52,6 100,0 100,0 100,0 100,0 Ik ben negatief verrast door het evenement Centrum Zuid Oost Totaal (helemaal) mee oneens 69,1 61,2 75,3 65,6 neutraal 18,8 20,5 16,9 19,5 (helemaal) mee eens 12,1 18,3 7,9 14,9 100,0 100,0 100,0 100,0 Ik kan het evenement missen als kiespijn Centrum Zuid Oost Totaal (helemaal) mee oneens 64,9 50,3 61,4 56,4 neutraal 22,1 24,4 21,6 23,3 (helemaal) mee eens 13,0 25,3 17,0 20,2 100,0 100,0 100,0 100,0 Door dit evenement en de side-events gaan kinderen vaker met de fiets naar school Centrum Zuid Oost Totaal (helemaal) mee oneens 44,9 42,9 15,7 40,3 neutraal 41,1 40,5 48,6 41,6 (helemaal) mee eens 14,1 16,6 35,7 18,1 100,0 100,0 100,0 100,0 Door dit evenement en de side-events is men eerder geneigd de fiets te pakken ipv een ander vervoermiddel. Centrum Zuid Oost Totaal (helemaal) mee oneens 57,8 50,4 37,0 50,9 neutraal 26,2 34,9 27,2 31,2 (helemaal) mee eens 16,0 14,7 35,8 17,9 100,0 100,0 100,0 100,0 Evaluatie Giro d Italia in Amsterdam eindrapportage - 20

Door dit evenement en de side-events worden kinderen eerder lid van een wielervereniging. Centrum Zuid Oost Totaal (helemaal) mee oneens 46,0 40,0 17,9 39,4 neutraal 35,3 40,0 41,8 38,7 (helemaal) mee eens 18,7 20,0 40,3 21,9 100,0 100,0 100,0 100,0 Uit deze stellingen blijkt dat de omwonenden in alle drie de stadsdelen over het algemeen (zeer) positief oordelen over het evenement. Maar er zijn onderlinge verschillen. De omwonenden in Oost stonden significant positiever tegenover het evenement dan de omwonenden in de twee andere stadsdelen. Zuid lijkt van de drie stadsdelen iets achter te blijven in het enthousiasme. Dit onderscheid lijkt in lijn te zijn met de verschillende bevolkingssamenstelling van de deelgemeenten, waarbij de inwoners van Zuid vergeleken met Oost - kunnen worden gekenschetst als gemiddeld iets ouder, hoger opgeleid en welgestelder. Evaluatie Giro d Italia in Amsterdam eindrapportage - 21

Bijlagen Bijlage 1: Tellocaties bezoekersaantallen op zaterdag 8 mei 2010 Bijlage 2: Vragenlijst bestedingsonderzoek Bijlage 3: Vragenlijst belevingsonderzoek Evaluatie Giro d Italia in Amsterdam eindrapportage - 22

Bijlage 1: Tellocaties bezoekersaantallen op zaterdag 8 mei 2010 Evaluatie Giro d Italia in Amsterdam eindrapportage - 23

Bijlage 2: Vragenlijst bestedingsonderzoek Goedendag mevrouw/meneer, wij willen u graag namens de Gemeente Amsterdam enkele vragen stellen over uw bezoek aan dit evenement. 1. Bent u 1. Bezoeker op eigen initiatief 2. Bezoeker op uitnodiging van sponsor of organisatie Giro d Italia 3. Deelnemer (Toertocht) 4. Anders 2. Wat zijn de vier cijfers van uw postcode of het land waar u woont? 1. NL: postcode 2. Buit: Land IT, DUI, BE, FR, GB, SP, anders, nl 3. Als de Giro d Italia niet had plaatsgevonden in Amsterdam was ik vandaag toch in Amsterdam geweest 1. Waarschijnlijk wel > vraag 4 2. Waarschijnlijk niet 3. Weet niet/neutraal 4. Bent u langer in Amsterdam gebleven door dit evenement? 1. Nee 2. Ja > uur / dagen langer 5. Stel dat dit evenement niet in Amsterdam, maar in een andere Nederlandse stad had plaatsgevonden, was u dan naar die andere stad gegaan voor dit evenement? 1. Waarschijnlijk wel 2. Waarschijnlijk niet 3. Weet niet/hangt ervan af 6. - Respondent <Amsterdammer>: Hoe lang bent u van plan Amsterdam te bezoeken? - Respondent = <Amsterdammer>: Hoe lang bent u van plan van huis te zijn? 1. uur VRAAG 8 2. dagen overnachtingen in Amsterdam VRAAG 6 3. Weet niet/geen antwoord VRAAG 8 overnachtingen buiten Amsterdam VRAAG 7 7. In welk type accommodatie overnacht u en wat is de prijs per persoon per nacht? 1. Bij vrienden/familie/kennissen 2. Hotel 0 3 sterren prijs per persoon per nacht = 3. Hotel 4 5 sterren prijs per persoon per nacht = 4. Bed & Breakfast prijs per persoon per nacht = 5. Camping prijs per persoon per nacht = 6. Overig prijs per persoon per nacht = Evaluatie Giro d Italia in Amsterdam eindrapportage - 24

8. Welke van de onderstaande onderdelen gaat u bezoeken (of heeft u bezocht) tijdens de Giro d Italia? Enq: omcirkel in ieder geval huidig evenement zonder te vragen lees voor, 1. Ploegenpresentatie in Amsterdam (Beurs van Berlage) 2. 1 e Etappe: tijdrit (Amsterdam) 3. 2 e Etappe (Amsterdam-Utrecht) 4. 3 e Etappe (Amsterdam-Middelburg) 5. Andere activiteiten gerelateerd aan de Giro d Italia (sport, muziek, culinair) 6. Geen van bovenstaande 9. Wat is vandaag op u van toepassing? 1. Ik doe alleen uitgaven voor mezelf VRAAG 10 A 2. Ik betaal ook voor een ander VRAAG 10 B 3. Ik betaal niets, iemand anders betaalt voor mij VRAAG 11 10. A Hoeveel denkt u vandaag ongeveer uit te geven voor uzelf aan het volgende? B Hoeveel denkt u dat er vandaag gemiddeld per persoon besteed wordt aan het volgende? Enq: controleer totaalbedrag, meerdere antwoorden mogelijk Op deze locatie In Amsterdam 1 Toegang nvt 7 Eten (lunchen/dineren/snacks) 2 Eten en drinken 8 Café 3 Merchandise/souvenirs 9 Winkelen en boodschappen 4 Openbaar vervoer 10 Openbaar vervoer 5 Winkelen en boodschappen 11 Huur fietsen/vervoer 6 Overig 12 Parkeren en brandstof 13 Attracties en andere evenementen 14 Overig Totaal (1-14) Weet alleen totaal 11. Met hoeveel volwassenen en kinderen, uzelf meegerekend, bezoekt u Amsterdam? Met volwassen en kinderen 12. Hoeveel van deze personen zijn GEEN toeschouwer van dit evenement (bijv. omdat ze andere interesses hebben/gaan winkelen e.d.) volwassen en kinderen 13. Wat is uw vervoerswijze naar deze locatie? Enq: Meerdere antwoorden mogelijk 1. Eigen auto/motor 2. Trein 3. Bus/metro/tram 4. Taxi 5. Fiets/bromfiets 6. Boot 7. Lopend 8. Anders 14. Wat is uw geboortejaar? Geboortejaar = Evaluatie Giro d Italia in Amsterdam eindrapportage - 25

15. Wat is uw hoogst voltooide opleiding? 1. Geen onderwijs 2. Basisonderwijs 3. MAVO, VMBO (VLO, ULO, MULO, VBO, Ambachtsschool, Huishoud-school, LEAO, LAS, LTS) 4. MBO (MTS, UTS, MEAO, VHBO, KMBO, Leerling-wezen) 5. HAVO, VWO, HBS 6. HBO, WO (HTS, HEAO, Hogeschool, Universiteit) 7. Anders 16. Wat voor rapportcijfer (1-10) zou u de Giro d Italia geven? Cijfer: :: Hartelijk dank voor uw medewerking! :: 17. Enq: Omcirkel geslacht. 1. Man 2. Vrouw Giro d Italia a Amsterdam eindrapportage - 26

Bijlage 3: Vragenlijst belevingsonderzoek Namens de Gemeente Amsterdam onderzoeken wij hoe de bewoners de Giro d Italia hebben ervaren. Hiervoor zijn circa dertig vragen opgesteld en het invullen van de vragenlijst neemt ongeveer 5 minuten in beslag. Postcode: Stellingen over de belangrijkheid en tevredenheid van effecten. Kleur slechts één bolletje bij zowel A) belangrijkheid als bij B) tevredenheid A) Belangrijkheid B) Tevredenheid Hoe belangrijk vindt u, en hoe tevreden bent u over het volgende 1 dat bezoekers meer geld uitgegeven in Amsterdam (horeca/personenvervoer). Zeer onbelangrijk Onbelangrijk Neutraal Belangrijk Zeer belangrijk Zeer ontevreden Ontevreden Neutraal Tevreden O O O O O O O O O O 2 dat de werkgelegenheid groeit. O O O O O O O O O O 3 dat Amsterdam toeristisch aantrekkelijker wordt. O O O O O O O O O O 4 dat Amsterdam de openbare voorzieningen verbetert. O O O O O O O O O O 5 dat meer mensen sporten door de Giro d Italia. O O O O O O O O O O 6 dat het sportieve imago van Amsterdam wordt verstevigd. 7 dat de onderlinge band tussen Amsterdammers wordt versterkt door dit evenement. 8 dat internationale belangstelling en erkenning ontstaat voor Amsterdam. O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O 9 dat de bewoners betrokken worden bij het evenement. O O O O O O O O O O 10 dat Amsterdam zich verbetert op het gebied van plannen en organiseren. O O O O O O O O O O 11 dat Amsterdam investeert in evenementen. O O O O O O O O O O 12 dat er geen grote bezoekersdrukte of geluidsoverlast ontstaat tijdens dit evenement. 13 dat de bezoekers en de bewoners in harmonie met elkaar omgaan. 14 dat de bewoners betrokken worden bij beslissingen over het evenement. O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O Zeer tevreden 15 Hoe acceptabel vindt u de negatieve effecten van het evenement? (Kleur slechts één bolletje.) O Zeer onacceptabel O Onacceptabel O Neutraal O Acceptabel O Zeer acceptabel 16 Hoe belangrijk vindt u de positieve effecten van het evenement? (Kleur slechts één bolletje.) O Zeer onbelangrijk O Onbelangrijk O Neutraal O Belangrijk O Zeer belangrijk Giro d Italia a Amsterdam eindrapportage - 27