Differentiatie in de lessen aardrijkskunde 1) Originele lesvoorbereiding Ik heb er voor gekozen om voor mijn herhalingsles in het eerste jaar een differentiatieopdracht te maken. Als ik terugkijk naar deze les merk ik dat dit het perfecte moment was om te differentiëren en dat ik dit niet gedaan heb. De herhalingsles heeft de vorm van een soort ganzenbord. Hieronder vind je de spelregels van het originele spel terug.
Zoals je kan zien zijn de opdrachten verdeeld in 3 kleuren. Blauw staat voor windrichtingen, geel staat voor atlasgebruik en roos staat voor herkenningspunten. De leerlingen nemen een kaartje van de stapel en lossen de opdracht op. Er zit niet echt een moeilijkheidsgraad in. Hierin kan je dus perfect differentiëren door stapeltjes te maken qua moeilijkheidsgraad en kijkwijzers aanbieden. Hieronder vind je nog voorbeelden van de 3 soorten kaartjes terug. Voorbeeld: Gele kaartjes (atlasgebruik) Voorbeeld: Blauwe kaartjes (windrichtingen) Voorbeeld: Roze kaartjes (herkenningspunten)
2) Differentiatietechnieken en methoden 2.1 Differentiatie in moeilijkheidsgraad + kijkwijzers Technieken en methoden Soort differentiatie KW GO K AM FB D T I L O V B Eindtermen ET 2: De leerlingen kunnen kaarten en plattegronden lezen door gebruik te maken van legende, schaal en oriëntatie. ET 3: De leerlingen kunnen een kaart en een aardrijkskundig element in een atlas vinden en lokaliseren aan de hand van de inhoudstafel en het namenregister. ET 4: De leerlingen kunnen op werkkaarten van Vlaanderen of België en van andere bestudeerde gebieden diverse landschapscomponenten benoemen, zijnde reliëfgebieden, rivieren, landbouwgebieden, industriegebieden, agglomeraties en steden, zeehavens, transportassen, toeristische streken en toeristische centra. Doelstellingen De leerlingen kunnen op een juiste manier gebruik maken van de atlas, verschillende plaatsen beschrijven aan de hand van de windrichtingen en herkenningspunten situeren op kaarten aan de hand van een spelvorm. Voorbereiding Printen Knippen Spelbord maken Kaartjes maken Benodigdheden Spelbord (+ pionnen, dobbelsteen) Atlas Kijkwijzers Blinde kaarten Praktisch De klas wordt verdeeld in groepjes van 4 of 5. De leerlingen gooien elk met de dobbelsteen. Degene die het hoogst gooit mag beginnen. Daarna volgt degene die volgens de wijzers van de klok mee zit. Er zijn 3 soorten kaartjes met verschillende opdrachten op. De blauwe kaartjes staan voor windrichtingen. De differentiatie zit hier tussen het benoemen van de windrichtingen binnen België, Europa of de wereld. De leerlingen kunnen kiezen welk stapeltje hun het meeste aanspreekt. De leerlingen krijgen twee punten als ze de windrichting kunnen benoemen met enkel het gebruik van de atlas. De leerlingen krijgen maar één punt als ze gebruik maken van de kijkwijzer windroos.
De gele kaartjes staan voor atlasgebruik. Hier zit de differentiatie enkel in het gebruik van de kijkwijzer of niet. Als de kijkwijzer voor correct atlasgebruik geraadpleegd wordt, krijgt de leerling maar één punt. Lukt het de leerling om zonder hulpmiddelen de juiste kaart te vinden krijgt hij/zij twee punten. De roze kaartjes staan voor herkenningspunten. Hier kan wederom een onderscheid gemaakt worden in de soorten stapeltjes. Een stapeltje België en een stapeltje Europa. De leerlingen kiezen een kaartje van de stapel die hun het meeste aanspreekt. Op elk kaartje staan twee herkenningspunten die ze moeten situeren op de kaart. Het ene punt zal eenvoudiger zijn dan het andere punt. Kan de leerling beide punten correct situeren op de blinde kaart dan krijgt de leerling twee punten, kan de leerling echter maar één punt situeren op de kaart, krijgt hij/zij ook maar één punt. Deze werkvorm kan gebruikt worden als vastzetting van een groot deel leerstof of als een actieve herhalingsles voor een examen. Het idee achter het spel kan je natuurlijk op meerdere thema s toepassen, net zoals je het bord ook perfect kan gebruiken bij het uitwerken van een ander spel. Deze differentiatietechnieken zijn voor elk jaar van elke graad van toepassing. 3) Herwerkte lesvoorbereiding Doordat er nu gedifferentieerd wordt binnen deze spelvorm moet je de spelregels een klein beetje aanpassen en wat extra materiaal maken. Hieronder vind je alvast de nieuwe spelregels en wat voorbeelden van het aangepast materiaal. Al het materiaal voor deze differentiatievorm is terug te vinden in de volgende link: http://aaportfolioilonabetzhold.weebly.com/werkvormen.html
Voorbeeld: Gele kaartjes (atlasgebruik) Voorbeeld: Blauwe kaartjes (windrichtingen België, Europa en de wereld) Voorbeeld: Roze kaartjes (herkenningspunten België en Europa) Bronnen Goemans, A. (2015). Differentiatie in de lessen aardrijkskunde: een haalbare kaart. Uitgeverij Acco, Leuven. Peeters, J. e.a. (2014). Werkmap aardrijkskunde 1. Uitgeverij Diligentia, Wommelgem Van Hecke E., Vanderhallen, D. en Callemeyn, A. (2014). Plantyn Algemene Wereldatlas. Uitgeverij Plantyn, Mechelen