De ontwikkeling en evolutie van posttraumatische stressklachten bij mensen met brandwonden na een ramp Nancy Van Loey Wetenschappelijk onderzoeker VSBN Corinne Reynders Onderzoekscoördinator België
Inhoud Algemeen PTSS Brandwonden en PTSS Onderzoeksresultaten: - Rampen in Volendam en Gellingen in vergelijking met referentiegroep
Algemeen: PTSS
Wat is PTSS? Angststoornis (fobie, paniek, ) Officieel erkend in 1980 Ontstaat na een traumatische gebeurtenis Kan in principe iedereen overkomen
Wat kan leiden tot een psychisch trauma? Oorlogservaringen Concentratiekampervaringen (Levensbedreigende) ongevallen Terroristische aanslagen (Natuur)rampen Seksueel misbruik
Verwerking van psychisch trauma Afwisseling van herbeleving en vermijding Intergratie van het trauma in bestaande denkstructuren (Horowitz, 1979)
Posttraumatische stressstoornis A. Blootstelling aan een traumatische ervaring B. Voortdurende herbelevingen C. Aanhoudende vermijding van prikkels die bij het trauma horen D. Aanhoudende symptomen van verhoogde prikkelbaarheid E. Duur van de stoornis is langer dan een maand F. De stoornis veroorzaakt lijden of beperkingen
Theoretische verklaring PTSS Normale alledaagse leven gevoel van: Veiligheid Onkwetsbaarheid Voorspelbaarheid Controleerbaarheid
Algemeen: Brandwonden en PTSS
Waarom zijn brandwonden ingrijpend? Fase 1: levensbedreigend ongeval Fysiek overleven Fase 2: Langdurige opname in ziekenhuis (pijn, angst, isolatie, weinig bezoek, afhankelijkheid) Fysiek en emotioneel overleven Fase 3: Reïntegratie in maatschappij met geschonden lichaam (zelf en omgeving) Verwerken en aanpassen
Psychopathologie en psychosociale problemen Angststoornissen Posttraumatische stressstoornis Algemene angstklachten Depressie Neuro-cognitieve problemen Slaapproblemen Omgaan met anderen Intieme contacten/ Vreemden
Percentage mensen met brandwonden met PTSS 35 30 % PTSS 25 20 15 10 2 weken 1 jaar 2 jaar 3 jaar Tijd na het ongeval
Evolutie van PTS symptomen tijdens het eerste jaar na het ongeval Gemid SVL 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 Cut-off 15 % 18 % 67 % No PTS AS PTS 2 wk 3 md 6 md 9 md 12 md Tijd na het ongeval
Risicofactoren voor PTSS Niet iedereen ontwikkelt PTSS na een ingrijpende gebeurtenis
Risicofactoren voor PTSS bij brandwonden Vooraf bestaande psychopathologie Persoonlijkheidskenmerken Eerste reactie op het ongeval Vrouwen Pijn/angst tijdens ziekenhuisopname Ernst van het letsel, handverbrandingen Verantwoordelijkheid ongeval
Angst voor pijn Reactie op het ongeval Grote gespannenheid voor en tijdens wondverzorgingen Niet kunnen ontspannen Constant bezig zijn met pijn Voor elke (medische) verrichting zorgen maken over mogelijk pijn TVLO
Rampen: onderzoeksresultaten Volendam en Gellingen in vergelijking met referentiegroep
Onderzoeksopzet Prospectief onderzoek Volwassenen (16 70 jaar) Opname > 72u in BWC Beverwijk, Groningen, Rotterdam, Antwerpen, Gent, Leuven, Brussel, Luik en Loverval Geen vooraf bestaande psychopathologie
Algemene kenmerken referentiegroep (n=300) Leeftijd m=38 (16-70) # operaties m=1.3 (0-9) # dagen beademing m=1.5 (0-70) # opnamedagen m=24 (3-222) TVLO m=13 (1-80) Geslacht 76% mannen
Algemene kenmerken Volendam (n=64) M Min Max Leeftijd 17 14 26 # operaties 3.9 0 14 # dagen beademing 13.2 0 90 # opnamedagen 50.2 2 169 TVLO 25.8 4 70 Geslacht Plaats ongeval: café 64% mannen
Algemene kenmerken Gellingen (n=34) M Min Max Leeftijd 39.7 18 56 # operaties 4.9 1 10 # dagen beademing 4.7 0 31 # opnamedagen 64.4 11 162 TVLO 35.5 20 50 Geslacht 86% mannen Plaats ongeval Werk binnen: 64% Werk buiten: 30% Elders: 6%
Verloop gemiddelde scores Schokverwerkingslijst (PTSS-symptomen) 35 30 25 20 15 10 Ref 1 Gellingen Volendam 5 0 2 wk 3 md 6 md 9 md 12 md Tijd na het ongeval
Verloop volgens verwerkingspatroon Gellingen (blauw) en Volendam (groen) 60 50 40 30 20 10 Gemiddelde IES 0 2 wk 3 md 6 md 9 md 12 md Tijd post burn
% acute en posttraumatische stresssymptomen 70 60 67 50 40 44,4 42,9 40,8 40,7 Ref 1 30 20 10 18 14,8 15 16,3 Gellingen Volendam 0 Geen PTS Acute stress PTS
Conclusies Slachtoffers van rampen hebben na het ongeval aanzienlijk meer acute stress Hogere intensiteit en langere duur vgl. met de controlegroep 12 maanden na de ramp in Volendam slechts 16.3% boven de klinische grens Dit is gelijk aan de controlegroep De voorlopige gegevens ramp Gellingen met de aanhoudende hoge scores zijn verontrustend!
Verschillen Volendam / Gellingen Leeftijd: TVLO: Beademing: Volendam < Gellingen Volendam < Gellingen Volendam > Gellingen Volendam getroffen gemeenschap vanaf dag 1 mobilisatie van gemeenschap t.b.v. slachtoffers Gellingen getroffen individuen Werkongeval Gellingen ongeval privé Volendam
Effect therapie? Verschillen Volendam / Gellingen Effect ondersteuning vanuit gemeenschap? Juridische procedures over verantwoordelijkheid ongeval Slepende procedures blijven het trauma triggeren Geen erkenning van leed/verantwoordelijkheid lijkt nefast te werken Boosheid (onmachtsgevoelens)
Aanbevelingen: brandwonden n.a.v. ramp (Post) acute fase: Voldoende psychosociale ondersteuning bieden! Specifiek voor brandwonden: Aandachtspunt voor ziekenhuissituatie, m.n. stressvolle wondverzorgingen! Hulpverleners zorgen voor controleerbare en voorspelbare omgeving Nazorgfase: Adequate screening gedurende minimaal 12 maanden + evidence-based traumabehandeling indien nodig
Aanbevelingen: brandwonden n.a.v. ramp Naast het medisch rampenplan, ook een psychosociaal opvangplan bij rampen (Verdubbeling) opvangcapaciteit (slachtoffers, familie) Screening plan Meetinstrumenten Behandelplan voor langdurige klachten
Besluit Het is tijd om psychosociale (na)zorg naast de medische (na)zorg als basisvoorziening op te nemen in het zorgpakket
PSYCHOSOCIALE NAZORG VOOR MENSEN MET BRANDWONDEN NOODZAKELIJK!
Met dank aan de onderzoeksmedewerkers in de Belgische BWC: Antwerpen: Kristien Joos en Evy Simons Brussel: Christa Goethals en Els Vandermeulen Gent: Marie-Paule Goemaere Leuven: Rudi Deleus Loverval: Christinne Helson