Wij werken aan ons IMAGO Omgevingsbeleid 1
Inhoudsopgave 1. Aanleiding en doel van de aanpak 2. Uitgangspunten 3. De werkwijze 4. De planning Bijlage: Voorbeeld Overzicht Modulair Omgevingsbeleid; het IMAGO-signaal 2
1. Aanleiding en doel van de aanpak De maatschappij verandert De maatschappij om ons heen verandert en vraagt een overheid die vanuit haar toegevoegde waarde bijdraagt aan de maatschappelijke opgaven. De doelen van de Omgevingswet zijn gericht op meer transparantie, integraliteit, vergroten van de bestuurlijke afwegingsruimte, flexibiliteit, eenvoudiger en snellere procedures, vertrouwen en participatie. Wij werken samen op het schaalniveau dat het meest effectief is, op basis van geboden energie, investeringskracht en draagvlak. Wat goed gaat zetten wij voort en waar mogelijk doen we er een schep bovenop, ook in houding en gedrag. Wat minder goed gaat willen we anders aanpakken. Dit alles in samenwerking met partners die er de schouders onder willen zetten. Wij werken vanuit onze ambities mee aan goede ideeën die wij krijgen aangereikt. (bron: Hoofdlijnenakkoord) Dit vraagt om aanpassingen in houding, gedrag en, zeer waarschijnlijk ook, beleidskeuzes voor de provincie. Een opgave waar we als provincie voor staan bij de ontwikkeling van het provinciale Omgevingsbeleid. Hierbij willen wij uitdrukkelijk de samenwerking met onze partners opzoeken vanuit de metafoor van de uitgestoken hand. Het wettelijk kader verandert Wij willen het momentum van de Omgevingswet benutten om het werken vanuit maatschappelijke opgaven verder te implementeren in ons handelen, in onze beleidsprocessen en in onze beleidsinstrumenten. De provincie verandert Als provincie willen we adequaat inspelen op de veranderingen in de maatschappij. Wij willen, mede daarom, de invoering van de Omgevingswet niet afwachten en vanaf nu aan Omgevingsbeleid werken vanuit onze eigen ambitie en motivatie uit het Hoofdlijnenakkoord en in lijn met de doelen van de Omgevingswet. Dit houdt in dat we in de huidige en komende beleidsprocessen opgavegericht, vraaggestuurd en in samenwerking met onze partners werken aan de ontwikkeling en uitvoering van het Omgevingsbeleid. Doel van deze notitie over de Aanpak Omgevingsbeleid Deze notitie beschrijft het proces voor de totstandkoming van het Omgevingsbeleid. Door het vaststellen van deze aanpak geven Provinciale Staten akkoord op de uitgangspunten en de werkwijze voor het werken aan Omgevingsbeleid. 3
2. IMAGO-uitgangspunten De Aanpak Omgevingsbeleid heeft tot doel om vanuit de maatschappelijke opgave, vraaggestuurd, flexibel en met de uitgestoken hand te gaan werken. De uitdaging is nu om ons handelen daarop in te richten en het beleid, nu nog veelal in sectorale nota s beschreven, te gaan benaderen vanuit de maatschappelijke opgaven. Het huidige en in ontwikkeling zijnde beleid is vertrekpunt voor het Omgevingsbeleid. We willen geen groots planproces gericht op de beleidsinstrumenten Visie, Verordening en Programma s, maar juist vanuit de maatschappelijke opgaven benoemen welke beleidsinstrumenten voor een adequate uitvoering nodig zijn. Om richting te kunnen geven aan de beleidsopgaven is een aantal uitgangspunten voor Omgevingsbeleid benoemd. Deze uitgangspunten zijn in lijn met de eigen ambities van de provincie conform Hoofdlijnenakkoord en de doelen van de Omgevingswet: de IMAGO-uitgangspunten. I staat voor: Integraal Wij willen verdere integratie vanuit de maatschappelijke opgave tussen alle beleidsvelden onderling. Om de verdere integratie te stimuleren worden ondermeer schuurpunten in het huidige beleid geïnventariseerd. M staat voor: Modulair Wij willen een modulaire aanpak voor ons Omgevingsbeleid. Dit houdt in dat het totale Omgevingsbeleid in opgavegerichte, te behappen, onderdelen (modules) zal worden ontwikkeld. Door deze aanpak is het mogelijk in alle reguliere vergaderingen van Gedeputeerde Staten en/of Provinciale Staten het Omgevingsbeleid en/of de uitvoering aan te passen. Hiermee kan de provincie sneller inspelen op veranderende maatschappelijke vraagstukken. Om dit te ondersteunen ontwikkelen wij een digitale omgeving waarin ons beleid transparant, toegankelijk en raadpleegbaar is. A staat voor: Adaptief Wij willen onze korte termijn acties beter verbinden aan lange termijn doelen. In onze werkwijze willen wij snel en gemakkelijk kunnen inspelen op behoeften, ontwikkelingen in de maatschappij, bij onze partners en in de organisatie en snel lessons learned kunnen toepasssen. G staat voor: Gedragen en Gebiedsgericht Wij willen dat ons Omgevingsbeleid gedragen wordt door zoveel mogelijk (gebieds)partijen die belang hebben bij de leefomgeving van Zuid-Holland en goed aansluit bij de regionale behoefte. O staat voor: Operationeel Wij willen dat beleid en uitvoering, zowel door onszelf als door partners goed op elkaar aansluiten. 4
3. De werkwijze Modulaire Aanpak en de kerninstrumenten Visie, Verordening en Programma De Omgevingswet verplicht provincies een eigen Omgevingsvisie, een Verordening en Programma s vast te stellen. Dit zijn de drie kaderstellende kerninstrumenten vanuit de Omgevingswet. Gezien het parallele tijdframe van de ontwikkeling van modulair Omgevingsbeleid en de implementatie van de Omgevingswet, is een vertaalslag nodig vanuit de integrale opgaven naar de kerninstrumenten Visie, Verordening, Programma s. Dit doen we door in iedere integrale opgave te bepalen welke beleidsinstrumenten ingezet moeten worden. Op die manier worden de kerninstrumenten samengesteld vanuit de inhoudelijke modules. Een koepelverhaal met sturingsfilosofie is een belangrijke module om samenhang te brengen. Deze wordt in het eerste kwartaal van 2017 verwacht. Innovatief De provincie kiest voor een vernieuwende aanpak waarbij zoveel mogelijk in de dagelijkse beleidsopgaven wordt toegewerkt naar integraal Omgevingsbeleid. Dat doen we door het bestaande en nieuwe beleid opgavegericht te ontwikkelen en de IMAGO-uitgangspunten hierbij te hanteren. Per opgave vertalen we deze naar de instrumenten van de Omgevingswet (Visie, Verordening en Programma s). Gedeeld eigenaarschap Gedeeld eigenaarschap is een kernbegrip voor het totstandkomingsproces en de uitvoering van ons Omgevingsbeleid. De ontwikkeling van de fysieke leefomgeving van Zuid-Holland is immers een gedeelde verantwoordelijkheid van de provincie en haar externe (overheids)partners. Experimenten en pilots om van te leren Omdat het een nieuwe werkwijze (product, proces, organisatie) betreft zijn diverse experimenten en pilots nodig. Het ontwikkelen van Omgevingsbeleid en het oefenen met nieuwe werkwijzen en werkvormen gaan hand in hand. Hierbij zullen we nadrukkelijk aansluiting zoeken bij pilots en experimenten van onze partners, zodat we samen kennis opbouwen. Het overzicht Modulair Omgevingsbeleid; IMAGO-signaal Het IMAGO-signaal geeft het overzicht van alle in ontwikkeling zijnde modules Omgevingsbeleid. Hierin is transparant en zichtbaar aan welke opgaven de provincie werkt. Het IMAGO-signaal zal halfjaarlijks ter informatie aan Provinciale Staten worden aangeboden. Bijv. De module Energietransitie (oranje) vormt een deel van de Omgevingsvisie, een deel van de Omgevingsverordening en het Programma. 5
4. Planning Toelichting bij de planning: 1. De opgave, of module, staat centraal in de beleidsontwikkeling. Dit is een continu proces. Om het overzicht op alle opgaven te houden wordt halfjaarlijks het IMAGO-signaal uitgebracht. 2. De drie kerninstrumenten van de Omgevingswet dienen in het voorjaar van 2019 gereed te zijn bij invoering van de Omgevingswet. Deze kerninstrumenten worden gevuld met inhoud vanuit de opgaven. 3. De opgaven worden in de komende twee jaar, in aanloop naar de inwerkingtreding van de Omgevingswet, vertaald naar de beleidsinstrumenten Omgevingsvisie, Omgevingsverordening en Programma s. Bij inwerkingtreding van de Omgevingswet, zal al het provinciale beleid zijn opgenomen in deze kerninstrumenten. 6