Statenvoorstel nr. PS/2015/867

Transcriptie

1 Gebruik van de diepe ondergrond Datum GS-kenmerk Inlichtingen bij / mw. ME. Sicco Smit, telefoon hr. F. Stam, telefoon Aan Provinciale Staten Onderwerp Gebruik van de diepe ondergrond Bijlagen I. Ontwerpbesluit nr. PS/2015/867 (bijgevoegd) II. Verslag van de brainstorm van statenleden van 4 november 2015 over kaders gebruik diepe ondergrond (bijgevoegd) Samenvatting van het voorgestelde besluit Provinciale Staten hebben op 1 juli 2015 de motie Engbers c.s aangenomen waarmee beoogd wordt om kaders vast te stellen voor het gebruik van de diepe ondergrond. Op 4 november 2015 hebben de Staten daarvoor een brainstorm gehouden. Provinciale Staten 1. stellen uitgangspunten vast over het minimaliseren van risico's voor mens en milieu van activiteiten in de diepe ondergrond voor verdere uitwerking in de Omgevingsvisie; 2. geven richting aan het aanvullen van de informatiebasis onder de afwegingssystematiek voor het gebruik van de ruimte met de methodiek van fingerprints en het versterken van de systematiek zelf door een heldere en uitlegbare verbinding aan te brengen tussen uitgangspunten, criteria en informatie die bij de afweging worden betrokken. Inleiding en probleemstelling Het Rijk is bevoegd voor de afwegingen voor activiteiten in de diepe ondergrond (100 meter en dieper). De diepe ondergrond is onderdeel van de fysieke ruimte. De provincie heeft een wettelijke bevoegdheid om advies uit te brengen ten aanzien van activiteiten in de diepe ondergrond, zodat ook provinciale belangen in de afwegingen een rol kunnen spelen. Het kader voor dat advies wordt gevormd door de Omgevingsvisie en Omgevingsverordening. In het Coalitieakkoord Overijssel werkt is de volgende ambitie opgenomen: We willen als provincie een steviger positie bij afwegingen die het Rijk maakt voor activiteiten in de diepe ondergrond. Ondergrond is voor ons geen sluitstuk, maar onderdeel van ons ruimtelijk beleid. Onder andere via onze lobby in het traject van de rijksstructuurvisie Ondergrond en aanpassing van de Mijnbouwwet geven wij hier invulling aan. Afwegingen met betrekking tot het gebruik van de ruimte, waar de ondergrond een onderdeel van is, maken wij vanuit maatschappelijke opgaven. Deze integrale afweging is gebiedsspecifiek maatwerk, waar provinciale ruimtelijke kaders bij uitstek geschikt voor zijn. Deze kaders leggen wij vast in onze Omgevingsvisie. Deze kaders gelden zowel voor de uitvoering van onze eigen taken en bevoegdheden, als ook voor onze advisering aan het Rijk voor activiteiten in de diepe ondergrond.

2 In de revisie van onze Omgevingsvisie vullen wij de principes en uitgangspunten voor duurzaamheid, ruimtelijke kwaliteit en sociale kwaliteit aan met aspecten die specifiek van belang zijn voor het gebruik van de diepe ondergrond. Motie Engbers c.s. provinciale structuurvisie op de ondergrond In de vergadering van Provinciale Staten van 1 juli 2015 is de motie Engbers c.s. Provinciale structuurvisie op de ondergrond aangenomen. De motie beoogt het verkrijgen van meer zeggenschap over het gebruik van de ondergrond in Overijssel. De motie sluit daarmee aan op hetgeen in het Coalitieakkoord is opgenomen. Op 30 september 2015 heeft u technisch inhoudelijke informatie ontvangen over het gebruik van de ondergrond in Overijssel. U heeft zelf een expertmeeting georganiseerd, waarin prof. M.A. (Rien) Herber, verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen, de methodiek van fingerprints heeft toegelicht (zie afbeelding). Hiermee wordt in één oogopslag een aantal karakteristieke aspecten die van belang zijn voor de afweging van een activiteit inzichtelijk weergegeven (oa. risico s, economische betekenis, omkeerbaarheid). Per brief van 13 oktober 2015 hebben wij u een geactualiseerde feitelijke informatiebasis van de ondergrond in Overijssel toegestuurd (SIS kenmerk PS/2015/790) Op 4 november 2015 hebben afgevaardigden van verschillende statenfracties een brainstorm gehad over mogelijk door de provincie Overijssel te stellen kaders voor het gebruik van de diepe ondergrond in Overijssel. Het verslag van deze brainstorm hebben wij van de griffie ontvangen en is bij dit statenvoorstel bijgevoegd (bijlage II). Uit dit verslag maken wij op dat onze lijn wordt ondersteund om onze Omgevingsvisie als integrale basis voor onze adviezen aan het Rijk over het gebruik van de diepe ondergrond zo sterk mogelijk te maken. Statenleden hebben daarbij aandacht gevraagd om de effecten van risico s van activiteiten in de diepe ondergrond te minimaliseren en daarvoor uitgangspunten op te nemen. Daarnaast doen statenleden voorstellen om de afwegingssystematiek van de provincie meer transparant te maken en de informatiebasis voor afwegingen aan te vullen met de methodiek van fingerprints. Overwegingen 1. Het gebruik van de ruimte, inclusief de diepe ondergrond, moet integraal worden benaderd Effecten van activiteiten, of ze nu ondergronds, of bovengronds plaatsvinden moeten altijd in samenhang worden bezien en afgewogen vanwege de impact die activiteiten over en weer kunnen hebben. De Omgevingsvisie van de provincie moet dan ook het kader zijn voor deze afwegingen en de adviezen die de provincie aan het Rijk geeft over het gebruik van de diepe ondergrond. Met deze integrale benadering sorteren wij voor op de wettelijke eis dat vanaf 2018 elke provincie moet beschikken over een integrale Omgevingsvisie voor het gehele beleid voor de fysieke leefomgeving. 2

3 2. Afwegingen zijn gebiedsspecifiek maatwerk Gebiedsspecifieke omstandigheden maken dat een afweging op de ene locatie anders kan uitpakken dan op een andere locatie. Locatiespecifieke informatie over de ondergrond moet doorwerken in de afweging. Om deze gebiedsspecifieke afweging te maken is het gewenst om de methodiek van fingerprints voor Overijssel te ontwikkelen, waarmee informatie over de opbouw van de ondergrond in Overijssel, effecten van activiteiten in de ondergrond en eventuele alternatieven inzichtelijk wordt gemaakt. 3. Afwegen doe je transparant Transparantie in de afwegingen van het gebruik van de diepe ondergrond is van belang voor draagvlak voor dat gebruik. Belangrijk hiervoor is dat de systematiek die gebruikt wordt in het proces van afwegen uitlegbaar is en helder aangeeft hoe uitgangspunten doorwerken in kwantificeerbare criteria en welke informatie voor de afweging wordt gebruikt. Ook eisen aan het proces zelf spelen hierin een rol. Conclusie Het Rijk maakt de afwegingen voor het gebruik van de diepe ondergrond en betrekt daarin onze adviezen. Door te zorgen dat het kader waarop wij onze adviezen baseren (de Omgevingsvisie) ook uitgangspunten vanuit onze provinciale belangen bevat voor het gebruik van de diepe ondergrond, geeft dit stevigheid aan de onderbouwing van onze adviezen. Daarbij hoort een goede informatiebasis en afwegingssystematiek. Dit integraal en samenhangend provinciaal instrumentarium ondersteunt daarmee onze ambitie om meer provinciale zeggenschap te krijgen over het gebruik van de diepe ondergrond. Voorstel Gelet op het voorgaande stellen wij u voor om: Voor het gebruik van de ondergrond in Overijssel uitgangspunten vast te stellen voor uitwerking in de ontwerp-omgevingsvisie. Deze uitgangspunten zijn zowel van belang voor onze advisering aan het Rijk, als voor het uitvoeren van onze eigen taken en bevoegdheden. De afwegingssystematiek van de provincie Overijssel voor het gebruik van de ruimte aan te vullen en te versterken. Gedeputeerde Staten van Overijssel,

4 Bijlage I Ontwerpbesluit nr. PS/2015/867 Provinciale Staten van Overijssel, gelezen het voorstel van Gedeputeerde Staten d.d. 17 november kenmerk 2015/ overwegende dat: 1. het gebruik van de diepe ondergrond onlosmakkelijk samenhangt met het gebruik van de ruimte in de ondiepe ondergrond en de bovengrond; 2. afwegingen in dat gebruik integraal en transparant moeten worden gemaakt; 3. deze afwegingen gebiedsgericht maatwerk zijn, waarbij locatiespecifieke omstandigheden en de samenleving moeten worden betrokken; 4. in deze afwegingen nadrukkelijk aandacht moet worden besteed aan de risico s van een activiteit in de diepe ondergrond voor mens en milieu; 5. de Omgevingsvisie van de provincie Overijssel het kader is waarop de adviezen aan het Rijk over het gebruik van de diepe ondergrond worden gebaseerd; 6. een integraal, samenhangend provinciaal instrumentarium voor het gebruik van de ruimte, inclusief de diepe ondergrond, stevigheid geeft aan de adviezen van de provincie aan het rijk over het gebruik van de diepe ondergrond. Besluiten 1. de volgende uitgangspunten voor het gebruik van de diepe ondergrond te verwerken in de Omgevingsvisie: - effecten voor mens en milieu, als gevolg van potentiële risico s van een activiteit in de diepe ondergrond, dienen aanvaardbaar te zijn. Bij twijfel daarover geldt het voorzorgprincipe; - de kans op het optreden van risico s van een activiteit met effecten voor mens en milieu moet worden geminimaliseerd met beheersmaatregelen. Via adequate monitoring moet tijdig het optreden van een risico kunnen worden gesignaleerd; - opslag van omgevingsvreemde stoffen is alleen toegestaan bij aanvaardbare en beheersbare risico s/gevolgen voor mens en milieu. 2. de systematiek van de provincie Overijssel voor het afwegen van het gebruik van de ruimte aan te vullen en te versterken door: - informatie over effecten, risico s, werkelijke kosten en baten van activiteiten overzichtelijk in beeld te brengen met behulp van de methodiek van fingerprints; - de informatiebasis aan te vullen met locatiespecifieke informatie over de ondergrond; - een heldere doorwerking van principes en uitgangspunten in meetbare/ kwantificeerbare criteria. Zwolle, Provinciale Staten voornoemd, voorzitter, griffier, 4

5 Bijlage II Samenvatting Brainstorm kaderstelling ondergrond 4 november ) Duidelijke positioneringspositie zoeken als provincie naar het Rijk toe. Maximaal benutten van de mogelijkheden die de provincie heeft om invloed te hebben op afwegingen van het Rijk met betrekking tot activiteiten in de diepe ondergrond, leg provinciale ambities stevig vast. 2) Transparant proces Zorg voor transparantie in proces/afweging en tijdige betrokkenheid van samenleving en heldere communicatie waardoor je tevens maatschappelijk draagvlak verkrijgt. 3) Informatiebasis voor afwegen - Geografische kenmerken, wat er aan waarden is op een locatie door laten werken in de afweging. Wat vind je waar (op welke plek in de provincie) belangrijk met het oog op de toekomst? - Maak effecten/risico's, maatschappelijke kosten/baten (echte prijs) van een activiteit inzichtelijk door bijvoorbeeld methodiek van fingerprints. 4) Uitgangspunten/principes voor afwegen - Voorzorgprincipe: bij twijfel over risico's/effecten voor leefomgeving niet doen, zet in op minimalisering van risico's (vb. Opslag van omgevingsvreemde stoffen alleen als risico's aanvaardbaar en beheersbaar zijn), betrekken bij verklaring van geen bedenkingen). - Toekomst niet opzadelen met negatieve gevolgen en risico's van activiteiten nu. - Prioritering in waar ruimte is voor activiteiten, duurzaam gebruik gaat voor op ander gebruik, bezie of hiervoor een ladder kan worden opgesteld. 5) Monitoring - Activiteiten in de bodem monitoren (veel vaker dan 1x in 5 jaar). 6) Verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid bij initiatiefnemer. - Opbrengsten terug laten vloeien naar provincie en haar inwoners, oog hebben voor gewin voor omgeving. - Vormen van een risicofonds. Afhandeling van eventuele schade moet geregeld zijn voordat een activiteit start. Verantwoordelijkheid ligt bij initiatiefnemer. - Herijkingsmomenten van vergunningen 5