Aan: Van: het Dagelijks Bestuur van De deelgemeente Hoek van Holland, Postbus 10, 3150 AA Hoek van Holland. ing. L.W. Vreugdenhil, Nieuw-Oranjekanaal 20, 3151 XL Hoek van Holland. Betr.: integrale ontwikkeling Bonnenpolders Hoek van Holland, 28 september 2010 Geacht bestuur, Op 21 september 2006 is door de deelgemeenteraad van Hoek van Holland na een langdurige en gedegen voorbereiding het Gebiedsontwikkelingsplan De Bonnen vastgesteld. Van een moeilijke financiële paragraaf was toen nog geen sprake. Deze is uiteindelijk ontstaan doordat men de Erven van Rijckevorsel de gelegenheid heeft gegeven te ontsnappen aan het gemaakte afsprakenkader. Het is u bekend dat er onder forse druk van de Erven van Rijckevorsel - een familie van juristen, fiscalisten en vastgoedspecialisten - is ingezet op de mogelijkheid landgoederen te gaan ontwikkelen in de Bonnenpolders. Daartoe is de heer G.J. Takkenkamp als pion ingezet welke in januari 2005 daartoe een gesprek heeft gehad met de toenmalige voorzitter van de deelgemeente Hoek van Holland. Deze heeft ook met vertegenwoordigers van de provincie Zuid-Holland, het Hoogheemraadschap van Delfland en het Zuid-Hollands Landschap gesproken over de door de Erven gewenste landgoedontwikkeling en hun bereidheid dan mee te werken aan allerlei maatschappelijk noodzakelijk geachte functies in de Bonnenpolders. Uiteindelijk heeft dit geleid tot de door de deelgemeenteraad vastgestelde scenariokeuze inzake de gewenste gebiedsontwikkeling in de Bonnenpolders. Dit besluit is vastgesteld op 21 december 2005 en men ging daarbij mee in de voorkeur van de Erven van Rijckevorsel: Het belang van de ontwikkeling van landgoederen in dit scenario is dat op deze wijze financiële middelen ter beschikking kunnen komen voor de benodigde herstructurering van de Bonnen. De erven van Rijckevorsel zijn bereid daarin te investeren en de pachtsituatie te optimaliseren voor de resterende agrarische bedrijven en hebben dit ook meermalen uitgesproken. Er werd het besluit genomen te kiezen voor een multifunctioneel scenario met daarin de ontwikkeling van landgoederen. Het autonome scenario werd afgewezen, evenals het door de Stichting de Bonnen gewenste scenario: Bij keuze voor dit scenario zal de verpachter echter niet meewerken aan de benodigde herstructurering van de agrarische situatie omdat tegenover de kosten daarvan geen opbrengsten zullen staan. Daarmee wordt dit scenario feitelijk praktisch en financieel onuitvoerbaar. 1
Het dossier inzake de Bonnenpolders laat zien dat er op diverse momenten toezeggingen zijn gedaan door de Erven van Rijckevorsel inzake de vereiste medewerking en de ondertekening van de bij het gebiedsontwikkelingsplan behorende intentieverklaring. Het was dan ook een vreemde beweging dat er ineens onderzoek moest worden verricht naar de consequenties van de landgoedontwikkeling en dat de resultaten van dit onderzoek ertoe hebben geleid dat de Erven van Rijckevorsel niet langer bereid waren mee te werken aan de uitvoering van het afsprakenkader dat reeds in december 2005 vorm had gekregen. Inmiddels is het een ieder duidelijk dat partijen op het verkeerde been zijn gezet, zand in de ogen is gestrooid, om de tuin zijn geleid en feitelijk zijn misleid en bedrogen. Hiermee heeft men gronden vrij van pacht gekregen zonder dat hier iets tegenover stond, men heeft partijen tegen elkaar proberen uit te spelen en ondertussen wordt alsnog het autonome scenario met de daarbij behorende koude sanering werkelijkheid. Het moge duidelijk zijn dat andere partijen hun beslissingen hebben afgestemd op de genomen besluiten, de gemaakte afspraken, de gedane toezeggingen, de gewekte verwachtingen en de uitgesproken intenties in het kader van het integrale gebiedsontwikkelingsproces in de Bonnenpolders. Daarbij heeft de deelgemeente Hoek van Holland duidelijk een eigen bestuurlijke verantwoordelijkheid. Het moge duidelijk zijn dat het ongepast is nu alsnog een andere uitleg te willen geven aan dit afsprakenkader en te willen marchanderen over de eigen bestuurlijke rol door apart zaken te doen met de Erven van Rijckevorsel en geen oog meer te hebben voor de integrale oplossingen welke voor ogen stond bij de start van het integrale gebiedsontwikkelingsproces. Het is eveneens duidelijk dat er bij het besluit van de Erven van Rijckevorsel om af te zien van hun medewerking aan de uitvoering van het Gebiedsontwikkelingsplan De Bonnen geen sprake is van een voortschrijdend inzicht, maar van voorbedachte rade en derhalve van bewuste misleiding en bedrog. Zowel justitie alsook de gemeentelijke overheid zelf mogen dit verwerpelijke gedrag natuurlijk nimmer tolereren en accepteren. Als dit handelen in een breder historisch perspectief geplaatst wordt, dan is het duidelijk dat hun inzet bij het Gebiedsontwikkelingsplan De Bonnen haaks heeft gestaan op hun inzet in de afgelopen jaren. Deze kan als tamelijk destructief worden gekwalificeerd. Een overzicht: Vanaf het begin van de jaren negentig had de rentmeester van de Erven van Rijckevorsel kennis van de illegale onderpacht van gronden van hun pachter W. de Bruijn aan een zekere J. Boers welke na beëindiging van zijn (vee)transportbedrijf een illegale boerderijwinkel was gaan exploiteren in een voormalige boerderij aan de Maasdijk in de gemeente s-gravenzande. De rentmeester van de Erven van Rijckevorsel had kennis van de schade die hiermee werd toegebracht aan de bedrijfsvoering van de heer ondergetekende. Oogluikend werd deze onderpacht in een bepaalde constructie toegestaan. Kort na overlijden van de pachter A. de Koning werd diens weduwe geconfronteerd met het opzeggen van het langjarige pachtcontract. Juridisch was er geen been om op te staan, maar in deze rouwperiode werd door de weduwe geen actie ondernomen. De gronden werden in kortdurende pacht aangeboden aan P.J. van den Berg die een compostbedrijf exploiteert aan het Nieuw-Oranjekanaal. De gronden werden dan ook voornamelijk gebruikt om enorme hoeveelheden compost op te dumpen en de agrarische functie was van ondergeschikt belang. 2
De aanleg van de natgasleiding van de NAM door de Bonnenpolders werd door de Erven van Rijckevorsel slechts toegestaan als deze voornamelijk langs de Rel zou worden aangelegd. Hiermee werd niet alleen de aanleg van een ecologische verbindingszone langs deze historische kreek gefrustreerd, maar wenste men ook de handen vrij te houden voor de door hen gewenste landgoedontwikkeling in de Lange Bonnen aan de zuidrand van het Staalduinse Bos. Ondergetekende had een herfinanciering van 87.500 nodig om zijn bedrijf te kunnen omschakelen naar biologische landbouw en te kunnen verbreden met een tweetal recreatieve neventakken. De door hem met een recht van opstal gebouwde landbouwschuur op het perceel Bonnenweg 50, 3151 XA Hoek van Holland, zou moeten kunnen dienen als onderpand. Dit werd door de Erven van Rijckevorsel geweigerd waardoor de heer ing. L.W. Vreugdenhil zich moest wenden tot de gemeente voor een garantstelling. Dat zou pas kunnen gebeuren als er een integrale visie op het hele gebied lag waarin de positie van het bedrijf van de heer ing. L.W. Vreugdenhil duidelijk werd. De Erven van Rijckevorsel waren partner in de Projectgroep de Bonnen en hun vertegenwoordiger heeft alsmaar blijk gegeven van de positieve intenties van de Erven van Rijckevorsel. De heer ing. A.H.M. Weterings wenste zijn zoon als partner op te nemen in het bedrijf, maar een verzoek daartoe werd resoluut geweigerd door de rentmeester van de Erven van Rijckevorsel. In het najaar van 2005 waren de plannen klaar om de waterhuishouding in de Bonnen te verbeteren. Dit zou gaan gebeuren in combinatie ( werk met werk! ) met de aanleg van een rioolpersleiding door het Hoogheemraadschap van Delfland. Deze werkzaamheden werden onder druk van de Erven van Rijckevorsle uitgesteld in met het argument dat er moest worden gewacht tot het hele gebiedsontwikkelingsplan voor de Bonnenpolders gereed zou zijn. Op 11 mei 2006 werd de verborgen agenda van de Erven van Rijckevorsel duidelijk toen ondergetekende werd gesommeerd zijn bedrijf te verlaten. Het spel van misleiding en bedrog was toen nog niet bij een ieder duidelijk en door sommigen werd het beschouwd als slechts een privaatrechtelijk probleem en daarmee met name een privé-probleem van ondergetekende zelf. Vanaf die datum ontstond een ware terreur door de inzet van hun nieuwe tijdelijk pachter J. Boers. De zorgvuldig opgebouwde biologische certificering van het bedrijf werd vernietigd. Er werden natuurlijke graslanden gescheurd en opnieuw ingezaaid, er werd kunstmest gestrooid en er werden bestrijdingsmiddelen gebruikt. Met de inzet van hun protégé J. Boers werd niet alleen duidelijk dat men geen boodschap heeft aan duurzame en verbrede landbouw, maar ook dat men de agrarische structuur niet wenst te versterken door deze gronden in gebruik te geven bij de heer ing. A.H.M. Weterings. De dubieuze fiscale en sociale reputatie van deze J. Boers was bij de rentmeester van de Erven van Rijckevorsel voldoende bekend. Met deze handelswijze geven de Erven van Rijckevorsel aan geen boodschap te hebben aan opleiding, vakmanschap, ondernemerschap en de maatschappelijke bijdrage van de bedrijfsvoering. Deze J. Boers is echter ook gewoon een pion. De heer ing. A.H.M. Weterings kreeg geen toestemming de structuur van zijn gronden in de Lange Bonnen te verbeteren met gronden die vrij kwamen bij het graven van een waterberging in de nabij gelegen Nieuwlandse Polder. Deze toestemming zou hij echter wel verkrijgen als hij zich bereid zou verklaren zijn pachtrechten in te leveren op het moment dat hij 65 zou worden. Feitelijk zou dit ook een bedrijfsbeëindiging betekenen en ook wederom een situatie van koude sanering in de Bonnenpolder. 3
Uiteindelijk werd ook in het najaar van 2006 nadat het Gebiedsontwikkelingsplan De Bonnen was vastgesteld de verbetering van de waterhuishouding in de Bonnenpolder geblokkeerd. Kennelijk bestaat er bij de Erven van Rijckevorsel de hoop dat de polders nog een keer blank zal komen te staan opdat ook hun laatste pachtboer (ing. A.H.M. Weterings!) definitief zal omvallen en ook het langjarige pachtcontract met de hobbyboer M. van Nieuwkerk vrij zal komen. Wel werd uiteindelijk toestemming gegeven tot aanleg van de rioolpersleiding door de Bonnenpolders. Deze volgde voor een groot gedeelte hetzelfde tracé als het tracé dat de NAM indertijd wenste te volgen, maar door de Erven van Rijckevorsel werd geblokkeerd. Na een aantal malen uitstel te hebben gevraagd voor de ondertekening van de bij het Gebiedsontwikkelingsplan De Bonnen behorende intentieverklaring werd aan het einde van 2006 definitief voor een ieder het spel van misleiding en bedrog duidelijk: met drogredenen en pseudo-argumenten werd een verklaring gevonden dit niet te doen en zich te onttrekken aan actieve medewerking aan de uitvoering van het Gebiedsontwikkelingsplan De Bonnen. Daarbij werd de pion G.J. Takkenkamp vervangen door een volgende pion: de onteigeningsadviseur van Hoven. Begin februari 2007 werd duidelijk dat men ook geen medewerking wenste te verlenen aan het verblijf van ondergetekende op het adres Bonnenweg 50, 3151XA te Hoek van Holland. De natuurcamping was inmiddels al onttakeld en ook het paardenpension werd ontmanteld. Van lessen natuur- en milieueducatie was al geen sprake meer, stageplaatsen werden niet meer aangeboden en ook de (anonieme) kleinschalige zorgfunctie was komen te vervallen. Ondergetekende moest op het adres Bonnenweg 50, 3151XA Hoek van Holland plaatsmaken voor de bewoning door een antikraakstel in afwachting van de toekomstige ontwikkelingen. Begin april 2007 werd ondergetekende in staat van faillissement verklaard. De Erven van Rijckevorsel probeerden voor een luttel bedrag mijn landbouwschuur op het perceel Bonnenweg 50 te bemachtigen en voor de overige pachtersinvesteringen en de verbetering in het woonhuis wenste men geen vergoeding te betalen. Uiteindelijk werd er apart met de (deel)gemeente zaken gedaan over de gronden welke noodzakelijk waren voor de aanleg van de zogeheten tweede ontsluitingsweg. Daarmee kwam kwam het integrale karakter van het Gebiedsontwikkelingsplan De Bonnen te vervallen en werden partijen tegen elkaar uitgespeeld. De deelgemeente Hoek van Holland is nog steeds bestuurlijk verantwoordelijk voor het besluit inzake het Gebiedsontwikkelingsplan De Bonnen. Dit besluit staat nog steeds en is nimmer ingetrokken. Er waren de juridische middelen de Erven van Rijckevorsel te dwingen zich te houden aan hetgeen is afgesproken in gesprekken, e-mail s, notulen en overige documenten. Misleiding en bedrog zijn immers strafbare feiten. Men is daarbij echter bestuurlijk in gebreke gebleven. Dit heeft verstrekkende maatschappelijke, zakelijke en persoonlijke consequenties gehad. Deze schade is u ook bekend en hiervoor zult u ook aansprakelijk gesteld worden. Het blijft verstandig deze schade zoveel mogelijk te beperken. Tot zover het verleden. Nu de toekomst. Het blijft immers belangrijk om alsnog tot een integrale oplossing voor de Bonnenpolders te komen en uitvoering te geven aan (de geest van) het Gebiedsontwikkelingsplan De Bonnen. Daartoe heeft de provincie Zuid-Holland inmiddels 2.465.000,- beschikbaar gesteld en dit geld moet met een minder opgeblazen ambitieniveau voldoende zijn om het verwervingsproces te starten. Daarbij is het belangrijk eveneens de bestuurlijke bereidheid te hebben - juist gezien de ongunstige reputatie van de Erven van Rijckevorsel - het onteigeningsinstrument in te zetten. 4
Voorts is het belangrijk vast te houden aan een integrale oplossing voor de gehele Bonnen, geheel overeenkomst de eerder geformuleerde doelen en vastgestelde bestuurlijke besluiten. Een fragmentarische oplossing betekent een uitstel voor het oplossen van de andere problemen die er spelen in het gebied en wederom een gemiste kans om publieke doelen en maatschappelijke resultaten te realiseren. Voorts mag het niet zo zijn dat men als lokale overheid een partij uitnodigt deel te nemen aan een integraal gebiedsontwikkelingstraject om hen halverwege het traject in de steek te laten. Zulks zou als onbehoorlijke bestuur kunnen worden gekwalificeerd. De (lokale) overheid is geen toeschouwer, maar regisseur! De Erven van Rijckevorsel worden gedomineerd door het onbetrouwbare en gewetenloze deel van deze familie. Dat vereist een goede strategie bij de verwerving van het vastgoed in de Bonnen. Dat vereist deskundigheid, normbesef, daadkracht en doortastendheid. Dat betekent ook dat men het roer recht dient te houden en niet beleidsmatig moet gaan zwalken. Er mogen geen concessies worden gedaan en compromissen worden gesloten. De doelstelling van de Erven van Rijckevorsel is duidelijk en vastgoedspeculanten mogen niet door de gefaciliteerd worden in hun streven naar een maximale winst waarbij alle middelen lijken toegestaan. Van de (lokale) overheid mag worden verwacht dat men sterk & sociaal is en dat men beschikt over voldoende respect & fatsoen en waarden & normen om tegenspel te kunnen bieden. Daarbij moeten wij kunnen vertrouwen op een betrokken & betrouwbare overheid. Het dossier laat zien hoe de Erven van Rijckevorsel een ijzeren wurggreep op het gebied hebben en ook welke impact dit heeft op de oorspronkelijke bewoners en agrarische ondernemers in de Bonnen. Iedere positieve en constructieve ontwikkeling wordt genegeerd, gefrustreerd, geschoffeerd en geblokkeerd. Alle middelen lijken daarbij geoorloofd. De voorgewende empathie door hun pion G.J. Takkenkamp in één van de bijlagen bij het Gebiedsontwikkelingsplan de Bonnen contrasteert sterk met hun kille en criminele praktijken. Achter een façade van fatsoen, een adellijke titel en met een feodale en regenteske houding meent men niet alleen een medemens als prooi en object te kunnen bejegenen met het enkele en simpele doel een maximale winst te behalen met vastgoed, maar ook met de overheid een kat-en-muis spelletje te kunnen spelen vanuit een misplaatst soort superioriteitsgevoel. Bij deze verzoek ik uw bestuurlijke inzet op de volgende punten: Het ambitieniveau t.a.v. de inrichting zal aangepast moeten worden aan het beschikbare budget. Het vastgestelde Gebiedsontwikkelingsplan De Bonnen behoort daarbij het uitgangspunt te zijn. Het bestemmingsplan (zonder landgoederen!) ligt gereed sinds de zomer van 2004 en dient nu onverwijld met een aantal aanpassingen (i.p.v. landschappelijk en natuurwetenschappelijk gebied nu natuur ) in procedure te worden gebracht. Zonder inzet van het onteigeningsinstrument zal men vervallen in de strategie van de Erven van Rijckevorsel welke slechts gericht is op vertragingen, uitstel en allerlei langdurige procedures om een maximale prijs te kunnen verkrijgen. Er zal dus een bestuurlijk besluit moeten worden genomen het onteigeningsinstrument in te zetten en het initiatief naar zich toe te trekken. Het plan om de waterhuishouding te verbeteren dateert uit het najaar van 2005 en dient ingepast te worden in het eerder genoemde bestemmingsplan opdat ook dit een grondslag kan vormen voor onteigening. Ook het natuurgebiedsplan vormt de basis voor de bestemming van de percelen tussen Bonnenweg en Bonnenpad in de Korte Bonnen. Ook dit vormt een grondslag voor onteigening. 5
Het is ook belangrijk dat de overheid de boerderij op het perceel Bonnenweg 50, 3151 XA Hoek van Holland, eveneens zal aankopen, evenals de percelen tussen de Bonnenweg en de Dwarshaak opdat de beheersfunctie en maatschappelijke functie alsnog gerealiseerd kan worden, overeenkomstig het in opdracht van de (deel)gemeente gemaakte bedrijfsplan. In een later stadium zal dan alsnog de landgoedfunctie mogelijk gemaakt kunnen worden onder regie van de overheid. De gemeente Rotterdam heeft indertijd ook de 16 hectare grond plus opstallen op en rond het adres Nieuw-Oranjekanaal 20 strategisch aangekocht om de gewenste ontwikkelingen in de Oranjebuitenpolder mogelijk te maken. Het totale dossier inzake de Bonnenpolders laat over een reeks van jaren een serie gemiste kansen zien waarbij de lokale overheid achter de feiten aan kwam te lopen. Het totale dossier laat ook zien hoe er in een SWOT-analyse die in het jaar 2000 op de website van de Stichting de Bonnen kwam te staan al blijk werd gegeven van de zorg die nu werkelijkheid dreigt te worden. De unaniem aangenomen motie door de deelgemeenteraad van Hoek van Holland in november 2003 had als oogmerk een dreigend proces van verloedering, verrommeling en verpaupering te stoppen. De oorspronkelijke bewoners en agrarische ondernemers in deze polder hebben zich hierbij coöperatief opgesteld en wilden een partner zijn bij het realiseren van een door de overheid gewenste ruimtelijke en economische transformatie in de Bonnen. Deze mensen mag men niet als prooi uitleveren aan vastgoedspeculanten na hen eerst te hebben uitgenodigd als partner deel te nemen bij het integrale gebiedsontwikkelingsproces. Daarmee wordt een verkeerd signaal afgegeven aan een ieder die zijn verantwoordelijkheid oppakt om een bijdrage te leveren aan maatschappelijk verantwoord ondernemen en daarbij ook vertrouwen wenst te hebben in de overheid. Indertijd moest er gewacht worden op het gereedkomen van het Gebiedsontwikkelingplan De Bonnen om een gemeentelijke garantstelling mogelijk te maken. Ik ben niet verantwoordelijk voor alle vertragingen en evenmin voor de bestuurlijke keuzes. De consequenties hiervan zijn echter wel op ons afgewenteld. Met de garantstelling en goed flankerend beleid (handhaving!) zou er een geringe kans geweest zijn dat er publiek geld nodig was voor de reeds aanwezige maatschappelijk functies en publieke doelen in de Bonnen. U heeft - evenals de Erven van Rijckevorsel - op 14 september 2005 voor een werkwijze en een te doorlopen traject gekozen dat heeft geleid tot de huidige impasse. De Erven van Rijckevorsel waren zich toen reeds bewust van de juridische fuik waar men met bedrieglijk spel de andere partijen in zou lokken. Ik verzoek u dan ook daadkrachtig en doortastend op te treden en uitvoering te geven aan het Gebiedsontwikkelingsplan De Bonnen, daarbij de juiste loyaliteit te betrachten en op een waardige en correcte wijze recht te doen aan de overige partners in het proces en daartoe alle beschikbare instrumenten op voortvarende wijze te gebruiken en in te zetten. met vriendelijke groet, ing. L.W. Vreugdenhil c.c.: - mevr. I. ter Woorst, Hoogheemraad van het Hoogheemraadschap van Delfland, - dhr. ir. M. Houtzagers, directeur van Stichting Het Zuid-Hollands Landschap, - dhr. ing. A.H.M. Weterings, voorzitter Stichting de Bonnen, - mevr. drs. A. van Huffelen, wethouder Buitenruimte van de gemeente Rotterdam, - dhr. J. van Belzen, portefeuillehouder G.R.O.M. van de stadsregio Rotterdam, - dhr. mr. J. Evertse, Gedeputeerde G.W.M. van de provincie Zuid-Holland. 6