Stadslandbouw komt in het buitenland en Nederland in verschillende varianten voor. Essentiële kenmerken en randvoorwaarden van stadslandbouw zijn:

Transcriptie

1 1 Aan: de Raad van de Gemeente Dordrecht dtv de raadsgriffier Postbus AA Dordrecht c.c.: College van Burgemeester en Wethouders Dordrecht, 1 november 2011 Betreft: Stadslandbouw in Dordrecht Geachte Raad, In Nederland wordt door diverse mensen gesproken over Stadslandbouw en de realisering daarvan. De afgelopen jaren zijn er al diverse projecten succesvol opgestart en in ontwikkeling. De directe aanleiding voor onderzoek naar de mogelijkheden van Stadslandbouw in Dordrecht zijn de vele reacties die het Platform Duurzaamheid van Dordtse burgers heeft gehad op de film Grown in Detroit, die deze zomer is vertoond in Weizigt Natuur- & Milieucentrum. Met het onderzoek is tevens invulling gegeven aan het begrip stadslandbouw zoals dat onder het thema voedsel en groen is opgenomen in de brief van 21 oktober j.l. van het platform duurzaamheid Dordrecht gericht aan de Gemeenteraad en het college en wethouders. Wat is stadslandbouw? Stadslandbouw komt in het buitenland en Nederland in verschillende varianten voor. Essentiële kenmerken en randvoorwaarden van stadslandbouw zijn: Inbreng van deskundigheid op het gebied van landbouw (groenten, fruit en soms ook veeteelt) Streven naar duurzaamheid van de landbouw (geen gebruik van pesticiden, locale afzet) Versterken sociale cohesie Belang voor educatie Recreatieve mogelijkheden Deskundigheid De inbreng van deskundigheid is noodzakelijk om met de kennis over de producten, teeltmethoden en bemesting, prijsstelling van producten en andere commerciële aspecten de exploitatie van terreinen tot een succes te maken. Bij de productie lijkt het logisch om landbouwers en mensen van moestuinverenigingen voor praktische hulp te vragen. Voor de theoretische kennis kunnen het Wellant college en biologen ingeschakeld worden. Uiteraard

2 2 is ook deskundigheid bij de vermarkting van groot belang. Wanneer de verkoop mogelijk zou zijn via een winkel op het terrein, zou dit een verrijking betekenen van wat Stadslandbouw in potentie te bieden heeft. Duurzaamheid Gezien ondermeer het feit dat de conventionele landbouw met monocultuur op het eiland van Dordrecht al ruim toegepast wordt en het feit dat de roep om meer al dan niet volledig biologisch geteelde producten groot is, acht het Platform Duurzaamheid het logisch dat er op het eiland van Dordrecht gestreefd moet worden naar duurzame Stadslandbouw. Landbouw zonder kunstmest en pesticiden, maar gebaseerd op biodiversiteit, wisselteelten en mengcultuur, zoals bijvoorbeeld bij permacultuur. Duurzaamheid van locale stadslandbouw is ook van belang gezien de ontwikkelingen in de huidige landbouw en voedselvoorziening, waarbij partijen als de Rabobank alarm slaan over voedselzekerheid en het gebrek aan een lange termijnvisie over landbouw. Versterken sociale cohesie De sociale cohesie kan worden versterkt door het gezamenlijk onderhouden van de natuurlijke leefomgeving. Verder biedt Stadslandbouw bijvoorbeeld zorginstellingen de mogelijkheid om cliënten te laten meewerken op de terreinen waar producten geteeld worden. Ook burgers in re-integratie trajecten kunnen worden ingepast bij Stadslandbouw. Er zijn immers veel taken te verrichten. Mogelijke taken zijn bijvoorbeeld het meewerken in de tuin, assisteren bij het verkopen van de producten, horecawerkzaamheden of het onderhoud van opstallen en gereedschap. Essentieel daarbij is dat de cliënten vanuit de zorginstellingen begeleid worden. Stichting Warm Aanbevolen, die in Dordrecht kookt voor mensen met een smalle beurs; heeft al aangegeven geïnteresseerd te zijn in de producten van een Stadslandbouwproject. Zij hebben behoefte aan goede goedkope gezonde en duurzaam geteelde producten die bij voorkeur locaal geteeld worden. Stadslandbouw kan in die behoefte voorzien. Educatie Het element educatie kan enerzijds ingevuld worden door leerlingen van bijvoorbeeld het Wellant college door studieopdrachten te laten uitvoeren of stage te laten lopen bij Stadslandbouwprojecten, of anderzijds te laten meewerken bij het aansturen van de organisatie. Ook educatie over het groeien en bloeien van groenten, planten en bloemen aan kinderen van de basisschool is mogelijk. Recreatie Ten aanzien van de recreatieve aspecten kan gedacht worden aan invulling van stadslandbouw door de locatie(s) op te nemen in een fietsroute, en de mogelijkheid te bieden

3 3 om te drinken van vruchtensappen of te eten van producten die bij Stadslandbouw geteeld zijn. Op langere termijn kan een fietsroute over een corridor met parels van vormen van stadslandbouw en locaties met veel biodiversiteit een verrijking van het eiland van Dordrecht worden. Burgerinitiatieven voor het ontwikkelen van Stadslandbouw in Dordrecht Door enthousiaste burgers is in een vergadering onder leiding van het Platform Duurzaamheid onlangs geïnventariseerd welke mogelijkheden er in Dordrecht zijn om stadslandbouw vorm te geven. De conclusie is dat er ook in Dordrecht kansen zijn stadslandbouw te realiseren. Daartoe is het gewenst dat de volgende partijen actief gaan participeren om te bereiken dat deels op korte termijn Stadslandbouw in Dordrecht vorm gegeven wordt. 1. Eigenaren van geschikte locaties en financiers 2. Landbouwers en (meewerkende) burgers 3. Zorginstellingen en re-integratie instellingen 4. Scholen 5. Horeca ondernemers 6. Gemeente Dordrecht Ad 1 Eigenaren van geschikte locaties en financiers Zonder voldoende locaties kan Stadslandbouw niet van de grond komen. Medewerking van de eigenaren van locaties die geschikt zijn, is dan ook een eerste vereiste. De locaties in Dordrecht kunnen liggen binnen het plangebied van de Nieuwe Dordtse Biesbosch (NDB), maar ook in of aan de rand van de wijken in Dordrecht. Goede bereikbaarheid voor de meewerkende burgers, de kopers van producten en de leerlingen van de scholen die op bezoek komen is van groot belang. Een optie zou bijvoorbeeld kunnen zijn dat in de wijken kleinschalige locaties (met als voorbeeld de buurtmoestuin in Crabbehof) ingericht worden als satellieten van een stadsboerderij in de NDB. De buurtmoestuinen zullen ook een belangrijke rol kunnen spelen in de verbetering van de sociale cohesie in de directe omgeving van de moestuinen. Een prachtige locatie voor een stadsboerderij lijkt het terrein op de hoek van de Provinciale weg en de Zuidendijk in het plangebied van de NDB. Dit is nu nog een agrarisch gebied met in de buurt een boomgaard, waar in de toekomst ook recreatie een grote rol gaat spelen. Ook het gebied aan het Laantje van Middenhoeve en de boerderij die daar staat, lijkt op het eerste gezicht een goede optie. De inventarisatie van geschikte terreinen die beschikbaar zijn of komen in de wijken, is een taak van de burgers en vooral ook van de overheid (bijvoorbeeld wijkcoördinatoren) waar men de plannen voor de inrichting van de wijken het beste kent. Financiering

4 4 Of en in hoeverre financieringsmogelijkheden beschikbaar zijn, heeft het platform nog niet onderzocht. Wellicht heeft de gemeente Dordrecht daar al onderzoek naar gedaan of is er al een beeld van de mogelijkheden van een initiële financiering of interesse van financiële instellingen. Ad 2 Landbouwers en (meewerkende) burgers Invulling van buurtmoestuinen en andere vormen van Stadslandbouw in de wijken, zoals gemeenschappelijke tuinen van burgers bij hun huis of daktuinen lijkt in eerste instantie vooral een zaak van burgerinitiatieven. Voor de exploitatie van een staatsboerderij en het leveren van deskundigheid aan buurtmoestuinen is ook de inbreng van landbouwers noodzakelijk. Ook het meewerken op een stadsboerderij door burgers die duurzame landbouw willen ondersteunen, is een belangrijke factor voor het slagen van Stadslandbouw. Gezien de getoonde interesse van burgers hebben wij goede hoop dat zij ook in de toekomst een grote bijdrage aan Stadslandbouw zullen leveren. Ad 3 Zorg en re-integratie Op grond van de ervaringen tot nu toe in Nederland is het onze overtuiging dat Stadslandbouw invulling kan geven aan het bieden van een zinvol bestaan en kansen voor persoonlijke ontwikkeling aan cliënten van zorginstellingen en re-integratie instellingen. De reactie van vertegenwoordigers van die instellingen bij de eerste bijeenkomst wees daar ook op. Ook het college van B&W en de gemeenteraad ontwikkelen beleid op dit terrein. Maar ook het zeer geslaagde project van het kinderdagverblijf Zandvlinder in de wijk Crabbehof is een invulling van Stadslandbouw die alle lof en opvolging verdient. In dit verband kan ook het initiatief van de vrijwilligers van Warm Aanbevolen genoemd worden. Ad 4 Scholen Met name het Wellant College heeft behoefte aan Stadslandbouw locaties om hun leerlingen kansen te geven in praktijk onderwijs te krijgen. Maar ook de andere lagere scholen in Dordrecht hebben van tijd tot tijd behoefte leerlingen kennis te laten maken met de omstandigheden in de natuur waar hun voedsel groeit. Ad 5 Horeca ondernemers Afzet van producten van de Stadslandbouw naar lokale horeca is een voor de hand liggende optie, waarvoor veel mogelijkheden zijn. Voor de verkoop van dranken en voedsel in de stadsboerderij is het gewenst ook kennis van horecabedrijven beschikbaar te hebben. Niet in de laatste plaats vanwege milieu en andere eisen die gesteld worden aan verkoop via een horecavoorziening. Of en in hoeverre op termijn ook zorginstellingen zoals bij In den Witten Haen een rol hierbij kunnen spelen is op dit moment nog niet duidelijk. Ad 6 Gemeente Dordrecht Het platform is van mening dat Stadsboerderij goed samengaat met een hoogwaardig natuur- en recreatiegebied met een directe toegang vanuit de stad. Zoals in het beleid van

5 5 de Gemeente Dordrecht is beoogd, heeft het platform ook goede hoop dat met dit burgerinitiatief de beoogde doelen voor natuur, recreatie, landbouw en waterhuishouding kunnen worden gerealiseerd met beperkte financiële middelen. De ideeën over stadslandbouw waarbij een stadsboerderij ervaren kan worden als een beleefboerderij, passen naar onze mening in het beleid van de gemeente om het eiland van Dordrecht voor de burgers nog aantrekkelijker te maken. Tot slot: Wat nu concreet? Stadslandbouw en de Nieuwe Dordtse Biesbosch (NDB) In het politiek akkoord voor de periode heeft de gemeente gekozen voor een projectenportfolio waarin de NDB is opgenomen. Het platform verwacht dat er gezien de doelstelling van NDB nog ruimte is om stadslandbouw in te passen en verzoekt in de NDB een locatie voor stadslandbouw aan te wijzen. Het is de wens van het Platform op korte termijn met de Gemeente Dordrecht en landbouwers te inventariseren wat de landbouwers voor stadslandbouw op het eiland van Dordrecht kunnen betekenen. Uiteraard dient dit te passen in het beleid dat de Gemeente Dordrecht voor stadslandbouw nu en in de toekomst wil ontwikkelen. Voor de financiering zou het platform graag met de gemeente bespreken of een PPS constructie of tendering mogelijkheden bieden voor de financiering van een stadsboerderij met als satellieten buurtmoestuinen in de wijken. Wij zouden het zeer op prijs stellen als de gemeente Dordrecht actief beleid ontwikkeld op Stadslandbouw en meedenkt bij het in kaart brengen van locaties voor buurtmoestuinen en een geschikte locatie voor een stadsboerderij. Het wijzigen van bestaande bestemmingsplannen en het inpassen van Stadslandbouw in de plannen van de NDB is daarbij gewenst. Wij hopen tevens met onze ideeën over stadslandbouw steun te geven aan het sociale beleid dat in de gemeente Dordrecht door B&W en de Gemeenteraad ontwikkeld wordt. Met vriendelijke groet, Namens het Platform Duurzaamheid Dordrecht Secretariaat p/a Denpasarstraat GW Dordrecht