ARMOEDE EN KINDEREN : HET GROTE VERHAAL HOORZITTING SENAAT 6/07/2015 Bea Cantillon
Waarom is de armoede niet gedaald?
De glorierijke jaren 1975-2015 We werden rijker We gaan langer naar school We werken met z n allen meer We geven meer uit aan sociale zorg Mannen en vrouwen werden gelijker We hebben ons bevrijd van foute grote verhalen en van harde labeur
Waarom is de armoede niet gedaald? 1.Scheve verdeling van jobs over huishoudens 2.Druk op lage lonen 3.Druk op sociale minimumuitkeringen
1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 scheve verdeling van jobs over gezinnen 6 90,00 Evolutie van individuele werkzaamheidsgraden (20- tot 59-jarigen, exclusief fulltime studenten tussen 20 en 24 jaar) en van het aandeel werkarme en werkrijke(re) huishoudens in België, 1983-2010. 80,00 70,00 60,00 50,00 40,00 30,00 20,00 10,00,00 hh wi = 0 0 < hh wi < 1 hh wi = 1 ind er Noot: ind er is de tewerkstellingsgraad; hh wi = 0 is het aandeel werkarme gezinnen (werkintensiteit = 0); hh wi = 1 is het aandeel werkrijke gezinnen (werkintensiteit = 1); 0 < hh wi < 1 is het aandeel werkrijkere gezinnen met een werkintensiteit tussen 0 en 1 Bron: EU Labour Force Survey, berekeningen Vincent Corluy (CSB).
7 lage lonen onder druk Evolutie Niveau 1994-2000 2004-2007 2008-2010 2010 Armoedelijn koppel + kinderen (2 & 7j.) 7,7% 1,8% -1,3% 25.211 Bruto minimumloon (GGMMI, 21 j., met werkerv.) 1,1% -0,4% -0,1% 16.820 Bron: Cantillon, B., Van Mechelen, N., Frans, D. en Schuerman, N. (2014)
8 Een alleenstaande ouder, met twee kinderen (2 & 7 j.), België 1995-2012 Voltijds werkend, minimum loon Netto-inkomen in Euro per maand (prijzen 2012) 1.479 1.647 1.743 Als % van armoedelijn * n.b. 100% 105% Verandering 1995=100 100,0 111,3 117,8 a Bruto inkomen 100,0 100,8 101,3 b Kinderbijslag 100,0 96,6 124,7 c Kinderopvangkosten 100,0 47,5 49,4 d Inkomstenbelastingen en sociale zekerheidsbijdragen (als % van a) 17% 10% 10%
9 Alleenstaande ouder, werkloos, minimum loon a b c Netto-inkomen in Euro per maand (prijzen 2012) Als % van armoedelijn * Verandering 1995=100 Werkloosheidsuitkering Kinderbijslag Inkomstenbelastingen en sociale zekerheidsbijdragen (als % van a) 1370 1406 1425 n.b. 104% 89% 100,0 102,6 104,1 100,0 102,9 105,8 100,0 101,7 99,1 0% 0% 0%
10 divergerende armoedetrends naar werkintensiteit. Evolutie (ppn) Post-transfer armoederisico [20-59] 1994-2000 2004-2007 2007-2010 Niveau 2010 (Totale bevolking op actieve leeftijd) -3,0*** -0,1 1,4 13% (Werkarme bevolking WI<0.5) -0,8*** 4,7** 6,8*** 49% (Werkrijke bevolking WI>=0.5) -1,4 0,2-0,2 5% Noot: Ppn= percentagepunt verandering, WI, de werkintensiteit geeft de verhouding van het aantal gewerkte maanden gedurende het referentiejaar tot het aantal maanden dat theoretisch gewerkt had kunnen werken opgezinsniveau weer, ***, ** en *: significant met een betrouwbaarheid van respectievelijk 95%, 90% en 85%. Bron: Cantillon, B., Van Mechelen, N., Frans, D. en Schuerman, N. (2014)
90,00 en sluimerende dualisering 80,00 70,00 60,00 50,00 40,00 30,00 20,00 10,00,00 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Source: Labour Force Survey, processed by Vincent Corluy (CSB)
1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 12 met een sterke sociale gelaagdheid 30,0 Risico op werkarmoede naar onderwijsniveau in België, 1983-2012. 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0,0 laag geschoold midden geschoold hoog geschoold Bron: EU Labour Force Survey, berekeningen Vincent Corluy (CSB).
en etnische gelaagdheid Risico op werkarmoede naar nationaliteit, België 1995-2012 40,0 35,0 30,0 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0,0 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 België EU25 niet-eu25
De mechanismen 1. Globalisering en migratie 2. Technologische vooruitgang 3. Emancipatie van de vrouw ( en homogamie )
2005Q1 2005Q2 2005Q3 2005Q4 2006Q1 2006Q2 2006Q3 2006Q4 2007Q1 2007Q2 2007Q3 2007Q4 2008Q1 2008Q2 2008Q3 2008Q4 2009Q1 2009Q2 2009Q3 2009Q4 2010Q1 2010Q2 2010Q3 2010Q4 2011Q1 2011Q2 2011Q3 2011Q4 2012Q1 2012Q2 2012Q3 2012Q4 2013Q1 2013Q2 2013Q3 15 Polarisatie van werk 125 Totale tewerkstelling per beroepsgroep in België, 2005-2013. 120 115 110 105 100 95 90 85 Abstracte jobs Routineuze jobs Niet-routineuze handenarbeid Bron: Goos, M. (Center for Economic Studies KULeuven).
Polarisatie tussen de werkrijken en werkarmen Druk op lage lonen en slechte risico s Nieuwe uitgaven voor goede risico s ( Mattheuseffecten )
Que faire? Werk Fatsoenlijk inkomen Sociale herverdeling en investering op de agenda!
Geharmoniseerde werkgelegenheidsgraad 2009 in procenten van de overeenstemmende bevolking op arbeidsleeftijd Texte Brussel Vlaanderen Wallonië België EU27 Doelstelling EU 18 Totaal 55,1 65,8 56,2 61,6 64,6 2010: 70% Mannen 61,0 70,9 62,3 67,2 70,7 Vrouwen 49,3 60,5 50,2 56,0 58,6 2010: 60% 15-24 jaar 19,1 28,6 21,8 25,3 35,2 25-54 jaar 67,5 85,1 74,2 79,8 78,2 55-64 jaar 42,3 35,8 32,7 35,3 46,0 2010: 50% p.m. 20-64 jaar 59,5 71,5 61,7 67,1 69,1 2020: 75% Laaggeschoolden 35,1 42,4 34,0 38,6 46,2 Middengeschoolden 53,0 69,6 60,7 65,4 69,1 Hooggeschoolden 75,5 84,2 80,1 81,9 82,9 Nationale onderdanen 55,4 66,3 57,2 62,5 65,0 Overige EUonderdanen 63,1 64,8 52,8 59,6 68,0 Bronnen: EC, ADSEI. Niet-EU-onderdanen 38,8 44,5 28,9 38,8 55,7
19 minima optillen In % armoedelijn alleenstaande, 2 kinderen Leefloon Gezinshoofd 74 Werklh Gezinshoofd 89 Invaliditeit Gezinshoofd Minimumloon 105 Loonmassa in vte*** Noot: *1970 voor werkloosheid en invaliditeit; 1975 voor andere indicatoren. **Werkloosheid voor samenwonenden: tot 1981 2de periode; vanaf 1982 3de periode; eerste kolom heeft betrekking op 1970-1981. ***Voor de tijdreeksbreuk als gevolg van wijziging in de berekening van het arbeidsvolume in voltijdsequivalenten vanaf het tweede kwartaal 1999 werd gecorrigeerd door gemiddelde jaarlijkse groei van de voorgaande 3 jaren toe te passen. Bron: Cantillon, B., Van Mechelen, N., Frans, D. en Schuerman, N. (2014).
20 3500,0 Het zinkende glazen plafond 3000,0 2500,0 2000,0 1500,0 1000,0 500,0-2004 2005 2006 2007 Poverty line Low gross wage Low net wage Incomes of jobless
Nieuwe paradigma s - Sociale investering - Sociale innovatie - Nieuwe vormen van sociale herverdeling
herverdelen, investeren en innoveren De herverdelingsopdracht is erg veeleisend sociale minima tot aan de Europese armoedenorm brengen kost zo n 5% van het BBP!
- Bewaken van de minimumlonen in Europees verband - Zero-tax op lage lonen - Subsidiëren van laagproductieve arbeid - Ondersteunen van informele zorgarbeid - Spending shift : progressief universalisme, selectiviteit binnen de universaliteit, kostencompensaties ( inz. Kinderbijslagen ) - Tax shift
-blind middels belastingkredieten/werkbonus/rugzakken/ voorwaardelijk basisinkomen? -niches ontsluiten middels dienstencheques? -social profit en sociale economie ondersteunen?
Besluit De globale stabiliteit verbergt sterke onderliggende inegalitaire krachten Ons sociaal model heeft weerstand geboden ( Running harder to standstill ) Maar om de U-curve te vermijden moet de welvaartsstaat in een hogere versnelling
de U-curve 1830 1944 1974