SPD Bedrijfsadministratie Examenopgave JAARREKENING VRIJDAG 18 DECEMBER 2015 12.00-15.00 UUR Belangrijke informatie Deze examenopgave bestaat uit 10 pagina s, inclusief het voorblad. Dit examen bestaat uit 4 opgaven en 7 vragen. Dit examen bestaat uit de volgende documenten: examenopgaven Controleer of alle documenten aanwezig zijn. Het aantal te behalen punten is 100. Als bij een vraag een x-aantal antwoorden wordt gevraagd, wordt alleen het eerste x-aantal antwoorden meegenomen in de beoordeling. Lever beider exemplaren van het examenpapier in. Lever ook het kladpapier na afloop van het examen in bij de toezichthouder. Dit wordt vernietigd en niet meegenomen in de beoordeling. Schrijf zo duidelijk mogelijk. Schrijf met een blauw- of zwartschrijvende pen. De toegestane hulpmiddelen bij dit examen zijn: Programmeerbare rekenmachine SPD Bedrijfsadministratie Jaarrekening Vrijdag 18 december 2015 B / 10
2015 NGO-ENS B / 10
Opgave 1 ( 28 punten) Met hangen en wurgen had de controlerend accountant van ROAM NV de jaarrekening over 2014 van een verklaring met beperking ten aanzien van enkele posten voorzien en heeft hij een hele rij aan aanbevelingen gedaan om vanaf 2015 toe te passen. Hieronder staan enkele van de administratieve aanpassingen die moeten worden doorgevoerd. ROAM hanteert BW2 titel 9 en RJ. Gebouw Het gebouw heeft een aanschafprijs van 400.000,-, een restwaarde van 50.000,- na vijftig jaar en wordt lineair afgeschreven. Het gebouw is op 1 januari 2015 acht jaar oud. Voor het groot onderhoud, dat eens in de zes jaar wordt uitgevoerd, wordt een voorziening gevormd. De voorziening bedraagt op 1 januari 2015 10.000,-. De accountant heeft geadviseerd over te stappen op de componentenmethode. De wijziging wordt gezien als een stelselwijziging. Machine Y24 Deze machine wordt gebruikt bij de productie van onderdelen waarvan de vraag behoorlijk is teruggelopen. De aanschafprijs van de machine bedraagt 60.000,- en de boekwaarde op 1 januari 2015 is 40.000,-. ROAM verwacht dat de machine kan worden verkocht voor 18.000,- of nog drie jaar gebruikt kan worden en dan een jaarlijkse netto kasstroom oplevert van 8.000,-. Aan het einde van de gebruiksduur is de restwaarde nihil. ROAM calculeert met 10% samengestelde intrest. ROAM besluit per 1 januari een impairment uit te voeren op machine Y24. Inkoop eigen aandelen Omdat er een optieregeling is voor de managers, heeft de accountant geadviseerd een aantal eigen aandelen in te kopen om aan de toekomstige leverplicht te kunnen voldoen. Er worden 200 aandelen ingekocht met een nominale waarde van 50,- tegen een beurskoers van 80,-. Onderhanden projecten Er is één langlopend project dat tot nu toe is gewaardeerd volgens de methode percentage of completion with zero profit (completed contract). De boekwaarde op 1 januari 2015 is 650.000,-. De aanneemsom is 2.000.000,- en geschat wordt dat de nog te maken kosten 975.000,- zijn. Besloten wordt tot stelselwijziging naar percentage of completion. Kosten van onderzoek en ontwikkeling Tot en met 2014 heeft ROAM alle kosten van onderzoek en ontwikkeling als kosten geboekt. De accountant acht dit een fundamentele fout. In 2014 is namelijk al aangetoond dat er een nieuw product op de markt wordt gebracht waarvan de haalbaarheid volledig is aangetoond. De accountant eist derhalve dat deze fundamentele fout hersteld gaat worden en dat de kosten van onderzoek en ontwikkeling voor 80.000,- geactiveerd worden per 1 januari 2015. SPD Bedrijfsadministratie Jaarrekening Vrijdag 18 december 2015 3 / 10
Lease Een aantal bedrijfsmiddelen is door middel van lease verkregen. ROAM heeft deze lease altijd als operational lease beschouwd. Feitelijk blijkt er sprake te zijn van financial lease. De bedrijfsmiddelen zouden bij aanschaf 280.000,- hebben gekost, zeven jaar gebruikt kunnen worden en lineair worden afgeschreven met een restwaarde nihil. Inmiddels zijn er drie jaren verstreken. De restschuld op 1 januari 2015 aan de leasemaatschappij is 178.127,-. Deze correctie wordt ook gezien als een fundamentele fout. 6% obligatielening ROAM heeft een overschot aan liquide middelen en heeft ook het recht om tot vervroegde aflossing van de obligatielening over te gaan. De lening is nominaal 750.000,-, couponrente 6%, coupondatum 1 augustus. Op 1 februari wordt deze lening, inclusief de tot dan toe verschuldigde rente, afgelost. Onverdeelde winst 2014 De onverdeelde winst op de balans 2014 moet worden verdeeld. De verdeling is als volgt: tantièmes 30.000,-, dividend 70.000,- (onder inhouding van 15% dividendbelasting) en een reservering van 200.000,-. Vraag 1 (28 punten) Gevraagd wordt bovenstaande om te zetten in journaalposten. De rekeningen dient u zelf te benoemen en elke rekening moet worden voorzien van het rubrieksnummer. Geef achtereenvolgens de journaalposten met betrekking tot: a. het gebouw (6 punten); b. machine Y24 (4 punten); c. inkoop eigen aandelen (2 punten); d. onderhanden projecten (4 punten); e. kosten onderzoek en ontwikkeling (3 punten); f. lease (4 punten); g. 6% obligatielening (3 punten); h. winstverdeling (2 punten). SPD Bedrijfsadministratie Jaarrekening Vrijdag 18 december 2015 4 / 10
Opgave 2 (22 punten) Gegeven zijn de balansen 2013 en 2014 van MIAM BV en de resultatenrekening over 2014, alle bedragen x 1.000,-. 2014 2013 2014 2013 Materiële vaste 1.650 975 Aandelenkapitaal 800 400 activa Voorraad grondstof 50 60 Agioreserve 100 0 Voorraad gereed 120 180 Algemene reserve 250 150 product* Vorderingen 40 36 Winst lopend 130 120 boekjaar Vooruitbetaalde 13 10 Voorzieningen 50 40 kosten Liquide middelen 27 39 Langlopende 300 360 schulden Crediteuren 100 90 Bank 110 80 Te betalen vpb 33 30 Nog te betalen 17 30 kosten Vooruit ontvangen 10 0 omzet 1.900 1.300 1.900 1.300 Omzet (uitsluitend op rekening) 5.000 Kostprijs omzet* 4.000 Dotatie voorziening 40 Bedrijfskosten 660 Afschrijvingskosten 100 1.000 Bijzondere waardevermindering vaste activa 20 820 Bedrijfsresultaat 180 Intrestkosten 17 Resultaat voor belasting 163 Vennootschapsbelasting 33 Resultaat na belasting 130 * De voorraad gereed product en de kostprijs verkopen bestaan voor 50% uit grondstof en voor 50% uit loonkosten. SPD Bedrijfsadministratie Jaarrekening Vrijdag 18 december 2015 5 / 10
Er hoeft geen rekening te worden gehouden met omzetbelasting. MIAM stelt een kasstroomoverzicht op volgens de directe methode. De operationele kasstroom wordt als volgt berekend: Ontvangsten van afnemers - Betalingen aan leveranciers - Betalingen aan werknemers - Betalingen van kosten - intrestbetalingen - betaling van belastingen. Vraag 2 (22 punten) a. Bereken de ontvangsten van afnemers. (3 punten) b. Bereken de betalingen aan leveranciers. (5 punten) c. Bereken de betalingen aan werknemers. (2 punten) d. Bereken de betalingen aan kosten. (4 punten) e. Stel het kasstroomoverzicht op, onderverdeeld in operationele, investerings- en financieringskasstromen. (8 punten) SPD Bedrijfsadministratie Jaarrekening Vrijdag 18 december 2015 6 / 10
Opgave 3 (5 x 2 punten = 10 punten) Vraag 3 (10 punten) a. Welke vier actuele-waardebegrippen kent het Besluit actuele waarde? b. Beschrijf wat wordt verstaan onder geamortiseerde kostprijs. c. Kleine ondernemingen mogen een samenvaljaarrekening maken. Wat wordt er onder een samenvaljaarrekening verstaan? d. Tegen welke koers wordt op de balans een vordering in vreemde valuta omgerekend? e. Beschrijf op welke twee manieren de kosten van herstel van een vast actief kunnen worden verwerkt. SPD Bedrijfsadministratie Jaarrekening Vrijdag 18 december 2015 7 / 10
Opgave 4 (40 punten) In deze opgave blijft omzetbelasting buiten beschouwing. WIAM BV produceert in massa het product KBX. De normale productie bedraagt 600.000 ongekeurde producten per jaar. De kostprijs en verkoopprijs voor 100 stuks zijn standaard als volgt opgebouwd: Grondstof 60 kg x 5 300,00 Loon 20 uur x 30-600,00 Machinekosten 15 uur x 40-600,00 1.500,00 Opbrengst 5% uitval - 27,50 Kostprijs 95 goedgekeurde producten 1.472,50 Kostprijs 100 goedgekeurde producten 1.550,00 Toeslag variabele verkoopkosten - 50,00 Commerciële kostprijs 100 KBX 1.600,00 Winstopslag - 150,00 Verkoopprijs 100 KBX 1.750,00 De machinekosten per uur zijn voor 10,- proportioneel variabel. De vaste verrekenprijs voor grondstof is als volgt opgebouwd: Inkoopprijs 4,20 Dekking afdeling inkoop voor bestelkosten - 0,15 Dekking afdeling inkoop bij ontvangst grondstof - 0,15 Dekking afdeling magazijn bij ontvangst grondstof - 0,20 Dekking afdeling magazijn bij afgifte grondstof - 0,30 5,00 Alle dekkingsbedragen zijn voor 0,05 proportioneel variabel. De voorraadpositie op 1 januari 2015 is als volgt: Voorraad grondstof in bestelling 32.000 kg (contractprijs per kg 3,95) Voorraad grondstof in magazijn 9.000 kg Voorraad goedgekeurd product 2.000 stuks Voorraad afgekeurd product nihil SPD Bedrijfsadministratie Jaarrekening Vrijdag 18 december 2015 8 / 10
Bestellingen worden intracomptabel vastgelegd. De economische voorraad wordt geadministreerd tegen vvp. In januari 2015 zijn er de volgende activiteiten geweest: Er is grondstof besteld. Er is grondstof ontvangen uit een eerdere bestelling. Er is grondstof afgegeven voor productie. Er zijn producten voortgebracht. Alle producten zijn gekeurd. De lonen zijn berekend. Het aantal machine-uren is geregistreerd. Er zijn producten verkocht. Dit heeft ertoe geleid dat in januari 2015 bedragen op de grootrekeningen zijn gedebiteerd en gecrediteerd. Een deel daarvan is hieronder weergegeven, waarbij nog niet alle bedragen zijn ingevuld. Ontbrekende bedragen zijn aangegeven met XXX. Pas op, dit betreft alleen de mutaties van de maand januari en niet de saldi op 1 januari. Alle bedragen in. Debet Credit 120 Geactiveerde inkoopkosten 4.650 XXX 121 Gepassiveerde magazijnkosten 9.240 9.600 200 Tussenrekening directe lonen 0 315.172 301 Prijsverschillen grondstof in bestelling XXX 34.100 310 Voorraad grondstof XXX 154.000 600 Direct grondstoffenverbruik XXX 0 601 Direct loon 296.400 0 602 Toeslag indirecte fabricagekosten 311.600 0 603 Uitvalresultaat 0 6.000 610 Standaard direct grondstoffenverbruik 0 156.000 611 Standaard direct loon 0 312.000 612 Standaard toeslag indirecte fabricagekosten 0 312.000 800 Commerciële kostprijs verkopen 808.000 0 SPD Bedrijfsadministratie Jaarrekening Vrijdag 18 december 2015 9 / 10
Vraag 4 (23 punten) Bij de volgende vragen dient u berekeningen te tonen en te vermelden welke rekeningen u gebruikt om aan uw antwoord te komen. a. Toon aan dat er in januari 31.000 kg grondstof is besteld. (2 punten) b. Tegen welke prijs is deze grondstof ingekocht? (2 punten) c. Toon aan dat de in bestelling zijnde 32.000 kg is ontvangen. (2 punten) d. Hoeveel grondstof is in januari afgegeven voor productie? (2 punten) e. Toon aan dat er 52.000 producten zijn gemaakt. (2 punten) f. Bereken het aantal goedgekeurde producten. (5 punten) g. Hoeveel arbeidsuren zijn er in januari gemaakt? (2 punten) h. Wat is de werkelijk betaalde prijs per arbeidsuur? (2 punten) i. Bereken het aantal machine-uren in januari. (2 punten) j. Hoeveel producten zijn er in januari verkocht? (2 punten) WIAM bewaakt de budgetten extracomptabel. Voor de afdelingen inkoop, magazijn en fabricage is er sprake van een gemengd budget. Vraag 5 Vraag 6 (11 punten) Bereken de budgetten voor de maand januari van: a. de afdeling inkoop (4 punten); b. de afdeling magazijn (3 punten); c. de afdeling fabricage (3 punten); d. de afdeling verkoop (1 punt). (3 punten) WIAM hanteert voor de voorraadwaardering de waardering op historische kostprijs volgens de fifo-gedachte (first in first out). Bereken voor welk bedrag de voorraad grondstof op de balans per 31 januari 2015 wordt opgenomen. Vraag 7 (3 punten) WIAM gebruikt de categoriale resultatenrekening. Welk totaalbedrag aan opbrengsten wordt er opgenomen over januari 2015? Einde examen SPD Bedrijfsadministratie Jaarrekening Vrijdag 18 december 2015 10 / 10