JAARSTUKKEN 2008 April 2009

JAARSTUKKEN 2008 April 2009

JAARSTUKKEN 2008 April 2009

Inhoudsopgave I n h o u d s o p g a v e J a a r s t u k k e n 2 0 0 8 Hoofdstuk 1 Jaarstukken 2008 1.1 Inleiding 9 1.1.1 Jaarverslag 9 1.1.2 Jaarrekening 11 1.2 Beleidsmatige en financiële samenvatting en conclusie op de hoofdlijnen 13 1.3 Resultaatbestemming 19 1.4 Leeswijzer 25 Hoofdstuk 2 Beleidsverantwoording 2.1 Programmaverantwoording 27 2.1.1 Stadsvisie Leeuwarden fier verder! Op weg naar een duurzame stad 27 2.1.2 Meerjareninvesteringsprogramma 2008 33 2.1.3 Programma s 33 Programma Cultuur (1) Programma Jeugd en onderwijs(2) Programma Economie en toerisme (3) Programma Zorg en opvang (4) Programma Werk en inkomen (5) Programma Wonen (6) Programma Infrastructuur/bereikbaarheid (7) Programma Dienstverlening (8) Programma Politiek bestuur (9) Programma Veiligheid, openbare orde en handhaving (10) Programma Sport (11) Programma Ruimtelijke ordening, wijken en dorpen (12) Programma Milieu, energie, water (13) Programma Woon- en leefomgeving (14) Programma Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien (15) 37 55 69 87 103 115 133 151 163 175 189 199 211 235 251 2.2 Paragrafen 259 2.2.1 Lokale Heffingen 259 2.2.2 Weerstandsvermogen 261 2.2.3 Onderhoud Kapitaalgoederen 264 2.2.4 Financiering 269 2.2.5 Bedrijfsvoering 271 2.2.6 Verbonden Partijen 283 2.2.7 Grondbeleid 285 2.2.8 Strategisch investerings- en ontwikkelingsfonds 288 Hoofdstuk 3 Financiële rekening en balans 3.1 Financieel resultaat 295 3.1.1 Financieel resultaat 2008 op hoofdlijnen 295 3.1.2 Financiële overzichten 306 3.2 Balans 310 3.2.1 Balans 310 3.2.2 Toelichting op de balans 312 3.3 Verantwoording Specifieke Uitkeringen 332 Accountantsverklaring 333 Kerngegevens 335 5

Inhoudsopgave Overzicht bijlagen Bijlageboek I A Expeditie Leeuwarden activiteitenoverzicht B Rapportage majeure projecten C Informatieraster Bijlageboek II D Verbonden partijen E Overzicht reserves en voorzieningen F Overzicht van gewaarborgde geldleningen G Monitor ombuigingen H Samenvatting uitkomsten auditrapportages 2007 I Overzicht van de personele sterkte, personeelslasten en personeel van derden J Aanwending onvoorzien/taxatiefouten K Overzicht incidentele baten en lasten L Verantwoordingsinformatie Specifieke Uitkeringen (SISA-bijlage) 6

Samenstelling van het bestuur S a m e n s t e l l i n g v a n h e t b e s t u u r Burgemeester dhr. drs. F. J.M. Crone Wethouder dhr. M. Florijn MA Portefeuilles: Programma Openbare orde & veiligheid Programma Politiek bestuur Kabinetszaken Portefeuilles: Programma Werk en inkomen Programma Dienstverlening Programma Sport Bedrijfsvoering Wethouder dhr. G. Krol (loco burgemeester) Wethouder mw. Y. Diks Portefeuilles: Programma Jeugd en onderwijs Programma Infrastructuur/ bereikbaarheid Programma Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien Financiën Portefeuilles: Programma Cultuur Programma Milieu, energie en water Programma Woon- en leefomgeving Wethouder dhr. Drs. H. S. Deinum Wethouder dhr. drs. W.R. Sluiter Portefeuilles: Programma Ruimtelijke ordening Programma Economie en toerisme Grondbeleid Portefeuilles: Programma Zorg en opvang Programma Wonen Grote Stedenbeleid Gemeentesecretaris drs. C.H.J. Brugman V.l.n.r. wethouder Deinum, wethouder Sluiter, wethouder Krol, burgemeester Crone, wethouder Diks, wethouder Florijn en gemeentesecretaris Brugman 7

1. Jaarstukken 2008 1.1 Inleiding 8

1. Jaarstukken 2008 1.1 Inleiding 1. J a a r s t u k k e n 2 0 0 8 1.1 Inleiding In de jaarstukken 2008 wordt verantwoording afgelegd over de programmabegroting 2008. De jaarrekening en het jaarverslag zijn in één document gebundeld. De opbouw van de jaarstukken kan grafisch als volgt worden weergegeven. Jaarstukken Jaarverslag Jaarrekening Programma verantwoor ding Paragrafen Programma rekening Balans 1.1.1 Jaarverslag Volgens het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) bestaat het jaarverslag ten minste uit de programmaverantwoording en de paragrafen. Programmaverantwoording In de programmaverantwoording is per programma inzicht gegeven in de mate waarin de strategische hoofddoelen zijn gerealiseerd. In de tabel met de subdoelstellingen is in de kolom Realisatie 2008 de meting van de indicatoren in 2008 weergegeven. In de kolom Saldo wordt het verschil van deze realisatie ten opzichte van de prognose in de programmabegroting 2008 weergegeven. Na de tabellen met de prestaties wordt, onder Analyse en toelichting, een eventuele afwijking in de doelstellingen, uitgedrukt in indicatoren, zonodig toegelicht onder de vraag: Wat wilden we bereiken en wat hebben we bereikt?. In de tabellen van de prestaties (incidenteel, structureel en onder speerpunten begrotingsjaar) is aangegeven of een prestatie wel, niet, gedeeltelijk of anders is uitgevoerd. De verklaring van afwijkingen van de prestaties of een nadere toelichting zijn ook opgenomen onder Analyse en toelichting. Onder de vraag: Wat wilden we ervoor doen en wat hebben we gedaan? Onder het kopje per programma Analyse en toelichting worden in ieder geval de relevante afwijkingen toegelicht. De volgende vuistregels zijn hiervoor gehanteerd: 9

1. Jaarstukken 2008 1.1 Inleiding Subdoelstellingen indicatoren. Subdoelstellingen worden beschreven als een gewenste toestand en vertaald in meetbare indicatoren. De realisatie van deze doelen wordt uitgedrukt in de indicatoren en wordt nader geanalyseerd als tussen de gerealiseerde en geprognosticeerde indicatoren: een afwijking geconstateerd wordt tussen de programmabegroting 2008 t.o.v. de realisatie 2008, deze afwijking moet blijken uit (meet)gegevens in het realisatiejaar van de indicatoren; een afwijking wordt verwacht voor de toekomst ten opzichte van het beoogde effect (bijvoorbeeld doordat de uitvoering van bepaalde prestaties stagneert in het verslagjaar); er bijzonderheden over de effecten en indicatoren zijn te melden die hiertoe aanleiding geven. Een subdoel is niet geanalyseerd als het betreffende subdoel in de nieuwe programmabegroting is geschrapt. Welke afwijkingen analyseren? Hiervoor wordt de volgende vuistregel gehanteerd. Als het verschil tussen de indicator bij een bepaald effect in de begroting van 2008 en 2009 groter is dan 10 % en de afwijkingen tussen begroting en realisatie groter is dan 5 %. Als het verschil tussen de indicator bij een bepaald effect begroting van 2008 en 2009 kleiner is dan 10 % en de afwijking groter is dan 60 % van dit verschil. Per programma zal nagegaan moeten worden welke effecten aanvullend op deze vuistregel geanalyseerd moeten worden. Prestaties Als een prestatie niet, gedeeltelijk of anders is uitgevoerd dan is vastgelegd in de begroting, wordt deze afwijking verklaard. Omgekeerd geldt ook dat een prestatie die wel is verricht, maar niet in de begroting is opgenomen, wordt toegelicht en verklaard. Kosten De gerealiseerde baten en lasten worden zonodig toegelicht onder de vraag; Wat mocht het kosten en wat heeft het gekost?. Deze analyse vindt op programmaniveau plaats en niet per te onderscheiden hoofddoel. Baten en lasten Deze toelichting is opgebouwd uit een drietal componenten te weten: 1. kapitaallasten; 2. apparaatskosten; 3. overige lasten; 4. de totale baten. Kapitaallasten Afwijkingen op de kapitaallasten zijn per onderwerp binnen een programma toegelicht als de afwijking groter is dan 100.000. In de toelichting is vermeld welke investeringskredieten de afwijking hebben veroorzaakt en wat de reden is (bijvoorbeeld vertraging in de uitvoering als gevolg van een bezwaarprocedure, een onjuiste planning etc.). Apparaatskosten De apparaatskosten worden per programma toegelicht indien sprake is van een afwijking groter dan 25% ten opzichte van het bedrag gemeld in de gewijzigde begroting en voor zover de afwijking groter dan 250.000 is en er een causaal verband bestaat met het aantal geleverde prestaties. De toelichting op de apparaatskosten is gericht op een verklaring van het verschil tussen de gerealiseerde en geraamde productieve uren. 10

1. Jaarstukken 2008 1.1 Inleiding Overige lasten en totale baten Het resultaat op een programma moeten worden toegelicht indien t.o.v. de begroting: op het saldo van de overige lasten en de baten sprake is van een afwijking groter dan 100.000; er sprake is van afwijkingen op de totale begrote lasten en/of baten groter dan 250.000. Bij de toelichting van de overige lasten en de totale baten gaat het vooral om de vraag: waarom heeft iets meer of minder gekost? bijvoorbeeld een fiscale claim, lagere rijksbijdragen dan verwacht, minder gebruik gemaakt van een bepaalde voorziening, hogere of lagere (subsidie)afrekeningen over voorgaande jaren etc. Conclusie programma Tot slot wordt er per programma een conclusie getrokken. Conclusies kunnen worden getrokken op grond van de analyse van de afwijkingen op effecten, prestaties en financiën. Deze conclusies zijn van belang voor de kaderbrief en de begroting voor het volgende jaar (bijvoorbeeld een bepaalde prestatie kan beter niet meer uitgevoerd worden omdat deze geen enkele bijdrage levert aan het beoogde effect). Paragrafen Voor de paragrafen geldt dat over de beleidsvoornemens, die in de paragrafen van de programmabegroting 2008 zijn opgenomen, verantwoording wordt afgelegd. Als een beleidsvoornemen niet (volledig) is gerealiseerd, dan wordt aangegeven - naast de oorzaken van het niet realiseren - welke conclusie daaruit wordt getrokken. 1.1.2 Jaarrekening Volgens het BBV dient de jaarrekening ten minste te bestaan uit de programmarekening en balans met toelichting. Programmarekening De programmarekening bevat conform art.27 BBV: de gerealiseerde lasten en baten per programma (programma 1 t/m 14); het overzicht van de gerealiseerde algemene dekkingsmiddelen (programma 15); het gerealiseerde resultaat voor bestemming (excl. toevoegingen en onttrekkingen aan reserves); de werkelijke toevoegingen en onttrekkingen aan reserves; het gerealiseerde resultaat na bestemming. Op de programmarekening wordt een toelichting op hoofdlijnen gegeven. In art. 28 van het BBV wordt bepaald dat de programmarekening tevens bevat: een overzicht van de aanwending van het bedrag aan onvoorzien; een overzicht van de incidentele lasten en baten. De Balans met toelichting De balansindeling is in overeenstemming met de bepalingen van het BBV en wijkt in principe niet af van de indeling zoals die het afgelopen jaar ook al in de gemeenterekening is gepresenteerd. Single Information/Single Audit (SISA) Sinds 2006 vindt de verantwoording van een groot aantal specifieke uitkeringen plaats via de SISA methodiek. De achtergrond hiervan is het terugdringen van de administratieve lasten bij de gemeenten. De invoering van SISA heeft tot gevolg dat over 2008 bij 84 specifieke uitkeringen er geen afzonderlijke verantwoording en accountantsverklaring meer nodig is naar het Rijk of andere medeoverheden. Deze verantwoording vindt nu plaats in de jaarstukken 2008 van de gemeente via een afzonderlijke bijlage met verantwoordingsinformatie over specifieke uitkeringen 2008. Wat 11

1. Jaarstukken 2008 1.1 Inleiding betreft de gemeente Leeuwarden gaat het in 2008 in totaal om 30 specifieke uitkeringen, waaronder de WWB en de brede doeluitkeringen in het kader van het Grote Steden Beleid. Van het totale aantal via SISA verantwoorde specifieke uitkeringen hebben 26 betrekking op verantwoording aan het Rijk en 4 op verantwoording aan medeoverheden. Op grond van artikel 24 lid 3 van het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV) maakt de bijlage met verantwoordingsinformatie specifieke uitkeringen onderdeel uit van de jaarrekening van de gemeente. Dit betekent dat deze bijlage moet worden opgenomen in hoofdstuk 3 van de jaarstukken naast paragraaf 3.1 Financieel resultaat en paragraaf 3.2 Balans. In de inhoudsopgave van de jaarstukken wordt dit ook als zodanig aangegeven onder 3.3 Verantwoording specifieke uitkeringen. De feitelijke bijlage is opgenomen in het bijlagenboek II (bijlage L), omdat de bijlage verantwoording specifieke uitkeringen primair moet worden beschouwd als een verantwoordingsdocument naar het rijk (CBS). 12

1. Jaarstukken 2008 1.3 Resultaatbestemming 1.2 Beleidsmatige en financiële samenvatting en conclusies op hoofdlijnen. Programmaverantwoording Hierna worden op hoofdlijnen de belangrijkste beleidsmatige en financiële afwijkingen en conclusies van de programma s aangegeven. Algemeen De realisatie van de voorgenomen doelstellingen en ambities (wat wilden we bereiken?), zoals die in de begroting 2008 zijn opgenomen, is over het algemeen goed verlopen. Belangrijke gerealiseerde doelen en prestaties die genoemd kunnen worden zijn: 1. Het aantal brede scholen is uitgebreid tot zeven: Vrijheidswijk, Heechterp-Schieringen, Bilgaard, Achter de Hoven/Schepenbuurt/ Wielenpôlle, Oud Oost, Camminghaburen en Aldlân- Oost. De scholen werken onder meer aan de sociale competenties van kinderen en stimuleren activiteiten op het gebied van sport, kunst en cultuur. 2. Er is meer kennisintensieve bedrijvigheid. De bouw van de Kenniscampus is gestart. Waterinstituut Wetsus is uitgebreid, geprofessionaliseerd en geïnternationaliseerd. 3. Dankzij de betrokkenheid van burgers en goede communicatie gaat het goed met het vinden van locaties voor maatschappelijke opvang. Voor twee voorzieningen is het al gelukt, voor twee voorzieningen moeten nog locaties worden gevonden. 4. Jongeren vallen minder vaak tussen wal en schip, mede dankzij de start van een Jongerenloket in combinatie met het leerwerkloket. 5. Door de intensieve samenwerking in het Veiligheidshuis krijgt elke overlastpleger een aanpak op maat hetgeen de overlast in wijken sterk heeft verbeterd. 6. Leeuwarden is goed op stoom met zijn woningbouw. In 2008 zijn 587 woningen gerealiseerd. De woningvoorraad is in 2008 toegenomen tot 46.049 woningen. 7. Een aantal sportvoorzieningen is in gebruik genomen, zoals het Cruijff Court en Krajicek Playground. 8. Zowel de nieuwe cultuurnota, Cultuurvuur, als de nieuwe stadsvisie, Leeuwarden, fier verder!, zijn in 2008 vastgesteld. 9. Energiebesparing en het gebruik van alternatieve brandstoffen wordt gestimuleerd door de bouw van energiezuinige appartementen in het Tramkwartier, taxivervoer op aardgas, de LEDverlichtingcampagne en initiatieven in het gebied Nieuw Stroomland. 10. Minder papierwerk en snellere procedures door nieuwe werkwijze rond diverse vergunningen. Leeuwarden loopt vooruit op de Omgevingsvergunning die per 1 januari 2010 ingaat. Financieel resultaat 2008 Het positieve resultaat over 2008 bedraagt 8,25 mln. In onderstaande tabel worden de belangrijkste mee- en tegenvallers vermeld die tot het resultaat hebben geleid. In paragraaf 3.1.1 worden de posten toegelicht en daarbij wordt ook aangegeven in hoeverre deze posten in Turap-II al gemeld zijn. RESULTAAT OP HOOFDLIJNEN x 1.000 Rekening 2008 Kapitaallasten 1.730 V Apparaatskosten 1.032 V Overige verschillen: Nr. Programma 2. Jeugd en onderwijs Lagere kosten kinderopvang en peuterspeelzaalwerk 115 V Exploitatie gymlokalen 206 N Onderwijsachterstandenbestrijding 92 V Niet bestede RAAK middelen 83 V 13

1. Jaarstukken 2008 1.3 Resultaatbestemming RESULTAAT OP HOOFDLIJNEN Rekening 2008 3. Economie en toerisme Filters en tegelwerk zwembad De Blauwe Golf 264 N Huurderving niet in exploitatie genomen panden 474 N Diverse lasten niet in gebruik genomen panden 241 V 4. Zorg en opvang Vouchers bewonersinitiatieven 300 V Accommodatiebeheer buurthuizen 87 V Multifunctionele centra (MFC s) 243 V Inburgering 125 V Woonzorgzone Zuidlanden 325 V Subsidie Wonen met zorg 130 N Programmakosten WMO 212 N 5. Werk en inkomen Jaaroverschrijdende contracten werkdeel Wet WWB 130 V WWB (inkomensdeel) 875 V Afrekening vergoeding voor zelfstandigen 405 V Armoedebestrijding 284 V Sociale werkvoorziening 7. Infrastructuur/bereikbaarheid Verhardingen 112 V 10. Veiligheid, Openbare orde en Handhaving Rampenbestrijding 86 V 13. Milieu, energie en water Milieuvergunningen en controles 61 V Onvoorzien Fryslân Miljeu 72 V 15. Algemene dekkingsmiddelen Niet verdeelde taakmutaties 138 V Dividend 404 V Algemene uitkering uit gemeentefonds 1.528 V Lagere opbrengst OZB 356 N Werken van derden 134 V Niet bestede middelen stelpost onvoorzien 129 V Opschorting toetreding Dimpact 120 V Vrijval voorziening BTW compensatiefonds 319 V Diverse kleinere mee- en tegenvallers 724 V Totaal 8.252 V Hierna volgend wordt per programma een compacte samenvatting inclusief het financiële resultaat van het programma gegeven. De mee- en tegenvallers uit de hieraan voorafgaande tabel maken onderdeel uit van het totale resultaat per programma zoals dat hiernavolgend wordt vermeld. Samenvattingen programma s Programma Cultuur (1) Het programma Cultuur is op een goede manier uitgevoerd. De ambitie en de ontwikkelingen van het brede cultuurveld geven aan, dat cultuur springlevend is in Leeuwarden. Een voorbeeld dat 14

1. Jaarstukken 2008 1.3 Resultaatbestemming cultuur goed leeft onder de bevolking blijkt uit de opkomst van 18.000 bezoekers aan de Blokhuispoort tijdens de Open Monumentendag, zesmaal meer dan het beoogde aantal. In 2008 is de nieuwe cultuurnota Cultuurvuur voor de periode 2009 en verder geschreven en vastgesteld. Daarnaast is in mei 2008 een nieuwe, integrale Erfgoedverordening gemeente Leeuwarden in werking getreden voor de gemeentelijke Monumentenzorg en Archeologie. Mede hierdoor is een grote bijdrage geleverd aan het beschermen en het beheer van cultureel erfgoed in Leeuwarden. Gezien de grootte van de afwijkingen is er geen nadere financiële toelichting noodzakelijk. Programma Jeugd en onderwijs (2) Alle zaken van het programma lopen volgens plan. Het aantal brede scholen is in 2008 uitgebreid tot zeven en zal verder doorgroeien in het huidige jaar. De ontwikkeling van Centra voor Jeugd en Gezin sluit nauw aan bij de brede schoolontwikkeling. In de zomer van 2009 levert de pilot CJG resultaten op, waarbij de centra t/m 2011 over de stad worden uitgerold. Ook de gemeentebrede implementatie van Veilig en gezond opgroeien is bij deze ontwikkelingen ingebed. De Lokale Educatieve Jeugd Agenda 2008-2011 is samen met onderwijsbesturen en jeugdinstellingen ontwikkeld. De oplevering van de Kenniscampus zal naar verwachting plaatsvinden in de zomer 2009. Er is een voordelig resultaat op de kosten kinderopvang en peuterspeelzaalwerk van 115.000 gerealiseerd en een nadeel op de exploitatie van gymlokalen van 206.000 op dit programma. Bij de kinderopvang hebben enkele doelgroepen nog niet voor een volledig jaar een beroep gedaan op de beschikbare middelen en heeft de ontwikkeling van het peuterspeelzaalwerk in Techum vertraging opgelopen. Programma Economie en toerisme (3) Het programma loopt in grote lijnen in de pas met de gestelde targets. De speerpunten zijn in hoofdzaak gehaald. Hierbij heeft het wegwerken van het achterstallig onderhoud aan de verschillende gemeentelijke panden enige vertraging opgelopen, maar zal binnen de planperiode (2007-2010) zijn afgerond. Voor het evenementenbeleid is het straatfestival geselecteerd om verder uit te bouwen. De zaterdagmarkt is al verplaatst en de maandag- en vrijdagmarkt worden eind maart 2009 verplaatst naar de Nieuwestad/Wirdumerdijk. Een nadelig resultaat is ontstaan door extra kosten in het zwembad De Blauwe Golf ( 290.000) en huurderving niet in exploitatie genomen panden ( 474.000). Een voordeel was ontstaan door lagere lasten bij niet in gebruik genomen panden ( 241.000). Programma Zorg en opvang (4) In 2008 stond kwaliteitsverbetering van het programma bovenaan. Goede communicatie met burgers en het vinden van locaties leiden tot een positief verloop van de locatiekeuze maatschappelijke opvang. Op basis van het besluit van het rijk over de herverdeling van de MO-middelen en de over te hevelen AWBZ-middelen functie OB zullen de consequenties voor het gemeentelijke beleid en vervolgens voor de instellingen inzichtelijk worden. Activiteiten op gebied van sociale integratie van achterstandsgroepen worden volgens plan uitgevoerd. Een drietal grote posten veroorzaken, in combinatie met kleinere posten, een voordeel van 803.000. Ten eerste heeft de oplevering van de MFC s nog geen doorgang gevonden waardoor het begrote bedrag nog niet besteed is. Daarnaast heeft het kabinet voor de periode 2008 tot en met 2010 geld beschikbaar gesteld voor bewonersinitiatieven in de wijken in de vorm van vouchers. In 2008 heeft echter nog geen daadwerkelijke uitgifte van deze waardebonnen plaatsgevonden. Ten slotte is in 2008 incidenteel een gemeentelijke bijdrage beschikbaar gemaakt voor de ontwikkeling van een woonzorgzone in het uitbreidingsgebied Zuidlanden die wegens vertraging (vanwege juridische procedures) nog niet is besteed 15

1. Jaarstukken 2008 1.3 Resultaatbestemming Programma Werk en inkomen (5) De eerste effecten van de kredietcrisis hebben zich getoond bij het niet halen van de begrote daling bijstandsgerechtigden, ondanks extra inzet om de al eerder in het jaar stagnerende daling te vergroten. Het budget W-deel is optimaal benut en de beperking van het tekort op het I-deel heeft zodanig resultaat opgeleverd dat einde 2008 geen tekort meer bestond, maar zelfs een gering overschot. Het jongerenloket is in combinatie met het Leerwerkloket opgezet en ingericht, zodat alle bijstandsgerechtigde jongeren tot 27 jaar in beeld zijn. Deze jongeren zijn aan het werk, volgen een scholing of volgen een traject daartoe. Op het terrein van armoedebestrijding en schuldhulpverlening heeft in 2008 een herijking plaatsgevonden. Het voordeel van 2.258.000 in het programma werk en inkomen komt voor de helft voor rekening de WWB (werk- en inkomensdeel). Hierbij is het prijsverschil van de verschillende WWBuitkeringen de grootste veroorzaker. Het voordelig prijsverschil is mede veroorzaakt doordat de bijstandsgerechtigden zelf meer inkomsten hebben, uitstroom van duurdere bijstandsgerechtigden of instroom van goedkopere bijstandsgerechtigden. Een ander groot deel is overgebleven uit Afrekening vergoeding voor zelfstandigen ( 405.000) en armoedebestrijding ( 284.000) waarbij een groter deel door rijksmiddelen kon worden gedekt en een aantal gezinnen met een laag inkomen niet van bepaalde mogelijkheden gebruik heeft gemaakt. Programma Wonen (6) De beoogde doelstellingen zijn op hoofdlijnen gerealiseerd, maar ook in Leeuwarden zijn de gevolgen van de recessie merkbaar geworden. In het laatste kwartaal van 2008 zijn namelijk minder woningen verkocht en ook minder in aanbouw genomen. Op het gebied van vergunningverlening en handhaving zijn de effecten van de economische recessie nog niet merkbaar in de aantallen bouwvergunningen. De organisatieverandering in het kader van de Wabo en dienstverlening is succesvol geïmplementeerd, terwijl de invoering van de Wabo zelf verder is uitgesteld naar 1 januari 2010. Dit programma komt uit op een nadeel van 193.000. Dit is tot stand gekomen door de post bouwvergunningen waar bij uitvoering van werkzaamheden relatief duurdere ingehuurde krachten zijn ingezet en waar de baten van het project Nieuw Zaailand zijn gereserveerd voor de kosten van toezicht van de komende jaren. Programma Infrastructuur en bereikbaarheid (7) In 2008 is een aantal onderzoeken afgerond, die in 2009 tot uitvoering worden gebracht. Hieronder valt de Stadsring fase 1, de optimalisatie verkeersluwe gebieden en de ongelijkvloerse oversteek voor het (brom)fietsverkeer van het Oostergoplein. Andere zaken, zoals het onderzoek overdracht stedelijk water naar Wetterskip Fryslân en de studie naar de ongelijkvloerse kruising voor fietsverkeer ter hoogte van Stephenson Viaduct tussen Binnenstad en Zuidlanden zullen in 2009 afgerond worden. De eerste fase van het baggerplan 2008-2011 is inmiddels in uitvoering, waarmee een positieve impuls aan de watersport kan worden gegeven. Het totale voordeel in het programma Infrastructuur en bereikbaarheid bedraagt 200.000 en wordt vooral veroorzaakt door een meevaller op de post verhardingen. Programma Dienstverlening (8) Er is sprake van gestage voortgang binnen het programma dienstverlening. De geleidelijke opbouw van een KCC vergt van de organisatie een nieuw soort denken. De komende jaren zal het klantgericht denken en het ombouwen van de organisatie nog de nodige inspanningen vergen. Het eerste voorkeurskanaal (digitaal loket) en de afhandeling aan de balie zijn enorm verbeterd. Ook de telefonische afhandeling van klantvragen maakt een aanzienlijke verbeterslag door de bundeling van vragen in het callcenter. Ook buiten de sector Publiekszaken raakt men steeds meer betrokken en doordrongen van de omslag naar meer klantgerichtheid. Dit zal de ontwikkelingen binnen het programma ten goede komen. Dit programma kent geen relevante financiële afwijkingen. 16

1. Jaarstukken 2008 1.3 Resultaatbestemming Programma Politiek bestuur (9) In het programma Politiek bestuur zijn de speerpunten gehaald. Raadsvoorstellen zullen aangepast worden de fase van het besluitvormingsproces waarin het concrete voorstel zich bevindt helder is en de bedoeling van de bespreking en besluitvorming beter ondersteund wordt. In 2008 zijn de eerste voorbereidingen met de samenwerking in de stadsregio met de bestuurders die zitting hebben in het BOSL gestart. Leeuwarden scoort over het algemeen bovengemiddeld bij woonaantrekkelijkheid en het begrip van stukken. Het proces van begrotingsvoorbereiding is aangepast en de nieuwe Stadsvisie is afgerond en vastgesteld in 2008. Dit programma kent geen relevante financiële afwijkingen. Programma Veiligheid, openbare orde en handhaving (10) Vanaf 2004 wordt de wijkveiligheid gemeten. Na een aanvankelijke vrij sterke stijgende lijn t/m 2007, toont 2008 een kentering. In de beleving van de burgers wordt de stad zeker schoner, leefbaarder en veiliger. De Veelplegeraanpak is, mede door de samenwerking in het veiligheidshuis, veelbelovend. De aanpak van burengerucht, ruzie en twist wordt in 2009 nader uitgewerkt en aangepakt en de jeugdcriminaliteit wordt in het veiligheidshuis beter in samenhang opgepakt. Voor de brandweer heeft het onderzoek naar de meest doelmatige en efficiënte organisatie het nieuwe 24 uurrooster opgeleverd. Daarnaast is de basis gelegd voor de organisatiewijziging welke naar verwachting per 1 juli 2009 zal zijn afgerond. Samen met het beleidsplan 2009 2012 is de basis gelegd voor een kwaliteitsimpuls voor de Brandweer Leeuwarden. Op apparaatskosten is een voordeel gehaald van 626.000 dat voornamelijk ontstaan is door niet ingevulde vacatures en inzet van gesubsidieerde krachten van Reax voor stadstoezicht en veiligheid. Programma Sport (11) In 2008 zijn stappen gezet om de kwaliteit van de sport te verbeteren. Er is een traject in gang gezet om de kwaliteit van onderhoud op de sportparken en daaraan verbonden het groen in de openbare ruimte te verbeteren. Dit traject wordt doorlopen met bv SPORT. In 2008 is geregeld overleg geweest tussen gemeente en diverse sportverenigingen. De oplevering van de Cruijff Court en de Richard Krajicek Playground draagt bij aan de diversiteit in het sportaanbod en een goede sportinfrastructuur. Het eerste Leeuwarder Sportfeest op 29 augustus 2008 met meer dan 100 sporters, trainers, familieleden en belangstellenden is succesvol geweest. In 2009 wordt opnieuw een sportfeest georganiseerd. Voor de door de gemeente in rekening gebrachte huur ontvangt de BV Sport een subsidie. Door huurverhoging is ook de subsidie met eenzelfde bedrag verhoogd waardoor het programma met een nadeel van 152.000 is geëindigd. Programma Ruimtelijke ordening (12) De gemeente Leeuwarden wordt landelijk steeds meer een voorbeeld voor gebiedsgericht werken. De Leeuwarder manier van omgaan met de wijken en dorpen bij grote en kleine projecten, maar ook bij het beheerswerk, geeft veel positie aan actieve bewoners en mogelijkheden voor contact en bespreking met de gemeente. De in 2008 ontwikkelde Invloedwijzer is daarbij een nieuw en veelbelovend instrument. De commissie Stadsontwikkeling heeft op 30-09-2008 ingestemd met een aantal voorstellen van het college om de bestuurlijke afhandeling van bestemmingsplannen te verkorten. De hoofdlijnennotitie Nieuw Stroomland, die is vastgesteld door provincie en gemeente, heeft geleid tot verschillende initiatieven van particulieren die passen binnen de visie. Het voordeel van het programma Ruimtelijke ordening van 248.000 wordt voor een belangrijk deel veroorzaakt door een voordeel op de post wijkaanpak. 17

1. Jaarstukken 2008 1.3 Resultaatbestemming Programma Milieu, energie en water (13) De beoogde subdoelstellingen voor wettelijke taken zijn gerealiseerd. Daarnaast wordt pro-actief gehandeld op basis van nieuwe ontwikkelingen. Er is een organisatieaanpassing doorgevoerd i.v.m. verwachte invoering van de Wabo per 1-1-2010. Deze aanpassing zal het komende jaar verder worden geëffectueerd en lopen op schema. Tevens is volop gewerkt aan de uitbreiding van het digitaal loket. Met het Gemeentelijk Rioleringsplan 2009-2013 is een basis gelegd voor duurzame verwerking van hemel- en afvalwater in de komende jaren. Daarmee wordt voldaan aan wettelijke richtlijnen van waterkwaliteit en -kwantiteit. Het lukt steeds beter om het abstracte begrip Duurzaamheid te vertalen naar concrete projecten. Voorbeelden hiervan zijn de FSC-Convenanten de toepassing van LED in openbare verlichting. Het totale voordeel in programma Milieu, energie en water bedraagt 271.000. Het voordeel op inzameling wordt grotendeels verrekend met de voorziening egalisatie reinigingsheffingen. Bij riolering kwam een nadeel naar voren, dat is verrekend met de voorziening riolering. Het is uiteindelijk de post milieuvergunningen en controles die grotendeels tot het uiteindelijke voordeel heeft geleid. Het voordeel uit deze post wordt in hoofdzaak veroorzaakt door een voordeel op apparaatskosten. Programma Woon- en leefomgeving (14) Van het verzorgende deel van het beheer van de openbare ruimte komt de monitoring steeds beter uit de verf. De resultaten zijn over het algemeen positief en werken door in de bedrijfsvoering. Het basisniveau is in 2008 overal gehaald. Het niveau hoog wordt soms net wel en soms net niet gehaald. Op basis van de evaluatie van Bor in Beeld wordt onderzocht op welke wijze hierin verbetering is aan te brengen. De hoeveelheid, locatie en kwaliteit van speeltoestellen is nu goed in beeld. Alle bij de technische inspectie 2008 afgekeurde speeltoestellen zijn verwijderd, zodat de veiligheid wat dit betreft niet meer in het geding is. Het project snippergroen in Aldlân is in 2008 nagenoeg afgerond. De lasten voor het schoon en berijdbaar houden van wegen en pleinen door Fryslân Miljeu zijn hoger dan geraamd. Dit heeft mede geleid tot een nadeel voor het programma Woon- en leefomgeving van totaal 146.000. Programma Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien (15) Het voordeel in dit programma is vooral te danken aan een voordeel op de posten dividend ( 404.000), algemene uitkering uit gemeentefonds ( 1.528.000) en vrijval van voorziening BTW compensatiefonds ( 319.000). Paragraaf Weerstandsvermogen Uit de paragraaf Grondbeleid blijkt dat er eind 2008 sprake was van surplus: de reserve Grondexploitaties is groter dan risico s. Ten opzichte van de begroting is de kans wel vrij groot dat er tekorten zullen gaan ontstaan op het gebied van rijksbeleid gesubsidieerde arbeid en WWB. Voor het opvangen daarvan zal de voorziening Werk en Inkomen worden aangesproken. Paragraaf Onderhoud kapitaalgoederen Voor de binnenstad, de parken en de kantorenhaak geldt het kwaliteitsniveau hoog. Voor de overige structuurelementen geldt het niveau basis. Gemiddeld gezien is binnen de gehele gemeente het niveau "basis" gerealiseerd voor de verhardingen. Het technisch onderhoud van groen wordt niet gemonitord, de bedoeling is om dit in 2009 te onderzoeken. Voor de periode 2006-2010 zijn gelden beschikbaar gesteld voor het achterstallig onderhoud voor in bezit zijnde gebouwen ( 2,2 mln) en upgrading van de sportaccommodaties ( 7,9 mln). 18

1. Jaarstukken 2008 1.3 Resultaatbestemming 1.3 Resultaatbestemming Inleiding Uitgangspunt is dat de voorstellen resultaatbestemming tot een minimum beperkt blijven en dat het rekeningresultaat zoveel mogelijk aan de algemene reserve wordt toegevoegd. Bij de reguliere besluitvorming rond de begrotingsvoorbereiding kan dan een integrale afweging gemaakt worden over de aanwending van deze incidentele middelen. Om als voorstel resultaatbestemming te kunnen worden opgenomen in de jaarstukken moet aan de volgende voorwaarden worden voldaan: De voorstellen moeten betrekking hebben op een niet besteed budget of beschikbaar gesteld bedrag in 2008 dat betrekking had op een specifiek doel. Er moet een nadrukkelijke politieke wens zijn om het bedrag voor dat specifieke doel in te zetten of de uitgave moet anderszins onontkoombaar zijn; De kosten kunnen niet gedekt worden uit het reguliere budget van het nieuwe jaar. Het overzicht voorstellen voor resultaatbestemming ziet er als volgt uit: x 1.000 Resultaatbestemming Bedrag Rekeningresultaat 2008 8.252 Voorstellen tot resultaatbestemming: Programma Jeugd en onderwijs Aanpak kindermishandeling 83 Programma Zorg en opvang: Inburgeringsagenda 50 Inzetten taalcoaches in inburgering 75 Innovatietrajecten wijkgerichte inburgering 200 Vouchers bewonersinitiatieven 300 Emancipatie allochtone vrouwen 29 Elektronisch kinddossier 26 Woonzorgzone Zuidlanden 325 1.005 Programma Werk en inkomen: Ondersteuning minima 20 Programma Wonen; Omgevingsvergunning (WABO) 195 Programma Politiek bestuur Communicatiemiddelen 25 Totaal resultaatbestemming 1.328 Resterend saldo t.b.v. Algemene reserve 6.924 19

1. Jaarstukken 2008 1.3 Resultaatbestemming Toelichting op de voorstellen voor resultaatbestemming Aanpak kindermishandeling De zogenoemde RAAK-middelen (aanpak huiselijk geweld) zijn door het rijk via een integratieuitkering in het gemeentefonds aan centrumgemeenten toegekend. Leeuwarden is kerngemeente voor Fryslân. De middelen zijn bestemd voor het aanstellen van een provinciale coördinator en het organiseren van deskundigheidsbevordering. Het najaar 2008 is besteed aan de provinciale verkenningsfase. De coördinator gaat, na genoemde verkenningsfase, van start met ingang van april 2009, waarna de aanpak programmatisch wordt ingevuld in goed overleg met de 31 Friese gemeenten en de betrokken instellingen. De middelen (in totaal 250.000) zullen daarmee in de komende 2,5 jaar volledig worden ingezet. Het eerste deel van de middelen ad 83.333 is in 2008 door het rijk beschikbaar gesteld. Dit is niet besteed, maar is wel nodig om het programma van 2,5 jaar te kunnen realiseren. Inburgeringsagenda In het kader van de uitvoering van het Deltaplan Inburgering stelt de minister voor Wonen, Wijken en Integratie (WWI) eenmalig een bedrag van 50.000 beschikbaar voor gemeenten uit de G50 om de inburgeringsagenda en de uitvoering daarvan in 2008 en verder te faciliteren. In de in juni 2008 door de raad vastgestelde integratienota Buiten de lijntjes kleuren is de inburgeringsagenda opgenomen en vervolgens is deze op 22 september 2008 getekend door de gemeente Leeuwarden en het ministerie VROM/WWI. Het Deltaplan Inburgering zal een uitwerking hebben op de kwaliteit van de inburgeringstrajecten en vanaf 2009 ook op de capaciteit van de inburgeringstrajecten. Naast de inburgeringsplichtigen, willen we uitdrukkelijk ook de inburgeringsbehoeftigen bereiken die nu nog niet voldoende ingeburgerd zijn. Vanaf 2009 komen extra middelen vanuit het rijk om meer inburgeringstrajecten aan te kunnen bieden. In 2008 is een start gemaakt met een communicatieplan om uitvoering te geven aan de Inburgeringsagenda. Dit heeft nog niet geleid tot kosten. Omdat de uitvoering van de integratienota Buiten de lijntjes kleuren en de inburgeringsagenda doorgaat tot en met 2012 wordt voorgesteld, om het in 2008 beschikbaar gestelde bedrag van 50.000 te reserveren voor de uitvoering in 2009 en verder. Inzetten taalcoaches in inburgering Onderdeel van de inburgeringsagenda zijn afspraken over de inzet van inburgeringscoaches oftewel de taalcoaches. In de vergadering van 15 december 2008 heeft de gemeenteraad besloten de begroting te wijzigen voor de inzet van taalcoaches in de jaren 2008 tot en met 2012 Taalcoaches /inburgeringscoaches zijn vrijwilligers die de inburgeraar helpen bij het leren van de Nederlandse taal, bijvoorbeeld door het samen oefenen met de taal of het gezamenlijk ondernemen van activiteiten. De gemeente Leeuwarden heeft bij het rijk ingeschreven voor 200 taalkoppels in de periode tot en met 2011. Het ministerie heeft hiervoor een bedrag van 150.000 beschikbaar gesteld. Deze middelen worden toegevoegd aan het gemeentefonds. Hiervan is 50% in 2008 ontvangen, in 2009 volgt 30% en in 2010 en 2011 volgen beide 10%. Inmiddels is in samenspraak met de taalaanbieders inburgering afgesproken dat Leeuwarden deze coaches gaat werven, trainen en begeleiden. Deze werving is nog gaande en heeft in 2008 nog niet geleid tot uitgaven voor de taalcoaches. Omdat de ambitie loopt tot en met 2011, wordt voorgesteld om het bedrag van 75.000 beschikbaar te houden voor het realiseren van de 200 taalkoppels. 20

1. Jaarstukken 2008 1.3 Resultaatbestemming Innovatietrajecten wijkgerichte inburgering De minister van Wonen, Wijken en Integratie (WWI) heeft in 2008 een bedrag beschikbaar gesteld voor de uitvoering van een aantal innovatietrajecten. Dit als onderdeel van het Deltaplan Inburgering. Leeuwarden is een van de acht gemeenten die zijn ingeloot om deel te nemen aan het innovatietraject Wijkgerichte Inburgering. Het traject heeft een looptijd tot 2011. De deelnemende gemeenten moeten voor de uitvoering een plan van aanpak indienen. Na beoordeling van de plannen van aanpak zal een definitieve beschikking worden opgesteld waarin de uitbetalingen van de komende jaren worden gespecificeerd. Vooruitlopend op de definitieve beslissing over de verdeling van de middelen is aan de deelnemende gemeenten in december 2008 een voorschot van 200.000 uitgekeerd via het gemeentefonds. Het plan van aanpak is in februari 2009 ingediend. Om het plan van aanpak in uitvoering te kunnen nemen is het noodzakelijk dat het in 2008 uitgekeerde voorschot hiervoor beschikbaar blijft. Vouchers bewonersinitiatieven Voor de periode 2008 tot en met 2010 heeft het kabinet geld beschikbaar gesteld voor bewonersinitiatieven in de wijken. Deze initiatieven worden gefinancierd door de uitgifte van vouchers (waardebonnen), die bij de gemeente kunnen worden ingediend om de producten en diensten ter uitvoering van de initiatieven te bekostigen. Om invoering van het vouchersysteem mogelijk te maken heeft de gemeenteraad op 24 november 2008 de Subsidieverordening bewonersinitiatieven vastgesteld. Leeuwarden heeft in 2008 een bedrag ontvangen van 300.000 om bewonersinitiatieven te ondersteunen. In 2008 heeft nog geen daadwerkelijke uitgifte van vouchers plaatsgevonden. Hierdoor ontstaat in 2008 een voordelig resultaat van 300.000. Voorgesteld wordt dit resultaat beschikbaar te stellen voor uitvoering van de voucherregeling in 2009. Emancipatie allochtone vrouwen Om de maatschappelijke participatie van vrouwen uit etnische minderheden te bevorderen heeft het kabinet in zijn Emancipatienota Meer kansen voor vrouwen als concrete doelstelling opgenomen om 50.000 vrouwen uit deze doelgroep te laten participeren in vrijwilligerswerk. Met 18 gemeenten, waaronder de gemeente Leeuwarden, zijn afspraken via de koploperovereenkomsten gemaakt. De gemeente Leeuwarden zal hiervoor in totaal een bedrag van 150.000 ontvangen, verdeeld over 4 jaarlijkse termijnen met het ritme van: 29.167 in 2008, 50.000 in 2009 en 2010 en 20.833 in 2011. Het geld zal ingezet worden voor het project Duizend en één Kracht uit de integratienota Buiten de lijntjes kleuren. Daarnaast zullen W-middelen ingezet worden voor individuele trajecten van vrouwen. In 2008 is Partoer in opdracht van de gemeente begonnen met de Toolkit Participatie. Deze Toolkit geeft een beeld van de huidige activiteiten die voor allochtone vrouwen en meisjes in de stad plaatsvinden. Daarnaast is met verschillende groepen allochtone vrouwen gesproken over wat zij nodig hebben om te kunnen participeren. Beide acties zullen duidelijkheid geven waar nog de witte vlekken zitten in de keten in Leeuwarden en waar nog extra inzet op gepleegd moet worden vanuit het budget 1001 Kracht. In maart 2009 zal het advies van Partoer afgerond worden en zullen meerdere projecten starten. Omdat de koploperovereenkomst doorloopt tot en met 2011 en de eerste projecten starten in 2009 wordt voorgesteld om de in 2008 ontvangen maar nog niet bestede middelen te reserveren voor de activiteiten voor allochtone vrouwen. 21

1. Jaarstukken 2008 1.3 Resultaatbestemming Elektronisch kinddossier Het rijk heeft via het gemeentefonds incidenteel een bedrag van 26.000 beschikbaar gesteld voor de invoering van het elektronisch kinddossier (EKD) via de decembercirculaire 2008. Deze middelen zijn bedoeld voor een extra impuls op ICT gebied. Het EKD vervangt op geleidelijke basis de papieren dossiers en de bestaande lokale EKD-systemen. Alle instellingen in de jeugdgezondheidszorg moeten eind 2009 met de digitale dossiers kunnen werken. In Leeuwarden wordt hier uitvoering aan gegeven door de Hulpverleningsdienst Fryslân en die heeft hiervoor ook al een projectvoorstel gedaan. Het project gaat in 2009 van start. Het in 2008 beschikbare bedrag is noodzakelijk voor de uitvoering in 2009. Woonzorgzone Zuidlanden Voor de ontwikkeling van een woonzorgzone in het uitbreidingsgebied Zuidlanden is in 2008 incidenteel een gemeentelijke bijdrage van 325.000 beschikbaar gesteld. Door onder andere vertraging in de woningbouw in het plangebied Jabikswoude vanwege juridische procedures, is de woonzorgzone niet gerealiseerd. De uitspraak van de Raad van State in juli 2008 betekent groen licht voor de verdere planontwikkeling. De huidige verwachting is dat de woonzorgzone voor de eerstelijns gezondheidszorg in 2010 gerealiseerd zal zijn. Ondersteuning Minima Voorjaar 2008 heeft de Tweede Kamer een amendement aangenomen om eind 2008 éénmalig 50 extra financiële ondersteuning aan de minima te verstrekken. Leeuwarden heeft hiervoor 405.000 ontvangen. Om zoveel mogelijk huishoudens te kunnen bereiken is de verstrekking ambtshalve toegekend aan alle bij de gemeente bekende minimahuishoudens. Overige huishoudens hebben een aanvraag moeten indienen. Op deze wijze zijn in december ongeveer 5.600 huishoudens bereikt. Omdat nog niet alle aanvragen zijn afgehandeld is het noodzakelijk om nog een budget beschikbaar te houden om aan deze verplichtingen te kunnen voldoen. De verwachting is dat daarvoor een bedrag van 20.000 nodig is. Omgevingsvergunning In eerste instantie was de invoering van de omgevingsvergunning gepland op 1 januari 2008, welke al snel werd doorgeschoven naar 1 januari 2009. In 2008 is het proces in gang gezet voor een grote reorganisatie, maar halverwege 2008 kwam de mededeling dat de invoering was doorgeschoven naar 1 januari 2010. De reorganisatie is in 2008 afgerond en 2009 zal in het teken staan van het verder uitwerken van de reorganisatie, scholing, ICT, procesbeschrijvingen en het aanpassen van de dienstverlening. Als gevolg van ontwikkelingen van de rijksfinanciën heeft de gemeente Leeuwarden via de decembercirculaire 2008 195.000 ontvangen voor de invoeringskosten van de omgevingsvergunning (WABO). Voor 2009 ligt er een grote opgave om de organisatie verder klaar te stomen voor de invoering hiervan. Voorgesteld wordt om dit bedrag in te zetten voor de nog te verrichten werkzaamheden, zoals verwoord bij omschrijving van het voorstel, in het komende jaar zodat de organisatie klaar is voor het van kracht worden van de WABO op 1 januari 2010. Communicatiemiddelen In 2007 zijn voor 2008 incidentele middelen beschikbaar gesteld voor raadscommunicatiedoeleinden. Uitzendingen van raads- en commissievergaderingen zowel via de lokale tv als via internet. Daarnaast zou ook ingezet worden op publicaties in Huis-aan-huis. De leesbaarheid en toegankelijkheid van de kennisgevingenpagina moet verbeterd worden. In 2008 is deze actie onvoldoende uitgevoerd, waardoor middelen niet volledig zijn besteed. Dit is veroorzaakt door 22

1. Jaarstukken 2008 1.3 Resultaatbestemming personele wisselingen binnen de Griffie, waardoor andere prioriteiten zijn gelegd. De gemeenteraad blijft dit onverminderd van groot belang vinden hierop in te zetten en zodoende de burger meer te informeren en te betrekken bij de lokale politiek. Dit laatste blijkt uitdrukkelijk uit het genomen raadsbesluit bij de begroting 2009, waarbij opnieuw middelen beschikbaar zijn gesteld voor dit doel. Strategisch investerings- en ontwikkelingsfonds In het investeringsdeel van het SIOF is eind 2008 25 mln beschikbaar. Na aftrek van de reserveringen is eind 2013 0,7 mln beschikbaar. In het ontwikkelingsdeel van het SIOF is eind 2008 nog 1,2 mln beschikbaar. Na aftrek van de reserveringen en rekening houdend met terugstortingen is er eind 2013 1,3 mln beschikbaar. Bij de behandeling van de programmabegroting 2009 in november 2008 heeft de raad de volgende motie aangenomen: - Dat bij de bestemming van het exploitatieresultaat jaarrekening 2008 rekening gehouden dient te worden met de volgende prioriteiten van de raad: SIOF en ISI, en vraagt het college met voorstellen te komen rondom deze onderwerpen bij de behandeling van de jaarrekening. - Dat de effectuering ervan plaatsvindt op het moment dat de raad de jaarrekening 2008 vaststelt (definitieve resultaatbestemming). Het college heeft de intentie deze motie uit te voeren maar wordt met een aantal zaken geconfronteerd die invloed hebben op de bestemming van het rekeningresultaat: - Onduidelijkheid over de financiële consequenties voor de gemeente van de maatregelen die het kabinet voorstelt c.q. gaat voorstellen. E.e.a. zal naar verwachting in de meicirculaire verwerkt worden. - Wel of geen filmhuis (AR weer boven de door de raad vastgestelde ondergrens van 10 mln laten uitkomen). - Bestemmingen ten laste van het resultaat die opgenomen zijn in deze jaarstukken. - Wegvallen van dekking voor bestaand beleid in 2010 (beleid met een structureel karakter dat incidenteel gefinancierd is uit o.a. de AR, het ISI of het GSB). E.e.a. zal opgenomen worden in de aanbiedingsbrief van het college ten behoeve van het richtinggevend raadsdebat over de hoofdlijnen van beleid voor de programmabegroting 2010. - Onzekerheid over de financiële ontwikkelingen de komende jaren in verband met de kredietcrisis. - De financiële consequenties van de maatregelen die de gemeente eventueel gaat nemen in het kader van de kredietcrisis. Voorstel: Gelet op het voorgaande stelt het college 2,5 mln te storten in het SIOF ten laste van de algemene reserve. Als meer duidelijkheid bestaat over de financiële positie kan overwogen worden, indien hiervoor de ruimte aanwezig is, bij de voorbereiding van de programmabegroting 2010 nog een extra storting in het SIOF te doen vanuit de algemene reserve. Impuls Sociale Investeringen ISI Eind maart biedt het college de raad de aanbiedingsbrief aan voor het richtinggevend raadsdebat over de hoofdlijnen van beleid in het kader van de programmabegroting 2010. In deze aanbiedingsbrief is een hoofdstuk opgenomen over bestaand beleid met een structureel karakter dat tot nu toe incidenteel gefinancierd is. Een deel van dit beleid werd tot en met 2009 gedekt ten laste van het ISI. Aangegeven wordt wat de consequenties zijn als in 2010 de dekking van dit bestaande beleid niet geregeld wordt. Om te voorkomen dat dit beleid in 2010 abrupt tot stilstand komt, wordt voorgesteld dit beleid in 2010 incidenteel voor 1 jaar te financieren. Indien nu 23

1. Jaarstukken 2008 1.3 Resultaatbestemming voorgesteld zou worden om een deel van het rekeningresultaat aan te wenden als voeding van het ISI worden er zaken dubbel gedaan worden. Het actuele budgetoverzicht ISI voor 2009 en 2010 is: Voor verplichtingen 2009 745.000 2010 300.000 2011 0 Met aftrek van alle verplichtingen: 2009 50.000 restant 2010 100.000 restant Totaal aan verplichtingen 695.000 in 2009 en 200.000 in 2010. 24

1. Jaarstukken 2008 1.4 Leeswijzer 1.4 Leeswijzer De opbouw van de Jaarstukken 2008 wordt in belangrijke mate voorgeschreven in het Besluit begroting en verantwoording (BBV) en bestaat uit het Jaarverslag en de Jaarrekening. Het Jaarverslag kent een tweedeling a) Programmaverantwoording; b) Paragrafen. De Jaarrekening kent eveneens een tweedeling c) Programmarekening en de toelichting; d) Balans en de toelichting; e) Bijlage met verantwoordingsinformatie Specifieke uitkeringen. Ad a) De Programmaverantwoording is opgenomen in hoofdstuk 2. Dit betreft de beleidsverantwoording voor 14 programma s. Hierin staat in elk programma de vraag centraal of de gestelde doelen uit de Programmabegroting 2008 zijn gerealiseerd. Deze vraag wordt vormgegeven door de drie bekende- vragen. Wat wilden we bereiken en wat hebben we bereikt? Wat wilden we daarvoor doen en wat hebben we gedaan? Wat mocht het kosten en wat heeft het gekost? Na de 14 beleidsprogramma s volgt het programma 15. Hierin is een overzicht van de algemene dekkingsmiddelen en inzicht in het gebruik van het geraamde bedrag voor onvoorzien opgenomen. Ad b) De paragrafen bestaan uit verplichte paragrafen op grond van het BBV en uit een aantal die specifiek voor de gemeente Leeuwarden zijn. De verplichte paragrafen zijn opgenomen in hoofdstuk 2, vanaf paragraaf 2. De paragrafen die specifiek aan Leeuwarden zijn verbonden, staan eveneens in hoofdstuk 2. Verslaglegging over de Stadsvisie, het Grote Steden Beleid, het Meerjareninvesteringsprogramma (MIP) en over het Strategisch Investerings- en Ontwikkelingsfonds. Ad c) De programmarekening en toelichting zijn opgenomen in hoofdstuk 3. Het financiële resultaat op hoofdlijnen en de belangrijkste financiële verschillen per programma zijn opgenomen in paragraf 3.1.1. Ad d) De balans en de toelichting zijn opgenomen in hoofdstuk 3, paragraaf 3.2. Ad e) De bijlage met verantwoordingsinformatie Specifieke uitkeringen is opgenomen in het Bijlagenboek II. De Jaarstukken worden afgesloten met de kerngegevens en de accountantsverklaring. 25