08.45-09.30 09.30 09.45 10.00 10.15 10.30 10.45 11.00 11.15-11.45 11.45 12.00 12.15 12.30 12.45-13.45 13.45 14.00 14.15 14.30 14.45-15.15 15.15 15.30 15.45 16.00 16.15-17.30 Copraloods Ontvangst Informatiemarkt Pauze Informatiemarkt Lunch Informatiemarkt Pauze Informatiemarkt Borrel Loods 8 Plenaire opening Gedragsverandering Samenwerking afvalbeheer loont Rijksbreed Programma Circulaire Economie; de opgave voor gemeenten Kalvermelk 1 Hoogbouw Minder bijplaatsingen, Keukenafval hoe doen zij dat? Loods 5 Loods 6 Kalvermelk 2a Kwaliteit versus kwantiteit, kiezen of delen? Wat moet er vanuit gemeentelijk afval in het regeerakkoord komen? Zwerfafvalvergoeding houdt gemeenten schoon door NederlandSchoon Het sluiten van de kunststofketen, we moeten het samen doen Inzameling medicijnafval; Wat mag, moet en kan de gemeente? Inzameling luiers; Wat kan een gemeente inmiddels doen? Inzameling matrassen; Wat mag, moet en kan de gemeente? Het grondstoffenwiel voor gemeenten: dilemma s versus ambitie voor afvalscheiding, door Antea Group De keten van Afgedankte Elektrische en Elektronische Apparatuur beter sluiten Learning center: Kwaliteit van de ingezamelde kunststoffen, hoe kan die beter? Gas op Glas door Nedvang, Glas in t bakkie We maken werk van circulair; circulair inkopen in de praktijk Regionalisering van milieustraten De potentie van kringloop en reparatie in de circulaire economie Wat kan organisatie Landelijke Aanpak Zwerfafval voor uw gemeente betekenen? Aanpak zwerfafval in de lokale praktijk in Venlo Pilot Schoon Belonen door NederlandSchoon Monitoring zwerfafval; zijn doelstellingen voor gemeenten nodig? Informatiemarkt sponsor #GRONDCONGRES2017 -
PROGRAMMA Se 08.45 09.30 Ontvangst en registratie 09.30 10.15 Opening door dagvoorzitter Han Noten, burgemeester van Dalfsen en voorzitter NVRD Plenair programma door Thomas Luttikhold, Wastewatchers 10.15 11.15 Sessies ronde 1; keuze uit vier of vijf sessies* * Een sessie heeft een van de 11.15 11.45 Pauze volgende werkvormen; 11.45 12.45 Sessies ronde 2; keuze uit vier of vijf sessies* 12.45 13.45 Lunch 13.45 14.45 Sessies ronde 3; keuze uit vier of vijf sessies* 14.45 15.15 Pauze 15.15 16.15 Sessies ronde 4; keuze uit vier of vijf sessies* 16.15 17.15 Borrel sponsor 09.30 tot 10.15 uur Se Zaal: Loods 8 Opening door dagvoorzitter Han Noten, burgemeester van Dalfsen en voorzitter NVRD Plenair programma door Thomas Luttikhold, Wastewatchers Alle masterclasses vinden plaats in Zaal: Loods 8. 10.15 tot 11.15 uur Se Gedragsverandering Steeds meer gemeenten kiezen ervoor om actief in te zetten op gedragsverandering trajecten. Gedragsverandering is natuurlijk ook van groot belang in het grondstoffendossier. Inwoners moeten bijvoorbeeld beter afval scheiden, maar hoe krijg je dit optimaal voor elkaar? In deze sessie presenteren gemeenten zichzelf en geeft een gedragsdeskundige de do s and dont s in gedragsveranderingscommunicatie. Wat moet je nu wel en wat moet je juist niet doen als het gaat om gedragsbeïnvloeding. Kortom, een communicatieve sessie waarin zowel de praktijk als de theorie aan bod komen. Tjeerd de Groot (voorzitter) Kevin de Goede, Bureau D&B Hiltja Hoff, gemeente Uden Marije Hofland, gemeente Deventer 11.45 tot 12.45 uur S Samenwerking afvalbeheer loont Samenwerking tussen gemeenten op beleid kan helpen om de doelstellingen van VANG-huishoudelijk afval te bereiken en te versterken! Sterker nog, uit statistische analyse blijkt dat gemeenten die samenwerken betere scheidingsresultaten behalen. Paul de Bruin van IPR-Normag heeft onderzoek gedaan naar samenwerking in Nederland en heeft voor VANG een inspirerende handreiking opgesteld. Tijdens deze sessie krijgt u een overzicht van samenwerkingsmogelijkheden, een routeplanner om zelf aan de slag te gaan en vele inspirerende voorbeelden uit de praktijk. Bas Peeters, NVRD (voorzitter) Paul de Bruin, IPR-Normag
10.15 tot 11.15 uur Se Zaal: Loods 5 Kwaliteit versus kwantiteit, kiezen of delen? Vanaf het moment dat in het programma VANG - Huishoudelijk Afval een ambitieuze doelstelling is geformuleerd voor de maximale hoeveelheid restafval per inwoner (100 kg) is bij veel gemeenten de focus verschoven van afvalscheiding naar afvalvermindering. Dit heeft nieuwe energie gebracht en het heeft geleid tot vernieuwing in de inzameling en scheiding van afval. Maar gaan we niet het belang van de kwaliteit van de grondstoffen voor recycling uit het oog verliezen? In deze sessie verkennen we de spanning tussen kwaliteit en kwantiteit, ofwel: is het mogelijk om kwalitatief hoogwaardige grondstoffen te scheiden en tegelijk de hoeveelheid restafval te minimaliseren? Of is het een keuze voor kwaliteit óf kwantiteit? Kido Koenig (voorzitter) Geert Bergsma, CE Delft Zaal: Loods 6 Wat moet er vanuit gemeentelijk afval in het regeerakkoord komen? Het gemeentelijk grondstoffencongres is twee weken na de Tweede Kamerverkiezingen. Kersverse Kamerleden worden uitgenodigd om als tafelheer of tafeldame aan te schuiven. De tafelgasten uit de branche geven hun visie op wat er absoluut in het regeerakkoord moet komen. Olaf Prinsen, NVRD (voorzitter) 11.45 tot 12.45 uur Zaal: Loods 5 Het sluiten van de kunststofketen, we moeten het samen doen De inzameling van kunststoffen is door de inspanningen van gemeenten de afgelopen jaren sterk gegroeid. Goed nieuws, maar dit leidt wel tot discussies over capaciteit, kwaliteit en afzet verderop in de keten. Tijdens deze discussiesessie komen de verschillende ketenpartners aan het woord van ontwerp tot afzet. Waarom worden er niet recyclebare verpakkingen gemaakt en hoe creëer je vraag naar recyclaat? Kido Koenig (voorzitter) Kees van der Laan, gemeente Rotterdam (inzameling) Geert Steeghs, Suez Bernard Merkx, NRK (recycling) Meer grondstoffen op de volgende pagina.
Zaal: Loods 5 De keten van Afgedankte Elektrische en Elektronische Apparatuur beter sluiten De inzameling van AEEA loopt al jaren goed. Consumenten leveren hun oude apparaten in bij de detailhandel, de milieustraat of bij andere inzamelpunten. Maar toch blijven de inzamelcijfers achter bij de hoeveelheid apparaten die op de markt worden gebracht. De vraag die in deze sessie centraal staat is wat de oorzaak hiervan is en welke bijdrage gemeenten kunnen leveren om ervoor te zorgen dat het AEEA op de juiste wijze afgedankt en gerecycled wordt. Kido Koenig (voorzitter) 15.15 tot 16.15 uur Zaal: Loods 5 De potentie van kringloop en reparatie in de circulaire economie In het Rijksbreed Programma Circulaire Economie is een belangrijke rol weggelegd voor kringloop en reparatie initiatieven. Het doel is om samen met producenten en gemeenten hergebruik te stimuleren via het moderniseren van kringloop- en weggeefwinkels en het versterken van de repareer- en opknapcultuur via bijvoorbeeld repair cafés. In 2016 zijn hiertoe enkele coalities met gemeenten, afvalinzamelaars en kringloop- en reparatiebedrijven gevormd. Welke kansen liggen hier? Hoe identificeer je die? Wie neemt de regie? En welke hobbels moet je nemen? Aan de hand van een praktijk casus vanuit gemeentelijke perspectief proberen we antwoord te geven op dit soort vragen. Maarten Goorhuis, NVRD (voorzitter) Robert Kint, gemeente Tilburg Theo van der Bruggen, La Poubelle Leonie Reinders, BKN Hans Spiegeler, Ministerie van I&M
10.15 tot 11.15 uur Se Zaal: Kalvermelk 1 Hoogbouw De pilots van het VANG-hoogbouw project worden op dit moment uitgevoerd. Hieruit moet naar voren komen wat werkt op het gebied van gescheiden inzameling in de hoogbouw. Bij het VANG-project is een 14-tal gemeenten/organisaties betrokken. Naast het VANG-project gebeurt er natuurlijk meer in de hoogbouw. In deze sessie gaan we met de deelnemers verkennen wat de kritische succesfactoren zijn voor meer afvalscheiding in de hoogbouw. Koos van Dael, NVRD (voorzitter) Piet van Oirschot, gemeente Tilburg 11.45 tot 12.45 uur Zaal: Kalvermelk 1 Minder bijplaatsingen, hoe doen zij dat? Bijplaatsing is vooral in steden een doorn in het oog. Inwoners die zakken, bankstellen en potten verf bij de ondergrondse afvalcontainer of bij een milieupark zetten. Doordat er iets staat, zijn anderen sneller geneigd er ook iets bij te plaatsen. Hoe gaan verschillende gemeenten dit probleem te lijf? Direct weghalen of laten liggen? Wat is de rol van communicatie? En vooral wat werkt wel en wat werkt niet? In deze deelsessie vertellen drie gemeenten over hun aanpak. Daarnaast vertelt Rijkswaterstaat over hun geactualiseerde handreiking waar de aanpak van bijplaatsing wordt beschreven. volgt nog Zaal: Kalvermelk 1 Keukenafval De keuken speelt een belangrijke rol in de keten van huishoudelijk afval. Hier wordt eten bereid, worden spullen uitgepakt en worden de verschillende afvalstromen bewaard. Met schillen en etensresten hebben we een dubbele doelstelling: aan de ene kant verminderen en voedselverspilling tegengaan en aan de andere kant gescheiden inzamelen om de waarde maximaal te gebruiken. Deze sessie gaat over beide doelstellingen èn over de ervaringen van gemeenten met de inzameling van keukenafval. Koos van Dael, NVRD (voorzitter) Hilke Bos-Brouwers
Zaal: Loods 6 Learning center: Kwaliteit van de ingezamelde kunststoffen, hoe kan die beter? Het Learning Center heeft verschillende onderzoeken uitgevoerd naar de kwaliteit van de ingezamelde kunststoffen. Tijdens deze sessie worden de resultaten van deze onderzoeken aan de hand van best practices gepresenteerd. Hierbij worden praktische tips gegeven over het inzamelsysteem, de communicatie en de verbetering van de afzetmogelijkheden. Cees Riksen, RWS (voorzitter) 15.15 tot 16.15 uur Zaal: Kalvermelk 1 Regionalisering van milieustraten e herindelingen en regionale samenwerking leiden vaak tot een heroverweging van omvang, locatie en spreiding van milieustraten op regionaal niveau. Daarbij komen vragen aan de orde als: hoe te bepalen wat de beste spreiding is van milieustraten en wat moet het serviceniveau per milieustraat zijn (fracties, uitvoering, openstelling)? Ook het acceptatiebeleid speelt daarbij een rol. Het is zelfs denkbaar om het acceptatiebeleid tussen verschillende gemeenten binnen een regio te harmoniseren. Benno Klapwijk, NVRD (voorzitter) Fred Bron, Zeeuwse Reinigingsdienst Johan Bens, Land van Cuijk en Boekel Jan van Delft e/o Bart de Bruin, DAR
Alle vinden plaats in Loods 6. 11.45 tot 12.30 uur Inzameling medicijnafval, luiers en matrassen; Wat mag, moet en kan de gemeente? Een aantal afvalstromen vragen om speciale aandacht. Dit is vanwege de samenstelling, de periode en reden van afdanking en de verantwoordelijkheidsverdeling tussen de verschillende ketenpartners. Deze sessie bestaat uit 3 rondes waarbij de aanpak, problemen en oplossingsrichtingen voor deze stromen aan de orde worden gesteld. Na afloop kan het publiek vragen stellen. Ilse van der Grift, NVRD (voorzitter) Inzameling medicijnafval; Wat mag, moet en kan de gemeente? Marc de Rooy, Ministerie van I&M Inzameling luiers; Wat kan een gemeente inmiddels doen? Geert Cuperus, RWS Inzameling matrassen; Wat mag, moet en kan de gemeente? Evelien Mertens, NVRD 15.15 tot 16.00 uur Landelijke aanpak zwerfafval; een nieuwe fase De aanpak van zwerfafval gaat een nieuwe fase in. Op nadrukkelijk verzoek van de staatsecretaris is voor 2017 een Landelijke Aanpak Zwerfafval (LAZ) opgesteld. In de landelijke aanpak zwerfafval werken NederlandSchoon, Rijkswaterstaat en andere partijen zoals de NVRD samen aan een schoner Nederland. In deze sessie geeft Helene van Zutphen, directeur van NederlandSchoon, een schets van het LAZ. We gaan met u in gesprek over wat het LAZ kan betekenen voor uw lokale zwerfafvalaanpak en er worden praktijkvoorbeelden van succesvolle zwerfafvalaanpakken gepresenteerd. Deze sessie bestaat uit 3 rondes. Bas Peeters, NVRD (voorzitter) Wat kan organisatie Landelijke Aanpak Zwerfafval voor uw gemeente betekenen? Helene van Zutphen, NederlandSchoon Aanpak zwerfafval in de lokale praktijk in Venlo Dion Nijskens, gemeente Venlo Monitoring zwerfafval; zijn doelstellingen voor gemeenten nodig? Addie Weenk, RWS
Alle werkcolleges vinden plaats in Zaal: Loods 8. Rijksbreed Programma Circulaire Economie; de opgave voor gemeenten In het Rijksbreed Programma Circulaire Economie zijn grote ambities neergelegd met als stip op de horizon dat Nederland in 2050 volledig circulair moet zijn. Om de overgang te versnellen worden 5 transitieagenda s opgesteld. Gemeenten kunnen met name een bijdrage leveren aan de agenda s voor consumptiegoederen, kunststoffen en de maakindustrie. Tijdens deze sessie presenteren de sprekers hun aanpak en vragen aan gemeenten vanuit deze drie agenda s en worden gemeenten in de gelegenheid gesteld om input en aandachtspunten te leveren voor de transitieagenda s. Olaf Prinsen, NVRD (voorzitter) Marc Pruijn, Ministerie van I&M 15.15 tot 16.15 uur We maken werk van circulair; circulair inkopen in de praktijk Sinds vorig jaar maken leden van de NVRD concreet werk van circulair door als launching custumor op te treden en producten in te kopen die richting 100% circulair gaan. Zo is er een werkgroep aan de slag gegaan met de circulaire inkoop van minicontainers. Tijdens deze sessie worden de eerste resultaten van dit traject gepresenteerd. Aan de hand van de ervaringen gaan we met de deelnemers in gesprek welke andere producten circulair kunnen worden ingekocht en wat er nodig is om deze ontwikkeling te versnellen. Anneloes Voorberg, NVRD (voorzitter) Peter Verhagen, Midwaste
Alle workshops door vinden plaats in Kalvermelk 2A. 10.15 tot 11.15 uur Se Zwerfafvalvergoeding houdt gemeenten schoon Workshop verzorgd door sponsor NederlandSchoon Jaarlijks is een budget van 20 miljoen euro beschikbaar voor gemeenten voor de extra aanpak van zwerfafval. Mede dankzij de Zwerfafvalvergoeding is de afgelopen jaren een sterke kennispraktijk met veel succesvolle praktijkvoorbeelden ontstaan. Nog inspiratie nodig? In deze sessie delen we inspirerende aanpakken geven we praktische tips en trucs. 11.45 tot 12.45 uur Het grondstoffenwiel voor gemeenten: dilemma s versus ambitie voor afvalscheiding Workshop verzorgd door sponsor Antea Group Gemeenten zijn verantwoordelijk voor het organiseren van de afvalinzameling bij huishoudens. Waar lopen gemeenten tegenaan en welke dilemma s en afwegingen maken zij? Met ons grondstoffenwiel maken wij o.a. voor gemeenten inzichtelijk op welke vlakken ze de dilemma s kunnen aanpakken, breder dan hun eigen verantwoordelijkheid. Vanuit een brede scope helpen wij de gemeente een koers te kiezen die echt bijdraagt aan het realiseren van de VANG-doelstellingen. Gas op Glas Workshop verzorgd door sponsor Nedvang, Glas in t bakkie Al jaren lang wordt in Nederland ongeveer 80% van het glas ingezameld en gerecycled. Ondanks een lichte stijging in de laatste twee jaar, blijft het landelijke recycle-percentage achter op de doelstelling van 90%. Het Afvalfonds en Nedvang geven daarom Gas op Glas!. In drie stappen is het voor elke gemeente mogelijk om meer uit de glasinzameling te halen. Een win-win situatie; meer recycling van glas, minder restafval en de glaskilo s maken een substantieel verschil bij het behalen van de VANG-doelstelling. Alle gemeenten in Nederland worden door Nedvang uitgedaagd om de inzameling van glas te verbeteren. Hoe? Dat wordt duidelijk tijdens deze workshop. Tevens kunt u kennis maken met de glascoach van Nederland. Hij zal u uitdagen om ook Gas op Glas te geven. 15.15 tot 16.15 uur Pilot Schoon Belonen Workshop verzorgd door sponsor NederlandSchoon Afgelopen jaar zijn meer dan 80 gemeenten van start gegaan met de pilot Schoon Belonen. De deelnemende gemeenten testen twee jaar lang verschillende systemen om zwerfafval tegen te gaan en afvalscheiding te bevorderen. Maatschappelijke organisaties zoals sportverenigingen, scholen en buurthuizen worden op verschillende manieren beloond voor het schoonhouden en -maken van de openbare ruimte en de inzameling van kleine PET-flesjes, drankenblikjes en eventueel ander verpakkingsmateriaal. In deze sessie delen verschillende deelnemers hun aanpak. De pilot Schoon Belonen is een initiatief van de VNG, Natuur & Milieu en het Afvalfonds Verpakkingen.