BELEVING LUCHTKWALITEIT ONDER ROTTERDAMMERS Marion Matthijssen Centrum voor Onderzoek en Statistiek (COS) november 2006 In opdracht van ds+v, afdeling Communicatie
Centrum voor Onderzoek en Statistiek (COS) Auteur: Marion Matthijssen Project: 06-2587 Adres: Goudsesingel 78, 3011 KD Rotterdam Postbus 21323, 3001 AH Rotterdam Telefoon: (010) 489 95 00 Telefax: (010) 489 95 01 E-mail: info@cos.rotterdam.nl Website: www.cos.rotterdam.nl 2
INHOUD Samenvatting en conclusies 5 1 Inleiding 7 2 Vervuiling van de Rotterdamse lucht 9 3 Aanpak van de luchtvervuiling 11 Bijlagen 13 Bijlage 1 Vragenlijst beleving luchtkwaliteit Rotterdam 17 Bijlage 2 Responsoverzicht telefonische deel onderzoek 19 Bijlage 3 Antwoorden op vraag Ideeën over verkrijgen schonere lucht 21 3
Samenvatting en conclusies De meerderheid van de respondenten vindt de Rotterdamse lucht in meer of mindere mate vervuild en zeker zo vervuild of zelfs meer vervuild dan in de andere grote steden. Veel respondenten geven aan dit te weten uit eigen ervaring. Dit wordt vooral genoemd door degenen die Rotterdam vervuilder vinden dan de andere grote steden. Degene die iets zou moeten doen aan de luchtvervuiling is volgens de meesten de gemeente Rotterdam. Maar ook ziet men een taak weggelegd voor de landelijke overheid en de burgers zelf, waarbij vaak wordt verwezen naar de automobilist. Ook de industrie zou een steentje kunnen bijdragen in het terugdringen van luchtvervuiling. De meesten zijn niet op de hoogte van de maatregelen die de gemeente neemt om luchtvervuiling terug te dringen. Eenderde weet wel van een aanpak: vooral de ingevoerde 80 km zones zijn bekend. Andere ingevoerde maatregelen zijn veel minder bekend en dan met name de actie verkeersslang op basisscholen. Maar ook weet een vrij grote groep niets van de roetfilters op bussen en de zogenaamde groene golven. Veel respondenten hebben zelf ideeën over de aanpak van de luchtkwaliteit. Veel ideeën hebben te maken met het terugdringen van het autoverkeer en het stimuleren van het gebruik van fiets en openbaar vervoer. Ook de industrie moet volgens een aantal worden aangepakt of verder verplaatst worden van de stad. 5
1 Inleiding Begin oktober startte de algemene campagne van de overheid over luchtkwaliteit. Met de nieuwe aanpak wordt de komende vijf jaar de gebieden waar fijnstofnormen worden overschreden fors teruggebracht. Rotterdam gaat vanaf januari 2007 zelf campagne voeren, want de luchtkwaliteit in Rotterdam is slecht. Met dit onderzoek meten we de beleving van de luchtkwaliteit onder de burgers én willen we te weten komen in hoeverre zij op de hoogte zijn van de maatregelen die de gemeente Rotterdam al heeft ingevoerd om de luchtkwaliteit te verbeteren. Het gaat hier om een nulmeting. In een later stadium kan er gemeten worden hoeveel Rotterdammers er dan bekend zijn met de genomen maatregelen van de gemeente Rotterdam en of zij de luchtkwaliteit anders beleven. 7
2 Vervuiling van de Rotterdamse lucht Aan de respondenten is gevraagd hoe schoon of vuil men de lucht vindt in Rotterdam. De meerderheid van de respondenten vindt de Rotterdamse lucht in meer of mindere mate vervuild: 30 procent vindt het een beetje vervuild en ruim eenderde van de respondenten vindt het vuil tot erg vuil. Tabel 1.1 Vervuiling Rotterdamse lucht Percentage (N=324) Schoon Niet schoon / niet vuil Een beetje vuil Vuil Erg vuil Weet niet / geen mening 13 15 30 23 12 7 Het merendeel van de respondenten denkt dat de Rotterdamse lucht even sterk of sterker vervuild is dan in andere grote Nederlandse steden. Maar een klein deel denkt dat de vervuiling minder is. Eenvijfde van de respondenten heeft geen idee over de mate van vervuiling ten opzichte van andere grote steden. Tabel 1.2 Vervuiling Rotterdamse lucht t.o.v. andere grote Nederlandse steden Percentage (N=324) Veel meer vervuild Iets meer vervuild Even sterk vervuild Iets minder vervuild Veel minder vervuild Weet niet 11 29 30 10 1 20 Aan degenen die een mening hebben over de vervuiling van de Rotterdamse lucht in vergelijking met andere grote Nederlandse steden is gevraagd hoe ze weten dat de lucht in Rotterdam meer of minder vervuild is. Men mocht hierbij meerdere antwoorden geven. Van de totale groep geeft ruim de helft van de respondenten aan dat ze dat weten uit eigen ervaring. Zo n 12 procent geeft aan het vernomen te hebben via de media en dan met name radio of televisie. Een aanzienlijk deel (13 procent) geeft aan het niet te weten en 4 procent geeft aan dat grote steden dezelfde problemen hebben. 9
Tabel 1.3 Bronnen van kennis over luchtvervuiling* Percentage (N=324) Gehoord op radio of televisie Gelezen op internet Gelezen in krant of tijdschrift Eigen ervaring Weet niet Grote steden zelfde problemen Niet ingevuld * meerdere antwoorden mogelijk 7 1 4 53 13 4 20 Er zitten nog wel een aantal verschillen in de beantwoording van deze vraag tussen degenen die de Rotterdamse lucht vervuilder vinden dan in andere grote steden en degenen die de Rotterdamse lucht even vervuild of zelfs minder vervuild vinden in vergelijking met andere grote steden. Van degenen die de Rotterdamse lucht vervuilder vinden, weet 81 procent dat uit eigen ervaring en zo n 21 procent weet dat via de media. Maar een kleine groep van 6 procent weet niet waarom ze dat vinden en niemand geeft aan dat grote steden dezelfde problemen hebben. Van degenen die de Rotterdamse lucht even vervuild of minder vervuild vinden weet 52 procent dat uit eigen ervaring, 15 procent weet dat via de media, 27 procent weet niet waarom ze dat vinden en 11 procent geeft aan dat grote steden allemaal dezelfde problemen hebben. Tabel 1.4 Bronnen van kennis over luchtvervuiling naar mate waarin men Rotterdam vervuild vindt in vergelijking met andere grote steden* Gehoord op radio of televisie Gelezen op internet Gelezen in krant of tijdschrift Eigen ervaring Weet niet Grote steden zelfde problemen * meerdere antwoorden mogelijk Degenen die R dam vervuilder vinden (N=127) 13 2 6 81 6 0 Degenen die R dam even vervuild of minder vervuild vinden (N=131) 8 2 5 52 27 11 10
3 Aanpak van de luchtvervuiling Aan de respondenten is gevraagd wie er iets zou moeten doen aan de luchtvervuiling in Rotterdam. Men mocht hierbij meerdere antwoorden geven, maar de meerderheid (75 procent). heeft maar één antwoord op deze vraag gegeven. De gemeente Rotterdam wordt het vaakst genoemd als degene die iets aan de luchtvervuiling in Rotterdam zou moeten doen, namelijk door 27 procent van de respondenten. Een kwart van de respondenten vindt het een taak van de landelijke overheid. Ook vindt 22 procent van de respondenten dat de burgers / bewoners zelf iets moeten doen aan luchtvervuiling. Tien procent noemt specifiek de automobilist als degene die iets aan luchtvervuiling moet doen. Het bedrijfsleven en de industrie wordt door respectievelijk 8 en 17 procent genoemd als degenen die luchtvervuiling moeten aanpakken. En bijna een kwart van de respondenten heeft geen idee wie er iets aan zou moeten doen. Tabel 2.1 Verantwoordelijk voor aanpak luchtvervuiling* Percentage (N=324) Niemand Landelijke overheid Gemeente Rotterdam Europa Bedrijfsleven Industrie Automobilisten Burgers / bewoners Weet niet * meerdere antwoorden mogelijk 1 25 27 1 8 17 10 22 24 Tweederde van de respondenten weet niet of de gemeente iets doet om de luchtvervuiling in Rotterdam te verminderen. Vijf procent denkt dat de gemeente niets doet en 30 procent weet dat de gemeente wel iets doet om de luchtvervuiling te verminderen. Tabel 2.2 Aanpak luchtvervuiling door gemeente Rotterdam Percentage (N=324) Ja Nee Weet niet 30 5 65 De 80 km zones op de snelweg is de maatregel van de gemeente: deze wordt door 14 procent van de totale groep genoemd. Alle andere maatregelen, zoals roetfilters op bussen, de groene golf in de stad, afgeven/weigeren van milieuvergunningen, fietsgebruik stimuleren, autogebruik ontmoedigen etc. worden allemaal veel minder genoemd. Zeven procent van de respondenten geeft aan wél te weten dat de gemeente iets doet, maar niet te weten wat de gemeente doet. 11
En daarnaast is er ook nog een aantal andere maatregelen genoemd, zoals: Ze voeren diverse onderzoeken uit om te kijken hoe het met de luchtvervuiling staat; Bij fabrieken filters laten zetten; Roetfilters voor auto's; Plaatsen van snuffelpalen; Strengere controle bij bedrijven; Bevordering openbaar vervoer en het controleren van bedrijven; Aanpak van bedrijven die veel luchtvervuiling veroorzaken; Milieudienst Rijnmond: metingen en voorlichting aan bedrijven; Ze gaan aan bedrijven (strengere) milieueisen stellen en dat zullen ze ook gaan controleren; DMCR controleert de luchtvervuiling; Programma op luchtkwaliteit; Plaatsen van schermen langs de snelweg; Shell heeft filters. Tabel 2.3 Maatregelen van de gemeente om luchtvervuiling te verminderen* Percentage (N=324) Roetfilters op bussen RET 80 km zones op snelweg groene golf in de stad verkeersslang op basisscholen milieuvergunningen afgeven of weigeren gebruik openbaar vervoer stimuleren fietsgebruik stimuleren autogebruik ontmoedigen weet dat de gemeente iets doet, maar niet wat anders * meerdere antwoorden mogelijk 2 14 2 0 2 1 1 1 7 4 Nadat de respondenten spontaan hebben kunnen aangeven met welke maatregelen van de gemeente ze bekend zijn, is aan de respondenten een viertal maatregelen voorgelegd en vervolgens gevraagd of ze de maatregelen kennen. Aan de respondenten die een bepaalde maatregel al uit zichzelf hadden genoemd, is deze vraag uiteraard niet voorgelegd. In figuur 2.1 is het percentage respondenten aangegeven dat een bepaalde maatregel spontaan kent en geholpen kent. Daaruit blijkt dat de actie verkeersslang op basisscholen het minste bekendheid geniet: 22 procent van de respondenten is bekend met deze maatregel. Ook zijn de roetfilters op de bussen van de RET en de groene golven bij het merendeel van de respondenten nog niet zo bekend: respectievelijk 38 en 42 procent kent deze maatregelen. De 80 km zones op de snelweg zijn bij de meesten wel bekend: bij 86 procent kent deze maatregel. 12
Figuur 2.1 Percentage respondenten dat een maatregel kent actie 'verkeersslang' op basisscholen roetfilters bussen RET groene golven geholpen bekendheid met maatregel spontane bekendheid met maatregel 80 km op snelwegen 0 20 40 60 80 100 Maar liefst 43 procent heeft zelf ideeën over hoe we in Rotterdam een schonere lucht kunnen krijgen. Vaak noemt men meerdere ideeën. In bijlage 3 is een overzicht van alle ideeën opgenomen. Veel respondenten zien de auto als belangrijke vervuiler. Wat verreweg het vaakst wordt genoemd voor het verkrijgen van een schonere lucht is het terugdringen van autoverkeer en veel respondenten voegen daar vervolgens aan toe dat het gebruik van de fiets en/of openbaar vervoer gestimuleerd moet worden. Ook vindt men het plaatsen van roetfilters in auto s een idee of zou er volgens sommigen opnieuw een autoloze zondag ingevoerd moeten worden. Wat betreft het openbaar vervoer wil men graag dat het goedkoper zou worden of zelfs gratis. Vrij veel respondenten zien de industrie als belangrijke veroorzaker van slechte luchtkwaliteit. Ze zouden graag willen dat de industrie minder vervuilend is, dat de industrie verder van de stad verplaatst wordt en dat er meer controle op industrie is. Een klein aantal respondenten ziet het aanleggen van meer groen(voorzieningen) als optie om schonere lucht te krijgen. 13
Bijlagen 15
Bijlage 1 Vragenlijst beleving Luchtkwaliteit Rotterdam Vraag 1 Hoe schoon of vuil vindt u de lucht in Rotterdam? Heel schoon Schoon Niet schoon / niet vuil Beetje vuil vuil erg vervuil weet niet / geen mening Vraag 2 Denkt u dat de lucht in Rotterdam meer of minder vervuild is dan in andere grote Nederlandse steden? Veel meer vervuild Iets meer vervuild Even sterk vervuild Iets minder vervuild Veel minder vervuild Weet niet -> vraag 4 Vraag 3 Hoe weet u dat de lucht in Rotterdam (antwoord van vraag 2) is als / dan in andere grote steden? spontaan laten beantwoorden, dus niet oplezen Radio / Televisie Internet Krant / tijdschrift Eigen ervaring Anders, nl: Vraag 4 Wie zou er volgens u iets moeten doen aan de luchtvervuiling in Rotterdam? spontaan laten beantwoorden, dus niet oplezen Niemand Landelijke Overheid Gemeente Europa Bedrijfsleven Industrie 17
Automobilisten Burgers / bewoners Anders, namelijk:.. Weet niet Vraag 5 Weet u of de gemeente iets doet om de luchtvervuiling in Rotterdam te verminderen? Ja, doet iets Ja, doet niets -> vraag 7 Nee, weet niet -> vraag 7 Vraag 6 Wat doet de gemeente volgens u om de luchtvervuiling te verminderen? spontaan laten beantwoorden, dus niet oplezen Roetfilters op bussen RET 80 km zones op snelweg groene golf in de stad verkeersslang op basisscholen milieuvergunningen afgeven of weigeren gebruik openbaar vervoer stimuleren fietsgebruik stimuleren autogebruik ontmoedigen anders, namelijk:.. Vraag 7 spontaan laten beantwoorden, dus niet oplezen Weet u dat: alle bussen van de RET een roetfilter hebben? Ja / nee.er op grote delen van de snelwegen rond Rotterdam niet meer harder dan 80 km mag worden gereden? Ja / nee de gemeente groene golven heeft aangelegd Ja / nee dat er op basisscholen de zogenaamde actie verkeersslang wordt gehouden? Ja / nee ENQ: hierbij kunnen kinderen iets winnen als ze fietsend of lopend naar school komen. vraag 8 Heeft u zelf een idee hoe we in Rotterdam schonere lucht kunnen krijgen? Nee Ja namelijk: 18
Bijlage 2 Responsoverzicht telefonische deel onderzoek luchtkwaliteit Respons/non-respons 608 Niet gebruikt (geen contactpoging ondernomen) 162 Niet bereikt (wel geprobeerd te bellen) 178 Geslaagd 162 Technische non-respons 35 Non-respons 71 Totale technische non-respons 35 Nummer niet in gebruik 30 Taalproblemen 5 Totale non-respons 71 Te druk/geen tijd 8 Geen zin 41 Principieel 3 Wordt al zo vaak gebeld 1 Gezondheidsproblemen 2 Vindt zichzelf te oud 2 Onderwerp interesseert respondent niet 13 Weigering tussentijds/afgebroken interview 1 19
Bijlage 3 Antwoorden op vraag Heeft u zelf een idee hoe we in Rotterdam schonere lucht kunnen krijgen? Antwoorden (vooral) betrekking op autoverkeer Er kunnen meer 80-kilometerzones aangelegd worden. Er moet iets gedaan worden aan de uitstoot van auto's. Mensen er op attent maken dat het niet nodig is de motor van de auto onnodig te laten draaien. Op dieselauto's verplicht roetfilters toepassen. Minder gebruik van auto's door het bevorderen van beter openbaar vervoer. De benzine schoner maken. De wegen zijn in Nederland veel te smal dus verbreden. Het reguleren van vekeersstromen. Het terugdringen van uitlaatgassen. Alle auto's op waterstof laten rijden. Elke burger moet bewust zijn van de luchtkwaliteit. Je kunt bijvoorbeeld de auto laten staan en met het openbaar vervoer gaan. Mensen moeten minder de auto gebruiken en meer het openbaar vervoer. Door de auto te laten staan. Minder verkeer op de wegen en meer plaatsen waar geen auto's mogen komen. Minder gebruik van de auto. De gemeente Rotterdam moet iets doen zodat het autogebruik verminderd. Auto's moeten minder vervuilen door meer roetfilters op auto's plaatsen. Minder verkeer in de stad. Minder met de auto gaan. Minder auto's op de weg. Minder gebruik van auto's bevorderen. De rijkswegen verminderen en de auto's van een roetfilter voorzien. Het aantal auto's verminderen. De verontreiniging van auto's tegengaan. De gehele ring rond Rotterdam 80 km maken. Minder de auto gebruiken. Door roetfilters in personenauto's plaatsen. Mensen moeten meer de auto laten staan. Er moeten minder auto's rijden. Er moeten minder auto's komen of de auto's moeten schoner worden. Het instellen van een autovrije zondag. De auto meer laten staan. Op sommige plaatsen een autovrije zone maken. Meer de auto laten staan. De 80-kilometerzone afschaffen: Door die lange files doen de auto s er langer over om op de bestemmingsplek te komen waardoor ze ook langer hun motor aanhouden. Er moet gezorgd worden dat het verkeer door kan rijden. Alle auto's moeten roetfilters gebruiken. De mensen moeten minder de auto gebruiken. Meer op de fiets en minder auto's per gezin. Het aantal auto's per gezin verminderen. 21
Wat vaker de auto laten staan en het openbaar vervoer of de fiets pakken. De auto's de stad uit. Veel meer stimuleren dat automobilisten roetfilters aan schaffen. Alle dieselauto's moeten een filter aanschaffen. De personenauto s moet iets schoner en iets zuiniger worden. Minder auto's in de stad. Invoeren van de autoloze zondag. Door bij vervuilers filters aan laten brengen en zorgen dat er minder auto's gaan rijden. Minder auto gebruik en minder fabrieken. Minder auto's in combinatie met meer openbaar vervoer. Meer auto's op gas laten rijden. Auto's mijden uit de binnenstad. Alternatief voor benzine/diesel. Autogebruik verminderen. Minder auto rijden. Minder auto's. Minder auto's. Inlassen van autovrije dagen. Openbaar vervoer zou goedkoper moeten zijn. Minder auto's. Minder de auto gebruiken. Mensen overhalen om minder de auto te gebruiken. Meer de auto laten staan, dus meer openbaar vervoer en de fiets. Minder motorvoertuigen. Minder auto's en schonere auto's. Minder auto's in de binnenstad. Door minder auto's in de stad, door bedrijven buiten de stad te vestigen en meer fietsgebruik te stimuleren. Minder auto's gebruiken en meer fietsen. Inwoners van Rotterdam stimuleren milieu bewuster auto te rijden en thuis groene stroom gebruiken. Kosten voor autogebruik nog duurder maken. Autovrije zondag. Minder auto's bij kleinere afstanden, vaker de fiets of lopen. Minder automobilisten in de grote stad. Minder auto's, meer fietsen. Autovrije zondagen en gratis openbaar vervoer. Minder auto's: we moeten fietsen. Minder met de auto en vaker met de fiets of lopen. Minder de auto nemen. Op meer plaatsen (bijvoorbeeld op de Groene Kruisweg) zo'n groene golf invoeren. Bepaalde dagen autovrij. Automobilisten aanpakken dus ontmoedigen. Minder automobilisten. Er moeten meer gebruik worden gemaakt van de fiets en openbaar vervoer. Minder autogebruik. Aanpassen van benzine. Minder autoverkeer en alle auto's moeten filters komen. Verbod voor auto's. Het beperken van het autoverkeer. 22
Een autoverbod tussen de spitsuren. Antwoorden (vooral) betrekking op industrie De uitstootnormen voor de industrie aanpassen. Alle industrie plat gooien. Minder industriële gebieden en meer afsluiten/afschermen van industriële gebieden. Meer controle op bedrijven om te kijken of zij de milieuschriften naleven of overschrijden. Mochten ze overtreden: strengere sancties. Daarnaast bij de bouwschriften van gebouwen die nog gebouwd moeten worden extra streng controlere of ze aan de milieueisen voldoen.. De bedrijven moeten veel minder vuil afstoten. De industrie verplaatsen. Zorgen dat bedrijven minder vervuilend worden. De industrie aanpakken. Bij Pernis is het een grote ellende. Om de haverklap ontsnapt er wel een raar gas. Het is niet alleen slecht voor het milieu, maar ook voor de gezondheid van de mensen zelf. Bedrijven sluiten die enorme luchtvervuiling veroorzaken. Minder fabrieken. De fabrieken meer naar buiten (bij de Maas). De industrie moet er wat aan doen. Meer controle bij de Shell (Pernis). Auto ook een roetfilter en meer groen langs de snelweg. Alle fabrieken naar een industrieterrein. Fabrieken erop wijzen dat er minder uitstoot moet plaatsvinden, dus De fabrieken buiten drukke stad, minder auto's in de stad. Minder grote bedrijven / industrie. Minder bedrijven en bedrijven buiten de stad laten vestigen. Minder bedrijven in het centrum. Zorgen dat bedrijven roetfilters plaatsen zodat de uitstoot schoner wordt. Industrie niet zo dichtbij de stad. Industrie harder aanpakken. De fabrieken meer controleren. Meer programma's en acties, vooral tegen industrie. Meer controle op industrie. Industrie meer controleren en autovrije dagen invoeren. De industrie moet schoner worden. Er moet meer opgelet worden op de industrie. Minder industrieterreinen aanleggen of regelmatig controleren of ze voldoen aan de milieu eisen. Antwoorden (vooral) betrekking op groen Het aanleggen van meer groen. Meer bosjes en groen aanleggen. Er moeten meer groenvoorzieningen komen. Meer groenvoorzieningen aanleggen. Minder bouwen zodat er meer groen overblijft. 23
Meer bomen. in vergelijking met andere landen hebben we minder bomen. Dubbel meer bomen, meer zuurstof. Daarnaast minder auto's op benzine laten rijden en meer op ethanol. Antwoorden (vooral) betrekking op openbaar vervoer Het inzetten van waterbussen is een optie. Het openbaar vervoer gratis maken. Meer het openbaar vervoer gebruiken en minder de minder auto. Gratis openbaar vervoer om zo het autogebruik terug te dringen. Goedkoper openbaar vervoer Openbaar vervoer beter maken en vooral niet duurder. Beter openbaar vervoer: dus vaker busritten en meer busstations. Meer openbaar vervoer en minder auto's. Fabrieken sluiten --> andere alternatieven. Gratis openbaar vervoer. Meer met het openbaar vervoer reizen. Beter openbaar vervoer (gratis en meer). Openbaar vervoer goedkoper maken. Meer openbaar vervoer gebruiken. Openbaar vervoer gratis voor Rotterdammers. Beter / gratis openbaar vervoer. Vaker het openbaar vervoer nemen. Verkeer inperken en zorgen dat er meer gebruik wordt gemaakt van het openbaar vervoer (dus niet meer staken). Openbaar vervoer promoten. Mensen moeten meer met de openbaar vervoer en daarvoor moet het openbaar vervoer goedkoper worden gemaakt. Minder verkeer en meer met het openbaar vervoer. Zorgen dat mensen vaker het openbar vervoer of de fiets gebruiken. Om OV te stimuleren moet het niet duurder worden, maar eerder goedkoper of bijvoorbeeld in het weekend (1e in de maand) gratis. Openbaar vervoer gratis! Als het openbaar vervoer goedkoper zou zijn, is het aantrekkelijker voor de mensen. Veel gebruik maken van het openbaar vervoer en het openbaar vervoer goedkoper maken. Openbaar vervoer moet gratis worden zodat er minder automobilisten zijn, want zij vervuilen het milieu vooral. Minder benzine verbruiken door de benzine duurder te maken zodat mensen het openbaar vervoer gaan gebruiken. Openbaar vevoer moet gratis worden. Antwoorden (vooral) betrekking op fiets Veel meer lopen en gaan fietsen. betere fietspaden. De korte afstanden op de fiets afleggen. Iedere burger een gratis fiets geven. 24
Overig Meer fietsen. Meer fietsen. Burgers stimuleren om meer te gaan lopen en fietsen. Burgers continu overspoelen met spotjes, posters en flyers om de auto niet te gebruiken maar de fiets of openbaar vervoer!!! Meer lopen en vaker de fiets pakken. Meer de fiets pakken of lopen, minder auto's laten rijden op bepaalde tijden. Campagne starten om burgers te stimuleren om meer gebruik van de fiets/ret te maken ipv auto te pakken. Autogebruikers stimuleren om de fiets te pakken en erbij vertellen dat het gezonder en beter voor je lichaam is. Gemeente en bedrijven moeten samenwerken. Regels van de milieubescherming verscherpen. De mensen moeten eigen verantwoordelijkheid nemen om er iets er aan te doen. Uitgebreidere voorlichting wat je persoonlijk kunt doen voor schonere lucht. Zeker niet de kinderen belonen als ze lopend of met de fiets naar school gaan. Ik vind het raar dat zo iets wat eigenlijk normaal moet zijn beloond wordt. Het begint bij de mensen zelf en de gemeente moet dat gedrag meer controleren. Onderzoek doen naar alternatieve brandstof voor auto's (zoals waterstof). Alle kleine beetjes helpen. De verkeersmaatregelen dragen al een beetje bij, alhoewel sommige maatregelen juist een averechts effect hebben. Zo zijn sommige straten afgesloten voor ander verkeer dan het bestemmingsverkeer. Je moet dan een heel stuk omrijden en die wegen staan weer vol en dat is ook nadelig voor de lucht. Alle vrachtwagen dezelfde snelheid laten rijden, zodat ze elkaar niet hoeven in te halen. Iedereen moet meewerken met de maatregelen van de gemeente. Meer verbieden, strengere eisen stellen. Iedereen moet zich aan de regels houden! Regelgeving 25