Banksparen groeit door naar volwassenheid IG&H Consulting & Interim
Aanleiding: behoefte aan nader inzicht op de ontwikkelingen in de bankspaarmarkt Aanleiding onderzoek introductie banksparen Vanuit de behoefte om nader zicht te krijgen op de ontwikkelingen van banksparen, heeft IG&H in 2009 voor het eerst het bankspaaronderzoek uitgevoerd De vele enthousiaste reacties vanuit de markt hebben ons vervolgens gesterkt in ons voornemen om het onderzoek in 2010 te herhalen om zo vast te stellen of de trends die wij vorig jaar signaleerden zich doorzetten Net als vorig jaar hebben vrijwel alle bankspaaraanbieders meegedaan aan het onderzoek en kunnen we stellen dat een betrouwbaar beeld van de bankspaarmarkt kan worden gegeven Net als vorig jaar is de fiscale vermogensmarkt als context genomen voor een beschrijving van de ontwikkelingen op de bankspaarmarkt Nieuw dit jaar zijn de inzichten over de distributieverdeling, waarbij de centrale vraag is: wat is de distributieverdeling van bankspaarproducten over de verschillende distributiekanalen? Ingelegd kapitaal als uitgangspunt In deze gehele rapportage is het daadwerkelijk ingelegd kapitaal op de rekening/polis als uitgangspunt genomen Het ingelegd kapitaal is gebaseerd op bruto cijfers (koopsommen zijn dus niet in APE) Productie is gedefinieerd als ingelegd kapitaal op nieuw afgesloten rekeningen/polissen (dit is inclusief overhevelingen, bv. van expirerende polissen) Gepubliceerde cijfers met betrekking tot verzekeringsproducten zijn verrekend naar deze definitie / 2
Aanleiding: groot aantal marktpartijen heeft meegewerkt aan bankspaaronderzoek Deelnemers Aanbieders die niet hebben deelgenomen zijn o.a.: Allianz, Nationale Nederlanden / Westland Utrecht en Brand New Day Op basis van aanwezige informatie is een inschatting gemaakt van het saldo en de productie banksparen van deze overige partijen / 3
Inhoudsgave 1. Samenvatting 2. Introductie 3. Dynamiek in de markt 4. Resultaten 5. Conclusies en perspectief / 4
Introductie: managementsamenvatting Geconstateerde resultaten Nieuwe aanbieders hebben de bankspaarmarkt betreden, impact op de levenmarkt is merkbaar en de wetgever verruimt de mogelijkheden Ondanks populariteit is consument nog relatief onbekend met banksparen, de adviseur speelt een cruciale rol in de verkoop van bankspaarproducten Productie fiscale vermogensopbouw iets gekrompen ten opzichte van vorig jaar ( 3,2 mrd in de eerste helft van 2010 tegenover 3,3 mrd in de eerste helft van 2009), verzekeringsoplossingen dalen over de hele linie (van 2,3 mrd in de eerste helft van 2009 naar 2,0 mrd in de eerste helft van 2010) Explosieve groei productie hypotheeksparen van 58 miljoen in de eerste helft van 2009 naar 174 miljoen in de eerste helft van 2010, hypotheeksparen is nu de dominante productoplossing (69% van de totale productie) bij kapitaalopbouw voor hypotheekaflossing Saldo bancaire lijfrente groeit tot 3,4 miljard op 1/7/2010 ( 1,7 mrd op 1/7/2009); productie bancaire lijfrente stijgt licht (van 953 miljoen in de eerste helft van 2009 naar iets meer dan 1 miljard in de eerste helft van 2010) Aandeel opbouwproducten binnen de bancaire oude-dag oplossingen stijgt licht tot 57% en is substantieel hoger dan bij verzekeraars (36%), afbouwproducten (Direct Ingaande Lijfrente) worden nog steeds gedomineerd door verzekeraars (verzekeraars hebben een aandeel van 73% van de productie afbouw t.b.v. oude dag) Banksparen wordt voornamelijk door banken gedistribueerd; intermediair heeft echter distributieaandeel van circa 25% / 5
Inhoudsgave 1. Samenvatting 2. Introductie 3. Dynamiek in de markt 4. Resultaten 5. Conclusies en perspectief / 6
Productie in miljoen Introductie: verdere groei banksparen op markt fiscale vermogensopbouw Markt particuliere fiscale vermogensvorming Productie Fiscale Vermogensopbouw 1 (bruto productie op nieuw afgesloten rekeningen) Fiscale vermogensvorming 4000 3.262-1% 3.215 3000 T.b.v hypotheek T.b.v oude dag 2000 2.251-10% 2.035 Verzekeraar Hypotheekgebonden verzekeringen Hypotheeksparen Opbouw Afbouw 1000 Bancair 1.011 1.180 +17% Verzekeringen Bancair Uitgestelde lijfrente Bancaire lijfrente DIL Bancaire lijfrente 0 1e helft 2009 1e helft 2010 Groei productie banksparen zet zich door Uit de cijfers van 2009 bleek dat banksparen de neerwaartse trend van de fiscaal gefaciliteerde vermogensmarkt van de laatste 3 jaar had gebroken, deze breuk kwam met name voort uit de commerciële slagkracht van banken die het leeuwendeel van het volume realiseerden In de eerste helft 2010 is de productie banksparen verder gegroeid, terwijl de verzekeringsproductie is gedaald. De totale fiscale vermogensmarkt is licht gekrompen Naast een overzicht van het saldo en de productie banksapren zal in dit rapport ook aandacht besteedt worden aan de distributieverdeling van bankspaarproducten 1- Verzekeringsproductie bestaat uit productie hypotheekgebonden producten (exclusief risicopremies - geschat op 12% van de totale productie hypotheekgebonden verzekeringen) en de productie van uitgestelde lijfrente en DIL (bron: CVS productiestaten) Productie is gedefinieerd als ingelegd kapitaal op nieuw afgesloten contracten / 7
Inhoudsgave 1. Samenvatting 2. Introductie 3. Dynamiek in de markt 4. Resultaten 5. Conclusies en perspectief / 8
Dynamiek in de markt: spelers, levenmarkt en wetgeving zijn in beweging Nieuwe spelers in 2010 Concerns die (nog) niet vol inzetten op banksparen Levenmarkt krimpt sterk Spelers, levenmarkt en wetgeving in beweging De introductie van Brand New Day zorgde voor veel ophef, de frontale aanval strategie leidde tot veel discussie in de branche De levenmarkt kreeg, mede door het substitutie-effect van bankspaarproducten, zware klappen Er zijn twee nieuwe productmogelijkheden per 1 januari 2010, namelijk: Stamrechtsparen/stamrechtbanksparen: ontslagvergoedingen (ook wel gouden handdruk) kunnen ondergebracht worden op bankspaarrekeningen. ABN Amro en SNS Reaal kwamen als eersten met product speciaal voor ontslagvergoeding; voor de zomer van 2010 volgden Rabobank, Delta Lloyd en Ohra Uitvaartsparen/uitvaartbanksparen; op deze niche zijn nog geen aanbieders gevonden / 9
Marktontwikkeling: ondanks populariteit is consument nog relatief onbekend met banksparen, adviseur speelt cruciale rol Consument weet weinig van banksparen Consument wil banksparen ook via adviseur afsluiten Adviseur wijst consument op bankspaarmogelijkheid 100% 75% 50% 25% Zou u het product ook zonder adviseur online afsluiten? 94 90 91 100% 75% 50% 25% Wie heeft u gewezen op mogelijkheden banksparen? 5 22 73 13 11 41 46 29 60 0% 6 10 10 Hypotheken Online Pensioen (opbouw) Pensioen (afbouw) Adviseur 0% Hypotheken Pensioen Pensioen (opbouw) (afbouw) Adviseur Zelf uitgezocht Anders Toelichting Veiligheid, rente en belastingvoordeel zijn de meest genoemde voordelen door afsluiters van bankspaarproducten Consumenten die hypotheek willen afsluiten zijn slecht op de hoogte van banksparen; slechts twintig procent van de hypotheek-oriënteerders zegt bekend te zijn met de regeling banksparen De consument sluit bankspaarproducten dan ook voornamelijk af bij een adviseur, deze adviseur speelt ook een cruciale rol bij het wijzen op de bankspaar-mogelijkheden Bron: TNS Nipo, IG&H teamanalyse / 10
Inhoudsgave 1. Samenvatting 2. Introductie 3. Dynamiek in de markt 4. Resultaten 5. Conclusies en perspectief / 11
X mio Resultaten: aandeel bancaire productie groeit verder op stabiele markt fiscale vermogensopbouw 4000 3000 2000 1000 0 Productie markt fiscale vermogensopbouw 87 3.262-1% 3.215 1.449-14% 1.241 716 437 0% -12% +3% 718 450 556 516 +8% 58 174 +199% 1e helft 2009 1e helft 2010 76 Direct Ingaande Lijfrente (afb) Uitgestelde Lijfrente (opb) Hypotheekverzekeringen Bancaire lijfrente (afb) Bancaire lijfrente (opb) Hypotheeksparen Aandeel bancaire oplossingen groeit verder op stabiele markt voor fiscale vermogensopbouw De totale productie op de markt voor fiscale vermogensopbouw is 1% gedaald van 3,3 mrd in de eerste helft van 2009 naar 3,2 mrd in de eerste helft van 2010. Verdere groei van de fiscale vermogensmarkt is niet gerealiseerd. Dit komt onder andere door de nasleep van de woekerpolisaffaire en aanhoudende malaise op de huizenmarkt De productie van Direct Ingaande Lijfrente en hypotheekgebonden verzekeringen is sterk gedaald (14% respectievelijk 12%). Dit resulteert in een totale productiedaling van 10% voor verzekeringsoplossingen De bancaire productie is in totaal met 17% gestegen. Met name de productie van hypotheeksparen is sterk gestegen, de productie bancaire lijfrente opbouw en afbouw vertonen een relatief lichte stijging (8% respectievelijk 3%) Verzekeringsproducten Bancaire producten -10% +17% Bron: CVS productiestaten / 12
Resultaten: productieaandeel banksparen 6% hoger, sterke verschillen per deelmarkt Markt fiscale vermogensvorming Opbouw t.b.v woning Opbouw t.b.v oude dag Afbouw t.b.v oude dag 100% 75% 50% 25% 0% 88 12 2008 1e helft 2009 69 63 31 37 1e helft 2010 100% 75% 50% 25% 0% 91 8 60 40 2008 1e helft 2009 31 69 1e helft 2010 100% 75% 50% 25% 0% 83 17 2008 1e helft 2009 58 56 42 44 1e helft 2010 100% 75% 50% 25% 0% 91 9 2008 1e helft 2009 77 73 23 27 1e helft 2010 Op basis van productie Verzekeringen Bancair Bancaire producten zijn goed voor 37% van de productie in fiscale vermogensvorming en is dominant bij fiscale gefaciliteerde kapitaalopbouw ten behoeve van woning Bancaire productoplossingen hebben de eerste helft van 2010 een aandeel van 37% van de totale productie fiscaal gefaciliteerde vermogensvorming. Dit is een stijging van 6% ten opzichte van de eerste helft van 2009 Met name de opbouw t.b.v woning wordt sterk door bancaire oplossingen gedomineerd (69%), afbouw t.b.v de oude dag (Direct IngaandeLijfrente) wordt verzekeringsoplossingen gedomineerd (aandeel van 73%) Productie weergegeven als inleg op nieuwe (dat jaar afgesloten) contracten Als verzekeringsproductie opbouw t.b.v woning is de productie van hypotheekgebonden producten meegenomen, exclusief geschatte risicopremies (bron: CVS productiestaten) Als verzekeringsproductie opbouw / afbouw t.b.v oude dag is de productie van uitgestelde lijfrente en DIL meegenomen (bron: CVS productiestaten)
Miljoenen Miljoenen Miljarden Focus op hypotheken: explosieve groei productie hypotheeksparen in stabiele hypotheekmarkt Saldo hypotheeksparen....en productie groeien......in stabiele hypotheekmarkt Saldo bancair hypotheeksparen Productie bancair hypotheeksparen Productie hypotheekmarkt 750 300 60 500 200 40 250 0 578 139 27 Eind 2008 1e helft 2009 1e helft 2010 100 0 27 58 174 2e helft 2008 1e helft 2009 1e helft 2010 20 0 49 31 30 2e helft 2008 1e helft 2009 1e helft 2010 Hypotheeksparen sterk gegroeid in stabiele hypotheekmarkt Het saldo hypotheeksparen is fors gegroeid, van 139 miljoen in eerste helft van 2009, tot circa 578 miljoen in de eerste helft van 2010. De productie is gestegen van 58 miljoen in de eerste helft van 2009 tot 174 miljoen in de eerste helft van 2010. Door deze sterke stijging (en sterke daling van de verzekeringsproducte van 87 naar 76,5 mio) is het aandeel banksparen sterk gestegen naar 69% Belangrijke reden hiervoor is dat er in 2010 enkele aanbieders op de markt zijn bijgekomen en, zoals later zal blijken, doordat het intermediair ook een significant aandeel in de bankspaarproductie hebben verkregen Bron: hypotheekmarkt - Kadaster / 14
Miljoenen Miljoenen Focus op oude dag: saldo bancaire lijfrente groeit richting de 3,5 miljard in de eerste helft van 2010; productie stijgt licht Saldo bancaire lijfrente Productie bancaire lijfrente 4.000 3.442 2.000 3.000 2.000 1.000 0 1.490 1.662 745 678 1.952 321 918 357 Eind 2008 1e helft 2009 1e helft 2010 1.500 1.000 500 0 953 1.006 678 437 450 321 357 516 556 2008 1e helft 2009 1e helft 2010 Afbouw Opbouw Eerste helft 2010 is saldo bancaire lijfrente gestegen tot bijna 3,5 miljard, productie stijgt licht Op 1/7/2009 is het saldo bancaire lijfrente circa 1.662 miljoen, in de eerste helft van 2010 is het saldo gegroeid naar 3.442 miljoen Ook de productie bancaire lijfrente is gestegen van 953 miljoen de eerste helft van 2009 naar 1.006 miljoen in de eerste helft van 2010 N.B. Voor zowel verzekeraars als banken geldt dat een groot deel van de productie bestaat uit verleningen van expirerend kapitaal / 15
Focus op oude dag: aandeel opbouw van bancaire productoplossingen neemt iets toe en is hoger dan bij verzekeraars Productieaandeel Productieaandeel Aandeel opbouw/afbouw banksparen 2008-2010 Aandeel opbouw/afbouw bank vs verzekeraar 1 e helft 2010 100% 100% 75% 47 46 43 75% 43 64 50% 50% 25% 53 54 57 25% 57 36 0% 2008 1e helft 2009 1e helft 2010 0% Bank Verzekeraar Afbouw Opbouw Aandeel opbouw producten bij bancaire pensioenoplossingen structureel hoger dan bij verzekeraar Het aandeel opbouw bij bancaire pensioenoplossingen is structureel boven de 50% Bij verzekeraars is het aandeel opbouw 36%, het aandeel afbouwproducten is 64%. De relatief sterke positie van de verzekeraars op de markt van afbouwproducten wordt o.a. veroorzaakt door de aanwezigheid van een levenslange variant, waarvoor geen bancair alternatief bestaat Bron: CVS productiestaten / 16
Distributie: banksparen wordt vooral door banken gedistribueerd; intermediair heeft circa 25% distributieaandeel Totale saldo: 4,0 mrd Distributie markt fiscale vermogensopbouw Saldo hypotheeksparen: 0,6 mrd Distributie hypotheeksparen Saldo bancaire lijfrente: 3,4 mrd Distributie Bancaire lijfrente 27% 1% 23% 0% 28% 2% 71% 77% 70% Bancair Intermediair Direct Bancaire distributiekanaal dominant, intermediair distributieaandeel banksparen is circa 25% Het bancaire distributiekanaal is dominant op de bankspaarmarkt Wel verkopen ook steeds meer intermediairs banksparen, het aandeel banksparen dat is afgesloten via het intermediair is circa 25% (op basis van ingelegd saldo) / 17
Inhoudsgave 1. Samenvatting 2. Introductie 3. Dynamiek in de markt 4. Resultaten 5. Conclusies en perspectief / 18
Conclusies & perspectief: verdere groei aandeel banksparen nog mogelijk, echter verzekeraar heeft nog een aantal sterke troeven in handen Ontwikkeling fiscale vermogensmarkt in het algemeen Toekomstvisie In de fiscale vermogensmarkt zijn er twee carriers om vermogen op- of af te bouwen: een bankspaarrekening of een polis. Geen van deze twee is categorisch beter dan de andere Groei van de markt voor fiscale vermogensopbouw is mogelijk bij het aantrekken van de hypotheekmarkt (impact is gering door het relatief kleine aandeel vermogensopbouw t.b.v. woning) Een verlaging van het aandeel aflosvrij en een steeds grotere behoefte aan zekerheid en opbouw (zowel bij de consument als bij de kapitaalverstrekker). De huidige onzekerheid omtrent collectief pensioen en verlaging van uitkeringen kan leiden tot het extra individueel bijsparen in de derde pijler De mate waarin opgebouwd fiscaal gefaciliteerd kapitaal expireert heeft een grote impact op de productie, voorspellingen over het jaarlijks expirerende kapitaal zijn echter niet voorhanden Ontwikkeling banksparen Verdere opname van banksparen door het intermediair. Een deel van het intermediair heeft banksparen al in het assortiment opgenomen. Dit aandeel kan in de toekomst verder groeien (ook onder invloed van groei van nietprovisiegedreven beloning) Mede gedreven door BASEL III gaan banken verder op zoek naar bankspaargelden. Mogelijkheden zijn er want de pensioengaten zijn groot en banken kunnen met focus en distributiekracht spaargelden de fiscale vermogensmarkt in trekken Aanpassingen productassortiment door verzekeraars Verzekeraars zetten in op USP s (e.g. garantie) Sterke positie verzekeraars binnen intermediairkanaal dat verantwoordelijk is voor een belangrijk deel van de adviezen op de fiscale vermogensmarkt Kunnen pro-actief gebruik maken van goede positie voor toegang tot expirerend kapitaal. Dit door retentieprogramma s en scherpe proposities aan onder de aandacht te brengen van bestaande klantenbase / 19
Conclusie & perspectief: op weg naar aandeel van circa 45% voor bancaire oplossingen? Potentie van aandeel 45% voor bancaire oplossingen lijkt mogelijk Het aandeel bancaire producten op de markt van fiscale vermogensvorming is gestegen tot circa 37% in de 1 e helft van 2010. In het IG&H bankspaarrapport van 2009 is de verwachting uitgesproken van een aandeel van 42% van de bancaire oplossingen over geheel 2010. Gezien de remmende groei van de bancaire lijfrente wordt dit waarschijnlijk iets lager. Bij aanhoudende groei in de tweede helft van 2010 zou het aandeel voor geheel 2010 rond de 39% komen te liggen Indien deze groei zich ook in 2011 kan voortzetten is een aandeel van 45% voor bancaire oplossingen eind 2012 haalbaar. 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Aandeel bancair / verzekeraar markt particuliere fiscale vermogensvorming 2007 2008 1e helft 2009 1e helft 2010 2e helft 2010 2011 2012 Verzekeraar Bancair Inschatting na 1/7/2010 Bron: CVS productiestaten / 20
Vragen en informatie Bouwe Kuik Senior Manager E-mail: b.kuik@igh.nl Rob de Jong Senior Consultant E-mail: r.dejong@igh.nl IG&H Consulting & Interim is een onafhankelijk bedrijf in consultancy en interim management met 150 gedreven professionals. De missie van IG&H is het daadwerkelijk realiseren van de strategische agenda van haar klanten. Daartoe is IG&H gespecialiseerd in het effectief verbinden van markt en operatie. IG&H consultants zijn stuk voor stuk insiders in de sector waarin zij werkzaam zijn en kenmerken zich door een no-nonsense mentaliteit, authenticiteit, materiedeskundigheid en betrokkenheid. IG&H Consulting & Interim is voornamelijk actief in Financial Services, Health, Industry, Consumer & Retail en Logistics. IG&H Consulting & Interim Vijzelmolenlaan 10-18 Postbus 572 3440 AN te Woerden Telefoon: (0348) 496 300 Fax: (0348) 496 399 E-mail: algemeen@igh.nl Internet: www.igh.nl / 21
Profiel IG&H Ons profiel: business sensitiviteit én realisatiekracht Ruim 20 jaar professional services Consulting Interim Management Circa 150 betrokken professionals Uniek specialisme Make strategy work! op basis van: sectorspecialisme vergaande realisatiekracht multidisciplinaire consultants Kernwaarden verankerd in IG&H s DNA: pragmatisch betrokken uitdagend respectvol onafhankelijk Onze visie: alignment en executie maken het verschil Marktleiderschap behalen is hooguit 10% strategie en zeker 90% executie Langjarig marktsucces vereist koersvastheid en alignment tussen strategie en organisatie- DNA: a True North Complexiteitsreductie is cruciaal om strategische transformaties te laten slagen Strategische executie vraagt om frequente kleine stappen en geen megalomane veranderprogramma s: continu verbeteren Winnende organisaties kenmerken zich door dienend leiderschap, ondernemende medewerkers en een clock building filosofie Deze inzichten zijn volledig doorvertaald in onze werkwijze: Make strategy work! Ons domein en expertise: make strategy work! Realiseren van de board agenda door te ondersteunen bij 2 grote uitdagingen: alignment tussen markt en operatie transformeren van strategie naar executie / 22
IG&H en Banksparen: een logische combinatie Bewezen competenties bij introductie Uniek track record: bij verschillende top 5 banken betrokken geweest bij introductie banksparen in verschillende rollen strategie- en propositieontwikkeling programmamanagement implementatiemanagement inhoudelijk expert ketenmanagement Vanuit combinatie bancaire- en verzekeringskennis IG&H al 20 jaar actief in de markt van fiscale vermogensvorming diepgaand sectorkennis en gevoel, kennis uit bancaire en verzekeringswereld maakte vliegende start mogelijk IG&H bankspaaronderzoek heeft kennisvoorsprong verder uitgebouwd Uw partner bij verdere uitbouw 1. Inpassen banksparen in concern strategie en assortiment logica en samenhang in assortiment voor klant en business partners distributie en bediening: vergroten marktbereik door selectieve distributie 2. Legacy transformatie leven / Lean in de druk van de lancering zijn work-arounds en suboptimalisaties doorstaan IG&H s unieke Lean six sigma kennis en best pratice model helpen u doorlooptijd en kosten sterk te reduceren 3. Doorontwikkelen bankspaarproposities doorontwikkeling naar (doelgroep) proposities diepgaand sectorkennis en -gevoel veel gevoel voor end-to-end processen multidisciplinaire consultants / 23
Banksparen groeit door naar volwassenheid IG&H Consulting & Interim