De Meerjarige aanvullende uitkering 2013 t/m 2015 Utrecht, 12 februari 2013 Martin Heekelaar, tel 06-23152767 Ad Baan, tel 06-55364740 1
Gemeenten kunnen (feitelijk: moeten) een MAU aanvragen als: Voldoen aan referte-eis Aantal inwoners meer dan 25.000 I.g.v. gemeentelijke herindeling: redelijke inschatting van budget en uitgaven (optelsom van budget en uitgaven oorspronkelijke individuele gemeenten) 2
Gemeenten kunnen een verkorte aanvraag indienen als: Ze een MAU moeten/kunnen aanvragen Meerjarig tekort is voor 5% of minder het gevolg van een verdeelstoornis (tool op internet) Aannemelijk dat het tekort niet meerjarig is (tekort zakt in de komende drie jaar tot onder de 2,5%) Vooraf overleggen met de Toetsingscommissie 3
Aanvraag Laten zien dat je aan de voorwaarden voor een MAU-aanvraag voldoet Analyse van de oorzaken van het meerjarig tekort Overzicht met genomen maatregelen en te nemen maatregelen gericht op beleid en uitvoering Beschrijving van de wijze waarop gestuurd wordt Onderbouwing dat het tekort meerjarig is Document waaruit blijkt dat de gemeenteraad is geïnformeerd 4
Analyse meerjarig tekort (budget minus uitgaven) Zijn de uitgaven te hoog of is het budget te laag? Meerjarig verloop uitgaven Gemiddelde uitkering Volume (bijstandsdichtheid) Samenstelling bestand Gemeentelijk aandeel in de macro-uitgaven Opvallende knikken in het verloop Verloop t.o.v. NL, regio en referentiegemeenten Meerjarig verloop budget I-deel Verhouding t.o.v. uitgaven Gemeentelijk aandeel Opvallende knikken in het verloop Verdeelstoornis? 5
Ontwikkeling bijstandsdichtheid 6
Gemeentelijk uitgavenaandeel versus budgetaandeel 7
Sprake van een verdeelstoornis? In hoeverre is objectief verdeelmodel van toepassing? Zijn er relevante objectieve factoren die niet in het objectief verdeelmodel zitten? (bv institutionele huishoudens, studenten, gezondheid, grensgemeente) Zijn er nog niet ontdekte relevante objectieve factoren? Kwalitatieve, niet meetbare factoren 8
Wat gaat het tekort in de toekomst doen ofwel: is er sprake van een meerjarig tekort? Wat gaan de uitgaven doen? Volgen het landelijk verloop? (zie rijksbegroting) Verloop wijkt af van het landelijke? Wat gaat het budget doen? Gemeentegrootte is relevant (historisch versus objectief) Budget trekt naar uitgaven toe bij groot historisch aandeel (kleinere gemeenten) Wat doet het objectieve aandeel? Ontwikkel scenario s (en maak vervolgens een keuze) 9
Voorbeeldscenario 1: uitgaven nemen toe volgens bestaande trend 10
Voorbeeldscenario 2: uitgaven volgen de raming in de rijksbegroting 11
Genomen en te nemen maatregelen Gericht op verlaging bijstandsuitgaven Volume en gemiddelde uitkering Bestandsanalyse en maatregelen naar aanleiding daarvan Poort, handhaving en re-integratie Maatregelenbeleid en ontheffingen Terugvordering en verhaal 12
Sturing De juiste doelstellingen, focus op laag volume en lage uitgaven Planning en control cyclus Sturingsconcept Managementrapportages, dashboards e.d. 13
Wat levert de MAU op? Gedeeltelijke compensatie van meerjarige tekorten Belangrijke inzichten door stevige analyse van beleid, uitvoering en resultaten Oordeel over beleid en uitvoering Wetenschap dat beleid en uitvoering op peil moeten blijven; MAU is niet onvoorwaardelijk Bron: Oscar van der Meulen 14
Succesfactoren Gemeentelijk beleid en uitvoering moeten op orde zijn Op tijd beginnen met de aanvraag Goede analyses: niet veel, wel juist en scherp Voldoende capaciteit Bron: Oscar van der Meulen 15
BIJLAGEN 16
Verdeelkenmerken objectief verdeelmodel Lage inkomens 15-64 jaar (% van huishoudens 15-64 jaar met inkomen) Eenouderhuishoudens 15-44 jaar (% van huishoudens 15-64 jaar) Arbeidsongeschiktheidsuitkeringen (% van inwoners 15-64 jaar) Totaal allochtonen 15-64 jaar (% van inwoners 15-64 jaar) Laag opgeleiden 15-64 jaar (% van inwoners 15-64 jaar) Huurwoningen (% van het totaal aantal woningen) Regionaal klantenpotentieel (in % van het aantal inwoners) Inwoners in stedelijk gebied (% van inwoners) Werkzame beroepsbevolking op COROP -niveau (% beroepsbevolking) Banen handel en horeca in COROP-regio (% van totaal aantal banen) Procentuele banengroei in COROP-regio Aantal banen in COROP-regio (% van totale beroepsbevolking) Gemiddelde jaarlijkse bevolkingsgroei 15-64 jaar 17
Objectieve MAU-variabelen (bron: verkenning verdeelmodel inkomensdeel WWB 2014) Demografische factoren 2011 2011 2009 2009 Onderzocht Significant Onderzocht Significant Definitie (indien niet blijkt uit de naam) Studenten Ja Ja Ja Ja Percentage HBO & WO studenten van bevolking 15-64 jaar Inwoners in WIJ-leeftijd Ja Ja Nee Percentage inwoners met leeftijd tussen 16-27 jaar Gemiddelde leeftijd bewoners (15-64 jaar) Ja Ja Nee Middelbare scholieren Ja Ja Nee Aantal leerlingen middelbare school als percentage van totale bevolking Niet westerse allochtonen Ja Nee Ja Ja Aandeel niet westerse allochtonen in bevolking 15-64 Westerse allochtonen Ja Nee Ja Ja Aandeel westerse allochtonen in bevolking 15-64 Allochtonen, Marokkanen Nee Ja Nee Aandeel Marokkanen in bevolking 15-64 Allochtonen, Turken Nee Ja Nee Aandeel Turken in bevolking 15-64 Allochtonen, Surinamers Nee Ja Nee Aandeel Surinamers in bevolking 15-64 Allochtonen, Antillianen Nee Ja Nee Aandeel Antillianen in bevolking 15-64 Aandeel 45-64 jaar in beroepsbevolking Ja Nee Ja Nee Aandeel 55-64 jaar in beroepsbevolking Ja Nee Nee Aandeel 45-54 jaar in beroepsbevolking Ja Nee Nee Mutatie in bevolking van 20-30 jarigen Ja Nee Nee De groei in het percentage inwoners in leeftijdsklasse 20-30 in 2010 t.o.v. 2005 Aandeel VMBO'ers t.o.v. scholieren Ja Nee Nee Krimpende bevolking Ja Nee Ja Ja Dummy als bevolkingsgroei zoals in het verdeelmodel SZW kleiner is dan -0,5% Groeiende bevolking Ja Nee Nee Dummy als bevolkingsgroei zoals in het verdeelmodel SZW groter is dan 0,5% Echtscheidingen Nee Ja Nee Migratie uit de gemeente Ja Ja Nee Vertrek uit de gemeente, als % van totale bevolking Hoogopgeleiden in beroepsbevolking Nee Ja Nee % hoogopgeleiden in de beroepsbevolking Bron 18
Objectieve MAU-variabelen vervolg Sociaal economische factoren Achterstandswijken Ja Ja Ja Ja Aantal inwoners in achterstandswijk als percentage van totaal aantal inwoners. Of een wijk een achterstandswijk is, wordt bepaald door het percentage huishoudens met laag inkomen in de wijk, het percentage niet-westerse allochtonen, het percentage huurwoningen en stedelijkheid APEmaat, o.b.v. gegevens Goedkope woningen Ja Ja Ja Ja Woningen met WOZ waarde t/m 100.000 euro als percentage van totaal aantal woningen Personen in institutioneel huishouden Ja Ja Ja Ja aandeel personen van 15-64 jaar in institutionele huishoudens t.o.v. aantal personen in huishoudens 15-64 jaar Segregatie lage inkomens Ja Nee Ja Ja Verschil in percentage huishoudens met een laag inkomen, naar wijken van de gemeente APEmaat, o.b.v. gegevens Asielzoekerscentra Ja Nee Ja Nee Dummy als er een asielzoekerscentra in de gemeente is COA Sociale huurwoningen Ja Nee Ja Nee Aandeel sociale huurwoningen t.o.v. totale woningen Vrom (2009), (2011) Goedkope huurwoningen Nee Ja Nee Aandeel goedkope huurwoningen t.o.v. totaal aantal huurwoningen Industrieel verleden Ja Nee Ja Nee % Banen in de industrie in 1930 Centrumgemeente voor maatschappelijke opvang Ja Nee Ja Nee Dummy voor gemeenten die centrumgemeente zijn VNG Arbeidsmarktfactoren Niet-werkende werkzoekenden Ja Ja Nee Percentage NWW-ers t.o.v. bevolking 15-64 UWV, Banengroei (ruimtelijk gemeten) Ja Ja Ja Nee Banengroei gewogen COROP (zie rapport "Onderzoek verdeelmodel WWB 2010) CBS, SSB Banen, GBA, SSB Zelfstandi gen, Banen industrie Ja Ja Ja Nee Percentage banen in industriële sector 19
Objectieve MAU-variabelen vervolg Netto participatie bevolking 15-64 jaar Ja Nee Nee Netto participatie vrouwen Ja Nee Ja Ja Kansen op de arbeidsmarkt voor laagopgeleiden Ja Nee Ja Ja Zie rapport "Onderzoek verdeelmodel WWB 2010" CBS, SSB Banen, GBA, SSB Zelfstandi gen, SSB WWB Banen handel horeca (ruimtelijk gemeten) Ja Nee Ja Ja Zie rapport "Onderzoek verdeelmodel WWB 2010" CBS, SSB Banen, GBA, SSB Zelfstandi gen, Mutatie niet-werkende werkzoekenden Ja Nee Nee De groei in het percentage NWW ers 2010 t.o.v. 2005 UWV Vacatures voor laagopgeleiden Ja Nee Nee Per hoofd van de beroepsbevolking Korte WW-rechten Ja Nee Ja Ja Gemiddelde maximale WW-duur van WW'ers in gemeente UWV, WWregistratie Inwoners met WW-uitkering Ja Nee Nee Aandeel mensen in de WW t.o.v. bevolking 15-64 jaar UWV, Instroom WW-uitkering Ja Nee Nee Aandeel mensen dat instroomt in de WW t.o.v. bevolking 15-64 jaar UWV, Banen in diverse sectoren Ja Nee Ja Nee Percentage banen in diverse sectoren. Alle sectoren beschikbaar bij CBS zijn meegenomen Vestigingen in diverse sectoren Ja Nee Nee Percentage vestigingen in diverse sectoren. Alle sectoren beschikbaar bij CBS zijn meegenomen Vacatures per 100 banen Nee Ja Nee Werkzame beroepsbevolking Nee Ja Nee Banen per hoofd beroepsbevolking Nee Ja Nee Gezondheidsfactoren Mortaliteit 15-64 jaar Ja Nee Ja Ja Gestandaardiseerde mortaliteit 20
Objectieve MAU-variabelen vervolg Percentage rokers Ja Nee Nee Percentage drinkers Ja Nee Nee Percentage personen met ondergewicht Ja Nee Nee Percentage personen overgewicht Ja Nee Nee Percentage personen met hoge bloeddruk Ja Nee Nee Verslaafden Nee Ja Nee % verslaafden in beroepsbevolking Ladis Geografische factoren Grensgemeente België Ja Ja Ja Nee Grensgemeente Duitsland Ja Ja Ja Nee Grensgemeente Ja Nee Ja Nee 21