XXX e POSTUNIVERSITAIRE CYCLUS WILLY DELVA 2003-04 LEVENSLANG EN VERDER: Familiale vermogensplanning in de 21ste eeuw Van 22 januari tot 24 maart 2004 te Antwerpen en Gent Gandaius Permanente vorming
XXX e POSTUNIVERSITAIRE CYCLUS WILLY DELVA LEVENSLANG EN VERDER. FAMILIALE VERMOGENSPLANNING IN DE 21STE EEUW De postuniversitaire cyclus Willy Delva biedt juristen reeds dertig jaar lang de kans toelichting te krijgen bij en inzicht te verwerven in een brede waaier rechtsdomeinen, die steeds aan evolutie en verandering toe zijn. Telkens werd gekozen voor thema's met hoge actualiteitswaarde. Permanente vorming en levenslang leren was het doel, lang voor dit modewoorden werden. In deze jubileumeditie staat opnieuw de familie centraal, het interesseveld bij uitstek van wijlen professor Willy Delva, naar wie deze cyclus is genoemd. Het zal meer precies gaan over familiale vermogensplanning. De nieuwe zorg van ouders in de 21ste eeuw is hoe op een goed geplande en fiscaal-vriendelijke manier reeds tijdens hun leven de overdracht van het gezinsvermogen naar de volgende generatie te organiseren. Hoe dit realiseren blijkt een weg te zijn met vele valkuilen. Aan de notarissen, advocaten, bankiers, magistraten... die steeds meer en meer met diverse aspecten van familiale vermogensplanning worden geconfronteerd, wordt de gelegenheid geboden een overzicht te krijgen van de problematiek in zijn geheel. Gespreid over zeven sessies zullen de beginselen en de actuele ontwikkelingen in deze materie toegelicht worden over de grenzen van de verschillende relevante rechtstakken heen ( familiaal vermogensrecht, zakenrecht, vennootschappen- en rechtspersonenrecht, fiscaal recht, IPR...) ook met oog voor moeilijke gezinssituaties (hersamengestelde gezinnen, families met gehandicapte gezinsleden). De benadering is praktijkgericht, maar met een degelijke wetenschappelijke onderbouw. Daarom werd naast op academici, ook beroep gedaan op praktijkjuristen met ruime ervaring in deze materie. De Cyclus Willy Delva is traditioneel een interuniversitair gebeuren. Naast de structurele samenwerking tussen GANDAIUS Permanente Vorming van de Gentse rechtsfaculteit en het Centrum voor Beroepsvervolmaking in de Rechten van de Universiteit Antwerpen (CBR), verlenen ook academici van de verschillende Vlaamse rechtsfaculteiten hun medewerking aan deze lessenreeks. Het programma van deze dertigste editie werd uitgewerkt door de professoren Jan Bael (Universiteit Gent), Herman Braeckmans (Universiteit Antwerpen), Bruno Peeters ( Universiteit gent), Mieken Puelinckx-Coene (Universiteit Antwerpen) en Annelies Wylleman (Universiteit Gent) in overleg met de stuurgroep Willy Delva. De organisatie van de cyclus berust te Gent bij GANDAIUS Permanente Vorming van de Universiteit Gent (Prof. H. Bocken, P. Ponsaers, L. Veny, M. Tison en P. Taelman, directeur) en te Antwerpen bij het Centrum voor Beroepsvervolmaking in de Rechten (CBR).
PROGRAMMA SESSIE 1 GENT: DONDERDAG 22 JANUARI 2004 ANTWERPEN: MAANDAG 26 JANUARI 2004 Civielrechtelijke hinderpalen bij familiale vermogensplanning 17.30 uur Inbreng en inkorting anders bekeken - een kritische analyse met de schenking van vennootschapsaandelen als leidraad Dr. Johan Du Mongh, Advocaat te Antwerpen 19.15 uur Erfovereenkomsten Dhr. Johan Verstraete, Notaris te Sint-Niklaas Overeenkomsten over niet opengevallen nalatenschap: ontleding van het begrip - onderscheid met de geldige bedingen "post mortem" - de erfovereenkomsten in verkoopakten, huurovereenkomsten, schenkingsakten, contractuele erfstellingen, ouderlijke boedelverdelingen, verdelingsakten, huwelijkscontracten, regelingsakten EOT, vennootschapsakten. SESSIE 2 GENT: DONDERDAG 29 JANUARI 2004 ANTWERPEN: MAANDAG 2 FEBRUARI 2004 Civielrechtelijke hinderpalen bij familiale vermogensplanning (vervolg) 17.30 uur Valkuilen van het schenkingenrecht Prof. dr. Mieken Coene, Hoogleraar Universiteit Antwerpen Schenkingen worden, vooral om fiscale redenen, meer en meer gezien als dé geschikte instrumenten voor familiale vermogensplanning. Nochtans heeft schenken in de regel een onmiddellijke en onvoorwaardelijke vermogensoverdracht t.v.v. de begiftigde tot gevolg, wat door de schenker (schenkende ouder) niet steeds wordt gewenst. Die wil meestal t.a.v. de geschonken goederen nog enige zeggenschap tijdens zijn leven behouden, verhinderen dat ze in ongewenste handen komen, hun lot bepalen bij (voor)overlijden van de begiftigde, er de inkomsten blijven van genieten... Bedingen van modaliteiten lijkt dan de oplossing. Nagegaan wordt welke modaliteiten geldig bij schenkingen kunnen bedongen worden en hoe kan bewezen worden dat inderdaad aan de schenking modaliteiten verbonden werden. 19.15 uur Zakenrecht en familiale vermogensplanning: "Knelpunten van vruchtgebruik, erfpacht en opstal." Prof. dr. Vincent Sagaert, Docent Universiteit Antwerpen, plaatsvervangend docent K.U.Leuven, advocaat te Brussel In deze voordracht wordt nagegaan welke grenzen en mogelijkheden het zakenrecht biedt voor een familiale vermogensplanning. De nadruk wordt gelegd op drie zakelijke rechten die daarvoor een bijzonder nut vertonen: recht van vruchtgebruik, recht van erfpacht en recht van opstal. Het is de bedoeling om, met het oog op een optimalisering van de vermogensplanning, de nog steeds hangende knelpunten van deze eeuwenoude zakelijke rechten inhoudelijk toe te lichten, en de verschillen tussen deze zakelijke rechten scherper te stellen. SESSIE 3 GENT: DONDERDAG 5 FEBRUARI 2004 ANTWERPEN: MAANDAG 9 FEBRUARI 2004 17.30 uur Beschouwingen, denkpistes en valkuilen van de successierechten bij familiale vermogensplanning Prof. dr. Nico Geelhand de Merxem, Docent Universiteit Gent, kandidaat-notaris te Antwerpen Successierechtelijke beschouwingen, denkpistes en valkuilen bij de verschillende aspecten van de civielrechtelijke vermogensplanning (de reserve, de erfovereenkomsten, schenkingen, constructies met vruchtgebruik, successieplanning en hersamengestelde gezinnen en successieplanning in families met gehandicapte gezinsleden, grensoverschrijdende aspecten).
PROGRAMMA 19.15 uur Fiscale aspecten van vruchtgebruik, opstalrecht en erfpacht Dhr. Jan Verhoeye, Gastdocent Universiteit Gent De figuren vruchtgebruik, recht van opstal en erfpacht zijn de laatste tientallen jaren bij ondernemers flink in de aandacht gekomen voor het aanhouden van al dan niet gebouwde onroerende goederen. Zowel op het vlak van B.T.W. als binnen het W.I.B. 1992 menen zij daar hun voordeel mee te kunnen doen. In de bijdrage wordt een antwoord gegeven op de vraag welke fiscale voordelen het gebruik van deze figuren kan inhouden. Maar tevens wordt op de nadelen en gevaren gewezen. Bij recht van opstal en erfpacht wordt de beëindiging ervan speciaal belicht samen met de criteria die de fiscus kan hanteren om de constructie te toetsen. Bij vruchtgebruik zal nagegaan worden welke middelen de fiscus heeft om deze figuur te bestrijden. SESSIE 4 GENT: DONDERDAG 12 FEBRUARI 2004 ANTWERPEN: DINSDAG 17 FEBRUARI 2004 17.30 uur Aandachtspunten bij planning in hersamengestelde gezinnen Prof. dr. Annelies Wylleman, Docent Universiteit Gent, geassocieerd notaris te Sleidinge Familiale vermogensplanning in hersamengestelde gezinnen vergt een aangepaste aanpak. Daarbij is het niet altijd gemakkelijk en mogelijk de wensen van de partners in verband met hun wederzijdse bescherming te verzoenen met verzuchtingen van gelijke behandeling van hun respectievelijke afstammelingen. In deze bijdrage worden de knelpunten geanalyseerd en mogelijke oplossingen belicht. Niet alleen de erfrechtelijke en huwelijksvermogensrechtelijke problematiek maar ook deze in verband met levensverzekeringscontracen en andere contractuele regelingen komt daarbij ter sprake. 18.15 uur Planning in families met gehandicapte gezinsleden Prof. dr. Jan Bael, Docent Universiteit Gent, notaris te Gent Bij de planning van de nalatenschappen van de ouders van een mentaal gehandicapt kind stellen zich een aantal specifieke problemen, zoals het probleem dat het gehandicapte kind niet zelf kan bepalen aan wie zijn nalatenschap, deels bestaande uit goederen afkomstig van de ouders, zal toekomen, en het probleem dat het mentaal gehandicapte kind niet zelf zijn vermogen kan beheren, en dus ook niet de vermogensbestanddelen bekomen van de ouders. Onder meer stelt zich ook de vraag in welke mate de omvang van het vermogen van de gehandicapte een invloed zal hebben op het bedrag van de tegemoetkomingen vanwege de overheid. De ouders vrezen vaak dat wanneer hun gehandicapte kind erft, dit een negatieve invloed zal hebben op het bedrag van die sociale tegemoetkomingen. Bij de planning van de nalatenschappen van ouders met een mentaal gehandicapt kind, vormt het voorbehouden erfdeel van het mentaal gehandicapte kind vaak op het eerste zicht een onoverkomelijke hinderpaal voor de uitwerking van een gepaste regeling. In de uiteenzetting worden deze en andere problemen besproken, en worden een aantal oplossingen voorgesteld, met enkele voor de praktijkjurist nuttige modellen van testamenten. 19.30 uur Grensoverschrijdende aspecten van familiale vermogensplanning Prof. dr. Johan Erauw, Gewoon hoogleraar Universiteit Gent, advocaat te Gent Prof. dr. Alain Verbeke, Gewoon Hoogleraar K.U. Leuven De bezittingen en de beleggingen van families worden al hoe meer gespreid over verschillende landen. De sprekers zullen aandacht besteden aan vragen van internationale bevoegdheid en van het toepasselijk recht inzake het huwelijksvermogensrecht en het erfrecht en de schenkingen. De fiscale aangelegenheden bespreken zij niet. Maar zij kijken wel naar evoluties rond de rechtspersonen en de stichtingen als dragers van vermogensbestanddelen en zij zullen rapporteren over de parlementaire behandeling van de nieuwe codex.
PROGRAMMA SESSIE 5 GENT: DONDERDAG 19 FEBRUARI 2004 ANTWERPEN: MAANDAG 8 MAART 2004 17.30 uur De private stichting en trustachtige figuren Prof. dr. Hans De Wulf, Docent Universiteit Gent In deze bijdrage wordt vooreerst een overzicht gegeven van de voor het Belgische recht nieuwe rechtsvorm van de private stichting, om dan vervolgens de bruikbaarheid ervan als instrument van private vermogensplanning te onderzoeken. De meeste aandacht gaat uit naar de stichting als administratiekantoor bij certificeringsoperaties. Nagegaan wordt of de Belgische stichting op dit vlak de vergelijking met de Nederlandse stichting kan doorstaan, en welke voordelen zij eventueel biedt tegenover bepaalde vennootschapsvormen zoals de commanditaire vennootschap. Tenslotte worden enkele oriënterende opmerkingen gemaakt over vergelijkbare buitenlandse rechtsvormen, inclusief de trust. 19.15 uur Fiscale opties bij familiale vermogensplanning via vennootschapsstructuren met rechtspersoonlijkheid Dhr. Bernard Peeters, Advocaat te Brussel Deze bijdrage handelt over de fiscale opportuniteit van de aanwending van vennootschapsstructuren mede in het licht van recente belastinghervormingen, fiscale aspecten bij de overdracht van vermogen naar een vennootschap, tegenstelbaarheid van de vennootschapstructuur, jurisprudentiële evoluties op het vlak van aftrekbaarheid van kosten, opportuniteiten op het vlak van successierechten in het licht van recente ontwikkelingen op het vlak van successie- en registratierechten, fiscale aspecten van de ontbinding van de vennootschap. SESSIE 6 GENT: DONDERDAG 11 MAART 2004 ANTWERPEN: MAANDAG 15 MAART 2004 17.30 uur Aandachtspunten bij het opstellen van statuten van vennootschappen Prof. dr. Luc Weyts, Buitengewoon hoogleraar K.U. Leuven, notaris te Mechelen Bij de redactie van vennootschapsakten kan men aangepaste clausules redigeren met het oog op de familiale planning voor het bedrijf. Om de continuïteit van de familieonderneming te garanderen, kan men bedingen opnemen om de eventuele vruchtgebruik-bloot eigendom situatie op te vangen naar aanleiding van het overlijden van de eerststervende echtgenoot. Men kan werken met een statutair zaakvoerder- opvolger voor het beheer in een B.V.B.A. Er is ook de eventuele toevlucht mogelijk naar de commanditaire vennootschap. 19.15 uur Fiscale aandachtspunten bij familiale vermogensplanning via vennootschapsstructuren zonder rechtspersoonlijkheid Dhr. Rik Deblauwe, Advocaat te Brussel Bij vermogensplanning in België denken we in de eerste plaats aan schenkingen - waarbij de vraag zich stelt hoe de schenker zich toch nog bepaalde rechten kan voorbehouden. Een van de veel gebruikte instrumenten daarbij is de burgerlijke maatschap. In deze bijdrage wordt dan ook in eerste instantie onderzocht welke de fiscale gevolgen zijn van de oprichting van een maatschap, bij het functioneren ervan, bij het vererven van maatschappelijke rechten in een maatschap, en bij het beëindigen ervan. In Vlaanderen werd in 1996 de familiale vennootschap ingevoerd, die vererfde tegen 3%, later tegen 0%. De regeling werd later overgenomen door de andere gewesten. Ook daar zijn bijzondere regels voor maatschappen die nader bekeken worden. SLOTSESSIE GENT: WOENSDAG 24 MAART 2004 18.00 uur Slotbeschouwingen Prof. em. dr. Christian De Wulf, Hoogleraar emeritus Universiteit Gent 18.45 uur Receptie
PRAKTISCHE INLICHTINGEN Plaats van de voordrachten: De voordrachten te Gent (met uitzondering van de slotzitting) worden gehouden in het auditorium NB III van de Faculteit Rechtsgeleerdheid van de Universiteit Gent, gelegen in de Universiteitstraat 4 te 9000 Gent. De voordrachten te Antwerpen vinden plaats in de Promotiezaal van het Aulagebouw op de campus Drie Eiken (UIA) van de Universiteit Antwerpen, Universiteitsplein 1 te 2610 Wilrijk. De slotzitting op woensdag 24 maart 2004 vindt enkel plaats te Gent, in de Aula van de Universiteit Gent, Voldersstraat 9 te 9000 Gent, en vangt aan om 18.00 uur. Het tijdschema ziet er telkens als volgt uit: - aanvang eerste uiteenzetting: 17.30 uur, waarna gelegenheid tot vraagstelling - pauze voor koffie en broodjes: 18.45 uur - aanvang tweede uiteenzetting: 19.15 uur, waarna gelegenheid tot vraagstelling - slot: 20.30 uur Inschrijving gebeurt door het terugsturen van het ingevulde en ondertekende inschrijvingsformulier en door overschrijving van het inschrijvingsbedrag - voor Gent op rekeningnummer 001-1950605-11 van de Universiteit Gent, Sint Pietersnieuwstraat 25, 9000 Gent na ontvangst van de factuur met de mededeling E/00408/01 + factuurnummer ; - voor Antwerpen op rekeningnummer 001-0986467-53 van de UIA, Rechten/Congressen, Universiteitsplein 1, 2610 Wilrijk, met mededeling CBR Delva 02A748 + de naam van de deelnemer. Er wordt geen bevestiging van inschrijving verstuurd en annulering is enkel schriftelijk mogelijk tot 10 dagen voor de aanvang van de studiereeks Inschrijvingsgeld: 240,00 Opleidingscheques van de Vlaamse Gemeenschap kunnen voor de betaling worden aangewend (werkwijze zie website GANDAIUS). De inschrijvingskosten van de magistraten, de gerechtelijke stagiairs enhet personeel van griffies en parketten worden ten laste genomen door de Federale Overheidsdienst Justitie. Deze studiereeks is erkend als permanente vorming door de Orde van Vlaamse Balies: 3 juridische studiepunten per sessie, hetzij 21 juridische studiepunten voor de volledige cyclus. In het inschrijvingsbedrag zijn inbegrepen: - de teksten van de uiteenzettingen, - koffie en broodjes, - slotreceptie, - de uitgave van de lezingen in boekvorm. Informatie en inlichtingen Voor al uw bijkomende vragen kan u terecht - te Gent: Gandaius Permanente Vorming, Universiteitstraat 4, 9000 Gent, Tel. 09/264.67.58 Fax 09/264.69.99 website: http://www.law.ugent.be/gandaius/gpv/ E-mail: erik.krijnen@ugent.be Contactpersoon: Erik Krijnen - te Antwerpen: CBR, Universiteitsplein 1, 2610 Wilrijk, Tel. 03/820.29.38 en 03/820.29.08 Fax 03/820.29.46 website: http://www.ua.ac.be/cbr E-mail: CBR@uia.ua.ac.be. Coördinator: Pascale Buyck.
INSCHRIJVINGSFORMULIER GENT XXX e PUC Willy Delva (Getypt of in drukletters invullen a.u.b. en terug te sturen of faxen op 09/264.69.99 vóór 15 januari 2004.) Naam: Voornaam: Onderneming, organisatie of instelling: Functie: Straat + Nr.: Postcode: Telefoon: Fax: E-mail: Gemeente: Schrijft in voor de XXXe postuniversitaire Cyclus Willy Delva te Gent van 22 januari 2003 t.e.m. 24 maart 2004 en betaalt hiervoor 240,00 na ontvangst van de factuur op rekeningnummer 001-1950605-11 van de Universiteit Gent, met de vermelding E/00408/01 + factuurnummer"; is magistraat of gerechtelijk stagiair en doet een beroep op betaling door de FOD Justitie. Een aanwezigheidsattest zal na afloop worden verzonden als bewijs van deelname aan permanente vorming. Ik wens op de hoogte te worden gehouden over: alle activiteiten van Gandaius Permanente Vorming IIIe Postuniversitaire Vormingscyclus Criminologie Update in de Criminologie (november december 2004) Gentse Juridische Actualia X (oktober 2004) XXXIe Postuniversitaire Cyclus Willy Delva (januari maart 2005) Deze gegevens zullen opgenomen worden in de administratieve bestanden van GANDAIUS Permanente Vorming, Universiteitstraat 4, 9000 Gent, waar conform de wet van 8 december 1992 ter bescherming van de persoonijke levenssfeer, het toegangs- en correctierecht kan worden uitgeoefend. Datum: Handtekening:
INSCHRIJVINGSFORMULIER ANTWERPEN XXX e PUC Willy Delva (Getypt of in drukletters invullen a.u.b. en terug te sturen of faxen op 03/820.29.46 vóór 15 januari 2004.) Naam: Voornaam: Onderneming, organisatie of instelling: Functie: Straat + Nr.: Postcode: Telefoon: Fax: E-mail: Gemeente: Schrijft in voor de XXXe postuniversitaire Cyclus Willy Delva te Antwerpen van 26 januari 2004 t.e.m. 15 maart 2003 (slotzitting 24 maart te Gent) en betaalt hiervoor 240,00 op rekeningnummer 001-0986467-53 van de UIA, Rechten/Congressen, met de mededeling CBR Delva 02A748 + de naam van de deelnemer"; is magistraat of gerechtelijk stagiair en doet een beroep op betaling door de FOD Justitie wenst, mits effectieve deelname, een aanwezigheidsattest te bekomen bestemd om als bewijs te dienen van deelname aan permanente vorming Ik wens op de hoogte te worden gehouden over: alle activiteiten van CBR IIIe Postuniversitaire Vormingscyclus Criminologie Update in de Criminologie (november december 2004) Gentse Juridische Actualia X (oktober 2004) XXXIe Postuniversitaire Cyclus Willy Delva (januari maart 2005) Deze gegevens zullen opgenomen worden in de administratieve bestanden CBR, Departement Rechten, Universiteitsplein 1, 2610 Wilrijk, waar conform de wet van 8 december 1992 ter bescherming van de persoonijke levenssfeer, het toegangs- en correctierecht kan worden uitgeoefend. Datum: Handtekening:
Of faxen naar het nummer 09/264.69.99 FACULTEIT RECHTSGELEERDHEID UNIVERSITEIT GENT XXX e Postuniversitaire Cyclus Willy Delva: Levenslang en verder T.a.v. de heer Erik Krijnen Universiteitstraat 4 9000 GENT
Of faxen naar het nummer 03/820.29.46 CENTRUM VOOR BEROEPS- VERVOLMAKING IN DE RECHTEN XXX e Postuniversitaire Cyclus Willy Delva: Levenslang en verder Campus Drie Eiken Universiteitsplein 1 2610 Wilrijk