KCR Jaarplan 2016.Foto Dimitiri Hakke
Inhoudsopgave Inleiding... 3 1. Toelichting op het prestatieraster... 3 2. Toelichting op de begroting... 5 3. Ondernemerschap, talentontwikkeling en levendige (binnen)stad... 6 4. Overige beleidsvoornemens... 7 4.1 Podium voor kennisdeling... 7 4.2 Podium voor kennisontwikkeling... 7 4.3 Regierol op stedelijk niveau... 8 5. Bedrijfsvoering en Marketing... 9 6. Governance... 10 2
Inleiding Voor u ligt het jaarplan 2016 van het Kenniscentrum Cultuureducatie Rotterdam (KCR). Uitgangspunt was het KCR beleidsplan uit december 2011, dat bij de gemeente werd ingediend als bijlage 7 van het meerjarenbeleidsplan van de SKVR. Het jaarplan biedt een zo compact mogelijke blik op de beoogde prestaties in 2016, de begroting, en bedrijfsvoering. Als nieuwe organisatie zijn we nog stevig in ontwikkeling, en maken we regelmatig de balans op: in hoeverre sluiten de activiteiten waarmee we begonnen zijn aan bij de toekomstige ontwikkelingen in de stad? En welke activiteiten kunnen we in de komende jaren verder ontwikkelen om een duurzame brugfunctie te kunnen blijven vervullen tussen het onderwijs en de culturele instellingen van Rotterdam? Bij overige beleidsvoornemens gaan we hier verder op in. 1. Toelichting op het prestatieraster Begeleiding en Onderzoek Opgenomen is het bereik van Cultuur als bron van leren, Ateliers in school, Schoolscan Cultuuronderwijs en Denken, Voelen, doen. De eerste drie producten vallen onder het programma Cultuureducatie Met Kwaliteit. Het onderdeel Cultuur als bron van leren wordt aangepast. Er zullen binnen dit onderdeel een aantal lichte, korte adviesdiensten worden aangeboden, die opeenvolgend kunnen worden ingezet. Doelstelling is om zo meer scholen te betrekken bij cultuureducatie met kwaliteit. Eerder waren 23 scholen begroot, nu 70 scholen. Bij Ateliers op school is ruimte voor de ontwikkeling op 13 scholen. Doelstelling is om deze geheel in te vullen, en tevens om scholen en culturele partners voor te bereiden op definitieve verankering van de ateliers. De schoolscan cultuuronderwijs ( voorheen genoemd planontwikkeling primair onderwijs ) wordt onder meer ingezet bij scholen die een langdurige verbintenis met een culturele aanbieder overwegen. Op basis van de scan kan een werkplan worden gemaakt. Daarmee gaan school én culturele aanbieder(s) van start, met de kinderen, en in goede afstemming met de leerkrachten. Vaak komt er dan ook nog een stuk professionalisering bij kijken. Zó is de schoolscan cultuuronderwijs de start van verankering van cultuur op school. Het programma Denken, Voelen, Doen wordt door de scholen bekostigd uit de regeling Leren Loont!. KCR richt zich in dit traject vooral op de VO scholen en legt verbinding met overige activiteiten binnen het programma RSCO. Werkend Leren Binnen de programmalijn Werkend leren wordt ingezet op professionals van zowel onderwijs- als culturele sector. Het netwerk van Intern Cultuur coördinatoren (ICC-ers) in het primaire onderwijs wordt in 2016 verder versterkt door netwerkbijeenkomsten, trainingen en workshops. Het gaat vooral om het verbreden van de vaardigheden van ICC-ers. KCR geeft training en advies op maat aan culturele instellingen, waaronder de ondersteuning van de muziekcoalitie. KCR initieert en faciliteert kennisdeling op gebied van cultuuronderwijs door middel van conferenties en bijeenkomsten. In 2016 zullen de diensten voor het onderwijs zoveel mogelijk worden aangesloten op elkaar. Zo gaan we inspiratiebijeenkomsten, lesmateriaal en coaching aanbieden aan scholen die het cultuurtraject volgen, en zijn workshops voor de leerkrachten onderdeel van een begeleidingsarrangement voor scholen. Zo gaat professionalisering een integraal onderdeel uitmaken van de versterking van cultuureducatie binnen de schoolorganisatie, het werkterrein van KCR. 3
Daar waar leerkrachten zelf kunst en cultuur willen geven aan hun klas, is vaardigheidstraining nodig. Bij dit onderdeel worden culturele instellingen betrokken. Cultuurtraject Rotterdam Het Cultuurtraject Rotterdam is hét basisaanbod cultuureducatie voor Rotterdamse leerlingen van groep 1 in het primair onderwijs tot en met leerjaar 3 in het voortgezet onderwijs. Het Cultuurtraject bestaat uit educatieve activiteiten van vrijwel alle Rotterdamse culturele instellingen in de disciplines dans, theater, beeldende kunst, literatuur, erfgoed, muziek en nieuwe media. Het KCR organiseert het Cultuurtraject Rotterdam als een stedelijke voorziening waarin scholen en culturele instellingen elkaar ontmoeten. Het KCR is regisseur binnen dit basisaanbod en vormt het centrale loket voor alle deelnemers. Jaarlijks stellen wij dit programma samen in dialoog met de Rotterdamse cultuursector. Daarbij is veel aandacht voor aansluiting op het onderwijs in de school. De laatste jaren is in het Cultuurtraject ingezet op meer vraagsturing vanuit het onderwijs. Scholen hebben meer mogelijkheden tot hun beschikking gekregen om het Cultuurtraject naar eigen hand te zetten om zo aansluiting te realiseren met de eigen lespraktijk in de klas. In 2015/2016 is een aparte themalijn Rotterdam viert de stad samengesteld naar aanleiding van de manifestatie 75 jaar wederopbouw. Het is voor scholen mogelijk om ook buiten het reguliere cultuurtraject aan deze themalijn deel te nemen. Daarmee verwachten we een stijging van het aantal deelnemende scholen t.o.v. 2014 met 10% naar 202 scholen. Het aantal deelnemende culturele instellingen blijft met 42 stabiel. Rotterdam, dé stad van Cultuuronderwijs Bij het aantal scholen zijn we uitgegaan van die scholen die een actieve deelname leveren aan het festivalprogramma. Het totaal aantal te bereiken scholen, dat wil zeggen: scholen die het festival bezoeken en deelnemen aan de diverse activiteiten, schatten we op 40. Bij het aantal leerlingen en leerkrachten zijn we uitgegaan van bezoekers aan het festival, dus dit zijn zowel actieve deelnemers als publiek. Daarnaast zijn alle culturele instellingen met een aanbod voor cultuuronderwijs betrokken bij de programmering en aankleding van het festival. Onder overig rekenen we bezoekers die niet tot de primaire doelgroepen (culturele instellingen en voortgezet onderwijs) behoren. Overig: scholen: 50, leerlingen: 1500, leerkrachten: 50, educatief medewerkers: 50, culturele instellingen: 50, overig: 0. Onder overig vallen die activiteiten die gedurende het jaar in het kader van RSCO worden uitgevoerd en aanvullend zijn op het festival WIRED, zoals wedstrijden, roadshows, een informerende campagne, pilotprojecten en bijeenkomsten. We gaan er vanuit dat alle scholen en alle culturele instellingen met een cultuureducatief aanbod op verschillende momenten gedurende het jaar door verschillende activiteiten worden bereikt. 4
2. Toelichting op de begroting Toelichting Baten Bij de overige directe inkomsten was in het jaarplan 2015 een bedrag van 60.000 opgenomen voor maatwerk. In de praktijk blijkt dit bedrag niet realistisch. Zowel in 2014 als in 2015 zullen de inkomsten daaruit veel lager zijn. Bovendien worden deze inkomsten verantwoord onder publieksinkomsten. De meerjarige subsidie van het Fonds Cultuurparticipatie is identiek voor 2014, 2015 en 2016. In de afwijkende bedragen voor 2014 en 2015 zijn de onttrekkingen aan het bestemmingsfonds Cultuureducatie met kwaliteit begrepen. Op grond van de toegezegde cultuurplansubsidie voor 2015 en de afspraken met de SKVR wordt voor 2016 een stijging van de cultuurplansubsidie verwacht tot 911.000.De overige subsidies uit publieke middelen bestaan uit een verwachte subsidie van 208.000 voor cultuureducatie met kwaliteit en een verwachte subsidie van 480.000 voor het project Rotterdam, dé stad van cultuuronderwijs. Toelichting Lasten Hogere beheerslasten personeel omdat in de planning voor 2016 de directeur volledig op de beheerslasten zal drukken, en niet voor de helft op de activiteitenlasten, zoals in 2015 is begroot. Daarnaast nemen de personele kosten van algemene zaken toe vanwege de hierin begrepen geplande managementondersteuning. De kosten van personeelswerk in 2016 worden niet verantwoord onder beheerslasten personeel, maar als dienst door derden onder materiële beheerslasten. Voor 2016 is een negatief resultaat begroot, dat zal worden gefinancierd uit de geoormerkte bestemmingsfondsen. 5
3. Ondernemerschap, talentontwikkeling en levendige (binnen)stad Talentontwikkeling Goed cultuuronderwijs begint op school. Het is de opdracht aan ons, als KCR, om samen met betrokken partijen ervoor te zorgen dat zoveel mogelijk kinderen en jongeren op scholen structureel bereikt worden met cultuuronderwijs. De intensiteit waarmee dat gebeurt, dient te worden versterkt. Om dit te bereiken zijn we procesbegeleider als het gaat om de verbinding tussen onderwijs en cultuur. De primaire opdracht is te werken aan een inhoudelijke en organisatorische afstemming tussen deze twee. Daartoe zijn we in gestart met de uitwerking van een werkproces waarbij kunst- en onderwijsprofessionals samenwerken aan gemeenschappelijke doelen. Deze worden gedragen door de scholen én de culturele instellingen. In 2016 zal deze lijn worden voortgezet. Cultureel Ondernemerschap Wij zoeken bewust naar nieuwe mogelijkheden voor cultuuronderwijs en delen die met anderen, zodat ze dienstbaar worden aan de stad. We richten ons meer en meer gericht de betrokkenheid van schoolbesturen bij cultuuronderwijs. Zo n bestuurlijk draagvlak is van essentieel belang om tot duurzaam cultuuronderwijs te komen. We werken met veel partijen samen: naast culturele organisaties en scholen, ook met PABO s en lerarenopleidingen, evenals met de Erasmus Universiteit. Naast het versterken van stedelijk draagvlak nemen we ook deel aan landelijk overleg: met andere kenniscentra en intermediairs, en met het LKCA. Levendige (binnen)stad De school is een leer- en leefgemeenschap, die van grote betekenis is voor het opgroeien van kinderen, jongeren en hun ouders. Goed cultuuronderwijs draagt bij aan een levendige stad, waar ruimte is voor brede ontwikkeling van de jeugd, en waar kunst en cultuur een vanzelfsprekende plek in neemt. 6
4. Overige beleidsvoornemens In 2014 ontwikkelde het KCR zich van afdeling naar organisatie. Volgende stap is het aanbrengen van meer samenhang tussen de verschillende programmalijnen zodat we het Rotterdams cultuuronderwijs nog beter kunnen ondersteunen. Meer variatie in de dienstverlening, meer latente vragen aanwakkeren, en het op één online platform samenbrengen van het Cultuurtraject, het stedelijke aanbod aan doorgaande leerlijnen en de adviesdiensten van het KCR. In 2016 wordt het KCR als platform voor cultuuronderwijs zichtbaar op drie niveaus: a. podium voor kennisdeling b. podium voor kennisontwikkeling c. regierol op stedelijk niveau. In elk niveau komt monitoring en evaluatie aan bod. We denken er nu aan om dit platform op de volgende manier uit te werken: 4.1 Podium voor kennisdeling Scholen en instellingen vinden elkaar op het online platform voor educatief aanbod. In 2016 zal er op het platform speciale aandacht zijn voor Rotterdam viert de stad. Ook zal er nadrukkelijk ruimte komen voor de presentatie van leerlijnen en deskundigheidsbevordering. Cultuuronderwijs wordt ook fysiek gepresenteerd en gestimuleerd op stedelijk niveau: met het jaarlijkse festival WIRED, en een intensief marketingtraject daar omheen, met een of meer wedstrijden voor jongeren, een roadshow langs de scholen en een informerende campagne, gericht op het onderwijs. Zo creëren we de ervaring van Rotterdam als dé stad van cultuuronderwijs voor zoveel mogelijk Rotterdammers. KCR stimuleert scholen om cultuuronderwijs structureel op te nemen in hun curriculum. We helpen scholen bij het ontwikkelen en kiezen van een passende vorm. In Rotterdam zet inmiddels ongeveer een derde van de scholen voor primair onderwijs al lange leerlijnen in, zij maken daarbij gebruik van het lesaanbod van onder meer SKVR, Hofplein, Maas, Villa Zebra, CBK en Punt 5. Uitdaging is nu om méér scholen deze stap te laten maken. Om dit te bereiken zullen we ons in 2016 inzetten voor meer korte adviesdiensten binnen het onderwijs, en zullen we het culturele veld ondersteunen bij het ontwikkelen van goede aansluiting bij de scholen. Afspraken zijn hierover al gemaakt met onder meer de SKVR ( Ieder Kind een Instrument ), MAAS en Villa Zebra, de Muziekcoalitie en de Erfgoedcoalitie. Kennis is macht, kennis delen is kracht! Medewerkers van de culturele instellingen in de stad staan open voor kennisdelen, en vinden elkaar bij de verschillende sectorbijeenkomsten die het KCR organiseert om de programmering van het jaarlijkse cultuurtraject af te stemmen. De stap naar verdieping wordt snel gemaakt, naar actuele inhoudelijke ontwikkelingen die spelen binnen onderwijs en/of cultuur. Er wordt gewerkt met verschillende klankbordgroepen uit het primair en voortgezet onderwijs en de cultuursector om nieuwe ontwikkelingen in het Cultuurtraject te staven. Hiernaast wordt het cultuurtraject doorlopend geëvalueerd met behulp van een digitale enquête, in te vullen door de groepsleerkrachten van deelnemende scholen. De aanbieders van de deelprogramma s kunnen de resultaten uit de enquêtes live inzien via een online monitor. 4.2 Podium voor kennisontwikkeling Met het initiatief van de kenniskring Ateliers in school ondersteunt KCR verdieping van cultuuronderwijs in het hart van de scholen. Professionals uit onderwijs en cultuur bespreken met elkaar de werkwijze om cultuur te integreren in de schoolpraktijk, en monitort de ateliers in de scholen. De kenniskring brengt de resultaten in het schooljaar 2015-2016 naar buiten in een landelijke conferentie. In evenementen als afkijken mag!, en de jaarlijkse summerschool, komt KCR tegemoet aan de behoefte van cultuureducatieprofessionals om uit te wisselen, te inspireren en te verdiepen. Er is behoefte om ergens dieper op in te gaan. Kennis delen en het daarover hebben maakt creativiteit los en innovatie mogelijk. Uitgedaagd worden om mee te denken in andere contexten maakt de eigen wereld rijker en de brug tussen cultuur en onderwijs steviger. Het verbinden van Rotterdam met het landelijke maakt dat Rotterdam trots kan zijn. Ook kan men zicht krijgen op wat er verder nog gebeurt 7
en daarvan meenemen wat op dat moment belangrijk is. Zowel in het onderwijs als in het culturele veld zijn mensen harde werkers, die doorgaan. KCR biedt hen tijd voor reflectie en ontmoeting. Dat wordt in evaluaties gewaardeerd. Door publicaties, blogs en filmpjes versterken wij de toegankelijkheid tot al het materiaal en geven we ruimte voor discussie. In 2016 willen we een stap verder gaan door op stedelijk niveau discussie te voeden, door te opiniëren en te agenderen. Veel aandacht ligt in de periode 2013-2016 op de ontwikkeling van cultuureducatie in het primair onderwijs. Met het programma Rotterdam, dé stad van cultuuronderwijs wordt aandacht gericht op het voortgezet onderwijs. Kennisdeling en kennis vermeerdering gebeurt in verschillende werkgroepen, waarin actuele thema s vorm krijgen in een presentatie en een pilot. Thema s worden gekozen in overleg met het onderwijs en de culturele sector. In de eerste helft van 2016 zijn de gekozen thema s co-creatie en arts & technology. In de loop van 2016 zullen nieuwe thema s bepaald worden voor de tweede helft van het jaar. 4.3 Regierol op stedelijk niveau Het KCR voert de regie over het Cultuurtraject Rotterdam voor zowel het PO als het VO. Intentie is om in de toekomst nog meer kinderen en jongeren te bereiken met dit basisaanbod, waaraan vrijwel alle culturele instellingen participeren. In 2016 zal daartoe een strategie worden uitgewerkt, samen met de partners. In 2016 viert Rotterdam 75 jaar wederopbouw met een culturele manifestatie. Het cultuurtraject 2015-2016 wordt daarom uitgebreid met de themalijn Rotterdam viert de stad. Ruim 30 nieuwe cultuureducatieve activiteiten zijn binnen het cultuurtraject speciaal voor deze manifestatie ontwikkeld. Het is voor scholen bovendien mogelijk om ook buiten het reguliere cultuurtraject aan deze themalijn deel te nemen. De activiteiten uit het cultuurtraject richten zich primair op de ervaringen van leerlingen, maar dienen ook ter inspiratie van de leerkrachten en het schoolteam. Via het cultuurtraject wordt de leerkrachten in de school verschillende handreikingen geboden om verder te werken in de klas. In 2016 zal KCR producten ontwikkelen op het gebied van professionalisering en deskundigheidbevordering specifiek voor Cultuurtrajectdeelnemers in het onderwijs. Een voorbeeld hiervan is het 3-gangenmenu waarbij activiteiten binnen het cultuurtraject worden uitgebreid met inspiratie en lesmateriaal voor de leerkracht. In 2016 bouwen we verder aan de ontstane netwerken op gebied van cultuuronderwijs in de stad, en willen we in verbinding daarmee verdere activiteiten ontwikkelen. Een voorbeeld is het verbinden van het netwerk van ICC-ers met de opleiding cultuurbegeleider die in 2015-2016 een eerste editie zal beleven bij de HS Tomas Moore. KCR zoekt actief verbinding met andere kenniscentra en is voorstander van een vorm van uitwisseling die mogelijk via het LKCA belegd wordt. Intussen is er functionele samenwerking opgebouwd op het gebied van professionalisering met MOCCA Amsterdam, Kunst Centraal Utrecht, Kunstgebouw Zuid Holland, Kunstbalie Tilburg en Cultuurmij Oost Arnhem. Streven is om gezamenlijk tot een netwerk te komen waarin een innovatieve visie op professionalisering een plaats kan krijgen. In 2016 willen wij deze netwerken bestendigd hebben en een aantal speerpunten voor de komende jaren benoemd hebben. Het programma RSCO werkt toe naar een doorlopende leerlijn cultuuronderwijs in het Voortgezet Onderwijs, die nauw aansluit op de ontwikkelingen kunstzinnige oriëntatie in het PO. Er wordt toegewerkt naar een werkvorm waarbinnen alle stakeholders betrokken zijn bij het ontwikkelen van deze leerlijn. Het landelijke programma Cultuureducatie met Kwaliteit zal in 2016 worden afgerond. KCR is betrokken bij alle Rotterdamse programmaonderdelen, en neemt initiatief om samen met de betrokken penvoerders een evaluatie voor te bereiden. Dat is temeer belangrijk omdat het programma naar verwachting een vervolg zal krijgen, en een evaluatie dus ook kan ondersteunen naar de beleidsvorming in de toekomst. 8
5. Bedrijfsvoering en Marketing Bedrijfsvoering Uitgangspunt bij de verzelfstandiging van het KCR is steeds geweest om in eerste instantie te werken met Service Level Agreements (SLA) op het gebied van financiële administratie, personeelszaken, ICT en facilitair. De SLA voor de financiële administratie en controlling wordt gecontinueerd met het team FA van Museum Rotterdam. De SLA voor Personeel & Organisatie wordt gecontinueerd met de SKVR. De staftaken voor ICT en facilitair zijn belegd bij de programmaleider Cultuurtraject en Online Platform Cultuureducatie. Directeur en programmaleiders vormen gezamenlijk ons managementteam. Onze parttime medewerkers voor het secretariaat en voor marketing en communicatie ondersteunen het managementteam. De programmaleiders zijn verantwoordelijk voor de werkaansturing. De directeur blijft voorlopig hiërarchisch en functioneel verantwoordelijk voor het personeel. De verschillende programmaleiders vormen samen met gespecialiseerde medewerkers een team. Ook zetten we freelance medewerkers in, met name bij Begeleiding en Onderzoek en bij Werkend Leren. Marketing KCR heeft 3 websites, die in de planperiode meer in samenhang zullen worden gebracht, en uitgebreid. Zo wordt KCR zichtbaarder als platform op 3 niveaus: zichtbaarheid, verdieping en verankering. Het online platform is een verzamelpunt voor het stedelijke cultureel educatieve aanbod, waardoor onderwijs en cultuur elkaar makkelijk kunnen vinden, ook wordt cultuuronderwijs stad breed gepromoot. Verdieping vindt plaats door: kennis delen, opiniëren, blogs. Er zal in 2016 een marketing tool worden ingericht voor het versterken van de vraagontwikkeling van scholen. We denken aan een online platform waarbij scholen kunnen worden gevolgd in hun ontwikkeling en steeds kunnen kiezen voor een volgende stap op maat. KCR biedt daarbij diensten aan over de keuze van leerlijnen, betere implementatie daarvan, visieontwikkeling, en professionalisering. Zo vult het digitale platform het fysieke werk aan: het team van KCR bezoekt de scholen en culturele instellingen actief, organiseert bijeenkomsten, informeert, stimuleert en adviseert. Naast het online platform heeft het KCR vanaf 2014 ook een fysiek podium in de stad: het festival WIRED dat jaarlijks in juni plaatsvindt. WIRED is het stadspodium voor Rotterdams cultuuronderwijs en co-creatie. 9
6. Governance Bestuur en Raad van Toezicht volgen de code governance cultuur. De raad van Toezicht is compleet met 6 leden, die bijdragen aan het toezicht vanuit verschillende achtergronden, onderwijs, cultuur, financiën, maatschappelijk ondernemerschap. In het planjaar is geen herbenoeming van de accountant aan de orde. Het rooster van aftreden en een profielenmatrix zijn als bijlage toegevoegd. Bijlage 1: prestatieraster en begroting 2016 Bijlage 2: rooster van aftreden Raad van Toezicht en profielen matrix 10