Herzieningswet in perspectief Deze notitie geeft een overzicht van huidige regelgeving, de voornemens van het vorige kabinet en het wetsontwerp. De hoofdstukken 1 en 2 plaatsen de herzieningswet in perspectief. Hoofdstuk 3 schetst in kort bestek de hoofdlijnen van huidige en voorgenomen regelgeving. De bijlage bevat een schematische vergelijking. Kernpunten uit het wetsvoorstel zijn: Handhaving breed werkdomein. Veel regels m.b.t. governance ten opzichte van eerdere voorstellen grotendeels weer teruggedraaid. Voornemen integraal toezicht bij autoriteit teruggedraaid meer bevoegdheden bij minister belegd. Explicieter (dan in huidige wetgeving) aangegeven dat werkzaamheden corporaties moeten bijdragen aan uitvoering gemeentelijk volkshuisvestingsbeleid. Inzet eigen vermogen wordt bij AMvB nader geregeld. Beperking mogelijkheden inzet eigen vermogen t.b.v. nietdaeb dreigt. Administratieve scheiding ook voor corporaties met omzet < 40 mln euro. Beperking mogelijkheid personele unies in relatie to t verbindingen TI. Uitwerking in AMvB op tal van onderdelen aangekondigd. 1.. Inleiding Na de brutering van 1995 vindt er een discussie plaats over een nieuwe ordening in de sector. De sturing via subsidies was weggevallen. Kort samengevat werden de politieke discussies sindsdien gevoed door de vragen: doen de corporaties wel de goede dingen, doen ze wel genoeg en doen ze de goede dingen wel goed. Het MDW rapport (Marktwerking, Deregulering en Wetgevingskwaliteit) gaf hieraan een impuls. In de Nota Mensen wensen wonen werd vervolgens o.a. ingegaan op het werkdomein en de concurrentieverhouding. De nota kreeg een vertaling in een ontwerp Woonwet. Dit wetgevingstraject werd in 2002 gestaakt. Vervolgens kwam in juni 2005 de brief van minister Dekker waarin de contouren van een nieuw bestel werden uiteengezet. Na parlementaire discussie verscheen op 12 december 2005 het kabinetsstandpunt over het corporatiestelsel. Kernelementen daaruit waren: scheiding staatssteun en nietstaatssteun activiteiten bij voorrang toewijzing huishoudens met inkomen tot 33000 euro transparantie over de investeringsruimte van corporaties koersen op harde prestatieafspraken tussen corporaties en gemeenten versterken van intern en extern toezicht. Voor wat betreft het extern toezicht werd aangekondigd dat er nader advies zou worden ingewonnen. Op 12 juni 2009 verscheen de brief van toenmalig minister Van der Laan over het corporatiestelsel. Gestreefd werd naar een nieuw evenwicht tussen publiek belang en ruimte voor ondernemen.. Daarna volgden in de Tweede Kamer tal van debatten, vooral ook naar aanleiding van incidenten in de sector. Bij die gelegenheden heeft de toenmalige minister 1
meermalen aangegeven het in voorbereiding zijnde wetsvoorstel mede in dat licht nog nader te zullen bezien. Kernelementen van de brief inclusief aanscherpingen naderhand waren: scheiding staatssteun en nietstaatssteun activiteiten in gereguleerd gebied 90% toewijzing aan huishoudens met inkomen tot 33000 euro transparantie over de investeringsruimte van corporaties koersen op harde prestatieafspraken tussen corporaties en gemeenten versterken van intern toezicht regels omtrent samenstelling en werkwijze van bestuur en RvT herordenen extern toezicht; verschuiving van minister naar autoriteiten (mogelijkheid van) preventief toezicht investeringen 2. Het werk gaat door Gedurende deze fundamentele discussies ging het werk van de corporaties uiteraard gewoon door. Vragen vanuit de samenleving en ambities van corporaties deden herhaaldelijk de vraag rijzen of bepaalde activiteiten wel of niet tot het werkdomein van de corporaties behoorden. Mag het maatschappelijk gebonden vermogen voor x, y of z worden aangewend? De wijze waarop de extern toezichthouder i.c. de minister bepaalde activiteiten beoordeelde, is in de loop der jaren verschoven. De MG s rond de eeuwwisseling over nevenactiviteiten en de brief van minister Van der Laan d.d. 24 juli 2009 aan de Tweede Kamer geven een treffend beeld. De discussies over het werkdomein i.c. over wel en niet toegestane activiteiten hebben geresulteerd in een gefragmenteerd beeld: corporaties hebben niet alleen te maken met het BBSH maar ook met tal van MG s waarin het beleid van de minister nader wordt uiteengezet. Uit vragen uit het veld en opmerkingen in de beoordelingsbrieven blijkt dat dit niet altijd meer even helder op het netvlies staat. Naast de activiteiten vormde ook de schaalvergroting voor een voortdurend debat. Een Kamermeerderheid dringt aan op scherpe(re) fusieregels. 3. De vergelijking hoofdlijnen Om (de beoordeling van de) herzieningswet in perspectief te plaatsen wordt hieronder een driedeling gemaakt: hoe is het nu geregeld, wat was uiteindelijk de beoogde lijn van het vorig kabinet (minister Van der Laan brief van 12 juni 2009 en aanscherpingen nadien) en hoe ziet de herzieningswet er uit. De regels worden kort geduid. 1 Huidige regels: meer dan het BBSH. Naast Woningwet, BBSH, BCFV en de Tijdelijke Regeling DAEB zijn er nog tal van MG s van kracht. Naar aanleiding van maatschappelijke ontwikkelingen met daaruit voortvloeiende vragen om inzet van de corporaties en ambities in de sector is werkende weg beleid ontwikkeld, m.n. ook op (de grenzen van) het werkdomein. 1 De teksten dienen derhalve niet te worden gebruikt voor de dagelijkse praktijk. Daarvoor moeten de bronnen worden geraadpleegd. 2
M.n. het rond de eeuwwisseling geformuleerde beleid m.b.t. de zogenoemde nevenactiviteiten, deelnemingen en de verkoop van woningen is in de context van deze notitie van belang. Immers, hierbij gaat het om de beleidsruimte van corporaties in relatie tot de bevoegdheden van de minister om voorgenomen handelen van corporaties preventief te toetsen. Woningwet Besluit beheer socialehuursector Besluit centraal fonds voor de volkshuisvesting Tijdelijke regeling diensten van algemeen economisch belang toegelaten instellingen volkshuisvesting. MG 199902: Stelsel van voorschriften m.b.t. nevenactiviteiten en verbindingen waaronder toestemming vooraf vragen. MG 200005: Terugdraaien verstrekken zakelijke gebruiksrechten op woningen aan niettoegelaten instellingen (BTW constructies). MG 200104: Regels m.b.t. ondersteuning en uitvoering buitenlandse projecten door toegelaten instellingen. MG 200126: Voorschriften m.b.t. nevenactiviteiten, verbindingen, verkoop huurwoningen, beleggingen. Procedures m.b.t. toestemming vooraf vragen en melden. MG 200206: Beperking van de meldingsplicht en voorwaarden voor ontheffing van het verkooppercentage in die gevallen waar sprake is van verkoop van woningen onder voorwaarden. MG 200218: Procesregels bij fusies. MG 200227: Verkoop huurwoningen en wijziging in verantwoording (wonen en zorg) en verslaglegging (idem; herstructurering). MG 200504: Ondersteunen buitenlandse instellingen. MG 200604: Grondaankoop; sponsoring; buitenlandse activiteiten; breedband; warmtepompen; verhuiskostenvergoeding; verlenging toepassing; procesregels bij fusies. MG 200606: Verkoop huurwoningen (partiële intrekking MG200126 en 200206). MG 200704: Aanvulling beleidsregel bankieren uit MG 200126 voor het verlenen van ondersteuning in de financieringslasten aan starters op de koopmarkt. MG200803: Werkzaamheid op de BESeilanden en actualisatie lijst buitenlanden '0,3 promille regeling'. Staatscourant 2531 febr. 2010: Beleidsregel grensoverschrijdende werkzaamheden toegelaten instellingen volkshuisvesting. Staatscourant 16201 okt 2010: Circulaire Actualisatie werkzaamheden op de BES eilanden en lijst buitenlanden 0,3 promille regeling De 12 juni brief (2009) en inzet AedesIn de 12 juni brief wordt een nieuw evenwicht nagestreefd tussen de borging van het publiek belang en de ruimte voor corporaties om te ondernemen. Tijdens een rondetafelgesprek in de Tweede Kamer heeft Aedes het volgende beeld neergezet: Belangrijke (gedeelde) uitgangspunten waren: Evenwicht ruimte voor ondernemen en borging van het publiek belang. Brede zorg voor het wonen. Streven versterking intern toezicht. Een sterke, gezaghebbende autoriteit, die integraal toezicht houdt, op afstand van corporaties en minister. *) 3
Gelijkwaardige relatie met gemeente; wonen is lokaal. Visitatie als verantwoordingsinstrument. Tegelijkertijd werd een 7tal punten aangereikt waar het naar onze mening beter kan. Ruimte ondernemen onvoldoende uit de verf. Benadering in staatssteundiscussie bijl aan wortel corporatiebestel. Toestemming vooraf bij investeringen vanuit verschillende invalshoeken ongewenst. Combinatie steunfunctie en toezichtfunctie bij autoriteit ongewenst. Onduidelijkheid m.b.t. realisatiemogelijkheden maatschappelijk vastgoed. Aanmerken corporaties als maatschappelijk onderneming 2 ongewenst. Corporaties niet alleen bij uitvoering maar ook bij ontwikkeling van lokaal volkshuisvestingsbeleid betrekken. Nadien leverde informatie een beeld op van beleidsvoornemens waarin de duimschroeven verder werden aangedraaid. Een beeld van verstatelijking van corporaties drong zich op: preventief toezicht; voor (des) investeringsbeslissingen eerst langs de externe toezichthouder; ongeclausuleerde aanwijzingsbevoegdheid door de minister; verdere versterking van de rol van de gemeente (de corporatie als uitvoerder); implementatie van voorstel van wet tot wijziging van Boek 2 BW houdende regels voor de vereniging of stichting tot instandhouding van een maatschappelijke onderneming (wetsvoorstel MO in BW), ook als wijziging BW geen doorgang zou vinden. *) Over de taakverdeling tussen minister en autoriteit wordt inmiddels een andere afweging gemaakt, zowel door de minister als door Aedes. Een landelijk strak toetsingskader van een autoriteit past minder goed in een tijd waarin opgaven naar tijd en plaats sterk kunnen verschillen en waarin prestatieafspraken met gemeenten een grote rol spelen. Integraal toezicht door de autoriteit zou tot meer regels aan de voorkant leiden,. Herzieningswet De plannen van het vorig kabinet zijn door het huidige kabinet op onderdelen aangepast. Het wetsvoorstel MO in BW is ingetrokken. De meeste MOachtige bepalingen zijn uit de herzieningswet geschrapt. Meer in het algemeen is het beeld dat er veel is geschrapt: geen instemmingsvereiste extern toezichthouder voor investeringen; geen belanghebbendenvertegenwoordiging; geen serie verklaringen door RvC; geen voordrachtsrecht RvC door gemeente; geen voorschrift omvang bestuur afhankelijk van corporatiegrootte. De wet bevat toch nog tal van aandachtspunten. De belangrijkste: De administratieve scheiding geldt voor alle corporaties (dus ook bij een omzet onder de 40 miljoen) M.b.t. verbindingen en vermogensscheiding wordt voorgesorteerd op beperking inzet van het eigen vermogen t.b.v. nietdaeb. Daarnaast wordt gezocht naar een nieuw evenwicht tussen gemeente en corporatie. Explicieter is verwoord dat de werkzaamheden moeten bijdragen aan de uitvoering van het gemeentelijk volkshuisvestingsbeleid. 2 In de context van MO in BW 4
De gewijzigde wettekst alsmede de beoogde versterking van de informatiepositie van gemeenten over de voornemens en (financiële) rekstok van corporaties wijst op het zoeken naar een nieuw evenwicht.. 3 Tegelijkertijd is de intentie om extreme claims op corporaties te voorkomen: het gaat om het naar redelijkheid bijdragen aan het gemeentelijk volkshuisvestingsbeleid. De minister ziet voor zichzelf een rol als mediator op verzoek indien partijen er niet uitkomen. Voor wat betreft de onderlinge verhoudingen op lokaal niveau zijn duidelijk elementen uit het advies van de commissie De Boer herkenbaar. Tenslotte moet worden opgemerkt dat dit kabinet is teruggekomen op de eerder beoogde (accent)verschuiving in het extern toezicht van minister naar autoriteit. Het toezicht van de autoriteit beperkt zich tot het financiële toezicht en het toezicht op de staatssteunvereisten. Daarnaast behoudt de autoriteit de steun en saneringsfunctie. 3 Overigens zijn de uitvoerige CFV rapportages al voor een ieder toegankelijk. 5
Bijlage In het onderstaande schema is de huidige wet en regelgeving, de voorstellen van het vorig kabinet en de herzieningswet naast elkaar gezet. Daarbij is een selectie gemaakt van onderwerpen die in het politieke debat en in het debat in de sector de meeste aandacht opeis(t)en. De regelgeving wordt opgeschaald: mg BBSH woningwet. In het wetsvoorstel zitten echter nog talrijke verwijzingen naar AMvB s waardoor een integraal overzicht nog niet kan worden gegeven. Thema Huidige regels Voornemens vorig kabinet Herzieningswet Status en opdracht corporatie Toegelaten instellingen Gesloten stelsel *) Toegelaten instellingen Gesloten stelsel Toegelaten instellingen Gesloten stelsel Uitsluitend werkzaam op gebied van volkshuisvesting Uitsluitend werkzaam op gebied van volkshuisvesting Uitsluitend werkzaam op gebied van volkshuisvesting Bij voorrang huisvesten van personen die door hun inkomen of door andere omstandigheden moeilijkheden ondervinden bij het vinden van hun passende huisvesting. Bij het in gebruik geven van woningen met een verhoudingsgewijs lage huurprijs zo veel mogelijk voorrang geven aan woningzoekenden die, gelet op hun inkomen, in het bijzonder op die woningen zijn aangewezen. Voorrang geven aan huisvesten of doen huisvesten van personen die door hun inkomen of andere omstandigheden moeilijkheden ondervinden bij het vinden van hun passende huisvesting. Voorrang geven aan bouwen, verwerven, verhuren etc. van woningen met huur tot huurtoeslaggrens. Voorrang geven aan huisvesten of doen huisvesten van personen die door hun inkomen of andere omstandigheden moeilijkheden ondervinden bij het vinden van hun passende huisvesting. Voorrang geven aan bouwen, verwerven, verhuren etc. van woningen met huur tot huurtoeslaggrens. Bij verhuren van woningen tot aan huurtoeslaggrens zo veel mogelijk voorrang geven aan woningzoekenden met een inkomen waarmee zij beroep kunnen doen op een huurtoeslag. Woningen met huur tot huurtoeslaggrens bij voorrang toewijzen aan huishoudens die in aanmerking komen voor een huurtoeslag. Woningen met huur tot huurtoeslaggrens bij voorrang toewijzen aan huishoudens die in aanmerking komen voor een huurtoeslag. Zie ook relatie met gemeente *) onderwerp van juridische procedure Zie ook relatie met gemeente Zie ook relatie met gemeente. 6
Werkdomein OPMERKINGEN: In het wetsvoorstel wordt m.b.t. de opdracht van corporaties een nadere focus aangebracht op het investeren in woningen tot de huurtoeslaggrens. Gebied van de Gebied van de Gebied van de volkshuisvesting volkshuisvesting volkshuisvesting Limitatieve opsomming BBSH Limitatieve opsomming Limitatieve opsomming bouwen, verwerven, doen bouwen, doen bouwen, bezwaren etc. van verwerven, bezwaren, in verwerven, bezwaren, in woongelegenheden stand houden, etc. van stand houden, etc. van in stand houden voor permanent verblijf voor permanent verblijf woonomgeving bedoelde bedoelde verlenen van diensten woongelegenheden woongelegenheden aan bewoners verband in stand houden en in stand houden en houdend met de treffen voorzieningen treffen voorzieningen bewoning; aan direct daaraan aan direct daaraan werkzaamheden die uit grenzende omgeving; grenzende omgeving; bovengenoemde verlenen diensten aan verlenen diensten aan voortvloeien bewoners die bewoners die bijdragen aan rechtstreeks verband rechtstreeks verband leefbaarheid houden met de bewoning houden met de bewoning vastgoed wonen en zorg en aan woningzoekenden en aan woningzoekenden tijdelijke regeling DAEB doen bouwen en doen bouwen en het, in of in de directe verwerven etc. van verwerven etc. van nabijheid van wijken, maatschappelijk maatschappelijk buurten of vastgoed in vastgoed in buurtschappen met wijken/buurten met wijken/buurten met DAEB woningen doen DAEB woningen en een DAEB woningen en een bouwen en verwerven daarop gerichte functie. daarop gerichte functie. etc. van maatschappelijk bijdragen aan de bijdragen aan de vastgoed met functie leefbaarheid; leefbaarheid; gericht op die wijk, buurt doen bouwen en doen bouwen en of buurtschap verwerven etc. van verwerven etc. van werkzaamheden gebouwen met gebouwen die een voortvloeiend uit bedrijfsmatige gebruiksbestemming bedrijfsmatige overeengekomen gebruiksbestemming beleidsplannen gericht werkzaamheden hebben op oplossen van voortvloeiend uit problemen/ overeengekomen achterstanden in wijken, beleidsplannen gericht buurten en op oplossen van buurtschappen, problemen/ achterstanden in wijken, Nevenactiviteiten onder buurten en voorwaarden/toezicht vooraf buurtschappen, (MG s) tijdelijk bijdragen aan de prestaties op kerntaken herontwikkeling van en financiële continuïteit onroerende zaken boven twijfel verheven 7
Territoriaal werkgebied Verbindingen aanvaardbaar/beperkt risico Nadere voorschriften omtrent het Nadere voorschriften omtrent het meerwaarde voor kerntaken (substantiële/causale relatie; louter financieel motief niet toereikend) toepassingsbereik van leveren van diensten, maatschappelijk vastgoed, leefbaarheid, bedrijfsmatig vastgoed. toepassingsbereik van leveren van diensten, maatschappelijk vastgoed, leefbaarheid, bedrijfsmatig vastgoed. risicoanalyse in redelijke verhouding tot kernactiviteiten (kerntaken niet overvleugelen) winst onder behoud redelijk rendement naar TI. toezicht (op de TI en haar verbindingen) mag niet worden belemmerd OPMERKINGEN: het werkdomein is in de loop der tijd uitgebreid. De tijdelijke regeling DAEB definieert een deel van het werkdomein (de werkzaamheden die zich kwalificeren voor de in de regeling genoemde staatsteun). De diensten van algemeen economisch belang uit de Tijdelijke regeling DAEB zijn in de wet opgenomen. Maatschappelijk vastgoed en vastgoed met een bedrijfsmatige gebruiksbestemming behoort tot het werkdomein indien het vastgoed ligt /komt te liggen in wijken en buurten met DAEBwoningen (niet noodzakelijkerwijs van dezelfde corporatie) en een op de wijk/buurt/buurtschap gerichte functie hebben. Doen bouwen brengt tot uitdrukking dat het hebben van een eigen aannemingsbedrijf of het deelnemen daarin niet tot het werkdomein wordt gerekend. De voorgestelde herzieningswet kent niet de figuur van nevenactiviteiten. Beperkingen (anderen zullen zeggen waarborgen) uit huidige regelgeving lijken te worden geïmplementeerd via (bij AMvB in te vullen) regels m.b.t. financiering van nietdaeb activiteiten. Statutair vastgelegd Landelijk toegelaten Landelijk toegelaten Uitbreiding behoeft Uitbreiding feitelijk Uitbreiding feitelijk instemming minister werkgebied akkoord door werkgebied akkoord door Zienswijze gemeenten wordt minister bij verklaring van minister bij verklaring van ingewonnen geen bezwaar door geen bezwaar door gemeenten gemeenten OPMERKINGEN: Gemeenten krijgen een sterkere positie. De minister kan echter de gemeente(n) in het belang van de volkshuisvesting overrulen. Sociale huurwoningen niet Sociale huurwoningen niet DAEBwoningen en MVG niet uitzakken (onderbrengen in uitzakken uitzakken. andere rechtspersonen) Uitsluitend in het belang van Uitsluitend in het belang van Aangaan verbindingen indien de volkshuisvesting de volkshuisvesting noodzakelijk verbinden met andere verbinden met andere rechtspersoon of rechtspersoon of Nevenactiviteiten in vennootschap vennootschap. 8
principe/behoudens kleinschalige activiteiten in verbinding Verbinding werkzaam binnen statutaire werkgebied TI Verbinding mede werkzaam op gebied van de volkshuisvesting Verbinding mede werkzaam op gebied van de volkshuisvesting In verbinding alleen toegestane (neven) activiteiten Verschaft aandeel in vermogen verhoudingsgewijs ten hoogste gelijk is aan het aandeel van haar werkzaamheden op dat gebied in het geheel van haar werkzaamheden Verschaft aandeel in vermogen verhoudingsgewijs ten hoogste gelijk is aan het aandeel van haar werkzaamheden op dat gebied in het geheel van haar werkzaamheden Financiering borging steun inzet eigen vermogen Totaal verschafte vermogen aan verbindingen gemaximeerd tot een nader te bepalen deel van het eigen vermogen Opmerkingen: Mate van inperking afhankelijk van AMvB Huurwoningen in Huurwoningen gereguleerd gereguleerd gebied gebied MVG lijst; nader toelicht in MVG lijst WSW lijst borgbare activa Wettelijke basis voor Wettelijke basis voor: Projectsteun Projectsteun Bijzondere projectsteun*) Saneringssteun Saneringssteun *) onderwerp van juridische procedure Werkdomein Totaal verschafte vermogen aan verbindingen gemaximeerd tot een nader te bepalen deel van het eigen vermogen Huurwoningen gereguleerd gebied MVG lijst Wettelijke basis voor: Projectsteun Saneringssteun Bij AMvB worden regels gesteld m.b.t. de inzet van het EV (DAEB/nietDAEB) Opmerkingen: Het wetsvoorstel sluit heffing t.b.v. bijv. bijzondere projectsteun niet uit. Het gedoe kan dus ook met de nieuwe wet ontstaan. Om toegang tot de kapitaalmarkt te krijgen is (afhankelijk van het risico van het vastgoed) inzet van eigen vermogen vereist. (Die inzet voor nietdaeb moet zeker gesteld zijn onder de randvoorwaarde dat aan DAEBwerkzaamheden prioriteit wordt gegeven.) Wanneer de financiering niet goed komt, heeft het in juridische zin brede werkdomein materieel geen betekenis. 9
Intern Bindend voordrachtsrecht Bindend voordrachtsrecht Bindend voordrachtsrecht toezicht/ huurders(organisaties) twee voor gemeente en voor voor twee commissarissen; Governance zetels in bestuur of RvC huurdersorganisaties, indien minder dan 5 Art 7 lid 1 BBSH eventueel voor commissarissen dan belanghebbenden voordrachtsrecht voor één vertegenwoordiging commissaris (art 30 lid 7) Geen max zittingstermijn Max 8 jaar zittingstermijn Max 8 jaar zittingstermijn (art commissarissen RvT) 30 lid 2) RvT tenminste 3 leden bij Geen eisen omvang RvT minder dan 10.000 vhe, tenminste 5 leden bij > 10.000 vhe. Ontslag commissaris door de Ontslag commissaris door de Ondernemingskamer, o.a. op Ondernemingskamer, o.a. op grond van taakverwaarlozing. grond van taakverwaarlozing. RvT kan alleen commissaris RvT kan alleen commissaris schorsen schorsen (art 33) Geen regeling Minister kan commissaris of Minister kan commissaris of RvT schorsen of ontslaan RvT schorsen of ontslaan (art 34) Onverenigbaarheid Onverenigbaarheid lidmaatschap RvT met functie lidmaatschap RvT met functie bestuurder van een bestuurder van een toegelaten instelling toegelaten instelling (art 30 lid 4) Geen bepalingen over Bestuur wordt benoemd door Bestuur wordt benoemd door verhouding RvTbestuur, RvT voor verenigingen RvT voor verenigingen alleen kan RvT uitvoering van wordt verenigingsrecht (boek wordt verenigingsrecht (boek besluiten van bestuur 2 BW) expliciet buiten 2 BW) expliciet buiten schorsen. werking gesteld werking gesteld Uitgebreide opsomming Uitgebreide opsomming Geen regeling voorafgaande onderwerpen waarvoor aantal elementen ten instemming RvT Voorafgaande instemming is opzichte van versie nov 2009 vereist vervallen (profielschets bestuurder, reglementen); Geen eisen ten aanzien van Bij meer dan 10.000 vhe Geen eisen ten aanzien van aantal bestuurders tenminste twee bestuurders aantal bestuurders verplicht 10
Profielschets bij benoeming bestuur verplicht Profielschets RvT verplicht Geen profielschets vereist Eis profielschets vervallen Geen belanghebbendenvertegenwoordiging Verplichting vervallen Geen belanghebbendenvertegenwoordiging belanghebbendenvertegenwoordiging Mogelijkheid bindende voordracht belanghebbendenvertegenwoordiging voor bestuur Jaarlijks verklaringen RvT vereist inzake financieel beheer, bedrijfsvoering, aanwending vermogen Verplichte statutaire regeling inzake geschillen tussen organen Eis belanghebbendenvertegenwoordiging Belanghebbendenvertegenwoordiging en voordrachtsrecht vervallen Eis verklaringen vervallen Verplichte statutaire regeling inzake geschillen tussen organen (art 28 lid 2) Extern toezicht Toezicht vooraf Instelling orgaan dat toezicht houdt op bestuur verplicht (art 7 lid 1 onder b BBSH) RvT richt zich bij taakvervulling mede naar belang betrokken belanghebbenden RvT richt zich bij taakvervulling mede naar belang betrokken belanghebbenden (art 31) Opmerkingen: Met name op dit onderdeel zijn voorstellen van het vorig kabinet teruggedraaid. Verkoop huurwoningen: Verkoop huurwoningen Verkoop huurwoningen aan derden niet zijnde behoeft toestemming behoeft toestemming natuurlijke personen of autoriteit minister tenzij bij AMvB is corporaties geregeld in welke gevallen kortingen >10% geen instemming is vereist. ontheffing aanvragen Omtrent de instemming bij melding o.a. aandacht kunnen nadere regels worden voor kredietwaardigheid gesteld (o.a. op terrein van en bonafiditeit bonafiditeit wet Bibob) Investeringen boven bepaald drempelbedrag behoeft instemming van autoriteit Nevenactiviteiten Fusies Fusies Fusies 11
procesregels BZK (inwinnen zienswijzen gemeente/huurdersorg) marktconcentratie NMA Uitbreiding territoriaal werkgebied. Goedkeuring minister. Inwinnen zienswijze gemeenten. Wijziging statuten toestemming minister vooraf. Goedkeuring vereist minister en NMa. Nadere uitwerking in AMvB, voorgesteld wordt fusieeffecttoets waarin oordeel huurders en gemeenten zwaar weegt Verklaring van geen bezwaar vereist van B&W van huidige en toekomstige gemeente. Zo nodig vervangende instemming door minister Wijziging statuten: toestemming Autoriteit vooraf. Uitzondering: wijziging statuten op verzoek belanghebbendenvertegenwoordiging door Ondernemingskamer verdere uitzonderingen bij AMvB Goedkeuring vereist minister en NMa. Nadere uitwerking in AMvB (art 55), voorgesteld wordt fusieeffecttoets waarin oordeel huurders en gemeenten zwaar weegt (MvT) Verklaring van geen bezwaar vereist van B&W van huidige en toekomstige gemeente. Zo nodig vervangende instemming door minister (art 41) Wijziging statuten (art 23 lid 2): toestemming minister vooraf Rol minister/ CFVautoriteit Overdracht (deel van) Overdracht (deel van) onderneming van TI: onderneming van TI: toestemming vooraf door toestemming vooraf door Autoriteit minister (art 27 lid 1 onder b) Opmerkingen: Toezicht vooraf vertoont in het wetsvoorstel veel overeenkomsten met de huidige regelgeving. De beoogde uitbreiding door het vorig kabinet is grotendeels teruggedraaid. Tevens is hier de omslag in het denken m.b.t. de rol van minister en autoriteit zichtbaar. Minister: toezichthouder; Minister: toezichthouder; Minister: toezichthouder; aanwijzingsbevoegdheid, ruimte voor ongeclausuleerd aanwijzingsbevoegdheid; treffen sancties aanwijzingsbevoegdheid; treffen sancties treffen sancties CFV: financieel toezicht en Autoriteit: toezichtrol; rol Autoriteit: toezichtrol; rol rol steunverlening steunverlening; treffen steunverlening; treffen sancties sancties Minister rechtmatigheids /volkshuisvestelijk toezicht wijziging statuten fusies onder bewind stellen toelating en intrekking daarvan Minister aanwijzingsbevoegdheid in belang vhv behandeling geschillen gemeentecorporatie schorsen of ontslaan commissaris Minister aanwijzingsbevoegdheid in belang vhv behandeling geschillen gemeentecorporatie schorsen of ontslaan commissaris wijziging statuten 12
CFV: Financieel toezicht, advisering en informeren minister toestemming fusies onder bewind stellen toelating en intrekking daarvan Autoriteit Wijziging statuten Overdracht deel onderneming overdracht deel onderneming toestemming fusies onder bewind stellen toelating en intrekking daarvan Autoriteit Beoordeling: verantwoordingstukken financiële situatie financieel beheer werkzaamheden op het gebied van de volkshuisvesting, naleving wetgeving regels i.v.m. staatssteun incl. sancties en terugvordering ten onrechte ontvangen staatssteun integriteit van hun bestuurders en hun werknemers functioneren van RvT financiële situatie verbindingen werkzaamheden verbindingen op het gebied van de vhv naleving wetgeving verbindingen statutenwijziging Beoordeling: financiële en administratieve aspecten werkzaamheden 4 regels i.v.m. staatssteun incl. sancties en terugvordering ten onrechte ontvangen staatssteun Verzoeken maatregelen te treffen i.v.m. financiële situatie Verzoeken maatregelen te treffen i.v.m. financiële situatie Aanwijzingsbevoegdheid (via AMvB) Aanwijzingsbevoegdheid ingeval niet leveren gegevens Verschaffen sectorbeeld Verschaffen sectorbeeld. Verschaffen sectorbeeld. 4 O.b.v. toelichting; tekst artikel 57 lid 1 onder a lijkt breder beoordeling betrokken werkzaamheden 13
Minister op verzoek informeren over situatie afzonderlijke corporaties Minister op verzoek informeren over situatie afzonderlijke corporaties Minister op verzoek informeren over situatie afzonderlijke corporaties Minister adviseren omtrent door hem in het kader van diens toezicht te nemen maatregelen. Minister adviseren omtrent door hem in het kader van diens toezicht te nemen maatregelen. Minister adviseren omtrent door hem in het kader van diens toezicht te nemen maatregelen. Project en saneringssteun volgens bij AMvB gegeven voorschriften. Project en saneringssteun volgens bij AMvB gegeven voorschriften. Project en saneringssteun volgens bij AMvB gegeven voorschriften. Vereffenaar Vereffenaar (thans BenW) Relatie gemeente corporatie Financiering autoriteit door sector Financiering autoriteit door sector Opmerkingen: De beoogde (accent)verschuiving in het extern toezicht van minister naar autoriteit is weer teruggedraaid. Het toezicht van de autoriteit beperkt zich tot het financiële toezicht en het toezicht op de staatssteunvereisten. Daarnaast behoudt de autoriteit de steun en saneringsfunctie binnen door de minister vastgesteld (beleids)kaders.. Bij werkzaamheden het in de Met werkzaamheden naar Met werkzaamheden naar betrokken gemeenten redelijkheid bijdragen aan de redelijkheid bijdragen aan de geldende uitvoering van het uitvoering van het volkshuisvestingsbeleid in volkshuisvestingsbeleid dat volkshuisvestingsbeleid acht nemen. geldt in de gemeenten waar zij feitelijk werkzaam is. Aanleveren overzicht voorgenomen activiteiten en toezending diverse andere stukken. Aanleveren overzicht voorgenomen werkzaamheden en toezending diverse andere stukken Aanleveren overzicht voorgenomen werkzaamheden en toezending diverse andere stukken B&W verzoeken tot overleg over vhv beleid eerstkomende jaar (met oog prestatieafspraken) B&W verzoeken tot overleg met het oog op te maken afspraken over de uitvoering van het in de betrokken gemeenten geldende volkshuisvestingsbeleid B&W verzoeken tot overleg met het oog op te maken afspraken over de uitvoering van het in de betrokken gemeenten geldende volkshuisvestingsbeleid Voordrachtsrecht RvC OPMERKINGEN: Explicieter is geformuleerd dat de werkzaamheden moeten bijdragen aan het gemeentelijk volkshuisvestingsbeleid; wel naar redelijkheid. Het presteren naar vermogen wordt ook meer in deze context geplaatst. 14
Presteren naar Middelen die niet dienen te Middelen bij voorrang Middelen bij voorrang vermogen worden aangehouden i.v.m. inzetten t.b.v. bijdrage aan inzetten t.b.v. bijdrage aan de financiële continuïteit de uitvoering gemeentelijk de uitvoering gemeentelijk inzetten ten behoeve van de vhvbeleid, en overigens vhvbeleid, en overigens volkshuisvesting t.b.v. de vhv. t.b.v. de vhv. In bij AMvB bepaalde In bij AMvB bepaalde gevallen, inzetten van gevallen, inzetten van middelen t.b.v. door andere middelen t.b.v. door andere corporaties toepassing geven corporaties toepassing geven aan bijdragen aan uitvoering aan bijdragen aan uitvoering van het gemeentelijk vhv van het gemeentelijk vhv beleid. beleid. Aangekondigde / mogelijke nadere regels Meerkosten raming BZK* Batige saldi en andere Batige saldi en andere middelen, voor zover niet middelen, voor zover niet noodzakelijk voor noodzakelijk voor voortbestaan in financieel voortbestaan in financieel opzicht, uitsluitend opzicht, uitsluitend aanwenden voor aanwenden voor werkzaamheden op het werkzaamheden op het gebied van de vhv. Bij AMvB gebied van de vhv.bij AMvB kunnen nadere voorschriften kunnen nadere voorschriften worden gegeven. worden gegeven. Opmerkingen: betreffende artikelen in herzieningswet vormen mede kapstok voor financiële steun en heffingen daartoe van autoriteit. Wet rept niet van financiële noodzaak als voorwaarde voor bijdrage aan de werkzaamheden fusies fusies klachtenregeling klachtenregeling. landsgrensoverschrijdende landsgrensoverschrijdende activiteiten activiteiten reglement m.b.t. sloop en renovatie verkoopprijs (bewoning door eigenaar) 52,4 miljoen euro eenmalig 47,5 miljoen euro eenmalig en 12,5 euro jaarlijks en 7 miljoen euro jaarlijks * Meerkosten raming BZK: het wetsvoorstel gaat vergezeld van raming van de extra kosten als gevolg van de invoering van de wet. De kosten zijn exclusief kosten CFV en eventuele heffingen voor project en saneringssteun. 15