VVE-RAPPORT RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE KINDERDAGVERBLIJF KINDEROPVANG DAANTJE LOCATIE 'T MEUKEN Locatie Plaats Haaksbergen Onderzoeksnummer. 11328 Datum onderzoek 19-11-2012 Datum vaststelling 23-01-2013 VVE-rapport 11328 Onderzoeksdatum: 19-11-2012 Pagina 1 van 8
1. INLEIDING Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE). VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in groep 3 van het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. Dit rapport maakt onderdeel uit van de bestandsopname in de gemeente Haaksbergen. In deze gemeente hebben alle voor- en vroegscholen die te maken hebben met VVE een vragenlijst ingevuld waarin zij de stand van zaken op hun (voor)school weergeven. Alle locaties krijgen automatisch een zelfrapportage. Enkele locaties zijn vervolgens bezocht door de Inspectie van het Onderwijs ter verificatie van deze zelfevaluaties. Alle bezochte locaties ontvangen een rapportage met de bevindingen van de Inspectie. Het definitieve rapport wordt gepubliceerd op de website van de Inspectie: www.onderwijsinspectie.nl De uitkomsten van alle zelfevaluaties en de bevindingen van de Inspectie van het Onderwijs naar aanleiding van de locatiebezoeken worden samengevat in een gemeentelijk rapport. Dit geeft een totaalbeeld weer van VVE in de gemeente Haaksbergen. Dit rapport wordt, als het definitief is vastgesteld, samen met de locatierapporten, gepubliceerd op de website van de Inspectie: www.onderwijsinspectie.nl Werkwijze onderzoek is een van de (voor)scholen die bezocht is door de Inspectie van het Onderwijs. Daarbij hebben de volgende activiteiten plaatsgevonden: groepsbezoeken gesprekken met leidsters en/of leerkrachten gesprekken met ouders gesprekken met locatieleiding, coördinatie en directie Dit rapport geeft de bevindingen van de Inspectie over de kwaliteit van VVE op deze locatie weer. Inhoud rapport In dit rapport worden de volgende onderwerpen besproken: de voorwaarden van VVE de ouders de kwaliteit van de educatie het VVE-programma, zoals dat wordt aangeboden het pedagogisch klimaat het educatief handelen de ontwikkeling, zorg en begeleiding de kwaliteitszorg de doorgaande lijn tussen de voor- en vroegschool de resultaten van VVE Elk van de VVE-kwaliteitsaspecten is uiteengelegd in indicatoren. Als een indicator beoordeeld wordt, gebeurt dat doorgaans met de volgende oordelen: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig Deze kwalificatie geeft aan dat er écht iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn wenselijk Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat andere voor- en/of vroegscholen hiervan kunnen leren. VVE-rapport 11328 Onderzoeksdatum: 19-11-2012 Pagina 2 van 8
Dit rapport is gebaseerd op het VVE-toezichtkader (zie de internetsite van de onderwijsinspectie). Opbouw van het rapport Hoofdstuk 2 beschrijft het totaalbeeld van het onderzoek. De beoordeelde onderwerpen (indicatoren) staan in hoofdstuk 3, met eerst de oordelen en daarna een toelichting als dat nodig is. Daarbij kunnen de overeenkomsten en verschillen tussen de zelfevaluatie van de locatie en de bevindingen van de Inspectie eveneens worden geduid. Als er op basis van dit onderzoek afspraken gemaakt zijn, staan die in hoofdstuk 4. Groepsinformatie peutergroepen: Aantal peuters in groep a: 12, waarvan 1 doelgroeppeuter VVE-rapport 11328 Onderzoeksdatum: 19-11-2012 Pagina 3 van 8
2. HET TOTAALBEELD Peuteropvang t is onderdeel van Daantje. Deze particuliere stichting biedt sinds 1999 opvang aan kinderen van 0-13 jaar in Haaksbergen en omstreken. t is één van de locaties waar VVE wordt aangeboden en is gehuisvest in buurtgemeenschapshuis t in St. Isidorushoeve. De peuteropvang wordt hoofdzakelijk bezocht door kinderen uit het nabij gelegen Haaksbergen. Hoewel het gemeentelijk beleid is gericht op een VVE-aanbod voor peuters vanaf twee jaar, wordt het aanbod zelden uitgevoerd. De reden hiervoor is dat het afgeven van een VVE-beschikking door de gemeente tot soms wel een jaar kan duren. De beschikking is nodig om in aanmerking te komen voor de gemeentelijke bijdrage in de kosten van VVE. De meeste ouders op de beschikking voordat ze hun kind 4 keer per week naar de voorschool sturen, omdat zij dit anders zelf moeten betalen. In t werken de pedagogisch medewerkers met een integraal VVE-aanbod voor alle peuters, waarbij aan de voorwaarden voor VVE op alle onderdelen wordt voldaan. De inspectie heeft tijdens de observaties gezien dat de uitvoering van het pedagogisch klimaat en het educatief handelen voornamelijk op orde zijn. In het adequaat plannen hiervan liggen nog wel ontwikkelpunten voor de organisatie. In de VVE-beleidskenmerken ligt een aantal verbeterpunten voor de organisatie. Het ouderbeleid kent geen (schriftelijke) vastlegging. Ook de kwaliteitszorg met betrekking tot VVE is nog niet systematisch ingericht. De locatiemanager werkt hieraan en om die reden is er zicht op verbetering. Een doorgaande lijn naar de basisscholen ontbreekt grotendeels. Het opzetten hiervan wordt bemoeilijkt, omdat de kinderen uitstromen naar een groot aantal basisscholen. Wel zorgt de peuteropvang voor een warme overdracht, die de inspectie als goed waardeert. De inspectie heeft een aantal indicatoren gewaardeerd als goed ontwikkeld. Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect op een zodanige manier in orde is dat het een voorbeeld voor anderen is. Het gaat hierbij om de scholing van de pedagogisch medewerkers, de borging van de kwaliteit van VVE en de overdracht van doelmatige informatie van doelgroeppeuters naar de ontvangende basisschool. VVE-rapport 11328 Onderzoeksdatum: 19-11-2012 Pagina 4 van 8
3. DE OORDELEN MET EEN TOELICHTING ALS DAT NODIG IS Naam gemeente Haaksbergen A0.0 Samenwerking met voor/vroegschool nee A CONDITIES A0.1 Er is een recent GGD-rapport beschikbaar 3 A0.2 In het rapport zijn de basisvoorwaarden voor voorschoolse educatie 3 getoetst A1 Een integraal VVE-programma A1.1 Naam/namen van programma(s) Kaleidoscoop A2 De groepsgrootte voldoet aan de maximumeisen (voorschool) 3 A3 Leidster - kind ratio ("dubbele bezetting") 3 A4 Voldoende VVE-tijd A4.1 De peuters bezoeken de voorschool gedurende voldoende tijd (per week) 3 A4.2 Wat is doorgaans de beginleeftijd voor twee jaar VVE? A5 Kwaliteit leidsters/leerkrachten A5.2 Alle leidsters/leerkrachten zijn toereikend gekwalificeerd (opleiding) 3 A5.3 Alle leidsters spreken voldoende Nederlands 3 A5.4 Alle leidsters zijn toereikend geschoold (voor het VVE-programma) 4 A5.5 Er is een jaarlijks VVE-opleidingsplan 3 De meest recente GGD-inspectie aan t dateert van 17 februari 2012. Aan de voorwaarden voor VVE wordt voldaan. De maximale groepsgrootte is 14 peuters en de VVE-tijd bedraagt 12 uur per week. De locatiemanager heeft regelmatig contact met de gemeente Haaksbergen om te proberen de beschikkingen voor de doelgroeppeuters tijdig afgegeven te krijgen. De vertraging die hierdoor ontstaat, maakt dat een doelgroeppeuter een kortere tijd VVE krijgt dan mogelijk en wenselijk is. Alle pedagogisch medewerkers zijn gecertificeerd voor het VVE-programma. De inspectie beschouwt dit als een voorbeeld voor anderen. B OUDERS B1 Gericht ouderbeleid 2 B2 Ouders zijn vooraf adequaat geïnformeerd 3 B3 Intake 3 B4 Stimuleren om thuis ontwikkelingsstimulerende activiteiten te doen 3 B5 Participatie in VVE-activiteiten in de voor/vroegschool 3 B6 Informeren over de ontwikkeling van hun kind 3 B7 Rekening houden met de thuistaal 3 Tijdens het inspectiebezoek bezocht slechts één doelgroeppeuter t. De ouder, met wie de inspectie heeft gesproken op de dag van het onderzoek, was zeer tevreden over de inzet van de pedagogisch medewerkers om haar kind datgene te bieden wat hij nodig heeft om zijn ontwikkeling te stimuleren. Ook is er lof voor de ondersteuning die zij krijgt bij het aanvragen van de gewenste en noodzakelijke externe hulp. Indien de pedagogisch medewerkers signaleren dat een peuter een ernstig risico heeft op een ontwikkelingsachterstand maar geen VVE-verwijzing heeft, neemt de locatiemanager contact op met het consultatiebureau met het verzoek alsnog een VVE-verwijzing af te geven. Ouders stellen dit zeer op prijs. Ouders krijgen voor de aanmelding bij een peuterspeelzaal of peuteropvang geen VVE-rapport 11328 Onderzoeksdatum: 19-11-2012 Pagina 5 van 8
informatie over VVE. Dat krijgen ze echter op het moment dat ze zich aan hebben gemeld. Zo gauw ouders zich aanmelden bij t informeert de locatiemanager hen uitgebreid over het VVE-programma. In t is het ouderbeleid niet schriftelijk vastgelegd (B1). Kenmerkend hieraan is dat uit een analyse van de ouderpopulatie helder is welke doelen de VVE-peuteropvang nastreeft met haar kinderen en met de ouders. Bij de aanmelding van een doelgroeppeuter is er een gesprek waarin informatie over de ontwikkelings- en kindkenmerken, de wijze van opvoeden en het stimuleren van de ontwikkeling wordt verzameld. Deze informatie gebruikt de locatiemanager bij het opstellen van het stimuleringsplan voor de doelgroeppeuters. De leidsters zijn aantoonbaar actief om de ouders te betrekken bij de (ontwikkelings)activiteiten die ze ook thuis kunnen doen. Ook werkt men actief aan de participatie van ouders in de VVEactiviteiten van de voorschool. Er zijn twee keer per jaar geplande en geagendeerde informatiemomenten met ouders, deze gesprekken worden voorbereid aan de hand van het ingevulde volgmodel voor peuters. C KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE C1 Kwaliteit van de educatie: het aangeboden programma C1.1 Een integraal VVE-programma 3 C1.2 Werken met een doelgerichte planning 2 C1.3 Het aanbod gericht op de taalontwikkeling is voldoende dekkend 3 C1.4 Het aanbod klimt op in moeilijkheidsgraad en er wordt gedifferentieerd 2 C2 Kwaliteit van de educatie: het pedagogisch klimaat C2.1 Het pedagogisch handelen van de leidsters/leerkrachten is respectvol 3 C2.2 De leidsters/leerkrachten hanteren duidelijke pedagogische 3 gedragsgrenzen C2.3 De leidsters/leerkrachten stimuleren de sociale vaardigheden en de 3 persoonlijke competenties van de kinderen C2.4 De leidsters/leerkrachten tonen respect voor de autonomie van het kind 3 C2.5 De inrichting van de ruimte is aantrekkelijk, uitdagend en spel- en taaluitlokkend 3 C3 Kwaliteit van de educatie: het educatief handelen C3.1 Het educatief handelen van beide leidsters/leerkrachten is goed op elkaar 3 afgestemd C3.2 Er worden de hele 'dag' effectieve en gerichte activiteiten voor de 3 taalontwikkeling uitgevoerd C3.3 De leidsters/leerkrachten bevorderen de interactie met en tussen 3 kinderen C3.4 De leidsters/leerkrachten stimuleren actieve betrokkenheid van de 3 kinderen en verrijken het spelen en werken C3.5 De leidsters/leerkrachten bevorderen de ontwikkeling van aanpakgedrag 3 (strategieën) bij de kinderen C3.6 Het gedrag van de leidsters/leerkrachten met de kinderen is responsief 3 C3.7 De leidsters/leerkrachten stemmen de activiteiten af op verschillen in de 2 ontwikkeling van de individuele kinderen De pedagogisch medewerkers van t werken met betekenisvolle thema s die voor een half jaar zijn gepland door Daantje. De organisatie beschikt over kisten met materialen die kunnen worden gebruikt bij de thema s. In de zaal leidt dit tot een weekplanning die is gebaseerd op activiteiten. De inspectie verwacht echter een planning gebaseerd op de ontwikkelingsdoelen van de peuters. Om die reden is indicator C1.2 een ontwikkelpunt. Tijdens het inspectiebezoek is gezien hoe de kinderen de ruimte en de mogelijkheden konden benutten om te spelen en te leren. De pedagogisch medewerksters creëerden een pedagogisch klimaat dat getuigde van respect voor elkaar en waarin de gedragsgrenzen voor een ieder duidelijk VVE-rapport 11328 Onderzoeksdatum: 19-11-2012 Pagina 6 van 8
waren. In een aantal kleine groepjes waren de leidsters op de dag van het inspectiebezoek met verschillende activiteiten aan het werk. Een verbeterpunt is dat van deze activiteiten in de planning niet is vastgelegd welke doelen worden nagestreefd in de subgroepjes. Ook de wijze waarop het aanbod opklimt in moeilijkheidsgraad is een verbeterpunt. VVE is met name bedoeld voor die kinderen die een taalachterstand dreigen op te lopen in hun ontwikkeling. Vooral daarom moet voor alle betrokkenen duidelijk zijn welke doelen in de taalontwikkeling worden nagestreefd met deze doelgroepkinderen (C1.4). Het pedagogisch handelen was op de dag van het bezoek van voldoende kwaliteit. Het educatief handelen van de pedagogisch medewerksters was grotendeels in orde. Zij handelden in hun aandacht voor de kinderen op interactieve en responsieve wijze. Beide pedagogisch medewerksters werken alle vier dagdelen samen en overleggen veel. Aan het begin van het jaar worden taakafspraken gemaakt over het pedagogisch en educatief handelen. Een punt van aandacht is dat deze niet zijn vastgelegd. Voor iedereen die in de zaal meewerkt (waaronder ook stagiaires en vrijwilligers) is het nuttig en zinvol te weten welke ook inhoudelijkekeuzes zijn gemaakt in het educatief handelen, zodat het voor een ieder mogelijk is zich daaraan te houden. Een ontwikkelpunt is het afstemmen van activiteiten op de verschillen die zich voordoen in de ontwikkeling tussen de kinderen, wat niet alleen wordt bepaald door het leeftijdsverschil, zoals nu meestal het geval is (C3.7). D ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG D1 Ontwikkeling, begeleiding en zorg binnen de groep D1.1 Volgen van de brede ontwikkeling van alle kinderen 3 D1.2 De begeleiding is planmatig voor: de hele groep, de kleine (tutor)groep 3 en het individuele kind D1.3 De evaluatie van de aangeboden begeleiding en zorg 3 D1.4 Specifieke aandacht bij de begeleiding en zorg voor de taalontwikkeling 3 D2 Ontwikkeling, begeleiding en zorg in de bredere zorgketen D2.1 Leidsters/leerkrachten hebben een overzicht van de kinderen die zorg 3 nodig hebben die de voor- resp. vroegschool niet kan leveren, en van de aard van die zorg D2.2 Leidsters/leerkrachten melden kinderen aan voor externe zorg wanneer 3 de voor- resp. vroegschool de gewenste zorg niet kan leveren D2.3 De leidsters/leerkrachten blijven de ontwikkeling van kinderen met extra 3 zorg bijhouden De pegagogisch medewerkers hanteren sinds kort een logboek, waarin ze opvallende zaken aangaande de ontwikkeling van de peuters vastleggen. Deze gegevens worden vervolgens opgenomen in het observatie- en registratiesysteem. Analyse van de gegevens leidt tot het bepalen van de begeleiding van de peuters. Voor doelgroeppeuters stelt de locatiemanager een stimuleringsplan op, dat voldoet aan de eisen die de inspectie daaraan stelt. Het effect van de aangeboden zorg en begeleiding wordt geëvalueerd en op basis daarvan worden vervolgstappen bepaald. Dit geldt ook voor de doelgroeppeuters die specifieke aandacht krijgen voor de taalontwikkeling. De locatiemanager is de schakel naar de externe zorg. E KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL E1 Er is VVE-coördinatie in de voor- c.q. vroegschool 3 E2 De voor- c.q. vroegschool evalueert de kwaliteit van VVE regelmatig 2 E3 De voor- c.q. vroegschool evalueert de VVE-resultaten van alle kinderen 2 E4 De voor- c.q. vroegschool werkt planmatig aan VVE-verbetermaatregelen 2 E5 De voor- c.q. vroegschool borgt de kwaliteit van haar VVE-educatie 4 VVE-rapport 11328 Onderzoeksdatum: 19-11-2012 Pagina 7 van 8
De VVE-coördinatie binnen de voorschool is belegd bij de locatiemanager. De inspectie waardeert dit met een 4 en beschouwt dit als een voorbeeld voor anderen. Op het moment van het onderzoek is een begin gemaakt met de evaluatie van de kwaliteit van VVE en het planmatig werken aan verbetermaatregelen. Dit behoeft echter nog verdere uitwerking om in voldoende mate bij te kunnen dragen aan de kwaliteitszorg in de locatie. E2, E3 en E4). De borging van de kwaliteit van VVE is op heldere wijze beschreven in het pedagogisch beleidsplan en het VVE-protocol. De inspectie merkt deze wijze van borging aan als een voorbeeld voor anderen. F DOORGAANDE LIJN F1 Er is VVE-coördinatie tussen de voor- en vroegschool 3 F2 Er is concreet beleid om zoveel mogelijk kinderen te laten doorstromen 3 naar een vroegschool F3 De voor- en vroegschool zorgen voor een warme overdracht 4 F4 Het aanbod van de voor- en de vroegschool zijn op elkaar afgestemd 2 F5 Het pedagogisch klimaat en het educatief handelen van de voor- en 2 vroegschool is op elkaar afgestemd F6 De manier om met ouders om te gaan op de voor- en de vroegschool is op 2 elkaar afgestemd F7 De interne begeleiding en zorg op de voor- en vroegschool zijn op elkaar 2 afgestemd Een deel van de hierboven genoemde indicatoren merkt de inspectie aan als een verbeterpunt. Van een doorgaande lijn tussen t en de basisscholen van Haaksbergen is op de hierboven vermelde inhouden nauwelijks of geen sprake (F4 tot en met F7). De locatiemanager onderhoudt wel contacten met de basisscholen en heeft daarnaast zitting in de gemeentelijke werkgroep VVE. De wijze waarop t vorm geeft aan de overdracht van relevante informatie van de doelgroeppeuters bij de overgang naar een basisschool acht de inspectie een voorbeeld voor anderen (F3). Bij elke doelgroeppeuter neemt de locatiemanager een half jaar voordat de peuter naar de basisschool gaat contact op met die school, waarbij het taalstimuleringsplan wordt besproken en de basisschool zich vast een beeld kan vormen op de hulpvraag van de doelgroepkleuter en hierop kan anticiperen. Op het moment van de overgang vindt er een warme overdracht plaats, waarbij de gegevens van het observatie- en registratiesysteem leidend zijn. De ouders zijn hierbij aanwezig. 4. VERVOLGAFSPRAKEN Het bezoek heeft geen aanleiding gegeven voor het maken van vervolgafspraken. VVE-rapport 11328 Onderzoeksdatum: 19-11-2012 Pagina 8 van 8