Onderwerp: Toelichting BenW-adviesnota Afdeling/team: Kabinet Herijking Bestuursopdracht Internationale Zaken Noord- en Midden Limburg Afdelingshoofd: Auteur: Halffman, R.R.M. Herpen, van E Datum vergadering: 17 augustus 2016 1. Aanleiding De gemeenten in Noord- en Midden-Limburg (behlave Nederweert en Mook en Middelaar) nemen deel aan de Bestuursopdracht Internationale Zaken. De invulling van deze bestuursopdracht is de afgelopen periode tegen het licht gehouden; dat heeft geleid tot een voorstel tot herijking. Deze herijking ligt nu ter ondertekening voor. 2. Uitgangssituatie en doelstelling Sinds 1 januari 2009 wordt de bestuursopdracht uitgevoerd door de gemeente Venlo. De financiële bijdrage bedraagt 0.28 per inwoner per jaar (via budget Veiligheidsregio). 3. Rol gemeente en visie en strategie participatie Niet van toepassing 4. Toelichting Samenvatting De adviseur internationale zaken van de gemeente Venlo heeft samen met zijn collega's in Roermond, Venray en Weert het voortouw genomen om tot een geactualiseerde opdracht te komen die breder is dan de vigerende opdracht. Het bestaansrecht van de bestuursopdracht is gelegen in het feit dat de gemeenten in Noord- en Midden-Limburg op het gebied van internationalisering redelijk gelijke (strategische) opgaven kennen. Gezamenlijk optrekken zorgt voor een gemeenschappelijke focus. Bovendien zijn we als grotere regio zichtbaarder en hebben we meer impact op het gebied van belangenbehartiging. Tot slot spelen kostenoverwegingen een rol: gemeenten hoeven niet afzonderlijk ambtelijke capaciteit in te zetten om op dit gebied actief te acteren. Om onze grensligging beter te benutten is het allereerst nodig om vanuit onze regionale inhoudelijke opgaven een internationale agenda op te stellen, en deze agenda vervolgens zoveel mogelijk te verbinden met de (eu)regionale, provinciale, landelijke en Europese agenda's. Dit is de kern van de herijkte bestuursopdracht internationale zaken. Verseon kenmerk: 1
Na instemming met het voorliggende gewijzigde afsprakenkader wordt tot eind dit jaar een internationaliseringsagenda opgesteld. Hierin worden de inhoudelijke opgaven verder uitgewerkt en wordt er focus aangebracht, wordt de werkwijze bepaald, en worden de concrete activiteiten geduid. Uitgebreide toelichting Door de adviseur internationale zaken van de gemeente Venlo is een uitgebreide toelichting geschreven. Hieronder treft u die tekst integraal aan (blauw lettertype). Aanleiding voor herijking De wijze waarop de Bestuursopdracht in de afgelopen jaren vorm en inhoud heeft gekregen past steeds minder in de veranderende wereld en behoeften van de verschillende deelnemers. De nadruk lag op secretariële, organisatorische en coördinerende werkzaamheden rondom een groot aantal grensoverschrijdende overlegstructuren. De Bestuursopdracht heet 'Internationale Zaken', maar het accent lag op 'euregionaal'. Daarnaast heeft de verschuiving van de werkzaamheden van de coördinator van de bestuursopdracht naar het euregiosecretariaat rijn-maas-noord de invulling van de bestuursopdracht beïnvloed. De Bestuursopdracht en de euregio rijn-maas-noord raakten steeds meer vervlochten, terwijl het twee aparte zaken zijn. De focus lag op de relatie met Duitsland, terwijl de grensligging met België, en de bredere internationale positionering eveneens opgaven zijn die binnen de deelnemende gemeenten spelen. In het licht van diverse ontwikkelingen kwam de vraag naar boven of bovenstaande invulling van de Bestuursopdracht nog voldoet. Dit zijn ontwikkelingen als totstandkoming grensoverschrijdende kansenatlassen voor Midden- en Noord-Limburg, de euregiovisie 2014-2020+ van de euregio rijn maas noord, provinciale ambities op het gebied van internationalisering én ontwikkelingen op het gebied van regionale samenwerking in Noord- en Midden-Limburg. Er is geconcludeerd dat de resultaten en zichtbaarheid van de bestuursopdracht gering waren en dat de invulling niet meer aansluit bij de opgaven. Besloten is de bestuursopdracht opnieuw vorm te geven. Procesverantwoording De adviseur internationale zaken van de gemeente Venlo heeft samen met zijn collega's in Roermond, Venray en Weert het voortouw genomen om tot een geactualiseerde opdracht te komen die breder is dan de vigerende opdracht. Na instemming met de voorgestelde koers door de vier gemeentesecretarissen en burgemeesters is het voorstel besproken met de overige gemeenten op ambtelijk (en deels bestuurlijk) niveau in Noord en Midden-Limburg besproken. Het aangepaste voorstel is vervolgens op 12 mei aan de kring gemeentesecretarissen, en op 3 juni aan de burgemeesters gepresenteerd (aansluitend aan de commissie Reguliere vergadering van de Bestuurscommissie Veiligheid). Dit voorstel treft u aan in bijlage 2 (=Verseonnr 201609170). Toegevoegde waarde van de bestuursopdracht Uitgangspunt bij de herijking is geweest het continueren van de bestuursopdracht. Toch is het zinvol om stil te staan bij het nut van de bestuursopdracht. Internationalisering als strategische opgave Het benutten van onze grensligging biedt veel kansen voor het versterken van ons woon- en leefklimaat. De regio Noord- en Midden-Limburg ligt geografisch gezien zowel tussen twee buurlanden ingeklemd als ook binnen de oost-west corridor tussen het deltagebied en het Duitse Ruhrgebied. Binnen de regio vindt een groot aantal activiteiten plaats die met deze bijzondere ligging rechtstreeks verband houden, zoals op het gebied van bijvoorbeeld logistiek en (koop-)toerisme. Bovendien bestaat er een groeiend besef dat het wegnemen van formele en informele grensbarrières mogelijkheden biedt voor de oplossing van (huidige en toekomstige) arbeidsmarktvraagstukken en kansen biedt ten aanzien van de bereikbaarheid en het gebruik van onderwijs-, gezondheidszorg- en culturele voorzieningen. Het beslechten of juist benutten van de grens is een strategische opgave die grote impact heeft op de toekomst van alle gemeenten in onze regio. Niet alleen het nabije buitenland verdient onze aandacht. Noord- en Midden-Limburg kent een relatief Verseon kenmerk: 2
grote economische homogeniteit. Gelet op de bescheiden omvang van de regio en het toegenomen belang van goede internationale relaties voor de ontwikkeling en het succes van ons regionale bedrijfsleven zou het lonen om ons meer gezamenlijk in te spannen op het gebied van regionale acquisitie en branding. Venlo en Weert hebben reeds bestaande contacten met de Chinese steden Qingdao en Yuhang. Venlo bouwt daarnaast actief aan haar relaties met partners in de Verenigde Staten. Ook kan er maximaal gebruik gemaakt worden van de mogelijkheden die onze regio aan potentieel geïnteresseerde investeerders biedt. Over en weer kunnen we gebruik maken van elkaars relaties en expertise. We kunnen dus vaststellen dat de gemeenten in Noord- en Midden-Limburg op internationalisering redelijk gelijke (strategische) opgaven kennen. Tegelijkertijd is het thema internationalisering in de meeste (kleinere en grotere) gemeenten niet of nauwelijks belegd. Een (gezamenlijke) visie en strategie ontbreekt. Momentum Buiten onze regio krijgt het thema internationalisering steeds meer momentum. Het belang van grensoverschrijdende samenwerking voor de welvaart in Nederland wordt steeds meer gezien: de provincie heeft grensoverschrijdende samenwerking als speerpunt in haar coalitieakkoord opgenomen, een 'ontgrenzer' aangesteld, een medewerker bij het consulaat-generaal in Düsseldorf gepositioneerd, en de grensoverschrijdende arbeidsmarkt als een van de speerpunten van haar lobby benoemd. Daarnaast worden ook het Rijk, VNG, Brainport, en andere grenssteden en -regio's steeds actiever. Gezamenlijk optrekken Gelet op onze homogene structuur verdient het zowel vanuit het perspectief van het slechten van de grensbarrières als vanuit het perspectief van onze 'internationale positionering' de voorkeur om zoveel mogelijk als (afzonderlijke gemeenten) Noord- en Midden-Limburg gezamenlijk op te trekken. Gezamenlijk optrekken zorgt voor een gemeenschappelijke focus. Bovendien zijn we als grotere regio zichtbaarder en hebben we meer impact op het gebied van belangenbehartiging. Tot slot spelen kostenoverwegingen een rol: gemeenten hoeven niet afzonderlijk ambtelijke capaciteit in te zetten om op dit gebied actief te acteren. Kern van de nieuwe bestuursopdracht Om onze grensligging beter te benutten is het allereerst nodig om vanuit onze regionale inhoudelijke opgaven een internationale agenda op te stellen, en deze agenda vervolgens zoveel mogelijk te verbinden met de (eu)regionale, provinciale, landelijke en Europese agenda's. Dit is de kern van de herijkte bestuursopdracht internationale zaken. De nieuwe bestuursopdracht zal hiervoor de volgende functies vervullen: het opstellen, uitvoeren en periodiek herijken van een internationale (lobby)agenda (samen met de regiostrategen en regionale thematische werkgroepen); acteren in de relevante netwerken; fungeren als aanspreekpunt ("weten hoe de hazen lopen, zowel in de regio als daarbuiten"); informeren van de deelnemers over relevante ontwikkelingen; verbindingen tot stand brengen met relevante netwerken. Bestuurlijke en ambtelijke verankering in de regionale samenwerkingsstructuren is een randvoorwaarde voor het succesvol invullen van de bestuursopdracht. De invulling van de bestuursopdracht zal jaarlijks geëvalueerd worden in opmaat naar het nieuwe werkprogramma voor het volgende jaar. Bij de nadere uitwerking van de bestuursopdracht zal steeds goed moeten worden gekeken waar de toegevoegde waarde ligt. In de regio zijn we al voorzichtig actief als het gaat om agendavorming en belangenbehartiging rond internationale opgaven. Zo is de regio Venlo vanuit de Europa Lobby agenda op het thema grensoverschrijdende arbeidsmarkt actief en zal het werkveld 'euregio-coördinatie' binnen de Samenwerking Midden-Limburg ook activiteiten gaan opstarten. Willen we onze internationale agenda stevig vormgeven op de schaal van Noord- en Midden-Limburg dan is er duidelijk behoefte extra ambtelijke capaciteit. De rol van de bestuursopdracht is niet om dit over te nemen, maar Verseon kenmerk: 3
om er bij aan te sluiten, en te bekijken waar de verbinding tussen Noord- en Midden-Limburg gelegd kan worden (samen optrekken). Gewijzigd afsprakenkader Om de vernieuwde bestuursopdracht te bekrachtigen is bestuurlijke accordering noodzakelijk. Het huidige afsprakenkader is in 2010 door alle deelnemende gemeenten per brief bevestigd (onderwerp: Omzetting bestuursopdracht Internationale Zaken van de voormalige regio Noord- en Midden-Limburg). De brief met het vernieuwde afsprakenkader treft u aan in bijlage 1 (= Verseonnr 201609170). Voor de volledigheid en ter vergelijking is ook het huidige afsprakenkader in bijlage 3 (= Verseonnr 201609133) toegevoegd. De wijzigingen in het kader hebben betrekking op de volgende aspecten: Doelstelling, Activiteiten, Resultaten en de geld-inning. U wordt verzocht met dit nieuwe afsprakenkader in te stemmen door het ondertekenen van bijgaande bekrachtigingsbrief. Na ondertekening door de deelnemende gemeenten vervalt het bestaande afsprakenkader. Komende periode Via de burgemeesters zullen de deelnemers worden geïnformeerd over de status van de omzetting van de bestuursopdracht en omtrent het uitwerkingsproces voor de komende periode. Als eerste stap in de uitwerking zal er een gezamenlijke internationaliseringsagenda worden opgesteld. Hierin worden de inhoudelijke opgaven verder uitgewerkt en wordt er focus aangebracht, wordt de werkwijze bepaald, en worden de concrete activiteiten geduid voor 2017. In het herijkingsvoorstel in bijlage 2 (=Verseonnr 201609170) onder andere nader ingegaan op de uit te werken thema's en de activiteiten voor de komende periode. Voorstel is om de internationaliseringsagenda met bijbehorend werkprogramma jaarlijks in een burgemeestersbijeenkomst te ter besluitvorming voor te leggen. De eerste internationaliseringsagenda zal eind 2016 in een eerste burgemeestersbijeenkomst worden voorgelegd aan de deelnemende gemeenten. Juridische aspecten Het college is bevoegd tot het maken van afspraken over samenwerking. Het betreft een bestaande samenwerking die eerder ook op vergelijkbare wijze is vastgelegd. Met het toezenden aan en het retourneren van een getekend afsprakenkader door de overige deelnemers wordt de gezamenlijk wil tot samenwerking en binnen welke kaders dit gebeurt vastgelegd. 5. Toekomstvisie Verseon kenmerk: 4
Samenwerkende gemeente Regionale samenwerking is speerpunt in de Toekomstvisie 6. Integrale afstemming Voorstel is voorbesproken met de portefeuillehouder en de gemeentesecretaris. Ook is het voorstel aan de orde gekomen in de kring gemeentesecretarissen en besproken met de burgemeesters tijdens de vergadering van de Veiligheidsregio. nvt a. Communicatief (denk aan: Gemeente Info, pers, website, klantenbalie en Apropos) b. Financieel De huidige bijdrage van 0,28 per inwoner per jaar blijft bestaan; geen extra middelen nodig. c. Juridisch Zie onder toelichting d. Collegeprogramma Regionale samenwerking past binnen het collegeprogramma. nvt e. Risico s 7. Voorstel / advies Instemmen met het vernieuwde kader voor de bestuursopdracht Internationale Zaken Noord- en Midden-Limburg door middel van ondertekening. Verseon kenmerk: 5