Praktijkvoorbeelden van Coöperatieven in Nederland Coöperatief Seminarie Brussel Februari 2014 Wilbert van den Bosch Grote Diversiteit NL Coops 1
Coöperatieve organisatie Ledenzeggenschap Geen aandeelhouders Lokaal georganiseerd Sober beheer Reservering van de winst 2810082 3 Duurzame bijdrage aan welvaart en welzijn Steeds meer coöperatieven in NL 2600 economisch actieve coöperaties Groei in duurzame energie, zorg en onderwijs 19% bbp: 112 miljard euro 166.000 werknemers Gemiddelde Nederlander lid van 1,8 coöperatie De 10 oudste cooperaties zijn verzekeraars Op 1 na: Coop Supermarkten 2
Ik zie steeds meer mensen zich ongelukkig voelen in de bestaande economische situatie. Dat zouden we niet moeten willen. Irene von Lippe-Biesterfeld BillClinton, Achlum Convention 2011 Support for solidarity declines as insecurity increases Over the long run cooperation always beats conflict And big always beats small We have no choice than to widen the circle of our sense of community, that s how humanity has survived 3
Waarden (ICA) gedreven ONDERNEMING Ethische waarden -zelfhulp -verantwoordelijkheidszin -democratie -gelijkheid -rechtvaardigheid -solidariteit ONDER- -eerlijkheid -openheid -transparantie -maatschappelijke verantwoordelijkheid -aandacht en zorg voor anderen NEMING De intelligente organisatie organisatie Je hebt invloed Je maakt verschil In de dialoog vind je wat juist is Iedereen mag meedoen Dienend leiderschap Macht is:gemachtigd zijn 4
Drijfveren Functioneel: Relatie: Ideologisch: Verandering: efficiënter, goedkoper, delen met elkaar (diverse belanghebbenden) gelijkwaardigheid, respect, duurzame verhouding innovatie, verbinding De Droom Ver-Groeit Het Instituut Loopt Vast Op Zoek Naar Het Nieuwe Dat heel oud is Soorten coöperaties in NL Markt en activiteiten: - inkoop coöperaties - productie coöperaties - verkoop coöperaties Type leden - gebruikers coöperaties - ondernemers coöperaties - medewerkers coöperaties - (lokale) overheidscoöperaties - multi-stakeholder coöperaties 5
Grootste Coöperaties in Nederland 4,7 mio verzekerden 4,2 mio verzekerden 20.000 leden 3,3 mio verzekerden 1.9 mio leden Nieuwe Coops in NL Coöperatie van Onderwijsbesturen t.b.v. Vastgoed 6
NL Burgerlijk Wetboek Boek 2 Artikel 53 1 De coöperatie is een bij notariële akte als coöperatie opgerichte vereniging. Zij moet zich blijkens de statuten ten doel stellen in bepaalde stoffelijke behoeften van haar leden te voorzien krachtens overeenkomsten, anders dan van verzekering, met hen gesloten in het bedrijf dat zij te dien einde te hunnenbehoeve uitoefent of doet uitoefenen. 2 De onderlinge waarborgmaatschappij is een bij notariële akte als onderlinge waarborgmaatschappij opgerichte vereniging. Zij moet zich blijkens de statuten ten doel stellen met haar leden verzekeringsovereenkomsten te sluiten, een en ander in het verzekeringsbedrijf dat zij te dien einde ten behoeve van haar leden uitoefent. 3 De statuten van een coöperatie kunnen haar veroorloven overeenkomsten als die welke zij met haar leden sluit, ook met anderen aan te gaan; hetzelfde geldt voor de statuten van een onderlinge waarborgmaatschappij waarbij iedere verplichting van leden of oud-leden om in de tekorten bij te dragen is uitgesloten. 4 Indien een coöperatie of een onderlinge waarborgmaatschappij de in het vorige lid bedoelde bevoegdheid uitoefent, mag zij dat niet in een zodanige matedoen, dat de overeenkomsten met de leden slechts van ondergeschikte betekenis zijn. Keuze rechtsvorm kapitaal mensen missie NV stichting massa BV VOF coöperatie vereniging maatschap CV eenmanszaak individu 14 7
AANSPRAKELIJKHEID EN ZEGGENSCHAP WA BA UA Coöperatief besturen Effectieve ledeninvloed Coöperatieve governance Slagvaardig bestuur Onafhankelijk en Deskundig toezicht 8
Ledenvergadering Hoogste Orgaan Hoogste Orgaan Invloed en Zeggenschap Taken en bevoegdheden: -benoemen van de leden van de Raad van Commissarissen, -wijzigen van statuten of ontbinden van de juridische entiteit, -besluiten tot een juridische fusie -vaststellen van de jaarrekening -klankbordfunctie voor het beleid Bestuur-Directie Directie-model ALV of LedenRaad Bestuur Titulair directeur runt bedrijf 9
Bestuur-Directie Directie-model ALV of LedenRaad Bestuur Raad van Toezicht Titulair directeur runt bedrijf Bestuur-Directie Directie-model ALV of LedenRaad Raad van Toezicht Directeur/Bestuurder runt bedrijf + vereniging 10
Bestuur-directiemodel *Bestuur - bestuurt op hoofdlijnen -houdt intern toezicht -is bestuurlijk eindverantwoordelijk -bevoegd gezag *Titulaire directie -voorbereidende en uitvoerende taken namens het bestuur Modellen Raad van Toezicht-model *Bestuur -uitgevoerd door directie -bestuurlijke verantwoordelijkheid -bevoegd gezag *Raad van toezicht -intern toezicht -informatie-, advies-en goedkeuringsrechten -werkgeversrol Raad van Beheer-model (one tier) *Algemeen bestuur bestaat uit uitvoerende en toezichthoudende bestuurders -bestuurlijke verantwoordelijkheid -bevoegd gezag -intern toezicht *Dagelijks bestuur -uitvoerend -bestuurlijke verantwoordelijkheid -bevoegd gezag Keuze afhankelijk van -cultuur en identiteit organisatie -kwaliteiten functionarissen 2014: 130 moeders en 1 dochter 9 miljoen klanten 1,9 miljoen leden 130 lokale banken Rabobank Nederland Raad van Bestuur 2810082 22 11
Getrapte invloed en zeggenschap 1,9 miljoen 130 Lokale Bank Lokale Bank Lokale Bank Lokale Bank Lokale Bank Lokale Bank 12 Regionale Kring Vergadering Regionale Kring Vergadering Regionale Kring Vergadering 1 Centrale Kring Vergadering RvB RvC 130 Algemene Vergadering 2810082 23 Centrale Kringvergadering 4 keer per jaar 72 leden: 12 regio s met elk 6 vertegenwoordigers parlement van de groep 2810082 24 12
Algemene vergadering 1 keer per jaar 130 lokale banken Groot aantal deelnemers 2810082 25 NL BURGERLIJK Wetboek 2 Vereniging met Bedrijf Van Enkele tot Miljoenen leden 13