Zaak : 00492009 Onderwerp Portefeuillehouder Mevrouw J. van Aart Datum raadsvergadering 14 februari 2017 Samenvatting In 2007 zijn bij de voetbalverenigingen RKDVC en VV Haarsteeg kunstgrasvelden aangelegd. In 2015 is al melding gemaakt van de op handen zijnde vervroegde vervanging van de kunstgrasvoetbalvelden. Gezien de staat waarin de velden zich momenteel bevinden, is daar geen verandering in gekomen. De slijtage aan de toplaag van deze velden is dermate hoog dat vervanging van de velden noodzakelijk is. Om die reden wordt voorgesteld de toplagen gefaseerd, over een periode van twee jaar, te vervangen en hiervoor het benodigde investeringsbedrag beschikbaar te stellen. In de voorjaarsnota en de begroting 2017 zijn de te verwachten kosten voor het vervangen van de toplaag van vier velden geraamd op een totaalbedrag van 1.000.000. Hierbij is uitgegaan van velden met een toplaag die wordt ingevuld (infill) met gemalen autobanden / rubbergranulaat (SBR). Gezien de recente discussie over de gezondheidsrisico s door gebruik van dit materiaal, stellen wij voor om hier vanaf te zien en in plaats daarvan te kiezen voor een alternatieve infill. De kosten van een alternatief product liggen hoger. Het voorstel is om een krediet ad. 1.000.000 beschikbaar te stellen. Mocht dit, bijvoorbeeld vanwege de huidige bewegingen in de markt, ontoereikend blijken te zijn, dan komen wij met een volgend voorstel bij u terug. Aanleiding In 2007 zijn bij de voetbalverenigingen RKDVC en VV Haarsteeg kunstgrasvelden aangelegd. De slijtage aan de toplaag van deze velden is dermate hoog dat vervanging van de velden, eerder dan voorzien, noodzakelijk is. Feitelijke informatie Voorgeschiedenis In 2007 heeft de gemeente aannemer ARCADIS opdracht gegeven voor de aanleg van vier kunstgrasvelden met een zogenaamd AKAM-systeem. Dit systeem kenmerkt zich door gebruik te maken van een dempende laag in de fundering. Daarop wordt een relatief dunne toplaag gelegd, die wordt ingevuld (infill) met een combinatie van zand en dempend materiaal. Veelal gaat het dan om gemalen autobanden (SBR). Aangezien er in 2007 onduidelijkheid was over het effect van gemalen autobanden op milieu en volksgezondheid, werd gekozen voor een alternatief in de vorm van een dempende kunststofkorrel 1 (TPE). In 2007 was het product kunstgras voor voetbal nog volop in ontwikkeling. Er waren nog geen algemeen geaccepteerde normen voor kunstgrasvelden die van toepassing konden worden verklaard 2. De afgelopen tien jaar is in goed overleg met de aannemer en de verenigingen het onderhoud van de velden uitgevoerd. Daarbij was de taakverdeling dat de aannemer het jaarlijkse groot onderhoud verzorgde en de gemeente het wekelijkse onderhoud. Na vijf jaar, toen het eerste onderhoudscontract afliep, is de kwaliteit van de velden beoordeeld. Uit deze beoordeling kwam naar voren dat de slijtage van de toplaag sneller ging dan vooraf was gedacht. Hierop nam de aannemer zijn verantwoordelijkheid door op eigen kosten het wekelijkse onderhoud, voor een periode van circa een jaar, over te nemen. In 2013 werden de velden opnieuw beoordeeld en toen bleek dat met name in de doelmonden de velden dusdanig waren versleten, dat 1 De extra kosten per veld bedroegen hierdoor circa 70.000. 2 Eind 2008 is hier een eerste aanzet voor gegeven door de KNVB en inmiddels worden voor wat betreft de toplaag de zogenaamde fifa one en fifa two star als norm gehanteerd en daarmee is e.e.a. gestandaardiseerd.
vervanging op deze plaatsen noodzakelijk was. Ook deze gedeeltelijke vervanging werd op kosten van de aannemer uitgevoerd. Na een periode van tien jaar intensief gebruik, is het nu tijd om de volledige toplaag van de velden te vervangen. Kaders (beleid en wettelijk) Het gemeentelijk beleid voor sportaccommodaties is heel en veilig. Door de staat waarin de velden zich bevinden, staan deze uitgangspunten onder druk. Een van de vier velden is afgelopen voorjaar, na een klacht, door de KNVB gekeurd. In eerste instantie werd dit veld op basis van een visuele inspectie afgekeurd. Na overleg met de KNVB en uitleg over de dempende onderlaag (AKAM), is afgesproken dat er een keuringsrapport zou worden opgesteld waarbij het veld op de benodigde veldeigenschappen (balstuit, demping, balrol etc.) zou worden getest. Conclusie van dit onderzoek was dat het veld nog net voldeed aan de gebruiksnorm van de KNVB. De verwachting is dat dit aan het eind van het seizoen niet langer het geval zal zijn. Overige informatie Medio 2007 werd een eerste rapport van het RIVM 3 gepubliceerd, waarin werd aangegeven dat sporten op kunstgrasvelden met SBR infill (gemalen autobanden) niet schadelijk is voor de volksgezondheid. Na deze publicatie zijn de meeste Nederlandse kunstgrasvoetbalvelden voorzien van SBR-infill. De reden hiervoor is dat de kosten aanzienlijk lager zijn dan van alternatieve infillmaterialen, zoals het in onze gemeente toegepaste TPE. In oktober jl. werden in het programma Zembla vraagtekens geplaatst bij het gebruik van SBR in kunstgrasvoetbalvelden. Zo werden er o.a. vragen gesteld over de kwaliteit van het onderzoek van het RIVM uit 2007 en de normen die van toepassing zijn op SBR. De minister heeft naar aanleiding van dit programma het RIVM gevraagd met spoed nader onderzoek te doen naar de mogelijk schadelijke gevolgen van sporten op SBR-voetbalvelden voor de volksgezondheid. Op 20 december jl. kwam het rapport van het RIVM uit. Conclusie van het onderzoek is dat het veilig is om op met SBR ingestrooide voetbalvelden te spelen. Er kan geen verband worden aangetoond tussen spelen op SBR-velden en de ontwikkeling van leukemie / lymfklierkanker bij gebruikers. Wel wordt geadviseerd de gehanteerde norm aan te passen zodat deze dichter bij de norm voor consumentenproducten komt te liggen 4. Een gevolg van een dergelijke bijstelling is dat een groot deel van de voetbalvelden met SBR-infill in Nederland niet meer zou voldoen aan de norm. Op dit moment vinden in onder andere de Verenigde Staten, de Europese Unie en specifiek in Duitsland, onderzoeken plaats naar de mogelijke gevolgen van spelen op met SBR ingestrooide velden. Het is dan ook aannemelijk dat de discussie over dit onderwerp nog even zal doorgaan. De verwachting is dat dit uiteindelijk zal leiden tot een aangepaste norm. Alternatieven Op dit moment is circa 90% van de 2.000 kunstgrasvoetbalvelden die in Nederland liggen, ingestrooid met SBR. Er zijn alternatieve infillmaterialen beschikbaar. Deze materialen voldoen aan de strenge normen voor consumentenproducten. In overleg met de verenigingen wordt nu bekeken welke alternatieven wenselijk zijn. Door de discussie over SBR is de markt van alternatieve infillproducten volop in beweging. Vanuit financieel oogpunt is SBR de goedkoopste oplossing (zo n 141.000 exclusief btw per veld). De alternatieve materialen variëren in prijs van 168.000 tot 270.000 exclusief btw per veld. Bij de kostenraming voor de noodzakelijke renovatie gaan we uit van een alternatief met een geschatte prijs van 3 Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) 4 Voor producten gemaakt van rubber waarmee consumenten in contact komen, zoals handschoenen, horlogebandjes en handvaten op fietsen, gelden 'normen voor consumentenproducten'. Deze norm is strenger dan voor rubbergranulaat. Voor speelgoed is die norm nog strenger. Zaak: 00492009 2
180.000 ex btw per veld. Dit zijn indicatieve kosten en sec voor het leveren en installeren van de kunstgrasmat inclusief infill. In alle gevallen komen daar nog kosten voor bijvoorbeeld het verwijderen van de oude kunstgrasmat, klaarmaken van de onderbouw en afwerken van het terrein bij. Inzet van middelen Op basis van de kostenraming die door een extern bureau is opgesteld, is het de verwachting dat de totale kosten net boven de 250.000 exclusief btw per veld uitkomen. Bij het opstellen van de kostenraming zijn globale eenheidsprijzen toegepast. Mogelijk komt de aanneemsom bij het openbaar aanbesteden van het werk lager uit. Dit zal echter mede afhankelijk zijn van een eventuele toenemende vraag naar alternatieve infill en of de prijzen hierdoor gaan stijgen. Vooralsnog verwachten we dat de totale aanneemsom exclusief btw circa 1.000.000 zal bedragen. Deze investering is opgenomen in de begroting 2017 en is daarmee voorzien, evenals de kapitaallasten. Hierbij is rekening gehouden met een afschrijvingstermijn van tien jaar. Met de kennis van nu is dit realistischer dan de vijftien jaar die in 2007 nog van toepassing was. De kapitaallasten van de nieuwe investering bedragen (bij annuïtair afschrijven in tien jaar) circa 114.000. In de begroting is een bedrag van 125.000 voorzien. Omdat er nog geen rekening is gehouden met het wegvallen van de structurele lasten door de extra afschrijving op de oorspronkelijke investering, leidt dit meerjarig tot een positiever beeld. In 2018 betekent dit een voordeel ten opzichte van de begroting van in totaliteit 47.500. In de periode 2019 tot en met 2023 is dit 95.000 per jaar. Dit voordeel bestaat dus uit het wegvallen van de kapitaallasten van de oude investering plus de lager dan geraamde kapitaallasten van de nieuwe investering. Door het voortijdig vervangen van de toplagen, is de oorspronkelijke investering nog niet volledig afgeschreven en resteert er nog een boekwaarde. De extra afschrijving leidt tot een incidentele financiële tegenvaller. In de begroting 2017 is rekening gehouden met een extra afschrijving van 115.000 in 2017 en 115.000 in 2018. Dit was een globale raming. Bij de gedetailleerde financiële uitwerking is naar voren gekomen dat er, om de oude toplaag op alle vier de velden volledig af te schrijven, een totale afschrijving nodig is van 231.000 in 2017 en 195.000 in 2018. Dit brengt incidentele extra lasten ten opzichte van de begroting met zich mee van respectievelijk 116.000 in 2017 en 80.000 in 2018. Het voordeel op de kapitaallasten bedraagt in totaal 522.500 ( 47.500 in 2018 plus 5 x 95.000 (2019 t/m 2023). De extra lasten, omdat er een hoger bedrag moet worden afgeschreven van de boekwaarde van de oude investering, zijn opgeteld 196.000. Per saldo is het totaalbeeld dus 326.500 voordeliger dan in de begroting 2017 is opgenomen op basis van de eerdere globale raming. Deze financiële gevolgen worden verwerkt in de volgende bestuursrapportage. Risico's In de voorjaarsnota en de begroting zijn de te verwachten kosten voor het vervangen van de toplaag van vier velden geraamd op een bedrag van 1.000.000. Hierbij is uitgegaan van velden met een infill van SBR. Gezien de recente discussie vinden wij het beter om af te zien van het gebruik van dit product en in plaats daarvan te kiezen voor een alternatieve infill. De kosten zullen hierdoor naar alle waarschijnlijkheid toenemen. Daarbij komt dat een aantal gemeenten vanwege deze discussie mogelijk vervroegd overgaat tot vervanging van toplagen / infill. De verwachting is dan ook dat de vraag zal toenemen. Het is op dit moment nog onduidelijk wat het gevolg hiervan is op de kosten die samenhangen met vervanging. Afweging In de voorjaarsnota 2015 is melding gemaakt van de op handen zijnde, vervroegde vervanging van de kunstgrasvoetbalvelden. Gezien de staat waarin de velden zich momenteel bevinden, is daar geen verandering in gekomen. Daarom is in de voorjaarsnota 2016 en de begroting 2017 voorgesteld de velden gefaseerd over een periode van twee jaar te vervangen. Allereerst in 2017 de velden die naast de kantines van beide verenigingen liggen en in 2018 de andere velden. Wij stellen u voor om het hiervoor begrote Zaak: 00492009 3
krediet van 1.000.000 beschikbaar te stellen. Gezien de discussie over SBR en het risico dat na een bijstelling van de gezondheidsnormen deze infill niet meer voldoet, stellen wij verder voor om daarbij af te zien van velden met dit type infill. Procedure / vervolgstappen Bij de voorjaarsnota en begroting zijn de kosten voor vervanging van de toplagen geraamd op 1.000.000. Deze raming is gebaseerd op velden met een infill van SBR. Als u overeenkomstig dit voorstel besluit om af te zien van dit type infill, zullen wij de voorbereidingen om te komen tot vervanging afronden (bestek en aanbesteding). Wij zullen vervolgens opdracht geven tot vervanging van de velden als deze binnen het krediet kan worden uitgevoerd. Mocht blijken dat het bedrag niet toereikend is, dan komen wij met een voorstel bij u terug. Voorgenomen besluit Wij stellen u voor bijgaand besluit vast te stellen. Het college van Heusden, de secretaris, de burgemeester, mr. H.J.M. Timmermans drs. J. Hamming Zaak: 00492009 4
De raad van Heusden in zijn openbare vergadering van 14 februari 2017; gezien het voorstel van het college van 10 januari 2017; gelet op de beraadslaging; b e s l u i t : de kunstgrasvelden bij voetbalverenigingen RKDVC en VV Haarsteeg gefaseerd over een periode van twee jaar te renoveren en daarbij af te zien van een infill met gemalen autobanden / rubbergranulaat (SBR); hiervoor het begrote krediet van 1.000.000 beschikbaar te stellen. de griffier, mw. drs. F.E.H.M. Backerra Zaak: 00492009 5