LESBRIEVEN LEERKRACHTENBESTAND LESBRIEF 4: SCHADUWMONSTERS AVONTURENPAKKET DE UITVINDERS EN DE BEESTENBENDE Copyright De Uitvinders Uitgave 2016 Versie 1.0
LESBRIEVEN LEERKRACHTENBESTAND LESBRIEF 4: SCHADUWMONSTERS Het verhaal: Schaduwmonsters Opdracht 1: Opdracht 2: Opdracht 3: Opdracht 4: Opdracht 5: Opdracht 6: Licht en schaduw onderzoeken Schaduwvormen Schaduwdieren maken Licht en donker Licht en kleur Schaduwen overtrekken Extra: Moeilijke woorden 4.0 Ondersteunend beeldmateriaal: Digitale vertelplaten (afbeeldingen) voor het Digibord. Zorg dat het juiste bestand (afbeelding) klaar staat voordat je begint. In de voorbespreking wordt ernaar verwezen, tijdens het verhaal is het ondersteunend. AVONTURENPAKKET DE UITVINDERS EN DE BEESTENBENDE Copyright De Uitvinders Uitgave 2016 Versie 1.0
DE UITVINDERS EN DE BEESTENBENDE 4.0 4.1 Voorbereiding: Open het digitale document met vertelplaten op het digibord. Bespreek de eerste vertelplaat met de kinderen: Weet je nog dat ik laatst voorlas uit het verhaal van de Beestenbende? Aap vertelde ons over hun geheim. Ze bouwen een huttenhuis voor Vogel en zijn familie. Kun je de leden van de beestenbende aanwijzen? Waar zijn de hutten? Kun je ze aanwijzen? Er zit ook een hut bij die is gemaakt van een oude tent. Kun je die aanwijzen? Die tent is de slaapkamer van Vogel. Daar gaat dit verhaal over. Zal ik het voorlezen? Lees onderstaand verhaal voor, en laat bijbehorende vertelplaten zien. VERHAAL: SCHADUWMONSTERS 4.2 Hoi daar ben ik weer! Aap van de beestenbende. Ik heb jullie voorgesteld aan Kat en Leeuw. 4.3 Ik heb ook laten zien wie Oom en Tante zijn. En ik heb jullie verteld over Vogel. 4.4 Vogel is net als Kat, Leeuw en ikzelf, lid van de beestenbende. Vogel moet verhuizen maar dat willen we niet. Want als Vogel verhuist, kan hij niet met ons spelen. Daarom bouwen we een huttenhuis voor Vogel en zijn familie. De slaapkamer voor Vogel is al klaar. Die hebben we heel hoog in de bomen gemaakt. Dan kan hij hoog in de bomen bij de andere Vogels slapen. Slim hè! We hebben een stevige vloer getimmerd. En boven op die vloer hebben we de oude tent van Oom en Tante opgezet. Het is een grote tent. We kunnen er makkelijk met z n vieren slapen. En dat gaan we vanavond doen. Vanavond gaan we de slaapkamer van het huttenhuis uitproberen. Spannend hè? 3
Weet je wie het ook heel spannend vindt? Leeuw. Leeuw is namelijk bang in het donker. Hij is bang voor monsters. Schaduwmonsters noemt hij ze. Overdag zijn ze er ook. Vooral als de zon schijnt. Kijk maar eens naar je eigen schaduw. Dat is een vreemd figuur op de grond! Maar de schaduwmonsters van de nacht, vindt Leeuw het engst. Het zijn natuurlijk geen echte monsters. Dat hebben we tegen Leeuw gezegd. Misschien moeten we Leeuw laten zien waar schaduwmonsters vandaan komen Bespreek samen met de kinderen het verhaal. Nabespreking - Waar is de slaapkamer van Vogel? Antwoord: hoog in de bomen - Waarom vindt Vogel het fijn dat die hoog in de bomen is? Antwoord: dan kan hij hoog in de bomen bij de andere Vogels slapen - Waar gaat de beestenbende vanavond slapen? Antwoord: in de slaapkamer van Vogel in het huttenhuis - Wie is er bang om vanavond in het huttenhuis te slapen? Antwoord: Leeuw - Waar is Leeuw bang voor? Antwoord: voor schaduwmonsters Opdrachten: Aap, Kat, Leeuw en Vogel zien schaduwmonsters. Lukt het jou om zelf schaduwmonsters te maken? 4
SCHADUWMONSTERS Benodigdheden: Zaklampen Diaprojector of overheadprojector of felle lamp Gekleurde transparante folie in rood/geel/groen/blauw Diverse transparante voorwerpen: trechters, maatbekers, potjes Diverse voorwerpen/vormen: houten blokken, flessen, potjes, dieren Papier Potloden, stiften Inrichting ruimte Je kunt de ruimte passend inrichten bij het thema licht en schaduw door enkele van de volgende ideeën te gebruiken: Sfeerverlichting; kerstlampjes, lichtsnoer, LED kaarsjes Lampen: schemerlamp, lavalamp Een donker hoekje maken, gordijnen (deels) dichtdoen Wit laken of witte muur om op te projecteren OPDRACHT 1: LICHT EN SCHADUW ONDERZOEKEN In het dagelijks leven zien kinderen veel vormen van licht. De zon die elke dag opkomt, verschillende soorten lampen in huis of een schaduw op de grond. Door te onderzoeken en vragen te stellen, prikkel je kinderen om het verschijnsel licht te ervaren en te verkennen. Waar komt licht vandaan? Gebruik voor het inrichten van de ruimte materialen uit de bovenstaande lijst. Maak een aantal werkplekken met materialen waar kinderen vrij kunnen experimenteren met licht, kleur en schaduw. Gebruik de benodigdheden van voor opdracht 2 t/m 6 om de verschillende hoeken in te richten. (Het is ook mogelijk om dit onderzoek klassikaal te doen als introductie.) Stel tussendoor vragen om de kinderen te prikkelen (verder) te onderzoeken. 5
Vragen die bij de verschillende werkplekken gesteld kunnen worden: - Heb jij wel eens schaduw gezien? Waar dan? - Hoe ziet jouw schaduw eruit? - Lijkt jouw schaduw op jou? - Wat doet jouw schaduw als je gaat lopen? - Waar blijft jouw schaduw als je rent? - En als je springt? - Kan je schaduw groter zijn dan jezelf? - Wanneer is je schaduw het grootst? - Zullen we het eens uitproberen met een lamp? - Welke kleur heeft schaduw? - Heb je altijd maar 1 schaduw? - Of kun je er meer tegelijkertijd hebben? Antwoord: dat kan door verschillende lampen/ lichtbronnen te gebruiken - Kun je binnen en buiten schaduw hebben? Opdrachten 2 t/m 5 zijn het beste in kleine groepjes uit te voeren. Maak voor elke opdracht een werkplek. Verdeel de klas in groepjes en laat ze langs de verschillende werkplekken gaan. OPDRACHT 2: SCHADUWVORMEN Leg een (zak)lamp en diverse voorwerpen klaar, zoals een trechter, fles, pop, speelgoed dieren, houten blokken en natuurlijke materialen zoals: takjes, vruchten. Opdracht - Onderzoek hoe de schaduw eruit ziet bij voorwerpen met verschillende vormen. - Probeer uit hoe de schaduwvorm verandert als je de lichtbron anders richt. 6
OPDRACHT 3: SCHADUWDIEREN MAKEN Gebuik een diaprojector, overheadprojector, felle lamp of digibord om een fel lichtvlak op een muur te creëren. Laat de kinderen schaduwfiguren maken met hun handen, bijvoorbeeld vogels of andere dieren. Opdracht - Maak figuren met je handen, bijvoorbeeld Vogels of andere dieren. - Welke vorm hebben ze, hoe bewegen ze? - Kan de rest van de groep raden welk dier er wordt uitgebeeld? OPDRACHT 4: LICHT EN DONKER Gebruik of maak een donkere ruimte. Bijvoorbeeld met een deken over een tafel. Laat de kinderen het verschil tussen licht en donker ervaren. Geef ze een zaklamp of LED-lampje. Begin met alle lampjes aan en laat dan om de beurt een lampje uitdoen. Wat kunnen ze nog zien? Opdracht - Verzamel verschillende kleuren voorwerpen bij elkaar, bv blokken of ander speelgoed. - Leg alle voorwerpen in de donkere ruimte. - Doe de lampjes aan. Kan je nu alles goed zien? - Doe om de beurt een lampje uit. Wat kan je nu nog zien? - Kunnen we de kleuren nog herkennen? - Sorteer de voorwerpen op kleur in het (half) donker. Gaat dit gemakkelijk? 7
OPDRACHT 5: LICHT EN KLEUR Verzamel gekleurde transparante voorwerpen, bijvoorbeeld een groene of blauwe waterfles. Leg deze voorwerpen samen met gekleurde sheets en (zak)lampen klaar. Laat de kinderen experimenteren. Wat gebeurt er met het licht als je door de voorwerpen schijnt? Laat ze kleuren mengen met de sheets. Opdracht - Wat zie je als met licht door het voorwerp schijnt? - Welke kleuren vind je het mooist? - Combineer de gekleurde sheets over elkaar. Welke kleuren ontstaan er nu? OPDRACHT 6: SCHADUW OVERTREKKEN Geef de kinderen een groot vel papier. Laat ze de contour van een schaduw overtekenen op het vel. Of laat ze de contour van een ander kind overtekenen. Met lekker weer kan dit buiten met de zon als lichtbron, anders binnen met een vaste lamp, zaklamp of diaprojector. Zoek eventueel een donkere plek. (onder de tafel met een laken erover of in een donkere kamer) Opdracht - Zoek of maak een schaduw en teken deze over. - Bekijk samen alle gemaakte schaduwtekeningen. - Kun je nog herkennen van wie of van welk voorwerp de schaduw is? - Lukt het om de schaduw nog een keer precies na te maken op het papier? 8
MOEILIJKE WOORDEN Begrijpen de kinderen het verhaal en de opdracht goed? Bespreek onderstaande woorden met ze. Woorden uit het verhaal Container Donker Monsters Schaduw Schaduwridders Slaapkamer Tent Tractor Woorden bij activiteit Aan/uit Diaprojector Groter Kleiner Lamp Licht Locatie Projectie Reflectie Schaduw Schaduwtheater Schijnen Schimmenspel Silhouet Spiegel Voorstelling Zaklamp Zonlicht 9
COLOFON Colofon Uitgave 2016 Stichting de Uitvinders www.deuitvinders.com Concept en realisatie Atelier Vrijdag Op dit lesmateriaal is auteursrecht van toepassing. De inhoud mag alleen worden gebruikt voor een bepaald aantal leerlingen en binnen een bepaalde periode, als daarvoor uitdrukkelijk toestemming is verleend door De Uitvinders.