Vandaag Presentatie Opleiding Positieve Psychologie Week 4 Deel 2 Motivatie & [Praktijk] : 1. Behoeften (Needs) A. Competentie B. Autonomie C. Verbondenheid 2. Motivatie 3. 1. Behoeften Assesment Behoeften Online: Basic Need Scale In hoeverre is er een bevrediging van de 3 universele behoeften, autonomie, competentie en verbondenheid? Veelvuldig gebruikt en getest in onderzoek (bijv. Baard et al, 2004; Deci & Ryan, 2000, Deci et al. 2001) Meerdere varianten voor specifieke domeinen bijvoorbeeld werk, persoonlijke domein, sport etc. A. Competentie Het vergroten van competentie 1. Competentie Ja, winstervaringen die in de loop van het proces ontstaan spelen een grote rol, maar ook de het-kan -ervaring. Mensen willen soms niet van gedrag veranderen omdat ze angst hebben voor de mislukking (Mark Tack, agora 23, nr. 5 pp31) 1
Oefening: Brainstorm Competentie Vergroten Competentie Hoe zou jij de competentie (geloof in eigen kunnen) van je cliënt proberen te vergroten? Op het niveau van de interactie tussen de begeleider: Vooropstellen van realistische, maar toch uitdagende doelstellingen Grote uitdagingen opdelen in meer realistische tussenstappen Mogelijkheden aangeven op moeilijke momenten Positieve feedback geven omtrent de vaardigheden van de cliënt Vertrouwen en geloof communiceren dat veranderingen haalbaar zijn Compassie (common humanity) B. Autonomie Het vergroten van autonomie Oefening: Brainstorm Autonomie Vergroten Hoe zou jij de autonomie van je cliënt proberen te vergroten? Welke stappen zou je ondernemen of welke technieken zou je gebruiken? Mogelijke vragen aan client 2. Autonomie 1. Veel mensen hebben al een positieve verandering doorgemaakt voordat ze jou als coach/therapeut bezoeken. Zijn er dingen die al verbeterd zijn met betrekking tot het probleem van de client? 2. Als er al sprake is van een bepaalde verandering, hoe kun zou je deze verandering verder kunnen doorzetten? Op het niveau van de interactie: Autonomieondersteunende Controlerende interactie interactie Controlerende of dwingende taal vermijden Reflectief luisteren Dwingende taal ( Je moet... Ik verwacht...) Inspelen op interne gevoelswereld (angst, schaamte, schuld,...) Empathisch zijn Inspelen op het gevoel van zelfwaarde 3. Hoe verklaar je dat deze verandering heeft plaatsgevonden? Zijn er dingen die jij hebt gedaan om de verandering in gang te zetten? Uilteggen wat het nut is 2
C. Verbondenheid Het vergroten van verbondenheid Oefening: Brainstorm Verbondenheid Vergroten Hoe zou jij de verbondenheid van je cliënt proberen te vergroten? Welke stappen zou je ondernemen, welk advies zou je geven of welke technieken zou je gebruiken om de geborgenheid en intimiteit vergroten? Verbondenheid 4. Motivatie Het meten van motivatie In groepen werken Vertrouwelijkheid empathische en respectvolle houding (ook in periodes van rebellie en verzet) Compassie oefeningen Omgeving betrekken in behandeling Motivatie Oefening: Bewustwording van motivatie (thuisopdracht) Self-Determination Oefening: Personal Strivings Assessment Eerste stap is altijd bewustwording (mindfulness) Op willekeurige tijdstippen gedurende elke dag, pauzeer voor een moment en stel je zelf 3 vragen: Achterhaal de kenmerken van de type doelen die je cliënt probeert te bereiken met zijn/haar dagelijkse activiteiten Identificeer de persoonlijke doelen, en karakteriseer deze op 1. Wat ben ik aan het doen? verschillende extrinsieke en intrinsieke dimensies 2. Waarom ben ik dit aan het doen? 3. Wat brengt dit mij? Bij de tweede vraag is het belangrijk om bewust te worden wat de drijfveer is voor je gedrag (intrinsieke versus extrinsieke motivatie). In hoeverre is er sprake van autonomie? Is er sprake van externe druk of controle? Als er geen goede redenen zijn voor het hetgeen je aan het doen bent, vraag jezelf dan wat zou gebeuren als je zou stoppen. Als er geen goede reden is om door te gaan, kan dit ruimte voor iets nieuws betekenen. 3
2. Wat zijn waarden? Definitie What are YOU here for? Koers: welke richting gaan we uit? Wie wil je zijn? (waarden) Definitie "values are verbally constructed global desired life consequences (Hayes, Strosahl and Wilson, 1999; p. 206) Wat vind je belangrijk in het leven? die zaken die het leven van de cliënt zin geven en aantrekkelijk/waardevol maken zijn gekozen acties, die nooit als een object verkregen kunnen worden, maar alleen van moment tot moment kunnen worden geconcretiseerd Definitie Relatie tot SDT Verklaren eerder gedrag en bepalen toekomstig gedrag = richting waar we ons in bewegen; doelen = wat we willen bereiken Vaak zijn cliënten het zicht op hun waarden kwijtgeraakt doordat zij al hun tijd en energie gestoken hebben in het Het proces van waarderen is een ontwikkelingsproces, dat voortkomt uit het authentieke zelf, en help het organisme te zien wat het wel en niet graag wil, en wat helpt om te groeien en wat niet. SDT: Intrinsieke motivatie: gedrag dat wordt gewaardeerd omwille van het doen zelf. onder controle krijgen van ongewenste belevingen. reflecteren zowel intrinsieke als extrinsieke motivatie. Soms zijn waarden een uitdrukking van de motivatie te groeien en behoeften, soms een uitdrukking van externe factoren en belemmeren welzijn: intrinsieke en extrinsieke waarden 4
Relatie tot SDT 3. Hoe kom ik erachter wat mijn waarden zijn? zijn de cognitieve representaties en transformatie van behoeften (Needs) (Rokeach, 1973). geven uitdrukking aan behoeften. Als 3 basisbehoeften beperkt -> sterkere oriëntatie richting extrinsieke waarden Oefening: de Top 5 waarden van je client Steve Jobs: death 9:05 10:13 Laat je cliënt een X zetten naast de woorden die beschrijven wat belangrijk is voor hem/haar. Van de woorden die een X bevatten, laat je cliënt 10 woorden kiezen die het meest belangrijk zijn voor hem/ haar. Vraag daarna om er nog eens 5 weg te laten, zodat alleen de 5 belangrijkste waarden overblijven. Laat de lijst eventueel aanvullen met waarden die op de lijst ontbreken Bespreek dan met je cliënt wat deze waarde persoonlijk voor hem/ haar betekent en waarom deze ertoe doet. Schrijf dit kort op. Maak een rangorde met je cliënt: Stel je cliënt de vraag: Als je maar een ding in jouw leven en werk zou kunnen hebben, zou dit het dan zijn? Death reflection Death reflection death reflection (Cozzolino et al, 2004) Hoe zouden je ouders zich voelen? Beschrijf het leven dat je tot op heden hebt gehad Wat zou je willen zeggen tegen de mensen die achterblijven? Etc. Live your life the way you want to Veel mensen met een bijna dood ervaring gaan het nastreven van rijkdom en bezittingen als leeg en betekenisloos zien. be remembered death reflection -> intrinsiek en niet-egoistisch gedrag bij mensen met sterke extrinsieke waarden (geld, rijkdom, uiterlijk) 5
Top 5 spijt van de stervenden Oefening: Grafzerk 1. Ik wou dat ik meer de moed had gehad een leven te leiden waarbij ik trouw was aan mezelf, niet een leven dat anderen van mij verwachten. 2. Ik wou dat ik niet zo hard gewerkt had In deze oefening ga je jezelf confronteren met je eigen vergankelijkheid. Er komt een moment waarop we overlijden. Neem een kort moment om je in dit moment te verplaatsen. Ontwerp dan vervolgens je eigen grafzerk en vermeld hierop de dingen die je graag bereikt of ervaren wilt hebben in je leven; de dingen die je belangrijk vindt om gedaan of gerealiseerd te hebben in je leven. Begin de grafsteen met: hier rust. 3. Ik wou dat ik de moed had gehad mijn gevoelens te uiten 4. Ik wou dat ik meer contact had gehouden met mijn vrienden 5. Ik wou dat ik mezelf toegestaan had gelukkiger te zijn. Video: Alan Watts If money was no object Oefening: Wild Question Technique Er zijn altijd redenen waarom iets niet zou kunnen of lukken Verstand roept motivatie of wens vaak meteen een halt toe: het staat je niet toe eens stil te staan bij wat je echt wilt Omzeil (tijdelijk) de innerlijke (kritische/ verstandelijke) stem Denk buiten je normale limitaties. Oefening: Wild Question Technique Oefening: de eigenlijk vragenlijst Ga in tweetallen een of meer van de volgende vragen behandelen (je kunt je cliënt laten kiezen welke vraag de meest directe toegang tot zijn/haar waarden geeft). Probeer tijdens de oefening de waarden van je cliënt zo duidelijk mogelijk te achterhalen en te benoemen. Vragenlijst die inzicht kan geven in waarden Probeer te luisteren naar wat je eigenlijk zou willen, zonder dat je rekening houdt met de voorwaarden die je verstand noemt Kan als aanvulling gebruikt worden op wild question technique. Wat zou je doen als je vrij van angst was en zeker zou weten dat je niet zou falen? Wat zou je doen als je morgen een fortuin in de loterij won? Kan startpunt zijn van concrete gedragsverandering: specificeren van concrete handelingen Wat heb je altijd willen doen, maar heb je nog steeds niet gedaan? Als je drie wensen mocht doen waarvan je zeker wist dat deze zouden uitkomen, welke wensen zouden dat zijn? 6
Life Aspirations RSA - The High Price of Materialism Life Aspirations Oefening life aspirations index meet type levensdoelen 7 categorieën: betekenisvolle relaties, persoonlijke groei en bijdragen aan de communiteit (intrinsieke levensdoelen) versus rijkdom, beroemd zijn en image (extrinsieke levensdoelen) Deelnemers geven aan hoe belangrijk ze elk van de gebieden vinden. Onderzoek: mensen die meer waarde hechten aan extrinsieke levensdoelen: minder psychische gezondheid (Kasser & Ryan, 1993; 1996). Onderzoek: controllerende, niet betrokken ouders: kinderen met sterke extrinsieke levensdoelen. Autonomie ondersteunende, betrokken ouders: kinderen met sterkere intrinsieke levensdoelen (Kasser, Ryan, Sameroff, & Zax, 1995; Williams, Cox, Hedberg, & Deci, 2000). Deze week Deze week Opdrachten voor thuis Opdrachten voor thuis Brown, K. W., & Ryan, R. M. (2004). Fostering healthy self-regulation from within and without: A selfdetermination theory perspective. In A. P. Linley & S. Joseph (Eds.), Positive psychology in practice (pp. 105-124). New Jersey: John Wiley & Sons, Inc. Kasser, T. (2002). Sketches for a self-determination theory of values. In E. L. Deci, & R. M. Ryan (Eds.), Handbook of self-determination research (pp. 123-140). Rochester, NY: University of Rochester Press. Sheldon, K.M. & Houser-Marko, L. (2001). Self-concordance, goal- attainment, and the pursuit of happiness: Can there be an upward spiral? Journal of Personality and Social Psychology, 80, 152-165. Analyseer jouw persoonlijke Scores op de Basic Psychological Needs Scale Life Aspiration Doe dagelijkse de Bewustwording van motivatie oefening (3 vragen) Street, H. 2010, The why, not the what - the positive power of intrinsic motivations in client goal setting and pursuit. Chapter in Happiness, Healing, Enhancement - your casebook collection for applying positive psychology in therapy, John Wiley & Sons, Inc., USA. 7