Handleiding Werkbalk voor moderne vreemde talen in Microsoft Word 2003 Informatie over de installatieprocedure en het gebruik van de werkbalk bij de didactische beoordeling van schrijfvaardigheid Auteurs: Leijn Melse (onderwijskundige) en Joost Schotten (ict-coördinator), Cito Datum: juli 2005 Digitale training en toetsing van schrijfvaardigheid De handleiding maakt deel uit van het pakket 'Digitale training en toetsing van schrijfvaardigheid' op de website Toetswijzer: http://toetswijzer.kennisnet.nl/html/schrijfvaardigheid/home.htm.
LEERLINGENWERK BEOORDELEN DIDACTISCHE BEOORDELING Didactische beoordeling De beoordeling waar het hier om gaat is niet (primair) de afsluitende beoordeling in een schoolexamen, maar de 'didactische beoordeling' ofwel het geven van feedback bij teksten die leerlingen als oefening geschreven hebben. De volgende werkwijze is aan te bevelen: - De leerling levert een diskette met nieuwe tekst in of mailt deze. - U kijkt deze na met behulp van de commentaarfunctie van Word (zie hierna). - De leerling: * verbetert de tekst aan de hand van uw commentaren; * laat deze commentaren staan (voor uw controle); * bewaart de tekst onder dezelfde naam als versie 2 en levert de diskette in of mailt de nieuwe versie. - U geeft een finale beoordeling, eventueel met verbeteringen. - De leerling bewaart alle versies op de diskette. WERKBALK VOOR DIDACTISCHE BEOORDELING Voor het leveren van commentaar heeft Cito een speciale werkbalk gemaakt, waarmee snel standaardformuleringen in het leerlingenwerk kunnen worden ingevoegd. Veel commentaar bij correctie is immers hetzelfde, leerlingen maken nu eenmaal veel fouten van dezelfde soorten. Dit bracht ons op het idee het (tijdrovende) geven van commentaar (m.b.v. de standaardcommentaarfunctie in Word) te vergemakkelijken door in een Word-sjabloon de diverse (correctie)commentaren snel beschikbaar te maken in de vorm van icoontjes die u kunt aanklikken. Er is een werkbalk ontwikkeld voor de moderne vreemde talen en Nederlands en er zijn versies beschikbaar voor gebruik binnen Microsoft Word 2000 en 2003. De werkbalken maken deel uit van het pakket 'Digitale training en toetsing van schrijfvaardigheid' op de website Toetswijzer, zie: <http://toetswijzer.kennisnet.nl/html/schrijfvaardigheid/home.htm>. Voor docenten die de commentaarfuncties van de werkbalk naar eigen inzicht willen aanpassen, is op Toetswijzer een doe-het-zelf handleiding beschikbaar. De handleiding die voor u ligt, heeft betrekking op de werkbalk voor beoordeling van teksten moderne vreemde talen in Word 2003.
INSTALLATIE VAN DE WERKBALK Het programma om de werkbalk - voor moderne vreemde talen in Word 2003 - te installeren is te vinden in het dossier 'Digitale training en toetsing van schrijfvaardigheid' op de internetsite Toetswijzer en kan hier gedownload of direct (vanaf de huidige locatie) gestart worden: <http://toetswijzer.kennisnet.nl/html/schrijfvaardigheid/home.htm>. Het programma plaatst twee sjablonen op uw harde schijf: Het feitelijke commentaar-sjabloon met de uitgebreide knoppenbalk wordt geplaatst in de map C:\Program Files\Citogroep\. Een tweede sjabloon wordt geplaatst in de opstart-directory van Word (voor locatie zie in Word: Extra > Opties > Bestandslocaties: Opstarten). In de opmaakbalk van Microsoft Word verschijnt voortaan een nieuw icoontje: Door hier op te klikken, kunt u het commentaar-sjabloon activeren. Opmerkingen: 1 Voordat u van de nieuwe mogelijkheden gebruik kunt maken, moet u zich er van vergewissen dat de macro-beveiliging van Word op 'laag' staat ingesteld. U kunt dit in Word controleren in het menu Extra > Macro > Beveiliging. De nieuwe instelling is pas van kracht na het afsluiten en opnieuw starten van Word. 2 Via het menu Beeld > Werkbalken kunt u door het uit- of aanzetten van een vinkje voor 'commvt-start', 'mvt-commentaren' en 'mvt-commentaren2' bepalen of het icoontje en de werkbalken al dan niet zichtbaar zijn. GEBRUIK VAN DE WERKBALK Teksten van leerlingen koppelen aan het beoordelingssjabloon Wanneer u een leerlingwerkstuk wilt gaan beoordelen, opent u het desbetreffende bestand en klikt vervolgens op het bovengenoemde icoontje. Hierdoor wordt aan het leerlingwerkstuk een Wordsjabloon gekoppeld en bovenin het scherm verschijnen de volgende knoppenbalken: Tip: Als uw beeldscherm groot genoeg is, kunt u deze balken naast elkaar zetten: klik op het stippellijntje helemaal links in de korte werkbalk en sleep hem naast de andere werkbalk. Dit sjabloon bevat een groot aantal macro's, die elk met een eigen knop gestart kunnen worden. Allereerst is er een knopje waarmee u uw naam en initialen kunt opgeven. We raden u aan dit te doen, anders vult het systeem daar automatisch iets in. Bij elk commentaar dat u invoegt, worden de door u opgegeven initialen opgenomen met een volgnummer. Tip: U mag in plaats van uw initialen ook elke andere combinatie van letters en cijfers opgeven. Tip: Heeft u dit op een bepaalde pc eenmaal gedaan, dan hoeft u dit niet telkens opnieuw te doen.
De volgende serie knoppen is geheel bedoeld voor het invoegen van commentaar. We hebben geprobeerd met een drieletterige code duidelijk te maken hoe het bijbehorende commentaar luidt. Hieronder vindt u de volledige lijst met betekenissen. De soorten feedback vallen uiteen in een aantal categorieën: allereerst de hoofdcategorieën algemene schrijfvaardigheid en vreemde taalvaardigheid. Dan het overige commentaar: (tekortkoming m.b.t.) naleving opdracht en briefconventies, en enkele mogelijkheden voor positieve feedback. Klikt u bij anders op het laatste icoontje ('And'), dan kunt u zelf een commentaar schrijven. Algemene schrijfvaardigheid Ali alinea-indeling verbeteren Abr abrupte overgang Dui duidelijker formuleren Att attractiever formuleren Her herhaling van woord(en) vermijden Vreemde taalvaardigheid Int interpunctie [fout m.b.t. interpunctie] Acc accent [etc. etc.] Apo apostrof Let letter groot/klein Spe spelling Pla plaats (werk)woord(en) Tvw tijd/vorm werkwoord Vor vorm woord ongrammaticaal E/M enkelvoud of meervoud? Ges geslacht Naa naamval Uit uitgang DuS du-(vorm) of Sie(-vorm)? TuV tu(-vorm) of vous(-vorm)? Ont ontbrekend woord Woo woord(en) onjuist (gebruikt) Ned Nederlands te letterlijk vertaald Overig Opd opdracht volledig uitvoeren Con conventie brief aanpassen For formulering prima Leu leuke vondst Goe goed gedaan Anders And ander commentaar Signaleert u bijvoorbeeld een spelfout, dan plaatst u de cursor op het desbetreffende woord en klikt u op het icoontje Spe. De leerling kan nu zien wat er verbeterd moet worden. Bij 'ander commentaar' blijft het venster voor het invoeren van opmerkingen openstaan, zodat u de gelegenheid krijgt om eigen tekst in te voeren. Als u klaar bent, klikt u op het knopje Sluiten. Tip: Wilt u 'ander commentaar' bewerken, dan kunt u de tekst snel bereiken door met de rechtermuisknop op de commentaarcode te klikken en te kiezen voor Opmerking bewerken. Om verschillende praktische redenen is ervan afgezien om per taal een aparte werkbalk te maken. Dit blijkt geen groot bezwaar, aangezien verreweg de meeste commentaren voor alle betrokken talen van toepassing zijn.
Commentaren printen Het kan (voor leerlingen) handig zijn om de commentaren te printen. De instellingen voor het al dan niet afdrukken van de opmerkingen vindt u in de redigeerbalk. Deze werkbalk kunt u eenvoudig oproepen met dit knopje dat in de Office 2003-versie aan de commentaarbalk is toegevoegd: Met hetzelfde knopje kunt u de redigeerbalk ook weer verbergen. Klik in de redigeerbalk het vervolgkeuzemenu Weergeven open en ga naar Opties (zie afbeelding hiernaast). U krijgt dan het dan venster 'Wijzigingen bijhouden' te zien. In de onderste helft van dit venster vindt u de instellingen voor het afdrukken van de opmerkingen ('ballonnen'): NB. U vindt dit tabblad ook via het menu Extra > Opties > Wijzigen bijhouden. Commentaarcodes verwijderen Een commentaarcode kan als volgt verwijderd worden: plaats de cursor op de te verwijderen opmerking, klik vervolgens op de rechter muisknop en klik op Opmerking verwijderen. Wanneer de leerling het document gaat aanpassen op basis van het commentaar, kan het handig zijn eerst alle oude commentaren te verwijderen. Daarvoor is deze knop bedoeld: Er wordt eerst een bevestiging gevraagd ('Wilt u echt alle opmerkingen wissen?'). Let op: Zijn alle commentaarcodes (met behulp van bovenstaande knop) verwijderd - en wilt u opnieuw de commentaarfunctie gebruiken - dan dient het document eerst opgeslagen te worden alvorens opnieuw op correcte wijze met de commentaarfunctie gewerkt kan worden.
Aftrekpunten en bonuspunten toekennen Sommige docenten zijn gewend om een cijfer te geven op basis van gemaakte fouten (en eventuele positieve aspecten van een tekst). Ook dat kan nu heel gemakkelijk. Behalve het commentaar geven, kunt u waar gewenst ook meteen positieve of negatieve scorepunten invoegen. U plaatst de cursor achter een fout en klikt, net als bij de commentaren, op het icoontje met het gewenste aftrekpunt. Negatieve scores worden in rood weergegeven, positieve scores in groen. [-2] [-1] [-0,5] [-0,25] [1] [2] De rechte haken die om de scores staan, gebruikt de macro om de uiteindelijke score te berekenen. U moet deze dus laten staan. De macro voor het berekenen van de score activeert u met de volgende knop: Het resultaat wordt in een scherm als hieronder weergegeven: U kunt in dit scherm een maximumscore opgeven, bijvoorbeeld 50, of wat dan ook. Kiest u voor Annuleren dan vindt geen verrekening plaats. Tot slot wordt nog een keuze voorgelegd: Kiest u voor Ja, dan wordt onderaan het leerlingwerkstuk een tekst als deze afgedrukt: De behaalde score is: 99.25 Beoordeeld door [naam docent] op [datum] Toegekende scores verwijderen Wanneer de leerling het document gaat aanpassen op basis van het commentaar, is het handig als behalve het oude commentaar ook eerst de plus- en min-punten verwijderd worden. Daarvoor is deze knop bedoeld: Er wordt eerst een bevestiging gevraagd ('Wilt u echt alle scores wissen?').