Vergadering Commissie Ruimte en Wonen Datum vergadering Aanvang Contactpersoon 5 maart 2012 20.00 uur J. van Rooijen Plaats vergadering Doorkiesnummer Raadzaal 5229411 Verslag Zeewolde Agendapunt Onderwerp 1. Opening 2 2. Vaststellen agenda 2 3. Mededelingen/(eventueel) Aan de raad gerichte brieven 2 4. Verslag van de vergadering d.d. 3- januari 2023 3 5. Termijnagenda commissie Ruimte en Wonen d.d. maart 2012 3 6. Conceptraadsvoorstel ontwikkelstrategie Oosterwold 3 7. Sluiting 9 Pagina
Aanwezig R.M.L.L. Tulleken Voorzitter B.G.J.S. Sonneveld Leefbaar Zeewolde T.S. Schaaf Leefbaar Zeewolde C. Steijger VVD J. in 't Veld VVD J. Hopster CDA A. Veldhuizen CDA B.M. Adema ChristenUnie A. Kremer ChristenUnie J. Klop PvdA/GroenLinks L. Godschalk PvdA/GroenLinks R.H. Zwart D66 J.C. Dekker D66 J. de Wit Burgerbelang J.G.T. Pruijn Burgerbelang J. van Rooijen Commissiegriffier 2/9 Voorts aanwezig W. Prins Wethouder B. Oldewarris Medewerker afdeling Ontwikkeling Afwezig H.L. Hermans Leefbaar Zeewolde E. van der Woerdt VVD J.H.T. Blom CDA E.S.W. Bron ChristenUnie M.J. Jacops PvdA/GroenLinks 1. Opening De voorzitter opent de vergadering en heet iedereen welkom. 2. Vaststelling agenda Mocht er aanleiding toe zijn, dan is het mogelijk om agendapunt 6 (conceptraadsvoorstel ontwikkelstrategie Oosterwold) in beslotenheid voort te zetten. De agenda wordt vastgesteld 3. Mededelingen/(eventueel) aan de raad gerichte brieven Bericht van verhindering is ontvangen van de heren Hermans, Van der Woerdt en Bron. De heer Hermans kan eventueel nog later op de avond aanschuiven. De heer Veldhuizen vervangt de heer Blom. Er zijn geen aan de raad gerichte brieven.
4. Verslag van de vergadering d.d. 30 januari 2012 3/9 Pagina 10. Burgerbelang heeft niet gesteld dat de bibliotheek mogelijk ook kan worden gebruikt als dependance voor de gemeente, maar als politiek café, raadzaal of publieke zaken. Het verslag wordt vastgesteld. 5. Termijnagenda commissie Ruimte en Wonen d.d. maart 2012 De termijnagenda wordt vastgesteld. 6. Conceptraadsvoorstel ontwikkelstrategie Oosterwold Eerste termijn Mevrouw Adema noemt het een verstandige aanpak. De ontwikkeling en de snelheid ervan worden bepaald door de vraag en er gebeurt gewoon niets als er geen behoefte aan is. De overheid loopt geen financieel risico, want er wordt niet op voorhand al geïnvesteerd in bouwrijp maken. De enige zorg is dat het ruimtelijk een beetje een rommeltje wordt, want er is geen vooropgesteld plan. Hoe staan de agrariërs tegenover dit plan dat voor hen onzekerheden met zich meebrengt? Kan de wethouder verder nog iets vertellen over de toekomstige rol van de gemeente Zeewolde hierin? Wat is de verantwoordelijkheid van de gemeente hierin bij het aangaan van initiatieven etc. De heer Veldhuizen stelt dat in deze raadscommissie het plan Almere Oosterwold 'Land-Goed voor Initiatieven' wordt behandeld. Met de nadruk op Almere. Dat is wat je krijgt als je, zoals dit college voorstaat, via de zijlijn processen volgt die over de toekomst van het huidige grondgebied van Zeewolde gaan. Toch zit er in deze naam ook een stukje Zeewolde, althans bij de interpretatie van het woord Wold: dat wat er in Zeewolde wordt voorgestaan met vitaal platteland en we hebben al laten zien dat we er goed in zijn namelijk op het gebied van duurzaamheid. Dat thema wordt onderdeel van de ontwikkelvisie aan de westkant van Zeewolde. Immers, windenergie, biovergisting en verbreding van de landbouw zijn thema's die onder andere het CDA al jaren propageert en succesvol zijn gebleken. Stadslandbouw heet het nu. Voorwaar is hier een rol voor Zeewolde in de toekomst weggelegd. Het maakt echter onderdeel uit van de opdracht die het Rijk gegeven heeft aan Almere voor de ontwikkelingen die neergelegd zijn in de nota RRAAM en in het bijzonder de Werkmaatschappij Almere Oosterwold. Een visie op de toekomst naar 2030 waarbij stadslandbouw het hoofdthema is die moet ontstaat door organische groei. De feitelijke rol is, zoals terecht en helder door de opsteller van de FAQ wordt aangegeven is juridisch beperkt maar zou qua invloed groot kunnen zijn. En dan wordt het allemaal minder duidelijk. Termen als stadslandbouw, organische groei bottum-up, hoe organiseer je dat? Wat is de rol van de gemeente Zeewolde daarin? Past dat in de visie van Zeewolde? In de onderliggende stukken wordt verwezen naar het Koersdocument en het niet strijdig zijn met de transformatiezone die daar genoemd wordt voor het Zeewolder grondgebied.
Echter dat is door de oplegnotitie feitelijk het huidige beleid en, door het ontbreken van de structuurvisie, is dit asynchroon met de looptijd van deze ontwikkelvisie op het Oosterwold. Hoe worden de inwoners daarbij betrokken en hebben we oog voor onze ondernemers in dat gebied? De CDA-bijdrage in de commissie maart 2011 (Nico Butterman) riep daartoe ook op: Wat de CDA-fractie vooral bezighoudt, is dat burgerparticipatie, stakeholders en belangengroeperingen niet bij deze oplegnotitie op het Koersdocument aan de orde waren. Hoe is de participatie nu bij deze visie in Zeewolde verlopen? In de kwartaalrapportage RRAAM 6 blijkt dat dit leeft onder de inwoners van Zeewolde en Almere: zestig bezoekers voornamelijk uit het gebied zelf, waren bij de voorlichtingsavond aanwezig. Het vorige college heeft na het opstellen van het Koersdocument de betrokkenheid van Zeewolde weer op de kaart gezet. Het huidige college stelt in het collegeprogramma: Nadrukkelijk volgen en waar nodig onze verantwoordelijkheid nemen. En vandaag in de Stentor: Dat Zeewolde een dikke vinger in de pap heeft en wil houden. Ten eerste de organische groei: hoe organiseer of regisseer je organische groei? Een deskundige op het gebied van ruimtelijke ontwikkeling zegt hierover: Organische ontwikkeling kenmerkt zich door het voortzetten van bestaande stedelijke structuren. Daarbij wordt het initiatief gelaten aan bewoners of markt. Stedelijke groei is niet langer top-down, maar bottom-up. Maar de rol van de overheid is nog onduidelijk. Hoe kan gestuurd worden zonder masterplan? De rol van overheid verandert van initiator naar facilitator van ontwikkelingen. De overheid kan door de realisatie van infrastructuur en voorzieningen de ontwikkeling van het gebied faciliteren. Maar is er in zo'n gebied nog ruimte voor idealen? En hoe wordt voorkomen dat het gebied volledig wordt vrijgegeven aan de markt? Waar ligt die verantwoordelijkheid nu precies in dit proces? Ten tweede: Zeewolde is klein in dit kader want het Rijk en de provincie zijn aan zet. Welke broek trekken we aan: een die te klein is waarbij er spreekwoordelijk steeds een maatje gegroeid moet worden, lees stapsgewijze ontwikkeling, of een broek die te groot is en we steeds een gaatje in de riem erbij moeten maken, lees: Almere de ruimte krijgt en de markt de regie voert? De volgtijdelijkheid van de processen is een belangrijk aandachtspunt; voor je het weet zit het gebied op slot voor dertig jaar! Hoe denkt het college dat proces in de toekomst te beheersen? Dan de risicoparagraaf en dan met name ten aanzien van de opbrengsten en gelijktijdigheid en integrale besluitvorming, OVW, OVSAAL, Groen/Blauw, inclusief de overeenkomsten die recent gesloten zijn op dit gebied met het Rijk en de belanghebbende partijen. In de onderliggende openbare stukken is er een relatie gelegd tussen de opbrengsten van Almere Oosterwold, circa 150 miljoen, en de hele IAK voor Almere door de kostenvereffening over het gehele plan? Welk rol en risico ziet de portefeuillehouder hier voor Zeewolde weggelegd? In de laatste flyer van de grootste collegepartij wordt gerefereerd aan rust, ruimte en natuur en wordt het woord 'visioen' gebruikt voor een min of meer volgroeid Zeewolde. Het perspectief is dat Oosterwold gaat over 15.000 woningen, twee keer zo veel als nu in Zeewoldekern, waarbij 50% van het landbouwoppervlak wordt omgezet in woningbouw en waar 26.000 arbeidsplaatsen moeten komen. Daar moet Zeewolde tenminste bij betrokken zijn. 4/9
De heer Sonneveld stelt per interruptie dat hij de heer Veldhuizen heeft horen roepen dat hij van mening was dat Zeewolde aan de zijlijn stond en in het vervolg toont hij aan dat Zeewolde bij alle belangrijke beleidsvragen is betrokken. Wat wordt eigenlijk bedoeld met aan de zijlijn staan? 5/9 De heer Veldhuizen heeft niet gezegd dat Zeewolde aan de zijlijn staat maar dat het college heeft aangegeven het proces aan de zijlijn te willen volgen. De heer Sonneveld meent dat het raadsvoorstel een roerige geschiedenis kent die dateert van 1995 toen Almere werd gevraagd na te denken over de verstedelijkingsdruk in de noordflank van de Randstad. In alle vervolgstudies zijn delen van de gemeente Zeewolde opgenomen in de uitbreidingsplannen zonder dat Zeewolde hierbij werd betrokken. De raad van Zeewolde heeft altijd aangegeven dat over het grondgebied van Zeewolde, de raad zelf zou beslissen. Hadden we in de Middeleeuwen geleefd dan was er ongetwijfeld al een aantal veldtochten tegen Almere georganiseerd om het grondgebied met hand en tand te verdedigen. Dat wordt tegenwoordig met bestuurlijk overleg opgelost. Almere is nu opeens wel bereid om met Zeewolde een intergemeentelijke structuurvisie te organiseren. De fractie van Leefbaar Zeewolde is erg blij met deze opstelling. Het betreft hier in het Koersdocument het gebied de transformatiezone-west. De fractie is tevreden dat hiermee de noodzaak van een grenscorrectie van de baan is en de raad gewoon over haar eigen grondgebied kan beslissen. In de structuurvisie is er geen eindbeeld omdat de organische groei het eindplaatje gaat bepalen. Het is een experiment waarbij de fractie toch wel wil stellen dat er een aantal randvoorwaarden moet zijn voor een dergelijke organische groei. Die moeten ervoor zorgen dat het eindplaatje in de geest van de gekozen variant, zoals besloten in 2008, wordt uitgevoerd en aansluit bij de voorkeursvariant Waterstad Plus. Met die opdracht wil de fractie de wethouder graag naar het intergemeentelijke overleg sturen. De heer Steijger wijst op de intergemeentelijke structuurvisie. Is deze ondergeschikt aan de eigen structuurvisie? En mocht dit zo zijn, wat is dan de gemeentelijke strategie ten aanzien van: 'What's in it for us?' De heer Klop stelt dat Zeewolde de afgeslopen jaren vaak is geconfronteerd met zaken die de ruimtelijke vraagstukken in het overvolle land betreffen. Allerlei varianten zijn de revue reeds gepasseerd. Het gaat om het grootste kapitaal dat de gemeente bezit. Dat is ruimte. Daar moet zuinig mee worden omgegaan en niet lichtvaardig. Met de ontwikkelingen leek het erop dat het van bovenaf werd opgelegd. Over de gemeente en vooral zonder de gemeente. Er is echter steeds meer een kentering te zien over de rol die de gemeente Zeewolde heeft te vervullen. Het voorliggende voorstel is duidelijk een weerslag van het nemen en krijgen van verantwoordelijkheden. Het is een verstandige keuze om in die grote ontwikkelingen een plek te krijgen en medeverantwoordelijk te zijn. Doorslaggevend is hierbij te kiezen voor het concept Almere Waterstad Plus met een overgang van landbouwgebied naar extensief stedelijk gebied. Het is een keuze die valt in de lijn waarvoor de gemeente Zeewolde destijds heeft gekozen. Natuurlijk blijven er vragen want het blijft beleid voor de langere termijn en er moeten nog heel essentiële besluiten worden genomen. Niets is definitief maar dat is geen reden om zaken op hun beloop te laten.
In dit uitstekend onderbouwde voorstel is echt alle informatie gegeven en zijn antwoorden ontvangen op werkelijk alle vragen die zijn gesteld. Dat er samen wordt besloten maakt de rol van de gemeente Zeewolde helder en duidelijk. De gemeente Zeewolde speelt dus een volwaardige rol en wil haar verantwoordelijkheid nemen, net als het feit dat de met de gemeente Almere op te stellen intergemeentelijke structuurvisie volgend is aan de eigen structuurvisie. De structuurvisie geeft slechts een denkrichting aan: de fractie is zich hiervan bewust. Het bepaalt zeker niet het eindbeeld. Niemand heeft zo de arrogantie om de ontwikkelvisie voor over twintig of dertig jaar nu al vast te stellen. In onzekere tijden moet je echter wel de moed hebben om keuzes te maken. De fractie is goed geïnformeerd over de organische ontwikkelstrategie van Oosterwold. Er heeft reeds een sessie plaatsgevonden en een informatiebijeenkomst. Dat past in het Waterstad Plus-concept. Dat gaat wat kosten en mag ook wat kosten. De fractie wenst inzicht in de kosten. 6/9 De heer Zwart beperkt zich tot het voorliggende besluit en dat is simpel. Met de structuurvisie was al ingestemd dat deze gaat komen en dat is ook het moment om inhoudelijke keuzes te maken. Ten aanzien van de organische ontwikkelstrategie: dat klinkt goed maar wat moet hij eronder verstaan? Planvorming of wachten op initiatieven van burgers? De structuurvisie gaat over een hele lange termijn. Kijkend naar de ontwikkelingen ziet hij een dalende lijn voor wat betreft het bestaansrecht van de diverse gemeenten. Het worden er steeds minder. Ontvangt de raad bij de structuurvisie ook een aantal scenario's? Wat betekent de ontwikkeling op het grondgebied van de gemeente Zeewolde of bij een grenscorrectie? De heer Pruijn haakt in op beslispunt 2. In overleg met de gemeente Almere wordt een intergemeentelijke structuurvisie opgesteld voor Oosterwold. In hoeverre heeft de gemeente Zeewolde toezeggingen gedaan aan de gemeente Almere om grond beschikbaar te stellen voor Oosterwold, zeker met het oog op de structuurvisie Zeewolde en het bestemmingsplan buitengebied? Wethouder Prins antwoordt: - Het raadsvoorstel behelst de ontwikkelstrategie, maar dat is beslist niet het eindbeeld hoe het gebied er straks komt uit te zien. Het is een visie voor een geheel nieuwe wijze van aanpak ten aanzien van gebiedsontwikkeling. De strategie is nog niet uitgewerkt. Het betreft een eerste stap in het proces. Voordat er iets zichtbaar wordt, duurt het nog wel een hele tijd. Hoe groot of hoe klein de ontwikkeling wordt, daar wordt nog aan gewerkt. De ontwikkelstrategie ligt hier nu omdat het kabinet hierom heeft gevraagd. Het kabinet zal mogelijk nog dit jaar een besluit nemen over de schaalsprong. - Een volgende logische stap na dit voorstel is het opstellen van de structuurvisie. Dan kun je twee dingen doen: afwachten en toekijken of proberen de vinger in de pap te houden. Het is beter erbij betrokken te blijven en te kunnen bepalen welke ontwikkelingen plaatsvinden en hoe het gebied eruit komt te zien alsmede de kwaliteit en het eindbeeld. Alle opmerkingen die hierover worden gemaakt neemt het college graag mee. De input van randvoorwaarden is heel belangrijk in verband met de uitvoering van de organische groei.
- Van de kosten heeft spreker nog geen plaatje. Zodra dit bekend is, wordt dit behandeld in de raad. - Alle scenario's worden meegenomen bij de ontwikkeling van de ontwikkelstrategie. Deze intergemeentelijke structuurvisie loopt niet parallel met de eigen structuurvisie. Sterker, deze is er ook niet mee verbonden. De eigen structuurvisie gaat sec over het eigen grondgebied. De intergemeentelijke structuurvisie wordt specifiek opgesteld voor gezamenlijk grondgebied. Het is niet ondergeschikt aan de eigen structuurvisie. Hiermee wordt een voorschot genomen op het feit dat het college zich wel voorstander toont van een intergemeentelijke structuurvisie. - Ten aanzien van de vraag of de gemeente Zeewolde grond beschikbaar wil stellen ten behoeve van de gemeente Almere om de structuurvisie uit te kunnen voeren, daar is geen reden toe. Er is geen toezegging gedaan. Het college is daartoe ook niet bevoegd. In de werkmaatschappij Oosterwold heeft spreker ook meermalen aangegeven dat Zeewolde niet in een schaalsprong gelooft. De raad heeft een kader gesteld en die boodschap is aangekomen. De variant van juni 2008 is duidelijk meegegeven en is voor dit college leidend in alle vervolggesprekken. - De participatie in het gebied heeft ruim voldoende plaatsgevonden. Wie de verslagen leest, merkt dat het merendeel van de agrariërs in het gebied enthousiast is. - De werkmaatschappij Oosterwold heeft een gebiedsregisseur aangesteld, want uiteindelijk zal een organisatie ontstaan die bepaalt hoe het gebied wordt ontwikkeld en gemanaged. Dit heeft geen invloed op een structuurvisie, maar kan wel leiden tot een andere invulling van bestemmingsplannen, bijvoorbeeld. Een visie kan altijd veranderen, maar dat moet de tijd leren. 7/9 Tweede termijn De heer Steijger vraagt of hij de wethouder goed heeft verstaan dat de eigen structuurvisie niet ondergeschikt is aan de intergemeentelijke structuurvisie. Wethouder Prins antwoordt dat dit natuurlijk niet het geval is. De gemeente Zeewolde heeft een eigen structuurvisie. Die gaat over het grondgebied van de gemeente Zeewolde en de intergemeentelijke structuurvisie betreft een groot gebied van de beide gemeenten. Dat kan nooit ondergeschikt zijn, maar er hooguit naast lopen. Wat is de reden van de vraag? De heer Steijger vraagt welke structuurvisie leidend is. Wethouder Prins antwoordt dat ze een soort van zorg hoort uit de woorden van de heer Steijger dat Almere mogelijk zou kunnen bepalen wat er met het grondgebied gebeurt van de gemeente Zeewolde. Dat gebeurt niet. De gemeente heeft haar eigen structuurvisie en de kaders ervoor zijn vastgesteld alsmede een voorkeursvariant. De heer Veldhuizen heeft nog geen antwoord gehad op zijn vraag over de kosten en de verevening over dit terrein voor de financiering van het geheel en de risico's.
Dan de structuurvisie: er wordt wel verwezen naar Waterplan Plus maar ondertussen is er een Koersdocument verschenen en een aanpassing daarvan. Wat is de heldere positie van Zeewolde hierin. Het lijkt meer de droom van wethouder Adrie Duivesteijn. 8/9 Wethouder Prins antwoordt dat er op zich geen financieel risico bestaat voor de gemeente Zeewolde. Organische groei houdt in dat een ontwikkelaar zelf zorg draagt voor alle voorzieningen om een stuk grond bouwrijp te maken. De enige risico's voor de gemeente zijn de kosten voor het maken van een intergemeentelijke structuurvisie. Ten aanzien van de helderheid van de gemeente Zeewolde bij inpassing van het Waterplan Plus, is spreker van mening dat het hoogst mogelijke eruit wordt gehaald en dat dit ook het doel zal zijn. De andere kant van het verhaal is immers dat anders over de gemeente wordt beslist. Dan krijg je een situatie zoals bij Oostvaarderswold waarbij binnen 24 uur een beslissing was gevallen terwijl de gemeente Zeewolde er nog niet eens over heeft kunnen praten. De heer Veldhuizen wijst met name ook op de positie van de gemeente. Alle stukken die zijn gepasseerd inzake Oosterwold zijn ter kennisname. Hoe is de rol van de gemeente Zeewolde geborgd in dit proces. Wethouder Prins antwoordt dat het geen opdracht is die de gemeente heeft uitgegeven maar het betreft een opdracht van het rijk. Het is ook niet de gemeente Zeewolde die ergens over gaat beslissen, maar het kabinet. De werkmaatschappijen voeren het besluit uit. De heer Steijger had begrepen dat het een opdracht is aan de gemeente Almere en niet aan de gemeente Zeewolde. Wethouder Prins antwoordt dat de opdracht is gegeven aan RRAAM, een gemeenschappelijke organisatie en niet aan een van de beide gemeenten. De opdracht is verder uitgewerkt en verdeeld over de werkmaatschappijen in diverse onderdelen. Daar zit onder meer ook de ontwikkeling bij van het Markermeer en het IJ-meer. De heer Steijger vraagt hoe de gemeente Zeewolde wordt gecompenseerd voor al het werk. What's in it for us? Wethouder Prins antwoordt dat de gemeente Zeewolde kan meebepalen wat er gebeurt op haar grondgebied. Ze kan verder geen concrete uitspraken doen over de toekomst. Dat zijn niet eens zaken die binnen de macht liggen van de gemeente Zeewolde. Andere overheden besluiten daarover. De gemeente mag wel meepraten en meekijken. De heer Zwart verbaast zich erover dat het CDA en de VVD de gemeente zien als een soort van grootgrondbezitter terwijl het gewoon een gemeente betreft die opdracht heeft gekregen tot uitbreiding. De gemeente heeft de belangen van haar burgers te behartigen. Dat is iets anders dan het bewaken van een stuk grondgebied. We leven niet in de middeleeuwen en we hebben geen slotgracht om ons grondgebied. We zijn een overheid en hebben de taak om voor de burgers van de gemeente op te komen.
De heer Steijger hoorde woorden als veldtocht. Ook hij heeft Vom Krieg gelezen van Carl Philipp Gottlieb von Clausewitz. Het gaat in op de tactieken die iemand wel of niet toepast. Hij heeft altijd geleerd dat er een fatsoenlijke strategie onder hoort te liggen voordat de tactiek wordt toegepast. De echte diepliggende strategie ontbreekt hierbij. Wat wil de gemeente nu? 9/9 De heer Sonneveld stelt dat de strategie al een aantal jaar geleden is begonnen. Juist door de unanieme opstelling van de raad op de voorstellen van het college, zeggenschap houden over je grondgebied, is het verzoek gekomen om gezamenlijk te kijken naar de ontwikkeling van een structuurvisie. Die strategie heeft uiteindelijk gewerkt. Dit college plukt de vruchten van de eerder ondernomen stappen. Dat is een volle winst en de gemeente heeft het goed gedaan. De heer Steijger hoort het woord volle winst. De gemeente had echter toch ook de wens om het gebied zelf te ontwikkelen. Daar plukt ze dan de vruchten van. Vandaar dat de strategie wel iets mag worden aangescherpt. De heer Sonneveld wenst dat het eindplaatje wel in de lijn ligt van wat de gemeenteraad eerder heeft laten vastleggen in 2008. Dat is de uiteindelijke winst voor de inwoners van de gemeente Zeewolde. Gezien ook het machtsspel van de rijksoverheid is deze koers de meest ideale. Nog niet zolang geleden werd geopteerd voor een grenscorrectie, maar die situatie is nu helemaal veranderd. De heer Veldhuizen noemt ook de strategie het belangrijkste deel. Daarin is ondertussen een kentering gekomen. Het college stond aanvankelijk buitenspel, en belangrijk is nu dat de gemeente Zeewolde er wel een rol in kan vervullen. Het is alleen jammer dat je zo weinig terug hoort van de rol die de gemeente Zeewolde zou moeten spelen. De raad is het enige gremium dat de inwoners van de gemeente Zeewolde zou moeten vertegenwoordigen in deze kwestie. Het conceptraadsvoorstel wordt behandeld als hamerstuk in de raadsvergadering en voordien nog besproken binnen het presidium. 7. Sluiting De voorzitter sluit de vergadering om 20.42 uur.