U F A Utrechts Fonds Achterstandswijken Jaarverslag 2013 Stichting Utrechts Fonds Achterstandswijken Voor u ligt het Jaarverslag 2013 van de Stichting Utrechts Fonds Achterstandswijken. Het jaar 2013 was een jaar van reuring: het zittende bestuur vertrok na een vertrouwenscrisis, en werd opgevolgd door een interim-bestuur, waarvan ondergetekende de interim-voorzitter is. De relatie met Raedelijn werd tegen het licht gehouden, wat er toe geleid heeft dat de kostenovereenkomst per 31 december 2013 is beëindigd, en is vervangen door een nieuwe overeenkomst, waarin een nieuwe werkwijze van het UFA-bestuur en de Achterstandscommissie van de UHV en daarin een andere rol van Raedelijn zijn beschreven. Een crisis, ook een bestuurscrisis doet pijn, en is te betreuren waar het de persoon van betrokken bestuursleden betreft. Maar leidt als het goed is tevens tot nieuwe kansen en ontwikkelingen binnen de organisatie. Ik denk dat daarvan ook nu sprake is, en heb er vertrouwen in dat in 2014 de middelen van het Utrechtse Fonds Achterstandswijken op verantwoorde wijze zullen worden ingezet, met een grotere betrokkenheid van de huisartsen die in deze wijken werkzaam zijn. Corinne Collette, Voorzitter ad interim Inleiding Door de Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV) en Zorgverzekeraars Nederland (ZN) is in 1996 beleid ontwikkeld om te voorkomen dat de beschikbaarheid van de huisartsenzorg in achterstandsgebieden in gevaar zou komen. Dit beleid is samen te vatten in de volgende vier doelstellingen: het verminderen van de werkdruk voor huisartsen en medewerkers in achterstandsgebieden; het behouden van de beschikbaarheid en toegankelijkheid van kwalitatief goede huisartsenzorg in achterstandsgebieden; het uitoefenen van een gunstige invloed op het vestigingsklimaat in achterstandsgebieden; het verbeteren van de kwaliteit van zorg voor patiënten in achterstandsgebieden. - 1 -
Stichting Utrechts Fonds Achterstandswijken (UFA) Voor de steden Utrecht en Amersfoort is Stichting Utrechts Fonds Achterstandswijken (Stichting UFA) werkzaam. Besluitvorming over besteding van de gelden vindt plaats binnen het bestuur waarin zorgverzekeraar Achmea-Agis en huisartsen uit Utrecht Stad en Amersfoort vertegenwoordigd zijn. Het fonds wordt zowel inhoudelijk als administratief ondersteund. Het bestuur werkt intensief samen met de ervaringsdeskundige huisartsen uit Utrecht en Amersfoort, vertegenwoordigd in de Achterstandscommissie. Het bestuur Het bestuur van Stichting Utrechts Fonds Achterstandwijken bestaat, zoals de statuten voorschrijven, uit 3 huisartsbestuursleden die tevens lid zijn en worden voorgedragen door de Utrechts Huisartsen Vereniging (hierna te noemen UHV) en 2 bestuursleden namens en voorgedragen door Zorgverzekeraar Achmea. 1 januari 2013 bestond het bestuur uit de volgende personen: 1) Paul Sival, huisarts, voorzitter 2) Rien van Hemert, huisarts, lid, penningmeester 3) Bart van Pinxteren, huisarts, lid 4) Ellen van der Vorst, lid, Achmea 5) Gerald Zwiggelaar, lid, Achmea In 2013 is een bestuurscrisis ontstaan, waardoor Paul Sival, Bart van Pinxteren en Rien van Hemert sedert medio 2013 geen bestuurlijke verantwoordelijkheid meer hadden. In de loop van 2013 heeft een commissie samengesteld door de Utrechtse Huisarts Vereniging onderzoek gedaan naar deze crisis en naar de relatie tussen UHV en UFA. Enkele letterlijke passages uit het verslag: - Gedurende de periode 2012-2013 zijn er problemen gerezen rond de invulling van het projectleiderschap vanuit Raedelijn, de secretariële en inhoudelijke ondersteuning was afwezig en er dreigde een financieel tekort door te hoge uitgaven; De relatie bestuur UFA/Achterstandscommissie was niet optimaal, mede door onduidelijke organisatorisch afstemming. - Het bestuur heeft besloten meer actie en aandacht te geven aan de problematiek. Er bestaat verschil van mening bij de bestuursleden in hoe verre dit als besluit genomen is. In 2013 is er discrepantie ontstaan tussen de invulling van de bestuursverantwoordelijkheid en de actievere rol die het bestuur onderling had afgesproken (al dan niet als besluit genomen) te spelen m.b.t. de gerezen problematiek. Het uiteindelijke verslag is aan de UHV aangeboden en door de ledenraad besproken en van conclusies voorzien. - 2 -
Tijdens het onderzoek is er sprake geweest van een romp-bestuur bestaande uit 1. Corinne Collette, voorzitter van de UHV en lid van de achterstandscommissie 2. Ellen van der Vorst, lid, Achmea 3. Gerald Zwiggelaar, lid, Achmea Rien van Hemert, voormalig penningmeester, heeft het tijdelijk projectleiderschap op zich genomen, waardoor de indiening en afhandeling van projecten door de achterstandspraktijken geen vertraging opliep. De Achterstandscommissie De Achterstandscommissie is een werkgroep van de UHV waarin huisartsen, werkzaam in achterstandswijken, zich hebben verenigd. Deze commissie heeft verschillende doelen (zie daarvoor het Huishoudelijk Reglement) waaronder het proactief inventariseren van de problematiek in en van de achterstandswijken en dit vertalen naar concrete plannen voor het fonds. De samenstelling van de Achterstandscommissie was in 2013 als volgt: 1) Barbara Benard, voorzitter 2) Marijke Breel 3) Corinne Collette 4) Anneke Kramer 5) Jacqueline van Riet- Lohman 6) Gerard Wierema 7) Afke Dam 8) Carla Schep 9) Berthon Rikken De Projectleider Het Bestuur en de Achterstandscommissie werden afgelopen jaren ondersteund door de projectleider van Stichting Utrechts Fonds Achterstandswijken. Door een reorganisatie bij Raedelijn en ziekte van de projectleider is zij in 2013 nauwelijks in staat geweest haar functie uit te oefenen. Per 1 augustus heeft zij Raedelijn en daarmee de UFA verlaten. Stuurgroep Achterstandsfondsen (ASF) Op landelijk niveau is er een stuurgroep waarin 4 grote fondsen, de LHV, ZN en een vertegenwoordiger namens de kleine fondsen vertegenwoordigd zijn. Deze stuurgroep komt ongeveer eens per twee maanden bij elkaar met het doel om de onderlinge banden te verstevigen, te leren van elkaar en gezamenlijk beleid te ontwikkelen. Daarnaast komen alle fondsen eens per kwartaal bij elkaar. Namens Stichting UFA neemt de projectleider deel aan deze stuurgroep. Eind 2013 heeft de stuurgroep twee thema s als landelijke speerpunten benoemd: Het eerste speerpunt richt zich op de samenwerking van fondsen op inhoudelijke thema s en initiatieven van ASF omtrent relevante maatschappelijke ontwikkelingen en veranderingen in - 3 -
de zorg. Het tweede speerpunt is gericht op de interne organisatie van de fondsen, de vorm, de structuur en de systematiek. Door ziekte van de projectleider is er discontinuïteit ontstaan in de contacten met de landelijke stuurgroep. De interim voorzitter bezocht enkele vergaderingen en Elly van Gelder (coördinator Achterstandsfonds Rotterdam) werd bereid gevonden de contacten tussen de UFA en de landelijke stuurgroep te verzorgen. Achterstandspraktijken Elke praktijk die minimaal 250 verzekerden heeft ingeschreven staan op de door het NIVEL aangewezen achterstandspostcodes in de steden Utrecht en Amersfoort, kan aanspraak maken op gelden uit het fonds. Dit kan in de vorm van een persoonlijk praktijk budget (hierna te noemen PPB) of een praktijkoverstijgend project (hierna te noemen POP). PPB In 2013 konden 30 praktijken in Utrecht Stad en 5 in Amersfoort aanspraak maken op een PPB. Slechts 2 praktijken hebben in 2013 geen opgave van hun patiëntaantallen gedaan waardoor hun PPB 2013 niet kon worden bepaald. 34 praktijken hebben ter besteding van hun PPB 36 projectaanvragen ingediend. POP In 2013 zijn de volgende praktijkoverstijgende projectaanvragen ingediend en uitgevoerd: A. Allochtone Zorgconsulent De inzet van de allochtone zorgconsulenten (AZC), in Utrecht in dienst van Careyn betreft met name de ondersteuning van de consulten van huisarts, Praktijkondersteuner (POH) en diëtist bij patiënten met chronische aandoeningen in wijken met veel Marokkaanse en Turkse Utrechters. Vanuit de eerstelijnszorg en met name de huisartsenzorg, maar ook bij patiënten wordt de toegevoegde waarde van de functie AZC als wezenlijk ervaren. Bij chronische doelgroepen met lage Sociaal Economische Status (en veelal laaggeletterden) wordt dit als noodzakelijk ervaren. De ervaren meerwaarde betreft: Kwaliteit van zorg (o.a. compliance) Betere communicatie ziektebegrip, klachten kennen en leefstijl Kennisoverdracht van AZC naar zorgverleners en daarmee verhoging van cultuursensitiviteit Toegang tot het netwerk van de patiënt Minder no shows (het niet komen opdagen bij een afspraak) Minder paniek en calamiteiten Meer werkplezier professionals Patiënten voelen zich serieus genomen De meerwaarde wordt vergroot bij structurele inzet van de AZC bij geplande spreekuren (voor chronisch zieken) en waarbij nauwe samenwerking plaats vindt met een POH-er, huisarts en diëtiste. Ad hoc inzet is minder effectief en minder efficiënt. - 4 -
Zonder alternatieve financiering komt deze ondersteuning te vervallen. Om dit te voorkomen, heeft de Coöperatie Stadsmaatschap Utrecht begin 2012 samen met Careyn een aanvraag ingediend voor financiering van zorgconsulenten tot en met eind 2012 bij het Utrechts Fonds Achterstandswijken. De subsidie is toegekend op voorwaarde dat er eind 2012 inzicht is in hoe de inzet van de zorgconsulten door met name huisartsen wordt ervaren op het gebied van kwaliteit van zorg en samenwerking. Ook diende een voorstel voor structurele financiering van de allochtone zorgconsulent in Utrecht vanaf 2013 te worden voorbereid, mits de meerwaarde inderdaad werd ervaren. Evaluatie: Het is niet gelukt om structurele financiering te vinden. Daarentegen zijn er wel ideeën ontwikkeld hoe praktijken het zelf ter hand kunnen nemen incl. financieringsbronnen. B. Project Tolliusstraat Amersfoort Versterken en integreren van de onderlinge samenwerking tussen huisartsenpraktijken van de Tolliusstraat en het opzetten van samenwerking met partners in het nieuwe gezondheidscentrum dat na verbouwing van het huidige pand vorm gaat krijgen. Dit resulteert in de realisatie van multidisciplinaire verbeterprojecten die leiden tot een samenhangend aanbod afgestemd op de achterstandspopulatie. Met als doel de (ervaren) werkdruk van de huisartsen te verminderen, een beter klimaat voor professionals en patiënten waarmee de continuïteit beter wordt gewaarborgd, en het vestigingsklimaat in de wijk wordt verbeterd. Het project is succesvol afgesloten en de bovenstaande doelen zijn bereikt. C. Buurtteam Krachtig Overvecht De gemeente Utrecht is in 2012 gestart met pilots sociale gebiedsteams in het kader van het doorbraak dossier Meedoen naar Vermogen. Het buurtteam Krachtig Overvecht-zuid is een van de pilots. De doelgroep zijn sociaal kwetsbare mensen die het (even) niet redden. Bij het buurtteam komen veel mensen met multiproblematiek. Mensen die ook veel zorg consumeren. Het team bestaat uit professionals van 10 organisaties op het terrein van werken, inkomen, welzijn en zorg. Stichting Overvecht Gezond heeft het voorstel gedaan in Overvecht uit te gaan van een integraal model (samenhang tussen somatisch, psychisch, sociaal en maatschappelijk functioneren) en in de pilot de samenwerking met de eerste lijn uit te werken. Op basis van de ervaringen in eerdere projecten (Happinezz) weten we dat bewoners zich hierdoor beter ondersteund voelen (één taal door hulpverleners) en ook professionals zich gesteund voelen in complexe situaties en adequater hulp kunnen bieden. De doelmatigheid van zorgen en hulpverlening neemt hierdoor toe. - 5 -
Vanuit de eerste lijn vraagt dit een proactieve aanpak en inzet op integrale samenwerking waarvoor de reguliere beleids- en financiële kaders onvoldoende toereikend zijn. De pilot wordt uitgevoerd met de Huisartsenkliniek Overvecht (Kastordreef) en het eerstelijnscentrum verbonden aan Overvecht Gezond in het werkgebied van het buurtteam. De huisartsen en praktijkverpleegkundige GGZ (POH GGZ) vormen het kernteam voor de pilot binnen de Huisartsenkliniek. Daarnaast zijn andere professionals betrokken in de signalering/doorverwijzing en betrokkenheid bij casuïstiekbesprekingen: praktijkverpleegkundigen/ POH, wijkverpleegkundigen, maatschappelijk werker, GGZ, fysiotherapeut, sociaal makelaar e.a. Overvecht Gezond heeft in het Happinezz project een methodiek ontwikkeld voor de afstemming en samenwerking tussen eerstelijnszorgverleners en maatschappelijke hulpverlening. Deze methodiek wordt in de pilot toegepast. Het project maakt onderdeel uit van de aanpak Gezonde Wijk in Overvecht. Over de pilot is een filmpje gemaakt: http://youtu.be/v2w4l4qtns4 Back office In de tweede helft van 2013 is de back office organisatie tegen het licht gehouden. In het kader van de samenwerking met Raedelijn werd hiertoe Yvonne Lindemans aangesteld als ambtelijk secretaris. Gezien de kleine organisatie en het belang van transparantie werden de procedures tegen het licht gehouden en geactualiseerd. Daarbij werd aandacht gegeven aan de overdraagbaarheid in verband met de kleine organisatie. 1. PPB: Procesbeschrijving m.b.t. PPB/ POP aanvragen Stichting UFA 2. PPB: Werkbeschrijving PPB: Verwerking Persoonlijk Praktijk Budget (PPB) via de website 3. Facturen: Procedure binnenkomende facturen/declaraties/uitkeringsformulieren PPB s/pop s voor Stichting UFA 4. Rapportages: Format Balans en Winst en Verliesrekening en Format financiële verslaglegging (aanwijzing van landelijke stuurgroep) 5. Werkhandleidingen voor het boeken van facturen en bankafschriften De overgang naar 2014 De bestuurscrisis heeft geleid tot een voorstel om tot een nieuwe organisatie te komen. Eind 2013 lagen er voorstellen om het bestuur weer op volle sterkte te krijgen, de achterstandscommissie een centralere rol te geven en de relatie met de UHV verder vorm te geven. In verband met de wens om tot een nieuwe organisatievorm te komen werd de kostenovereenkomst met Raedelijn werd beëindigd, waarna een overeenkomst voor een jaar werd gesloten. Na dit jaar wordt de samenwerking geëvalueerd en afgestemd op de wensen van het UFA. In 2014 zal worden onderzocht hoe de Amersfoortse huisartsen meer betrokken kunnen raken bij het bestuurlijke proces. - 6 -